Kanser geli̇şi̇mi̇

1.

KANSER GELİŞİMİ
Protoonkogenlerin aktivasyonu
Tümör baskılayıcı genlerin inhibisyonu
apopitozisi düzenleyen genlerdeki
değişmelerde kanser gelişimine neden
olur.
• Apopitozisi düzenleyen en öneli
genler bcl-2, P53’dir.

2.

ONKOJEN AKTİVASYONUNA BAĞLI GELİŞEN TÜMÖRLER
ONKOGEN
TÜMÖR
C-myc( Nüklr regül prot) Burkitt lenfoma,
AKTİVAS YON TÜRÜ
ROS
Amplifikasyon
meme, akciğer ca
N-myc
nöroblastom, akciğer
L- myc
akciğer
Abl (siny. İleti prote) KML, ALL
Bcl-2
foliküler B hücreli lenfoma
Erb-B2(büy fak resp) meme ve over
Ras K(sinyal ileti prot) kolon ve pankreans ca
Ras N
AML, ALL
Erb b-1
glioblastoma multiforme
G-1siklin
meme ve yassı hücreli kanser
RAS- alfa/APL
akut promyelositik lösemi
glioblastoma multiforme
translokasyon
amplifikasyon
amplifikasyon
translokasyon
translokasyon
amplifikasyon
nokta mutasyonu
amplifikasyon
amplifikasyon
nokta mutasyonu
translokasyon

3.

TÜMÖR B AS KILAYICI GENLER
Tümör baskılayıcı gen
Gelişen Tümör
veya kromozom bölgesi
Rb(hücre siklus düzenleyici) retinoblastom, glial tömürlerosteosarkom, meme, mesane, küçük
Hücreli akciğer ca, KML blastik transformasyon
P53 (siklus +apopitozis)
akciğer, meme, kolon, glial tm
1p
nöroblastom, feokromasitoma, medüller troid karsinomu
3p
akciğer, böbrek, glial tm
18q
kolon
WT1
Wilms tümörü
RCC
böbrek karsinomu
APC
kolon
NF1
nörofibromatozis
E-cadherin
Familiyal gastrik kanser
NF2
Schwannoma
MEN1
Pituiter adenom
11p
Willm’s tm, hepatoblastom, rabdomyosarcom, adrenal kanser

4.

Kromozom translokasyonları ve oluşan tümörler
Tip
Trans(9;22)
Trans (3;21)
Trans(4;18)
Trans (8-14)
Trans(11;14)
Trans(15;17)
Tran(12;16)
T(11;22)
Genler
BCR-ABL
BCR
IGH lokus,BCL-2
C-MYC, IGH lokus
BCL-1,IGH lokus
APL-RARA
CHOP-FUS
FL11-EWS
Tümör
KML
AML, MDS
foliküler B hücreli lenfoma
Burkitt lenfoma
B hücreli lenfoma, mantle cell lenfoma
Akut promyelositik lösemi
miksoid liposarkom
Ewing sarkomu

5.

KANSER İNSİDANSININ ARTTIĞI MULTİ SİSTEM GENETİK HASTALIKLAR
Hastalık
Gene
Kromozom
Bazal cell nevüs
Fam. meme/over ca
Familial meme ca
Fam. Retinoblastom
Fam.Wilms tümörü
Li-Fraumeni
Nörofib. Tip I
Nörofib. TipII
Tuberous skleroz
Von-Hippel lindau
PTC
BRCA1
BRCA2
RB
WT1
p53
NF1
NF2
TSC2
VHL
9q22.3
17q21
13q12-13
13q24
11p13
17q11.2
22q12
22q12
16p13.3
3p25-26
Tümörler
Bazal cell ca, medulloblastom
Meme, over, kolon, prostat ca
Meme ca
Retinoblastom, osteosarkom
Wilms tümörü (aniridi,GÜS anom,men.ret
Meme ca, sarkom
nörofibrosarkom, beyin tümörü
Akustik nörinom, meningiom
Anjiofibroma, renal anjiomyolipoma
Renal cell ca, feo.retinal anjiom,

6.

• Virüsler ile ilgili olarak gelişen kanserler
• Virüs
Gelişen kanser
Hepatit B
Hepatit C
HTLV-1
EBV
HPV
HIV
Hepatocelüler kanser
Hepatocelüler kanser (daha sık)
Erişkin T hücreli Lösemi/lenfoma
Burkitt, Nazofarinks, B hücreli len
serviks kanseri Tip 16, 18)
NonHodgkin lenfoma

7.

Maruziyet
Aliminyum
4 aminobifenil
arsenik
asbest
akciğer, GIS, böbrek
altın bileşikleri
benzen
benzidin
betanaftilamin
biklorometileter
ayakabı sanayi
krom bileşikleri
Oluşan kanser
akciğer
mesane
akciğer, deri
Plevra, periton,
mesane
lösemi
mesane
mesane
akciğer
mesane, nazal sinüs
akciğer

8.

Maden tozu, kömür
Erionite
İsopropil alkol sanayi
Mineral yağlar
Mustard gazı
Nikel bileşikleri
Rodon
Polisiklik hidrokarbonlar
Vinil klor
Ağaç sanayi
akciğer
mezoteliyoma
nazal sinüs
cilt ve diğer
akciğer
akciğer/ sinüs
akciğer
akciğer ve cilt
karaciğer
nazal sinüs

9.

• KANSEROJEN İLAÇLAR
• İLAÇ
KANSER YERİ
Azotiopürin
lenfoma, cilt, yumşak
• Klornafazin
mesane
• Myleran
lösemi
• MOPP kombinasyonu
lösemi
• Klorambucil
Lösemi
• Siklofosfamid
lösemi, mesane
• Konjuge östrojen
endometrium
• Sentetik östrojen
vajen ve servix
• Melfelan
lösemi
• PUVA
cilt
• Fenasetin
renal pelvis
• Treosülfan
lösemi

10.

• X IŞINLARI:
• Deride primidin dimerlerinin oluşumu ile
DNA hasarı yapar
• Deri karsinomu ve melonom gelişimini artırır.
• X ışınları en sık lösemilere neden olur (KLL
hariç)
• Baş boyun bölgesinin
karsinomu gelişir.
ışınlanması
troid

11.

Tablo. Değişik organlarda
Doku
Testis germ hücresi
Kemik iliği
Akciğer
Böbrek
Karaciğer
Spinal kord
Mide barsak sistemi
Kalp
Beyin
Cilt
radyasyona bağlı değişiklikle ri
Toksik etki
Aplasia
Aplasia
Pneumonitis, fibrosis
Nephroskleroz
Hepatitis
İnfarktüs, nekroz
Ulser, fibrosis
Perikardit, myokardit
Infarktüzs, nekroz
Dermatitis, skleroz
Doz Limiti (Gy) *
1 (en hassas)
2.5
15.0
20.0
25.0
45.0
45.0
45.0
50.0
55.0

12.

• PRENEOPLASTİK HASTALIKLAR:
Hastalık
gelişen kanser
• Siroz
Hepatoselüler kars.
• Pernisiyöz anemi
Mide ca
• Atrofik gastrit
Mide ca
• Ülseratif kolit, Chron
Kolon ca
• Lökoplaki
Yassı hücreli karsinom
• Aktinik keratoz
Deri karsinomu
• Hashimato ve Graves Papiller troid karsinomu
• Yanık skarı, Marjolin ül.
Yassı epitel hüc kars
• Villöz adenom
karsinom

13.

Endokrin paraneopl. Sendrom.
Hiperkalsemi
PTH, TNF, PG
meme (en sık) ac yassı hücreli t m (en sık ac tm),
Cushing sendromu
ACTH
Ak. küçük hücreli, over, pankreans,
Uygunsuz ADH send
ADH
Küçük hücreli ak ca, SSS tm, baş boyun tm,
Jinekomasti
HCG
Germ hücreli tm, akciğer tm
GH aşırı salınımı
GH
Karsinoid, pankreans adacık hüc tm, akciğer ca
Hipoglisemi
İNSÜLİN
insülinoma, fibrosarkom, mezoteliyoma,
Hipertroidi
Troid hor
Koriyokarsinom ve molhidatiform
Hiperpigmentasyon
MSH

14.

Hematoloji Paranep. Sendrom.
KHA
Anemi
Kronik hast anemisi (en sık)
Lökomoid reaksiyon
Akciğer, mide, beyin, pankr, HH, NHL,
Trombositopeni
KLL, HH, lenfoma
Trombositoz
TPO, IL-3
30-40, Myeloproliferatif hast
HH, NHL, KML
Eozinofili
DIC
Prokoagülan üretimi AML M3, Prostat
Trousseu send
Müsin yapımı
Pankreans, akciğer meme, over, prostat
Nonbakteriyel endokardit
Müsin yapımı
Müsin salgıla. adeno ca (pank,over,mezo)
Arteriyel emboli
Akciğer adeno ca, over, pank. ca

15.

Polisitemi
Eritropoetin yapımı Renal kars, hepatomoa, serebellar hemanji
Akantozis nigrikans
immünolojik
GIS tm, akciğer, uterus
ITP
KLL
Otoimmün hemolitik anemi
B hücreli lenfoproliferatif hastalıklar

16.

İskelet
Çomak parmak (ikinci sık)
İmmünolojik
Hipertrofik osteoartropati
İmmünolojik
Epidermoid tip bronş ca, hepatoma, KML,
NHL, nazofarinks ve özefagus ca
Ak. Epidermoid ca
Artirt
İmmünolojik
Akciğer ca
Kas iskelet sistemi (en sık küçük hücreli akciğer ca)
Subakut serebeller dejenerasyon
Anti-Yo +
Meme, over
Motor nöropati
Anti-Hu +
Küçük hücreli ak ca,
Periferik nöropati
Anti-Hu +
En sık görülür, bir çok tm, over, ac,
Poli/dermatomyozit
Bronş, me me ca
Otonomik nöropati
HH, NHL
Eaton Lambert Sendromu
Myasteniga gravis
IgG Ab
Küç.hüc. Ac ca (asetil kolin res karşı ab)
timoma

17.

Dermatolojik
Akantozis nigrikans
İktiyoz
Diğer
Nefrotik sendrom
ac
HH, NHL, ac
İmmünolojik
Amiloidoz
ac
Multipl myelom, hipernefrom
Hiperürisemi
DNA yıkımıda artış
Hipertansiyon
Kaşeksi (en sık)
Juksta glomerüler hüc tm, pankreans, over, akciğer ca
Tümör nekroz faktör
Tüm tm görülür
Ateş
lenfoma, hipernefroma, miksoma, Ewing sarskomu, akciğer ca
ALL, AML, KML, KLL, MM, lenfoma,

18.

TÜMÖR MARKIRLARI:
Tümor
Kolorektal
Over
GIS
Nöroblastom
Germ Hücreli tm,
koriokarsinom
Karsinoid tm
Marker
CEA
CA 125
CEA, CA 19-9
VMA
Beta HCG, alfa
feto protein
5 hidroksi indol
asetik asit
Meddüler troid ca Kalsitonin
Troid
Troglobulin
Testis
HCG, AFP
Markerların kullanımı
Tarama
Prognoz Monitor nüks
Hayır
Evet
Evet
Evet
Riskli hastalarda
Hayır
Evet
Evet
pelvik muayene ve
USG inceleme
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Hayır
Evet
Bazı
çalışmalar
hastalığın
evresi ile
ilgili
Evet
Evet

19.

Prostat
PSA
Meme
Non-Hodgkin's
lymphoma
(aggressive)
Multiple
myeloma
Hepatoma
CA 15-3, CEA
LDH
beta2 –
microglobulin
AFP
DRE, TRAS ile
birlikte bakılmalı
hayır
--
Evet
Hayır
Evet
Hayır
Evet
Evet
hayır
Evet
Evet
--
Evet
Evet
Evet
Evet, riskli
hastalara USG
yapılmalı
Hayır
evet
evet

20.

Diğer tümör markerları
Tümör markeri
Tümör
LDH
Nöron spesifik enolaz
CD30
CD25
Katekolaminler
Lenfoma, Ewing sarkomu
Küçük hücreli akciğer ca, nöroblastom
Hodgkin, anaplastik large cell lenfoma
Hairy cell lösemi, yetişkin T hücreli lösemi
Feokromasitoma

21.

• TNM sınıflaması:
• Tx: Radyolojik ve endoskobik tm yok.
sekresyonda tm var
• T0: Primir tümörün saptanmaması
• Tıs: İnsutu karsinom
• T1. Tm çapı < belli cm küçük (her tm için farklı)
• T2. Tm > tm çapı belli cm büyük (her tm için
farklı)
• T3. Herhangi büyüklükte, yakın komşu organ ve
dokulara yayılmış
• T4. Herhangi büyüklükte ve uzak organ ve
dokulara yayılmış

22.

• N0: Bölgesel lenf bezi metastazı yok
• N1. aynı taraf hiler lenf bezlerine
metastaz veya direk yayım mevcut
• N2: Aynı taraftaki uzak lenf bezlerine
metastaz
• N3: karşı taraf lenf bezlerine metastaz,
• M0: Uzak matastaz yok,
• M1: Uzak matastaz var.

23.

• Kanser tedavisinde şu amaçlar için kullanılır;
• *Kür için (evre I tümörlerde (baş, boyun, lenfoma
*Surveyi uzatmak için (küçük hücreli akciğer ca)
• *Tümör komplikasyonlarını ortadan kaldırmak için
(kanama, obstürüksiyon, bası gibi)
• *Ağrıyı azaltmak için kullanılır.
• Komplikasyonlar:
• Erken dönemde inflamasyon, bulantı, kusma, kemik
iliği süpresyonu, organ ve doku hasarı görülebilir
(mukozit, hepatit, myozit, pulmoner ödenm, kanama,
infeksiyon gelişebilir).
• Geçdönemde radyoterapiye bağlı gelişen sekonder
tümörler, akciğerde fibrozis, infertilite

24.

• 2. KEMOTERAPOTİK İLAÇLAR
• Kemoterapotik ilaçlar 6 grupta incelenir. Bunlar;
1. Alkilleyici ajanlar
• 2. Antitümör antibiyotikler
• 3.Tubulin proteinlere etkili ajanlar
• 4.Antimetabolitler
• 5.Hormonlar ve antagonistleri
• 6.Diğer

25.

• Antineoplastik ilaçlar hücre siklusuna
yaptığı etkiye göre 3 grupta incelenir.
• 1). Faz spesifik olanlar
• a)
G1 spesifik: L asparaginaz, prednizon
• b)
S spesifik: Sitarabin, fluorourasil,
methotreksat, fludarabin, hidroksiüre, 6
tioguanin
• c)
G2 spesifik: Bleomisin, etoposid,
paklitaksel
• d)
M spesifik: Vinblastin, vinkristin, vindestin

26.

• 2) Siklus non spesifik olanlar:
Meklorotamin, karmustin, lomustin
• 3)Siklus spesifik, faz nonspesifikler:
Klorambucil, siklofosfamid, melfelan,
busulfan, dakarbazin, sisplatin,
karboplatin, daktinomisin, doksorobucin,
daunorobusin, idarubusin

27.

1. Alkilleyici ajanlar
Genel özellikleri
Etkileri iyonize radyasyona benzer.
Bu yüzden radyomimetik ilaçlar olarak da bilinir.
DNA, RNA, nükleik asid ve proteinleri alkillerler.
DNA hasarına neden olurlar.
• Genellikle prodrogdurlar.
• Karaciğerde sitokrom P450 aracılığıyla aktif
hale geçerler. Proteinlere fazla bağlanmaz.
İdrarla atılırlar.
• Siklus spesifik, faz non-spesifik ilaçlardır.

28.

• Etkileri doza bağlıdır.
• En önemli yan etkileri kemik
süpresyonu yapmalarıdır.
iliği
• Kemik iligi süpresyonu en kısa süreli olan
sklofosfamidir.

29.

1. Nitrojen mustard deriveleri:
a. Meklorotamin
b. Sklofosfamid
c. İfosfamid
d. Klorambusil
e. Melfelan
2. Etilenimin deriveleri:
a. Tiotepa
3. Alkil sulfonat
a. Busulfan

30.

4. Triazene deriveleri:
a.
Dakarbazine
5. Nitrozüreler
a.
Karmustin = BCNU
b.
Lomustin = CCNU
c. Semustin = MeCCNU
d.
Stretozotosin : Zanosar, sterpozosin
e.
Fotomustin: Muphoron
6. Platinium bileşikleri
a.
Sisplatin
Karboplatin

31.

• SİKLOFOSFAMİD:
• En çok kullanılan alkilleyicidir.
• Aktif formu fosforamid mustarddır.
• Antitümör etkisi bulunmayan hemorajik
sistite neden olan metaboliti acroeindir.

32.

• Kullanıldığı yerler:
• İmmunsüpresif tedavi (50-100 mg/m2/gün)
• KIT tedavisinde kemik iliği aplazisi yapmak için kullanılır
(50 mg/kg/4gün veya 60 mg/kg/2gün)
• Solid tümörlerin tedavisi
En önemli yan etkileri:
Myelosüpresyon
Hemorajik sistit
Bulantı, kusma, stomatit, infertilite,
Uygunsuz ADH sendromu,
Akciğer ve kardiotoksisite,
Sekonder lösemi ve mesane kanserine neden olabilir.
Yan etkilerine karşı ne yapılır: Hemorajik sistite karşı
mesna verilir.

33.

• İFOSFAMİD:
• Antitümör etkisi bulunmayan hemorajik sistite
neden olan metaboliti acroeindir.
• Nörotoksisiteden sorumlu olan klorasetaldehittir.
• Kullanıldığı yerler:
• Lenfoma, akciğer ca, sarkomlar,
jinekolojik tm, nüks testik ca
• En önemli yan etkileri: Myelosüpresyon,
hemorajik sistit, nörotoksisite
• Yan etkilerine karşı ne yapılır:
Hemorajik sistite karşı mesna verilir.

34.

NİTROZÜRELER: BCNU, CCNU, metil CCNU
Özellikleri: SSS çok iyi geçer
Kullanıldığı yerler:
Beyin tümörleri,
Hodgkin lenfoma,
multipl myelom,
melenom,
küçük hücreli akciğer ca kullanılır.
Streptozotosin insülinoma ve karsinoid tümör
tedavisinde kullanılır.
• En önemli yan etkileri: Uzun süreli kemik iliği
süpresyonu, böbrek ve akciğer üzerine toksik
etkisi vardır.

35.

• PLATİNİUM BİLEŞİKLERİ:
• Genel özellikleri:DNA, RNA ve
proteinlere kovalan bağla bağlanır. En çok
G1 fazındaki hücrelere etki eder.
Glomerüllerden filtre ve tubuluslardan
sekrete edilerek atılır. Bu gruptaki ilaçları
kullanmak için böbrek fonksiyonlarının
normal olması gerekir.
• Kullanıldığı yerler: Koriokarsinom, over
ve testis tümörleri

36.

• En önemli yan etkileri: Nefrotoksik, ototoksik
ve nörotoksiktir. Şiddetli bulantı ve kusma,
idrarla magnezyum, sodyum ve potasyum
kaybına neden olur.
• Yan etkilerine karşı ne yapılır: Nefrotoksisiteyi
azaltmak için hidrasyon, mannitol ve frusemid
kullanılması gerekir. Elektrolit bozuklukları
açısından takip edilmelidir.
• Diğer:
• Sisplatin güneşten korunmalı ve
izotonik içinde verilmelidir.
• Kavite içini verilebilir.

37.

KARBOPLATİN
Genel özellikleri: Sisplatine benzer
•Kullanıldığı yerler: over, akciğer, beyin
•En önemli yan etkileri: Ototoksisite ve
nörotoksisitesi sisplatinden az, kemik iliği
süpresyonu daha fazladır.

38.

• ANTİTÜMÖR ANTİBİYOTİKLER:
• Genel özellikleri: Yavaş büyüyen
tümörlerde etkilidirler. Hücre siklusuna
özgün değildirler. Bu grupta;
a.antrasiklik antibiyotikler: Daunorobusin,
doxorobusin, epirubisin, idarubisin
b.Antrasiklik olmayan antibiyotikler:
Bleomisin, mitomisin, mitramisin,
aktinomisin yer alır.

39.

• a. Doksorobusin (adriblastina):
• Genel özellikleri: Topoizomeraz II ile DNA hasarı
oluşturur. Karaciğerde metabolize olur. Safra ile
atılır. Bazı metabolitleri idrarla atılır ve idrarda renk
değişikliğine neden olur. Serbest radikal
oluştururlar. Kardiyotoksisite ve mutajenik etkiden
sorumludur.
• Kullanıldığı yerler: mide, testis, over, mesane,
endometrium ca
• En önemli yan etkileri: Myelosüpresyon ve
kardiyotoksisite en önemli yan etkisidir. Tırnak
yatağında hiperpigmentasyon, konjiktivit,
lakrimasyon ve idrarda kırmızılık yapabilir.

40.

• b. Epurobicin: Etki ve yan etkileri
doksorobusine benzer. Mukozit yapmaz.
Kardiyotoksisite ve alopesi daha az
görülür. Meme, over ve lenfoma
tedavisinde kullanılır.
• c. Mitoksantron: Etki ve yan etkileri
doksorobusine benzer. En önemli yan
etkisi kemik iliği süpresyonudur.

41.

• d.Bleomisin:
• Genel özellikleri: G2 fazına spesifiktir.
• Kullanıldığı yerler: testis, over,
lenfoma, skuamoz hücreli ca,
• En önemli yan etkileri: Titreme, febril
reaksiyon, akciğerde fibrozis,
hiperpigmentasyon
• Diğer: Kemik iliği süpresyonu
yapmaması en önemli özelliğidir.

42.

• e. Mitomisin C: Etki ve yan etkileri
doksorobusine benzer.
• Yan etkileri:Kemik iliği süpresyonu geç
başlar ve geç düzelir. Nefrotoksik,
akciğerde fibrozis, ciltte pigmentasyon
artışına neden olur. Hemolitik üremik
sendrom yapar.
• Kullanıldığı yerler: GIS, meme, akciğer,
karaciğer uterus ca

43.

• f. Mitramisin:
• Genel özellikleri: Osteoklastları inhibe
eder. Malign hiperkalsemi tedavisinde
kullanılır.
• Yan etikisi: doza bağımlı kanama,
karaciğer ve böbrek yetmezliği yapar.

44.

• Aktinomisin:
• Kullanıldığı yerler: koriokarsinom gibi
trofoblastik tümörler, Wilms tümörü,
sarkomlar, testis tm
• Yan etkileri: En önemlisi
myelosüpresyondur. Cilt ve GIS’de yan
etki yapar. K vitamini antagonizması yar.

45.

Vinkristin,
bleomisin,
L-asparaginaz
Sisplatinin majör kemik iliği süpressyonu
yapmaz

46.

– TUBULİN PROTEİNLERİNE ETKİLİ İLAÇLAR
• Genel özellikleri:
• Mikrotubulusların
polimerizasyonunu engellerler.
• Mitozu metafaz safhasında inhibe
eden hücre siklusunda faz spesifik
mitoz inhibitörüdürler

47.

–Vinkristin:
• Kullanıldığı yerler: ALL, lenfoma,
sarom, Wilms tm, meme ve beyin
tümörü
• Yan etkisi: Nörotoksiktir. Parasteziden
paraliziye kadar her türlü nörotoksik
etkisi vardır.
• Allopesi,
• Ektravasyon yapar.
• Bulantı, kusma,
• Uygunsuz ADH sendromu yapabilir.

48.

– Vinblastin:
– Kullanıldığı yerler: Testis, over, lenfoma, kaposi
sarkom, histiyositozis
– Yan etkileri: kemik iliği süpresyonu en önemli
yan etkisidir. Nörotoksisitesi daha azdır

49.

• TOXOİDLER
• Genel özellikleri: Mikrotubullere bağlanır.
Tubulin polimerizasyonunu artırır.
Sonuçta tubulin sentezi artar. Fakat
sentezlenen tubulin anormaldir ve
fonksiyon görmez.
• Yan etkileri: En önemli yan etkisi
nötropenidir. Trombositopeni, nöropati,
allopesi, bradikardi, atriventriküler iletim
bozuklukları yapabilir. GIS üzerinde yan
etkileri vardır.

50.

Taxol-Paklitaxel ve Taxotere-docetaxel
Kullanıldığı yerler: Tedaviye dirençli over,
metastazlı meme ca, akciğer, mesane,
malign melenom tedavisinde kullanılır.
Yan etki: Toksoidlerin yan etkilerine sahiptir.
Ayrıca hipersensitiviteye neden olur. Taxotere
hipersensitivite yapmaz. Diğer etkileri taxole
benzer.

51.

–ANTİMETEBOLİTLER
DNA ve RNA entezini engellerler.
Faz sipesifik sitotoksik ilaçlardır
Hızlı prolifere olan tümörlerde daha etkilidirler.

52.

• Etkileri şu 3 yolla olur:
• 1) Normal metabolitin yerine geçme,
• 2)enzim inhibisyonu,
• 3) normal metabolitle yarışma.
• Antimetabolitler ve özellikleri tabloda
verilmiştir.

53.

Antimetabolit
etki
sonuç
Methotreksat
Dihidrofolat redüzktaz
İndirgenmiş folat eksikliği
6-merkaptopurin
Purin sentezini engeller
DNA inhibisyonu
6 thioguanin
DNA’ya bağlanır
DNA inhibisyonu
Sitozinarabinosid
DNA polimeraz
DNA sentez inhibisyonu
5-fluorourasil
Timidilat sentetaz
timidilat ekiskliği*
Hidroksiüre
Ribonukleotid reduktaz
Deoksinukleotid inhibisyonu

54.

METHOTREKSAT:
Dihitrofolat reduktazı inhibe eder. S fazındaki
hücrelere daha etikilidir. Böbreklerle atılır.
Kullanıldığı yerler: Düşük dozda romatoid artrit
tedavisinde kullanılır. ALL’de santral sinir sistemi
profilaksisi için intratekal olarak verilir. Solid
tümörlerin tedavisinde yüksek doz kullanılır.
Yan etkileri: Myelosupresyon, nefrotoksisite ve
stomatit

55.

Kurtarma tedavisi:
Normal hücreler üzerindeki toksik etkisini
engellemek için leucovorin (tetra hidrofolik asid)
yüksek doz verilir.
Akut böbrek yetmezliğini engellemek için
hidrasyon ve idrarın alkalileştirilmesi gerekir.

56.

FLUOROURASİL
Genel özellikleri: Timidilat sentetaz
inhibitörüdür. Tüm vücut sıvı ve hücrelerine
geçişi iyidir.
Kullanıldığı yerler: GIS, baş-boyun, meme,
adeno kanserler
Yan etkileri: Myelosüpresyon, mokozit en sık
görülen yan etkileridir. Bundan başka bulantı,
kusma, burun ve göz yaşında artma, özefajit,
pigmentasyon artışı, megaloblastik
değişiklikler, serebeller disfonksiyon,
fotosensitivite, tırnakta siyah çizgilenmeler, dil
papillalarında hipertrofi görülebilir.

57.

–Kullanıldığı yerler:
–AML; ALL; KML’nin blastik dönüşümü,
lenfomalar, meningeal tutulum.
–Yan etkileri:
–Myelosupresyon en önemli yan etkisidir. Ateş,
myalji, kemik ağrısı, döküntü, konjüktivit gibi
semptomlarla beliren ARA-C sendromuna yol
açar. El-ayak sendromuna, polinöropatiye yol
açar. Strep viridans enfeksiyonlarını arttırır.

58.

–SİTOSİN ARABİNOSİD
Genel özellikleri: DNA polimerazı inhibe eder.
Kullanıldığı yerler: AML; ALL; KML’nin blastik
dönüşümü, lenfomalar, meningeal tutulum.
Yan etkileri: Myelosupresyon en önemli yan
etkisidir. Ateş, myalji, kemik ağrısı, döküntü,
konjüktivit gibi semptomlarla beliren ARA-C
sendromuna yol açar. El-ayak sendromuna,
polinöropatiye yol açar. Strep viridans
enfeksiyonlarını arttırır.

59.

–FLUDARABİN
Genel özellikleri: DNA polimeraz, DNA
primaz ve ribonükleotid reduktazı inhibe
eder
Kullanım alanı: KLL ve düşük dereceli
lenfomalar
Yan etkileri: Myelosüpresyon, bulantı,
kusma, tümör lizis sendromu

60.

HİDROKSİÜRE
Genel özellikleri: ribonükleotid reduktazı inhibe
eder. S fazına sipesifiktir.
Oral iyi emilir. Tüm vücut sıvılarına geçişi iyidir.
Kullanım alanı: KML, diğer myeloproliferatif
hastalıklar ve radyoterapiye duyarlılığı artırmak
amacıyla kulanılır. düşük dereceli lenfomalar
•Yan etkileri: Myelosüpresyon, bulantı, kusma,
deride kızarıklık, pigmentasyon, azotemi,
proteinüri yapabilir

61.

6-MERKAPTOPURİN
•Genel özellikleri:Hipoksantin
DNA sentezini engeller.
anoloğudur.
Kullanım alanı: ALL idame tedavisinde
kullanılır.
Yan etkileri: Kolestatik sarılığa yol açabilir.
Xantin oksidaz inhibitörleri ile birlikte
kullanılırsa toksisitesi artar. Allopurinol
toksisitesini artırır.

62.

–6-TİOGUNANİN:
•Genel özellikleri:Hipoksantin
DNA sentezini engeller.
anoloğudur.
Kullanım alanı: AML’nin akut fazında ve idame
fazının tedavisinde kullanır.
Yan etkileri: Myelosüpresyon, stomatit, diyare,
bulantı, kusma, karaciğer fonksiyon testlerinde
bozulma, venookluzif hastalık. Allopurinol ile
birlikte kullanılabilir.

63.

• HORMONLAR:
A. ÖSTROJEN: Erkeklerde prostat ca
tedavisinde kullanılır
• B. Antiöstrojenler:
• a)Tamoksifen: Antiöstrojenik bir ilaçtır.
Esas olarak östrojen reseptörü pozitif
veya postmenepozal meme kanserinde
kullanılır.
Kısmi
agonistik
etkileri
yüzünden endometrium ca’ya neden olur.

64.

• b) Tromifen: Daha saf bir antiöstrogendir.
• c. Medroksiprogesteron ve megestrol
asetat:
Sentetik
progestinler
olup
antiöstrojenik etki gösterirler. Özellikle
meme kanserinde kullanılırlar. Bazen
kaşeksi tedavisinde kullanılabilirler.

65.

• C. Anti-androjenler:
• d.
Flutamid
ve
casodex:
Anti
androjendir, Prostat kanseri tedavisinde
kullanılırlar.
• D. Octreotit: Somatostatin analoğudur.
Hormon salgılayan endokrin tümörlerde
kullanılır.

66.

• DİĞER ANTİNEOPLASTİK İLAÇLAR:
• Nitrojen Mustard (mechloretamin): Hodgkin
hastalığında kullanılır. Vezikan bir ilaçtır.
• Melfelan (alkeran):Multipl Myelomada birinci
tercihtir
• Klorambusil (lökeran): KLL’de birinci tercihtir.
Sekonder AML gelişimine yol açabilir.

67.

• Prokarbazin: MAO inhibitörüdür. Bu
sebeple (-) ilaç etkileşimlerine yol açabilir.
Hodgkin hastalığında kullanılır.
• 2-Klorodeoksi adenozin: Hairry cell
lösemide etkindir

68.

L-asparaginaz:
ALL tedavisinde kullanılır.
Kemik iliğini süprese etmez.
Esansiyel bir AA olan L-asparaginin miktarını
azaltarak etki gösterir.
Anaflaksi,
Glukoz intoleransı,
Pankreatit,
Tromboembolik olaylar
Hepatotoksisite yan etkileridir.

69.

• GEMSİTABİN
• Nükleosid analoğudur
• Pankreas ca tedavisinde kullanılır
• Nötropeni en önemli yan etkisidir

70.

• FLUDARABİNE
• DNA polimeraz ve ribonükleodit redüktaz
inhibitörü
• KLL’de en etkin ilazç
• Low grade lenfomalarda kullanılır
• Oral veya parenteral verilebilir

71.

• İnterleukin –2
Renal cell ca tedavisinde kullanılır

72.

• Rituximabe
• Monoklonal CD 20 antikoru
• CD20 pozitif lenfomaların tedavisinde kullanılır.
Talidomide
Multipl myelom
Behçet
Lepra tedavisinde kullanılıyor

73.

• Gemtuzabab:
CD33 antikoru
• AML tedavisinde
• Alemtuzamab
• CD52 antikoru
• KLL tedavisinde kullanılır

74.

Yan etki
Neden olan ilaçlar
Ateş
Bleomisin, L asparaginaz, doksorubusin, dakarbazin, klorambusil
Kladribine, merkaptourin, mitomisin, interferon, topotekan, vinkris. IL-2
Mukozit
5 flu-orouracil, metothreaksat
Allopesi
Siklofosfamid, ifosfamid, adriamisin, ARA-C, vinblastin, nitrozüre
Bulantı/kusma
Sisplatin, daktinomisin, antrasiklinler, dakarbazin, nitrozüreler

75.

KI sürperseyonu
Ciddi:
Vinblastin,
nitrozüreler,
ifosfamid,
sklofosfamid,
ARA-C,
doksorobucin, Epurobucin, mitoksantron
Orta: Siplatin, prokarbazin, dakarbazin,
vindestin,
metotreksat,
fluorouracil
Yapmayanlar: Bleomisin, L-asparaginaz, Vinkristin (hafif)

76.

Nefrotoksisite
Methotreksat, sisplatin, mitomisin
Kardiyotoksisite
Adriamisin, daunorobusin
Pulmoner toksisite Busulfan, bleomisin, klorambusil
Hepatotoksisite
Methotreksat, adriamisin, BCNU, dakarbazin, karboplatin
Vezikan**
Antrasklinler, Mitomisin C, Nitrojen mustard

77.

• İLAÇ DİRENCİ
• Kemoterapi tedavisi sırasında ilaç direnci ile
karşılaşılabilir.
• İlaç direnci doğal veya kazanılmış olabilir.
Kazanılmış ilaç direnci
• En fazla P glikoproteinine bağlıdır.
• topoisomeraz II’ye bağlı da direnç gelişimi
• P glikoproteinine bağlı (Vinka alk,daunorubicin,
mitomicin C, daktinomisin),
• Topoisomeraz II ye bağlı (etoposite, teniposide)
karşı direnç gelişimi en sık görülen örneklerdir.

78.

• TÜMÖR LİZİS SENDROMU
• Etioloji:
• a)Tümör turnoveri yüksek tümörler: Burkitt
lenfoma, akciğer küçük hücreli ca
• b) Solid tümörler: Kolorektal kanserler,
pankreans ca gibi solid tümerlerde tedavi
sonrası hızlı hücre yıkımına
tümör lizis
sendromu gelişebilir.
• Klinik: Akut böbrek yetmezliği bulguları vardır.

79.

–Laboratuvar:
• a) Kalsiyum düşük
• b) Fosfor, ürik asit, potasyum
yüksek
• c) Böbrek fonksiyonları bozuk (üre,
kreatin yüksek)

80.

• Tedavi: Akut böbrek yetmezliğinin tedavisine
benzer. (Bak nerforoloji ABY tedavisi)
• a)Hidrasyon
• b) Fosfor bağlayıcıları (Kalsiyum karbonat ve
kalsiyum asetat verilebilir)
• c) Kalsiyum düşüklüğü için oral veya paranteral
kalsiyum verilir.
• d) K yüksekliği tedavi yapılır (bak nefroloji)
• e) Böbrek yetmezliği gelişmiş ise ABY tedavisi
yapılır.

81.

–HİPERÜRİSEMİ:
Etioloji:
a)Tüm hematolojik maligniteler (AML,
KLL, KML, ALL, Multipl myelom,
lenfomalar)
b) Solid tümörlerde tedavi sonrası hücre
yıkımına bağlı meyadan gelir.

82.

Klinik:
Ürat nefropatisi,
Gut krizi,
Böbrek taşına neden olur. Böbrekte asid
ortamda taşa neden olur. Ürik asit taşları
nonopaktır.
•Tedavi:
•a)Hidrasyon,
•b)allopürinol: Ksantin oksidazın
inhibe eder.

83.

• KEMİK METASTAZI ve HİPERKALSEMİ
• Kemiğe en fazla metastaz erkeklerde prostat
karsinomu, kadınlarda meme karsinomudur.
Prostat kanserinde osteblastik aktivite artışı
vardır. Bundan dolayı hipokalsemiye neden
olabilir.
• Meme kanserlerinde ostelitik aktivite artışı
vardır. Bundan dolayı hiperkalsemiye neden
olabilir. Meme ca’dan başka
akciğer ca
epidermoid ca, nazofarinks ca, böbrek tm,
melanom, serviks, mide, karaciğer, kolon,
pankreans, over ve troid karsinomları kemiğe
metastaz yapar.

84.

• Tümörlere bağlı hiperkalsemi iki mekanizma ile
meydana gelir:
• 1.
Doğrudan kemiğe yaptığı metastaza (tümör
nekroz faktör alfa, Prostaglandin, insilun like
growth faktöre bağlı). Bunun en sık nedeni
meme ca’dır.
• 2. Tümör dokusundan salgılanan parathormon
veya D vitamini sentezine bağlı olarak
hiperkalsemi gelişebilir. En sık akciğer squamoz
cell ca, renal cell ca’da görülür.
• Klinik
ve
tedavi:
Bak
endokrinoloji
hiperkalsemiler ve tedavisi

85.

86.

• NÖTROPENİK ATEŞ
• nötrofil sayısının <500’+ oral vücut ısısının 1
kez > 38.5 C
• Emprik tedavi en sık kullanılan ilaç
kombinasyonu
amikasin
15
mg/kg
+seftazidim 100 mg/kg/gün
• 3. Gün ateş düşmezse vankomisin ilave edilir

87.

• Tedavinin
5.
gününde
vankomisin
başlandıktan 2 gün sonra hala ateş devam
ediyorsa ozaman
• 1. invazif pulmoner aspergillosiz (bak göğüs
hastalıkları)
• 2.hepatosplenik kandidiasis düşünülür (bak
hepatoloji).
• Amfoterisim B başlanır.

88.

• Amfoterisim B’
• En önemli yan etkisi nefrotoksisitesidir.
Tubuluslara etki eder ve K kaybı ve poliüriye
neden olur.
• Amfoterisim B’ye bağlı ölümlerin en sık nedeni
hipopotasemidir.
• Amfoterisim B izotonik içinde verilmez. Çökelti
yapar. Dektroz içinde verilir.
• Maksimum dozu 2 gramdır.

89.

• KANAMA
• Trombositopeni:
• En sık kullanılan kemoterapiye bağlıdır.
Hastalığın kendiside kemik iliğini infiltre
etmesine bağlı trombositopeni gelişir.
Trombosit sayısı <5000/ mm3 olan tüm
hastalara, kanaması olan ve trombosit
sayısı < 20.000 /mm3 olan hastalara
trombosit transfüzyonu yapılır. Büyüme
faktörü
olarak
trombopoetin
de
trombositopenik hastalarda kullanılmaya
başlanmıştır.

90.

BULANTI VE KUSMA
Bulantı ve kusma daha çok antineoplasik
ilaçlara bağlı meydana gelir.
• En çok bulantı ve kusma yapan ilaçlar
sisplatin,
dakarbazin,
meklorotamin,
diktinomisindir.
• Tedavisinde
ondansetron,
granisetron,
tropisetron
gibi
5-HT3
reseptör
antagonistleri kullanılır.

91.

• UYGUNSUZ ADH SENDROMU
• En sık küçük hücreli akciğer kanserinde görülür.
• Siklofosfamid, vinkristin, melfelan uygunsuz ADH
sendromuna neden olabilir.
• Serum Na ve osmolaritesi düşük, idrar na ve
osmolaritesi yüksek
• Hiponatremi klinik bulgusu var.
• Tedavi:
• Asemptomatik hastalarda tedavi gerekmez.
• Serum sodyumu < 120mM olan hastalarda sıvı
kısıtlaması yapılır.
• demeclocycline
• Nörolojik bulgular varsa %3’lük hipertonik solüsyonlar
verilebilir.

92.

Kür
Koriyokarsinom
Akut lenfoblastik lösemi (çocukluk çağı)
Malign lenfoma (Hodgkin's disease, diffuse high- grade or intermediate-grade non-Hodgkin's
lymphoma)
Hairy cell lösemi
Testicular kanser
Çocukluk çağı solid tümörleri (embryonal rhabdomyosarcom, Ewing sarcomu, Wilms tumor)
Acute myelocytic lösemi
Promyelositik lösemi
Öne mli oranda kür sağlananlar
Over kanseri
Mesane kanseri
Küçük hücreli akciğer ca
Mide kanseri
Surveyin arttığı kanserler
Meme kanseri
Multiple myeloma
Baş ve boyun kanserleri
Adjuvant tedavisinin etkin olduğu kanserler
Meme kanseri
Kolan kanseri
Osteojenik sarkom
Erken dönem büyük hücreli lenfoma

93.

• BEYİN TÜMÖRLERİ
• - En sık primer beyin tümörü astrositomdur.
• - En maligni glioblastoma multiforme (Bu tümör
de astrositlerden köken alır. Agresif bir
astrositom olarak kabul edilebilir)
• - En sık serebellopontin köşe tümörü
schvannomadır.
• - Medulloblastom, pineal tümörler ve
ependimomlar en radioduyarlı olanlardır.
• - En sık pineal bez tümörü germinomlardır.
• - En sık periferik sinir hücre tümörü
schvannomadır.
• - En sık intradural ekstramedüller sipinal kord
tümörü schvannomadır.

94.

• - En sık intradural intramedüller kord
tümörü ependimomdur
• Medulloblastom : Posterior fossaya
(serebellum) yerleşir ve çocukta (ilk on
yaşta) pik yapar. Ancak yine de
çocuklarda en sık görülen beyin tümörü
astrositomdur. Bunların üçte biri BOS’a
yayılır. Uzak metastaz yapabilir (kemik en
sık)
• *Ependimomlar ventrikülü çevreleyen
hücrelerden köken alırlar. Orta hatta ve
dördüncü ventrikülde yerleşebilirler.

95.

• *Meningiomlar araknoid villustan köken alırlar,
en sık saggital sinüse ve serebral konveksite
üzerinde yerleşirler
• *Oligodendrogliomlar kalsifiye olabilir, frontal
loba yerleşme eğilimi vardır
• *Craniofarinjiomalar çocukta sıktır,
suprakiazmatik yerleşirler, kalsifiye olabilirler
ve diabetes insiputusla seyredebilirler.
• *Hemanjioblastomalar serebellum ve vermiste
sık yerleşir, multiple olabilirler, Von Hippel
Lindau sendromu ve polisitemi ile birlikte
olabilirler.

96.

• Osteosarkom:
• En sık primer malign kemik tümörü
osteosarkomdur (en sık semptomu ağrıdır).
Osteosarkom adolesan ve genç yetişkin çağın
tümörüdür.
• Grafide periost elevasyonu, kortikal harabiyet,
hem litik, hem sklerotik görünüm birarada ve
yumuşak doku komponeti ile birliktedir.
• En sık tuttuğu yer distal femur ve proksimal
tibiadır (diz eklemi çevresi).
• En sık metastaz akciğere olur.
• Periosteal varyantı daha iyi prognozludur.
OsteoSA iRT’ye rezistandır.
• OsteoSA’da tedavi cerrahi + adjuvan KT’dir.

97.

• Ewing Sarkomu:10-18 yaş arasında görülür, 30
yaş sonrası nadirdir.
• Ewing SA uzun kemik diafizleri (en sık femur)
yanı sıra yassı kemiklerde de yerleşme eğilimi
vardır (pelvis gibi).
• En sık metastaz yine akciğeredir. Ewing’de soğan
zarı görünümü tipiktir.
• Ewing RT’e hassasdır.
• - Osteosarkom, malign fibroz histiositom,
enkondrom metafizde, Ewing ve osteoid osteoma
diafizde, kondroblastom epifizde yerleşir.
• - Kemikte en sık rastlanan malign olay multiple
myelomdur.
• - Kemiğin en sık benign tümörü
osteokondromdur (exostosis).

98.

–PRİMERİ BELLİ OLMAYAN KANSER
1.Histolojik alt gruplar:
adenokarsinom (en sık - %40-77)
squamoz hücreli kanser (%15)
lenfoma