Буындық ауруларды диагностикалау, емдеу және алдын алу

1. Тақырыбы: буындық ауруларды диагностикалау, емдеу және алдын алу.

Орындығын: Әбуғалиева Н.
Тексерген:

2. Жоспар:

І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
Этиологиясы
Патогенезі
Классификациясы
Клиникалық симптомдары
Анамнез жинау, пациентті қарау
Диагностикалау
Емі
ІІІ Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

3. Кіріспе

Ревматологиялық
аурулар– буындық
синдром сияқты клиникалық көріністермен
және негізгі патологиялық үрдістің
дәнекер тінде орналасу белгісімен біріккен
және пайда болуы әртүрлі бөлек
нозологиялық формалардың үлкен тобы.

4. Ревматологиялық аурулардың этиологиясы

анықталмаған
Ревматологиялық аурулардың дамуында рөл атқаратын факторлар :
Инфекциондық факторлар: ревматикалық қызба кезіндегі А топтағы βгемолитикалық стрептококк; реактивті артриттер кезіндегі
бруцеллалар, туберкулез таяқшасы, гонококктар, микоплазма,
хламидиялар; ревматоидты артрит, ЖҚЖ кезіндегі пускілік механизм
ретіндегі вирустар.
Тұқымқуалаушылық. Иммуногенетикалық факторлардың,
гистосәйкестігінің HLA-антигендер кешенінің рөлі. Олар сәйкес
гендермен кодталған жасушалардың беткейлік құрылымдары болып
табылады. Олар ағзаның иммундық жауабының реттеушілері болып
табылады.
Зат алмасудың бұзылуы: метаболикалық синдром, подагра,
эндокриндік артропатиялар.
Өмір салты: гиподинамия, алкогольді және майлы тағамдарды көп ішу
Инсоляция
Тоңазыту
Жарақаттар
Жүйкелік-психикалық стресстер

5. Ревматологиялық аурулардың патогенезі

Ревматологиялық аурулар аутоиммунды иммунокешенді ауруларға жатады.
Олардың патогенезінде дене мүшелердің антигендеріне ағзаның өз
тіндеріне қарсы бағытталған аутоиммундық созылмалы қабыну негізгі рөл
атқарады
Аутоиммунитеттің бұзылуы, дене мүшелеріне зақым келтіретін
циркуляцияланатын иммунды кешендерді құратын аутоантигендерге қарсы
аутоденелердің пайда болуы
Қабынудың негізін биохимиялық және иммунологиялық үрдістер каскады
құрайды
Қабыну медиаторларының шығуы: гистамин, серотонин, брадикинин,
простагландиндер, тромбоксан, цитокиндер, лизосомалды ферменттер,
комплемент жүйесі, олар қабынудың басында қорғаныс рөлін атқарады,
содан кейін өзгерген патологиялық иммунды жауаптың нәтижесінде
аутоиммунды созылмалы қабынуды бастайды және ұстап тұрады
Иммунокомпетентті жасушалармен антигендерді элиминациясының бұзылуы
нәтижесінде созылмалы қабынуды ұстап тұрады және қабыну
реакцияларының айқындығын азайтады.
Микроциркуляцияның бұзылуы, васкулиттер
Нейроэндокриндік бұзылыстар

6. Ревматологиялық аурулардың классификациясы

Аурулар халықаралық классификациясы ( МКБ-10, класс IX, XIII)
Класс IX Қанайналым жүйесінің аурулары
Жедел ревматикалық қызба
Жүректің созылмалы ревматикалық аурулары ( жүректің
ревматикалық ақаулар)
Класс XIII
Сүйек-бұлшықет жүйенің және дәнекер тіннің аурулары
Ревматоидты артрит
Остеоартроз
Подагра
Жүйелі қызыл жегі
Жүйелі склеродермия
Дерматомиозит
Жүйелі васкулиттер

7. Ревматологиялық аурулардың клиникалық диагностикасы және жалпы симптоматологиясы

Буындардың ауыруы ( артралгия, артрит)
Буын конфигурациясының өзгеруі ( домбығуы, ісінуі, қызаруы,
дефигурациясы)
Буындағы белсенді және пассивті қимылдардың шектелуі
Буындардың сіңір-байланыс аппараттың зақымдалуы (тендиниты,
бурситы)
Бұлшық еттің зақымдалуы ( атрофия, миалгиялар)
Терінің, тырнақтың, шырышты қабаттың зақымдалуы (сақинатәрізді,
түйінді, көппішінді эритема, жаралар, эрозиялар, пурпура, некроз,
гиперпигментациясы, склероз)
Көздің зақымдалуы (склериттер, иридоциклиттер,
кератиттер,катаракта)
Лимфа түйіндерінің зақымдалуы (аймақтық реактивті
лимфоаденопатия)
Ішкі ағзалардың зақымдалуы (бүйректі, өкпелерді, жүректі, бас миды)

8. Ревматологиялық аурумен ауыратын науқастан анамнез жинау, науқасты қарау,

Аурудың басталуы
Жедел басталуы – бірнеше сағаттың ішінде (реактивті артрит,
подагра)
Жеделдеу – бір ай ішінде ( ревматоидты артрит)
Созылмалы – 1-3 ай ішінде ( остеоартроз, ревматоидты
артрит)
Буынды қарап зерттеу: пальпация, белсенді және пассивті
қимылдардың аумағын анықтау, гипертермияны, ауру сезімді,
домбығуын анықтау, буындар аймағында түйіндердің болуы
Теріні және оның қосалқыларын қарау, лимфатүйіндерін
пальпациялау, ішкі ағзаларды зерттеу.

9. «Құстың аяғы» ЖСД кезінде

10. Ревматоидті алақан

11. РА кезіндегі қолбасының деформациясы

12. Подагра

13. Подагра кезіндегі тофустар

14. Ревматологиялық аурулардың диагностика әдістері

1.
2.
3.
4.
5.
Науқастың шағымдарын зерттеу
Ауру анамнезін зерттеу
Тірек-қимыл аппаратын қарап тексеру
Жалпы ағзаның жағдайын қарап
тексеру
Зерттеудің қосымша әдістерін
пайдалану (лабораторлыинструменталдық диагностикалау
әдістері)

15. Науқастың шағымдары

Артралгия – буындардағы ауыру сезімі
1. Дәреже бойынша бағалау
0 –ауру сезім жоқ
I- минималды ауру сезімі, емді қажет етпейтін, еңбекке
қабілеттілігін бұзбайтын
II- шамалы ауру сезім, анальгетиктерге жауап беретін,
еңбекке қабілеттілігін және өз-өзін күтуді шектейтін
III-қатты ауру сезім, үздіксіз ауырады, еңбекке
қабілеттілігі жойылуы мүмкін, анальгетиктерге жауап
жоқ
IV- өте қатты, («простынная боль»)
2. Ауру сезімді ВАШ бойынша есептеу – визуальді
аналогтық шкала, 10-см. шкала бойынша ауру сезімнің
градациясы, ауру сезімінің субъективті қанықтылығы 0ден 10 баллға дейін бағаланады.

16. Ауру сезімі синдромының сипаты

1.
2.
3.
Максималды ауру сезімінің орналасу орны
Таралуы
Симметриялылығы
Қабыну белгілердің болуы
Пальпация кезіндегі ауру сезімі
Қимылдардың шектелуі
Ауру сезімі қашан пайда болады
Ауру сезімінің сипаты:
Қабынулық – тыныштықтағы ауру сезімі, таңғы, түнгі ауру
сезімі, жаңадан қимылдаған кездегі ауру сезімі
(ревматоидты артрит, анкилоздаушы спондилит)
Механикалық – ауру сезім буындардың қозғалуымен
байланысты (остеоартроз)
Үздіксіз – айқын, шаршататын, түңгі (остеонекроз, ісіктің
метастазалары).

17. Лабораторлы- диагностикалық әдістер

Жалпы клиникалық әдістер:
1) жалпы қан анализі( ЖҚЖ кезіндегі лейкопения, түйінді
полиартрит кезіндегі лейкоцитоз, Фелти синдромы, барлық
ревматологиялық аурулар кезінде аутоиммундық гемолитикалық
анемия, ЭТЖ (СОЭ) жылдамдатылған, эозинофилия, тромбоцитоз,
тромбоцитопения)
2) жалпы зәр анализі (гематурия, протеинурия)
Биохимиялыө әдістер:
1) белокты және оның фракцияларын анықтау (диспротеинемия,
альфа2-глобулиндердің жоғарлауы-жедел қабыну, белсенділігі,
гамма-глобулиндер – созылмалы иммундық қабыну)
2) СРБ ( С –реактивті белок) – жедел және созылмалы қабынудың
сезімтал маркері
3) ферменттердің жоғарлауы – КФК,АСТ,АЛТ (полимиозит
кезіндегі бұлшық еттік қабынудың маркерлері, ЖСД), сілтілі
фосфотаза –холестаздың, сүйек резорбцияның маркері)
4) Гиперурикемия – подагра кезінде
5) қандағы кальцийдің азаюы – остеопороз кезінде
6) Коагулограмма – тромбоздар , ЖҚЖ, васкулиттер

18. Лабораторлы диагностиканың әдістері

Иммунологиялық әдістер.
1. РФ ( ревматоидты фактор) - IgM класстың аутоантиденесі, серопозитивті ревматоидты артрит кезінде
80- 90 %-ға дейін, жүйелі васкулитттер кезінде, склеродермия кезінде, Шегрена синдромы кезінде оң,
реакция Ваалер-Роузе 1:32
2. Иммуноглобулиндерді анықтау – IgG,IgA,IgM негізгі класстың аутоантиденелер
Гуморальды иммунитет сипаттайды, ревматологиялық аурулар кезінде жиі поликлональді
гипериммуноглобулинемия.
3. Жегілік жасушалар – LE-жасушалар – бұзылған жасушалардың ядроларын жеп қойыған пісіп жетілген
нейтрофилдер; ЖҚЖ кезінде – 60-70%, оң нәтижесі –1000 лейкоциттерге 5 жасуша.
4. Антинуклеарлы антиденелер – жасуша ядросының компоненттермен (РНК, ДНК, белоктармен,
гистондармен) әрекеттесетін аутоантиденелер тобы
5. Фосфолипидтерге антиденелер( жегілік антикоагулянт, кардиолипинге антиденелер)
6. Вассерман реакциясы – жалған оң ЖҚЖ, АФС ауыратын науқастардың 15-20%-да
7. Антинейтрофильді цитоплазматикалық антиденелер АНЦА – гранулематозды васкулиттер кезінде оң
8. Криоглобулиндер – преципитацияланатын аномальды сарысулық белоктар
9. Айналып жүретін антиденелер– ЦИК, антиген-антидене кешені
10. Антистрептококкты антидене – АСЛ, АГР, АСК

19. Инструменталды әдістер

1.
Буындар рентгенографиясы
2.
МРТ - буындардың және омыртқа жотасының магниттікрезонанстық томографиясы
3.
УДЗ - буындардың ультрадыбыстық зерттеу
4.
Артроскопия
5.
ЭКГ – электрокардиография
6.
ЭХОКГ – эхокардиография
7.
Тамырларды УДЗ
8.
Рентген және ультрадыбыстық сүйектің денситометриясы
Қосымша зерттеу әдістері
1.
Буын сұйықтықты зерттеу
2.
Тері-бұлшық ет қиындының, синовиальды қабаттың биопсиясы
3.
Аортография

20. Остеоартроз

21. Ревматоидты артрит

22. Ревматологиялық ауруларды емдеу принциптері

А. Дәрілік:
Қабынуға қарсы:
стероидты емес қабынуға қарсы препараттар - СҚҚП
глюкокортикостероидтар – ГКС
Иммуномодуляцияланатын:
хинолиндік препараттар, алтын препараттары, D-пеницилламин
Иммуносупрессивтік:
цитостатиктер
Хондропротективті:
глюкозамин
хондроитин
Сүйек метаболизмін регуляциясы:
кальций
бисфосфонаттар
Б. Физикалық модуляциясы: экстракорпоралды әдістер – гемосорбция,
плазмаферез
В . Физикалық аналгезия – физиоемі, аккупунктура
Г. Реабилитация – консервативті
хирургиялық: синовэктомия, эндопротездеу

23. Ревматикалық қызбаның Джонс бойынша диагностикалық критерийлері, 1992 жылы Американдық кардиологиялық ассоциациямен модификацияланған

Үлкен критерийлер:
Кардит
Полиартрит
Хорея
Сақина тәрізді эритема
Теріастылық ревматикалық түйіндер
Кіші критерийлер:
Клиникалық: артралгия, қызба
Лабораторлы: ЭТЖ, СРБ жоғарлауы
ЭКГ –дағы PQ интервалының ұзаруы, ЭхоКГ-да
вальвулит

24. Диагнозды құру мысалдары:

Жедел ревматикалық қызба, митралды қақпақшаның
вальвулиті, полиартрит, ҚЖ 1(ФК I)
Қайталмалы ревматикалық қызба, митралды
қақпақшасының жеткіліксіздігі , ҚЖ II А (ФК II).
Жүректің созылмалы ревматикалық ауруы, біріккен
митралді-аорталдық ақау, ҚЖ II Б (ФК III).

25. Біріншілік алдын алу

факторларын анықтау
АБГС –тонзиллитті мерзімді емдеу
Инфекция ошағын санациялау
Иммунокоррекциясы
Қауіп-қатер

26. Екіншілік алдын алу

Мақсаты – ЖРҚ ауырған адамдарда
қайталанған шабуылдардың және аурудың
асқынуын алдын алу.
Екіншілік алдын алу үшін пайдаланатын
негізгі дәрілік препарат –
Бензатинбензилпенициллин 3 аптада 1рет
б/е 2,4 млн бірлік жыл бойы.

27. Екіншілік алдын алу

әр науқасқа жеке тағайындалады.
Былай болу керек:
Кардит болмаған (артрит, хорея) ЖРҚ ауырған науқастарға–
соңғы шабуылдан кейін кем дегенде 5 жыл немесе 18
жасқа толғанға дейін «Не ұзағырақ» принципі бойынша.
Жүрек ақауы дамымаған кардит кезінде – соңғы шабуылдан
кем дегенде 10 жыл немесе «Не ұзағырақ» принципі
бойынша 25 жасқа толғанға дейін.
Жүрек ақауы дамыған науқастарға (соның ішінде
операциядан кейінгі)– өмір бойы.
Мерзімді – жылына 2 рет көктемде және күзде 20-күндік
СҚҚЗ курсы, кардиометаболиттер, антиагреганттар,
витаминдер.