‫حق فرزندآوری زن؛ بایدها و نبایدها

1.

‫حق فرزندآوری زن؛ بایدها و نبایدها‬
‫‪e rights of Womens fertility‬‬
‫‪dos and dont‬‬
‫فاطمه آمیدی‬
‫ترم ‪ 1‬کارشناسی آرشد مطالعات زنان‪ /‬زن در آسالم‬
‫بهدآشت زن ‪ /‬خانم دک تر سیدآن‬

2.

‫منشور حقوق و مسؤلیتهای زنان در نظام جمهوری‬
‫اسالمی‬
‫ایران نظام حقوقی آن‬
‫اسالم و‬
‫با الهام از شریعت جامع‬
‫با تکیه بر شناخت و ایمان به خداوند متعال‬
‫با هدف تبیین نظاممند حقوق و مسؤلیتهای زنان‬
‫در عرصههای حقوق فردی‪ ،‬اجتماعی و خانوادگی‪.‬‬
‫صل دوم‪ :‬حقوق و مسؤلیتهای زنان در تشکیل و تداوم خانواده‬
‫‪33‬ـ حق باروری‪ ،‬بارداری‪ ،‬تنظیم و کنترل آن و بهرهمندی از آموزشها‬
‫و امکانات مناسب در این زمینه‬
‫‪34‬ـ حق برخورداری از حمایتهای مادی و معنوی در ایام بارداری و شیردهی‬
‫‪35‬ـ مسئولیت رعایت حقوق جنین بویژه محافظت از حیات و رشد آن‬
‫‪36‬ـ حق و مسئولیتحضانت و تأمین امنیتروانی و عاطفی فرزندان‬
‫و تربیت شایستهدینی و اخالقیآنان‬
‫‪37‬ـ حق برخورداری از حمایت و مشارکت همسر در تربیت فرزند‬

3.

‫فرزند آوری در قرآن و‬
‫در قرآن کریم اصل وجود فرزند به عنوان نعمت الهی یاد شده‬
‫روایات‬
‫َ‬
‫َ‬
‫ْ‬
‫اج ُ‬
‫ْ‬
‫ُ‬
‫کم ِّ هم ْن أَنفُ ِّس ُ‬
‫ّللاُ َج َع َل لَ ُ‬
‫کم َب ِّنننَ َو ََفَدَ ً ً‬
‫و‬
‫ز‬
‫أ‬
‫ن‬
‫م‬
‫م‬
‫ک‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ع‬
‫ج‬
‫و‬
‫ا‬
‫آیه ‪ ۷۲‬سوره نحل ‪َ « :‬و ه‬
‫َ‬
‫ِّ ه‬
‫َ ِّ‬
‫ک ْم أَ ْز َوا ًج َ َ َ‬
‫کم ِّ همنَ َّ‬
‫َو َرزَ َق ُ‬
‫ّللاِّ ُه ْم َی ْکفُ ُرونَ ؛‬
‫ت ه‬
‫اط ِّل یُؤْ ِّمنُونَ َو ِّب ِّن ْع َم ِّ‬
‫الط ِّنه َبا ِّ‬
‫ت أَ َف ِّب ْال َب ِّ‬
‫خدا براى شما از خودتان همسرانى قرار داد و از همسرانتان براى شما پسران و نوادگانى نهاد‬
‫و از چنزهاى پاکنزه به شما روزى بخشند آیا [باز هم] به باطل ایمان میآورند و به نعمت خدا‬
‫کفر میورزند‪».‬‬
‫امام صادق(ع) از قول رسول خدا(ص) فرمود‪« :‬اکثروا الولد‪ ،‬أکاثر بکم األمم غدا ً»‬
‫فرزندان خود را زیاد کنند تا فردا به واسطه (کثرت) شما بر دیگر امم افتخار نمایم‪.‬‬

4.

‫ما نمنخواهنم این قضنهه را با شعار و با «صلوات‬
‫بفرستند تمام بشود» و مانند اینها پنش ببریم؛‬
‫منخواهنم مسئله به شکل عمنق و علمی َل بشود؛‬
‫گرههای ذهنیای که وجود دارد باز بشود‪َ ،‬قنقت‬
‫قضنهه روشن بشود و به اعتقاد من ما منتواننم این‬
‫دانش‬
‫کار را بکننم؛ یعنی متف هکرین ما و صاَبان ِّ‬
‫مرتبط با مسئلهی جمعنهت ‪ -‬در هر بخشی از بخشها‬
‫ منتوانند در این زمننه منطق صحنح و قابل قبولی‬‫را ارائه کنند‪ .‬این همایش البتهه قدم هاول است‪ ،‬یعنی‬
‫قدم ابتدایی است‪[ ،‬ا هما] از گذاشتن قانون بهنظر من‬
‫مهمتر است؛ چون فرهنگسازی در این مسئله مثل‬
‫خنلی از مسائل دیگر اجتماعی‪َ ،‬رف هاول را‬
‫سفانه امروز‬
‫منزند؛ باید فرهنگسازی بشود که متأ ه‬
‫این فرهنگسازی ننست‪ ،‬تعطنل است؛ با اینکه َاال‬
‫گفتهشده‪ ،‬ما هم گفتهایم‪ ،‬دیگران هم گفتهاند‪ ،‬در‬
‫مجلس هم مطرح شده‪ ،‬بعضیها هم کم و بنش اینجا‬
‫و آنجا بحث منکنند‪ ،‬لکن کار فرهنگی به معنای‬
‫صحنح انجام نگرفته‪...‬‬
‫ببننند چه چنزهایی است که موجب منشود جامعهی‬
‫ما دچار منل به کمفرزندی بشود‪ .‬این منل به کم‬
‫بودن فرزند‪ ،‬یک عارضه است؛ ه‬
‫واال انسان بهطور‬
‫طبنعی فرزند را دوست مندارد‪ .‬چرا ترجنح مندهند‬
‫افرادی که فقط یک فرزند داشته باشند؟ چرا ترجنح‬

5.

‫مجموعه ای از َقوق باروری‬
‫حق زندگی‪ :‬زندگی هنچ زنی نباید به علت َاملگی یا‬
‫موارد مرتبط با باروری وی در معرض خطر قرار‬
‫گنرد‪.‬‬
‫َق آزادی و امننت فردی‪ :‬هنچ زنی نباید به زور‪،‬‬
‫تحت عمل جراَی قرار بگنرد که موجب ناقص سازی‬
‫جنسی‪ ،‬عقنم سازی‪ ،‬سقط و سایر موارد تهدیدکننده‬
‫مشابه شود‪.‬‬
‫َق برخورداری از عدالت و رهایی از هرگونه‬
‫تبعنض‪ :‬ارائه یکسان خدمات بهداشت باروری بدون در‬
‫نظر گرفتن نژاد‪ ،‬قومنت‪ ،‬رنگ پوست‪ ،‬سطح درآمد‪،‬‬
‫وضعنت تأهل‪ ،‬وضعنت جسمانی‪ ،‬سن‪ ،‬زبان‪ ،‬مذهب و‬
‫اعتقادات سناسی برای همه‬
‫َق رازداری‪ :‬تمام خدمات بهداشتی درمانی باید به صورت‬
‫محرمانه ارائه شوند و تمام زنان َق تصمنم گنری مستقل را‬
‫در مسائل بهداشت باروری خود داشته باشند‪.‬‬
‫َق آزادی اندیشه‪ :‬عقاید و رسوم نباید ابزاری برای محدود‬
‫کردن آزادی‬
‫اندیشه در مسائل بهداشت باروری تلقی شوند‬
‫َق دسترسی به امکانات و آموزش‪ :‬همه باید به اطالعات و‬
‫آموزشهای‬
‫مربوط به مزایا‪ ،‬معایب‪ ،‬خطرات و اثربخشی تمام روشهای‬
‫پنشگنری از بارداری دسترسی کامل داشته باشند تا بتوانند بر اساس‬

6.

‫َق تصمنم گنری فردی درباره تعداد و زمان تولد فرزندان‪:‬‬
‫هرکسی َق‬
‫دارد درباره تعداد و زمان تولد فرزندان خود تصمنم بگنرد و‬
‫باید امکانات رفع ناباروری برای زوجننی که مایل به داشتن‬
‫فراهم شود‬
‫فرزند هستند ‪،‬‬
‫خدمات‪ .‬و برخورداری از باالترین کنفنت‬
‫دسترسی به‬
‫َق‬
‫خدمات‪:‬‬
‫هنچمحدودیت و مانعی نباید برای ارائه خدمات باروری یا‬
‫جلوگنری از بارداری به متقاضنان وجود داشته باشد و باید‬
‫برای همه اقشار جامعه از جمله جوانان‪ ،‬با هر نوع تقاضای‬
‫قانونی‪ ،‬خدمات در دسترس باشد‪.‬‬
‫َق بهره مندی از پنشرفت های علمی‪ :‬مراجعه کنندگان به‬
‫مراکز بهداشتی‬
‫درمانی باید بتوانند از جدیدترین روشهای موجود و موثر و‬
‫بی خطر استفاده کنند‪.‬‬
‫َق آزادی شرکت در اجتماعات و مشارکت سناسی‪ :‬هرکس‬
‫َق دارد با شرکت در اجتماعات و عضویت در گروه ها‪ ،‬از‬
‫مجامع دولتی و غنردولتی بخواهد که َقوق و بهداشت‬
‫باروری را در اولویت فعالنتهای خود قرار دهند‪.‬‬
‫َق رهایی از شکنجه و آزار‪َ :‬ق هر زن و مرد است که از‬
‫خشونت‪،‬‬
‫شکنجه و آزار جنسی در امان باشد‪.‬‬

7.

‫ایران از جمله كشورهایی است كه دارای بنشترین‬
‫دسترسی به خدمات سالمت می باشد نزدیك به قریب ‪80‬‬
‫درصد مادران ایرانی به خدمات سالمت زنان و كودكان‬
‫دسترسی دارند‪ .‬این در َالی است كه بسناری از‬
‫كشورهای جهان‪ ،‬چننن خدماتی را نمی توانند در منزان‬
‫وسنع ارائه دهند‪ .‬برای مثال این رقم در چنن ‪75/4‬‬
‫درصد است‬
‫بهبود استانداردهای زندگی در دهه های اخنر‪ ،‬برقراری‬
‫نظام‬
‫شبكه های بهداشتی درمانی و ارائه رایگان مراقبت های‬
‫بهداشتی اولنه باعث بهبود بسناری از شاخص های‬
‫بهداشتی از جمله مرگ مادر‪ ،‬پوشش تنظنم خانواده‪،‬‬
‫زایمان با نظارت و مساعدت متخصص در بنمارستان‬
‫شده است‪.‬‬
‫لکن كنفنت خدمات از لحاظ َفظ َریم خصوصی بنمار و‬
‫اطالعات كافی بهننه نبوده و پاینن تر از استاندارد هستند‪.‬‬
‫چنانچه نظام سالمت در بهبود روزافزون شاخص های‬
‫بهداشت باروری تالش نكند‪ ،‬ایران شاهد تحول منفی در‬
‫زمننه َقوق باروری كه از اجزای مهم َقوق بشر است‬
‫خواهد شد‪.‬‬

8.

‫نش ننازهای زیستی در فرزندآوری‬
‫• در دسترس بودن پزشک َاذق‪ ،‬مورد اطمننان‪،‬ارزان‪ ،‬باوجدان ‪ ،‬مامای‬
‫همراه و همدل‬
‫• بنمارستان مناسب‪ ،‬ارائه کنفنت مطلوب برای زایمان طبنعی در مراکز دولتی‬
‫همچون بخش های خصوصی‪ ،‬کالس های آمادگی برای بارداری و زایمان در‬
‫دسترس عموم و رایگان باشد‪.‬‬
‫یکی‬
‫درگنر و‬
‫قواننن صفر‬
‫مناسب نه‬
‫پزشکی و‬
‫صالَدید‬
‫زایمان بنا‬
‫انتخاب‬
‫ی بنن‬
‫اساستشنج و‬
‫بر‪ .‬عدم‬
‫است‬
‫روَی‬
‫ننازمندبرفضای‬
‫نوعفرزند‬
‫داشتن‬
‫• زن•برای‬
‫نسبتنوعبه فراهم‬
‫هر دو‬
‫عدمروَی‬
‫آمادگی‬
‫شده باشد‪.‬‬
‫زن و وضع‬
‫شودو‪ .‬زایمان‪،‬‬
‫بارداری‬
‫برایزن‬
‫جسمیبرای‬
‫ترس وو دلهره‬
‫خانواده ها‪،‬‬
‫شوهر و‬
‫امند به زندگی و نشاط باشد‪.‬‬
‫• ترس از دست دادن موقعنت های شغلی‪ ،‬تحصنلی و فعالنت های اجتماعی را برای‬
‫همنشه نداشته باشد و مانعی برای فرزند دار شدن تلقی نشوند‪.‬‬
‫افسردگی و‬
‫جلوگنری از‬
‫زایمان‬
‫هزینه بعد‬
‫رایگانویا کم‬
‫•• مشاوره‬
‫فرزندی و‬
‫مادری‪ ،‬چند‬
‫همه‪،‬محبوبنت‬
‫برایجهت‬
‫ای در‬
‫سازیازرسانه‬
‫فرهنگ‬
‫پذیرش جامعه‬
‫آرامش مادر‬
‫افزایشداری‪،‬‬
‫خانه‬
‫• مرخصی های زایمان و بارداری و شنردهی مطلوب‪ ،‬فرزند باعث از دست دادن‬
‫شغل یا موقعنت اجتماعی نشود‪ .‬ادارات یا مکان های علمی پذیرا باشند‪.‬‬
‫• امکان نگهداری از بچه ها در دانشگاه برای دانشجویان با خدمات کم هزینه و‬
‫باکنفنت‪ ،‬در مراکز شغلی و محله ها وجود داشته باشد‪ ،‬علی الخصوص بهترین و‬
‫امن ترین مکان مساجد هستند‪ .‬چه بهتر که با فراهم کردن شرایط‪ ،‬ساعاتی را برای‬
‫استراَت یا فراغت مادر فراهم کنند‪َ .‬تی همه هنئات هم در ایام محرم فضای کافی‬
‫و مناسب ندارند‪.‬‬
‫• بستر مناسب برای تقویت روَنه مادران در محله ها باشد‪ ،‬تبادل تجربه‪ ،‬اَساسات‪،‬‬
‫جسمی‬
‫روَی‬
‫اجتماعی‬

9.

10.

‫َمایت مالی دولت از باال رفتن تعداد فرزندان صورت بگنرد‪ ،‬به طور مثال زایمان های بع‬
‫خدمات رایگان‬
‫و بنشتری دریافت کنند‪.‬‬
‫عدم وجود نگرانی بابت تحصنل‪ ،‬تربنت و در نگاه ایده آل تر اشتغال آینده فرزندان که مانع‬
‫فرزندآوری‬
‫می شود‪ .‬قنمت باالی بازار پوشاک‪ ،‬پوشک‪ ،‬سوخت و ‪...‬‬
‫خدمات درمانی کودکان با کنفنت باشد‪ .‬آمار مرگ و منر کودکان‪ ،‬و در ابتدا سقط جننن های‬
‫و‬
‫از روی اشتباه پزشکی صورت نگنرد‪.‬‬
‫دستگاه های غربالگری و خطای جوابدهی‪ ،‬عجول بودن پزشکان زن برای سقط از بنن بر‬
‫آسنب ها‬
‫اقتصادی و اجرایی‬
‫که موقع تولد نوازد وارد منشود‪ .‬و مادر را دچار پریشانی و پشنمانی منکند‪.‬‬
‫آیا این َق او ننست که در آرامش بچه دار شود؟‬

11.

‫مشارکت همسر‬
‫فرزندآوری یک امر دو‬
‫طرفه است‪ .‬و مسئولنت‬
‫دوجانبه محسوب می‬
‫شود‪ .‬همانطور که بار‬
‫َمل فرزند و تربنت‬
‫اصلی و نگهداری از‬
‫کودک بر عهده ی زن‬
‫است‪ ،‬مسئولنت همراهی‬
‫و همکاری ننز با مرد‬
‫است‪.‬‬
‫کمک به زن در َفظ آرامش‬
‫روَی‪ ،‬نگهداری و تربنت‬
‫فرزندان‪ ،‬تامنن معاش و‬
‫ننازهای اولنه‪.‬‬
‫ایجاد بستر مناسب و مشارکت‬
‫در جهت بهبود شرایط برای‬
‫افزایش تعداد فرزندان ننز از‬
‫مرد توقع می رود‪ .‬زن َق این‬
‫را دارد که از فطرت خود در‬
‫جهت بچه آوری استفاده کند‪.‬‬

12.

‫در جهان‪ ،‬به طور متوسط ‪ 80‬درصد زنان‪ ،‬حداقل یكبار‬
‫و ‪ 53‬درصد حداقل چهار بار مراقبت دوران بارداری را‬
‫دریافت می نمایند‪ .‬در ایران‪ ،‬این میزان به ترتیب ‪99‬‬
‫درصد و ‪ 94‬درصد می باشد‪ .‬درصد زایمانها در كشور‬
‫توسط افراد آموزش دیده انجام می شود كه جهت‬
‫پرنمودن خالء حقوق باروری زنان كشورمان در این‬
‫زمینه‪ ،‬هم اكنون طرح تربیت بهورز ماما برای پوشش‬
‫‪ 2/7‬درصد زایمان های انجام گرفته توسط افراد‬
‫آموزش ندیده در جریان است‪ .‬در حال حاضر‪ ،‬حدود ‪45‬‬
‫درصد زنان روستایی سیستان و بلوچستان با كمك‬
‫نیروهای آموزش ندیده زایمان می كنند اما در بسیاری‬
‫از استان های دیگر این میزان كمتر از ‪ 5‬درصد می‬
‫باشد‪ .‬در كشور ما مشكل به كارگیری و توزیع متناسب‬
‫نیروی انسانی در نظام خدمات بهداشتی با توجه به‬
‫بودجه محدود دولت مطرح می باشد‪.‬‬
‫در حال حاضر‪ 40 ،‬درصد زایمان ها در كشور به روش‬
‫سزارین انجام می شود‪ .‬در حالی كه سازمان بهداشت‬
‫جهانی اعالم می كند در هر منطقه ای از دنیا حدود ‪15‬‬
‫درصد از زایمان ها اندیكاسیون صحیح به روش‬
‫سزارین دارند‪ .‬آمار متوسط انجام سزارین در دنیا حدود‬
‫‪ 25‬درصد می باشد و آمار سزارین در ایران ‪ 15‬درصد‬

13.

‫طبق آیین نامه اجرایی شیرخوارگاه ها و مهد كودك ها كه در‬
‫سال ‪ 1370‬توسط سازمان به زیستی وزارت كار و امور‬
‫اجتماعی تدوین و‬
‫تصویب شد ‪ .‬مراكز نگهداری كودكان حتی االمكان باید در‬
‫نزدیكترین فاصله با محل كار مادران (زنان شاغل) ایجاد و‬
‫ترجیحا از قسمتی از ساختمان كارگاه مربوطه استفاده شود ‪.‬‬
‫كارگاه هایی كه در یك منطقه جغرافیایی قرار دارند بر حسب‬
‫ضرور و براساس توافق مسئولین كارگاههای مربوطه و پس‬
‫از كسب مجوز از وزارت كار و امور اجتماعی‪ ،‬می توانند به‬
‫تاسیس مركز مشترك بپردازند‪ .‬بر طبق ماده ‪ 14‬آئین نامه كلیه‬
‫هزینه های مركز اعم از ثابت و جاری به عهده كارفرما می‬
‫باشد ‪ .‬مدیر مركز نگهداری كودكان باید دارای تابعیت جمهوری‬
‫اسالمی ایران بوده و معتقد به قانون اساسی جمهوری اسالمی‬
‫ایران باشد‪ ،‬همچنین باید فاقد سوء پیشینه كیفری و حداقل ‪25‬‬
‫سال سن داشته باشد‪ ،‬افراد متاهل در شرایط مساوی ارجحیت‬
‫دارند ‪ .‬مدیر مركز باید حداقل دارای دیپلم و ‪ 5‬سال سابقه تجربه‬
‫در امور آموزشی و تربیتی كودكان باشد ‪.‬‬
‫در كارگاههایی كه اكثریت مادران از اقلیت های مذهبی می‬
‫باشند‪ ،‬مدیران كارگاه و یا كارخانه موظف هستند با هماهنگی‬
‫وزارت كار نسبت به انتخاب مدیر مهد كودك از قابلیت مربوطه‬

14.

‫سناست های َمایتی برخی‬
‫کشورهای خارجی‬
‫نروژ بهشت کودکان و مادران‬
‫در این کشورپس از تولد هر کودک‪ ،‬پدر و مادر دو هفته‬
‫مرخصی با َقوق دارند‪ .‬پس از این مدت‪ ،‬آن ها می توانند‬
‫بنن‪ 46‬هفته مرخصی با َقوق کامل یا ‪ 56‬هفته مرخصی‬
‫با ‪ 80‬درصد پرداختی‪ ،‬که باید منان والدین تقسنم می شود‬
‫یکی را انتخاب کنند‪ .‬به منظور اطمننان از اینکه پدران‬
‫َتما ً در امر نگهداری و بزرگ کردن کودکانشان مشارکت‬
‫خواهند داشت‪ ،‬پدران موظف هستند دست کم ده هفته از‬
‫این دوران را از محل کار مرخصی بگنرند‪.‬‬
‫در ضمن دولت به یکی از والدینی که تصمنم دارند تا‬
‫دوسالگی کودکشان‪،‬در خانه بمانند کمک هزینه ویژه ای‬
‫ننز پرداخت می کند‪.‬‬
‫فرانسه‪ ،‬مزایای بیشتر برای فرزند سوم‬
‫زنان فرانسوی‪ 16 ،‬هفته مرخصی زایمان دارند که از‬
‫شش هفته پنش از تولد کودکانشان آغاز می شود‪ .‬پس از‬
‫این دوره‪ ،‬والدین َق سه سال مرخصی بدون َقوق دارند‪.‬‬
‫جالب این است که سنستم فرانسه‪ ،‬داشتن فرزند بنشتر را با‬
‫افزایش قابل مالَظه مزایا برای فرزند سوم ننز تشویق می‬
‫کند‪.‬‬
‫سنستم خدمات درمانی فرانسه‪ ،‬از سوی سازمان «بهداشت‬
‫جهانی» در زمره بهترین خدمات درمانی دننا معرفی شده‬

15.

‫منشور َقوق زنان‬
‫تبصره‪ :‬شورای فرهنگی و اجتماعی زنان مکلف است هر دو‬
‫سال یکبار پس از تصویب این منشور‪ ،‬نسبت به ارزیابی‬
‫وضعیت زنان ایران اقدام نموده و گزارش ارزیابی‬
‫درخصوص پیشرفتهای موجود در راستای تحقق آن و‬
‫همچنین موارد نقض حقوق زنان را به شورای عالی انقالب‬