Doc_Dr_Murat_Calapkulu_Diyabet_tedsvisinde_yaklasim_agizdan_alinan_haplar_ve_insulinler (1)

1. Diyabet Tedavisine Yaklaşım

Dr. Murat Çalapkulu
Ankara Etlik Şehir Hastanesi
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kliniği

2.

537 milyon diyabetik
hasta mevcut
%80’den fazlası
düşük ve orta gelirli
ülkelerde
6,7 milyon ölümden
sorumlu
IDF Diabetes Atlas 10th edition

3.

IDF Diabetes Atlas 10th edition

4.

5.

IDF Diabetes Atlas 10th edition

6. Diyabet tipleri

Tip 1 Diyabet
Bağışıklık
sistemi
pankreasın
beta
hücrelerine
saldırarak insülin üretimini durdurur.
Tip 2 Diyabet
İnsülin direnci ve beta hücre yetmezliği sonucu gelişir.
Gestasyonel Diyabet
Spesifik Diyabet Tipleri

7. Tip 2 diyabet patogenezi

Hiperglisemi

8. TEDAVİ

Tıbbi Beslenme Tedavisi
Fiziksel aktivite
Kilo yönetimi
Medikal tedavi
Sık kan şekeri izlemi

9. Tedavi amacı

• Diyabetik semptom ve bulgularını düzeltmek
• Hastalık progresyonunu yavaşlatmak
• Mikrovasküler ve makrovasküler komplikasyonların önlenmesi
• Mevcut komplikasyonların tedavisi
• Yaşam kalitesini iyileştirmek
• Yaşam süresini uzatmak
• Hasta uyumu ve memmuniyeti sağlamak

10.

TEMD Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu - 2024

11. Farmakolojik tedavi

İnsülin Dışı Antihiperglisemik
İlaçlar
İnsülinler

12.

• Ülkemizde insülin dışında kullanılabilen antihiperglisemik ilaçlar
Biguanidler
İnsülin salgılatıcılar (sekretogoglar)
Tiazolidindionlar
İnsülinmimetikler (inkretin bazlı ilaçlar)
Alfa glukozidaz inhibitörleri (AGİ)
Sodyum glukoz kotransporter-2 (SGLT-2) inhibitörleri

13.

Br J Diabetes 2022;22:112-120

14.

15.

https://khgmsaglikhizmetleridb.saglik.gov.tr/TR,42917/eriskin-diyabetli-bireyler-icin-egitim-seti-2.html

16. Biguanid grubu ilaçlar

Jenerik adı
Metformin
Metformin uzun
salınımlı
Doz
Ticari ismi
500, 850, 1000 mg tb
Glucophage
Matofin
Glifor
Diaformin
Glukofen
500, 1000 mg tb
Glucophage XR
Matofin XR
Glifor SR
Diaformin XR
Günlük doz
Alınma zamanı
500-2500 mg
Günde 2-3 kez, aç karnına,
yemekte veya tok karnına
Günde bir kez 500 mg’dan
başlanıp doz tedricen artırılır
500-2000 mg
Günde 1-2 kez, aç karnına,
yemekte veya tok, tercihen
akşam

17.

Metformin
Glukoneogenez
Glukoz Emilimi
Glukoz uptake

18. Yan etkiler

• Gastrointestinal rahatsızlıklar
• Abdominal kramp
• Diyare
• Ağızda metalik tat
• B 12 vitamin eksikliği
• Laktik asidoz

19. Metformin Kullanımında Dikkat Edilecek Noktalar

• Böbrek ve karaciğer hastalığı olanlara, fazla alkol alanlara
verilmemelidir.
• Film çekimi gibi sebeplerle iyotlu ilaç alacak veya ameliyat geçirecek
olanlara verilmemedir.
• Yaşlılarda (80 yaş üzeri) ancak böbrek fonksiyonları normal olmak
koşulu ile verilebilir.

20. Kullanılmaması gereken durumlar

Böbrek yetersizliği (eGFR<30 mL/min/1.73 m2)
Karaciğer yetersizliği
Evre 4 kalp yetmezliği
Ağır hipoksi
Akut miyokard infarktüsü
Kronik pulmoner hastalık
Periferik damar hastalığı
Hiperglisemik acil durumlar

21. İnsülin Salgılatıcı İlaçlar

TEMD Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu - 2024

22.

• Pankreas
beta
hücrelerinden
insülin salınımını artırır
• Glukoz bağımsız bir şekilde insülin
sekresyonunu artırır
• Düşük maliyetli
• Postprandiyal
düşürmede etkili
kan
şekerini

23.

• Tedaviye düşük doz ile başlanmalıdır
• Kan şekeri takibine göre 1-2 haftada bir doz artırılmalıdır
• Meglitinidler ise postprandiyal hiperglisemiyi kontrol altına almada daha
etkilidir ve her ana öğün öncesi alınabilmeleri sayesinde doz esnekliği
sunar.
• Genellikle diyabet süresi kısa olan (<5 yıl) ve endojen insülin üretimi
bulunan T2DM hastalarında daha etkili sonuç verir

24.

• Kontrendikasyonlar
Organ yetmezlikleri
Ağır hipoglisemiye yatkınlık
• Yan etkiler
Kan şekeri düşüklüğü
Kilo artışı
Sülfonilüre grubu ilaçlara karşı allerji öyküsü
Alerji-Deri döküntüleri
Hiperglisemik acilller
Karaciğer hasarı
Tip 1 diyabet
Gebelik
Major cerrahi girişim

25. Dikkat edilecek noktalar

• Hipoglisemi yapabilir.
• İleri yaş, alkol kullanımı, beslenme bozukluğu ve böbrek yetersizliği durumlarında
hipoglisemi riski artar.
• Uzun etkili olanlarda hipoglisemi daha uzun sürebilir.
• Hipoglisemiden korunmak için ilaca küçük dozla başlanır.
• Hipoglisemi belirtileri ve nasıl tedavi edileceği bilinmelidir.
• Evde kan şekeri ölçümü yapılmalıdır.
• Ara öğünler aksatılmamalıdır.

26. Tiazolidindion

• İnsülin duyarlılığını artırır
• Periferik dokularda (kas, karaciğer ve yağ dokusu) glikoz kullanımını yükseltir
• Hepatik glukoz üretimini azaltır.
• Karaciğerden glikoz üretimi üzerindeki etkileri metformine kıyasla daha azdır ve daha çok
periferik iskelet kaslarına etki ederler. Bu nedenle, genellikle metforminle kombinasyon halinde
kullanılarak sinerjik bir etki sağlanır.
• Ülkemizde tiazolidindion grubundan yalnızca pioglitazon bulunmaktadır.

27.

• Yan etkiler
• Kimlerde kullanılmamalı
• Ödem
Alanin amino transferaz yüksekliği
• Anemi
Konjestif kalp yetersizliği
• Konjestif kalp yetersizliği
• Kilo artışı
• LDL-kolesterol artışı
• Transaminazlarda yükselme
• Graves oftalmopatisi
• Kırık riskinde artış
Gebelik
T1DM
Makula ödemi
Mesane kanseri
Nedeni
hematüri
bilinmeyen
makroskobik

28. Alfa glukozidaz inhibitörleri

• α-glukozidaz enzimini inhibe ederek barsaktan karbonhidratlar emilimini azaltır
• Glukoz emilimini geciktirir
• Öğün sonrası hiperglisemiyi azaltmada etkilidir
Kimler kullanılmasın
Önemli noktalar
• Küçük dozlarda başlanır
• Yavaş yavaş arttırılır.
• En sık görülen yan etkiler
şişkinlik, gaz ve karın ağrısı gibi
şikayetlerdir.
İnflamatuvar barsak hastalığı
Malabsorbsiyon
Ağır böbrek yetersizliği
Kronik ülserasyon öyküsü
Siroz

29. Dipeptidil Peptidaz 4 İnhibitörleri

Jenerik adı
Sitagliptin
Vildagliptin
Ticari ismi
Januvia, Arliptin
Galvus, Vidaptin, Vildega,
Doz
Günlük doz
Alınma zamanı
25, 50, 100 mg tb 100 mg
Günde 1 kez, yemekten bağımsız
50 mg tb
100 mg
Günde 1-2 kez, yemekten bağımsız
2.5, 5 mg tb
5 mg
Günde 1 kez, yemekten bağımsız
5 mg tb
5 mg
Günde 1 kez, yemekten bağımsız
Vildabet
Saksagliptin
Linagliptin
Onglyza
Trajenta, Linazep, Liniga,
Elnaglip, Snoxx

30.

31.

Kimler kullanmamalı
Yan etkiler
• Üst solunum yolu enfeksiyonu benzeri
yakınmalar
• Pankreatit
• Eklem ağrısı
• Kutanöz vaskülit
• Saksagliptin ile kalp yetersizliği nedenli
yatış riskinde artış
• Karaciğer yetersizliği
• Son dönem böbrek hastalığı (Linagliptin
hariç)
• Gebelik ve laktasyon
• Kalp yetersizliği
• Pankreatit öyküsü

32. SGLT-2 inhibitörleri

• Son yıllarda, vucuttaki glukozun böbreklerde geri emilimini sağlayan
SGLT-2 taşıyıcılarını inhibe ederek plazma glukoz düzeyini düşüren
yeni ilaçlar geliştirilmiştir
• Glukoz reabsorpsiyonunu azaltır ve idrarla glukoz atılımını artırır.
• İnsülinden bağımsız olarak glukozun vücuttan uzaklaştırılmasını
sağlar
• İnsülin salınımını etkilemedikleri için hipoglisemi riski düşüktür ve
glukozüri yoluyla kalori kaybı sağladıklarından kilo kaybına katkıda
bulunurlar

33.

Jenerik adı
Dapagliflozin
Ticari ismi
Forziga, Dapgeon,
Jaglif, Daplig, Calira
Empagliflozin Jardiance
Doz
5-10 mg
Günlük doz
10 mg tb
Alınma zamanı
Günün herhangi bir saatinde 1 kez,
yemekten bağımsız
10-25 mg
10-25 mg tb
Günün herhangi bir saatinde 1 kez,
yemekten bağımsız

34.

Faydaları
Kilo kaybı
Hipoglisemi riski düşük
Kan basıncını (2-4 mmHg) düşürmesi
Serum ürik asit düzeyini düşürmesi
İdrarla protein kaybını azaltması
Kardiyovasküler koruma
Yan etkileri
Sıvı Kaybı
Sık idrara çıkma
Tansiyon düşüklüğü
İdrar yolu enfeksiyomu
Genital enfeksiyon
Öglisemik ketoasidoz
Kimler kullanmamalı
Son evre böbrek yetmezliği
T1DM
Geçirilmiş diyabetik ketoasidoz öyküsü
Gebelik ve laktasyon

35. GLP-1 Reseptör Agonistleri

Jenerik adı
Ticari ismi
Doz
5, 10 μg kartuş
Eksenatid
Byetta
Liraglutid
Saxenda,
Victoza
6 mg/ml kartuş
Dulaglutid
Trulicity
0.75 mg/0.5 ml, 1.5 mg/0.5
ml hazır kalem
Liksisenatid
Soliqua
Günlük doz
Alınma zamanı
Başlangıç:10 μg
Günde 2 kez, sabah ve akşam yemekten 0-60
İdame: 20 μg
dk önce, subkutan
Başlangıç:0.6mg
İdame:1.2-1.8mg
0.75-1.5 mg
Günde 1 kez, yemekten bağımsız, subkutan
Haftada 1 kez s.c. injeksiyon
100 U/mL + 50 mcg/mL SC
Günde 1 kez, sabah veya akşam yemekten 1
100 U/mL + 33 mcg/mL
saat önce, subkutan

36.

Kimler kullanmamalı
Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
En önemli yan etkisi bulantıdır.
Doyma hissi başladığında yemeye son vermek
bulantıyı azaltır.
Pankreatit ve pankreas kanseri öyküsü
Aşikar
gastrointestinal
hastalık
Zaman içinde bulantı ortadan kalkar.
(Gastroparezi, kolelityaz ileri derecede
Pankreatit ve pankreas kanseri riskini arttırır.
gastroözefagiyal reflü hastalığı vb.)
Ailede veya kendisinde medüller tiroid
kanseri veya tip 2 multipl endokrin
neoplazi (MEN tip 2) sendromu
Gebelik ve laktasyon

37.

TEMD Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu - 2024

38. İnsülin Tedavisi

39.

40.

• İnsülin vücut tarafından üretilmediğinde dışarıdan verilmesi
gerekir.
• Yerine koyma tedavisidir.
• Bağımlılık yapmaz

41. İnsülin salınımı

• Bazal
insülin:
Öğün
dışındaki
saatlerde ve gece ihtiyaç duyulan
insülin.
• Bolus insülin: Yemeği takiben kan
şeker yükselmesini önlemek için
ihtiyaç duyulan insülindir.

42.

43.

44. Kimler insülin kullanmalı

• Tip 1 diyabetliler
• Şeker komasına giren diyabetliler
• Tıbbi beslenme tedavisi ile kan şekeri kontrol altına alınamayan,
gebelik diyabeti olanlar
• Oral antidiyabetik tedaviye rağmen kan şekeri kontrol altına
alınamayan tip 2 diyabetliler

45.

• Geleneksel insülin tedavisi
Günde bir veya iki doz bazal insülin
Günde bir veya iki doz karışım insülin
• Yoğun insülin uygulaması
Günde üç veya daha fazla çoklu doz insülin uygulaması
İnsülin pompa tedavisi

46. İnsülin uygulama bölgeleri

Hızlı ve kısa etkili insülinler için tercih
edilen yerler
• Karın
• Ön bacak (uyluk)
Uzun etkili insülinler için tercih edilen
yerler
• Kalça
• İnsülin emilimi daha yavaştır.
• Gece enjeksiyonu için idealdir.

47.

İnsülin Tedavisinin Önlenebilir Yan Etkileri
• Hipoglisemi
• Kilo artışı
• Ödem
• Lipohipertrofi
• Kanama, sızma ve ağrı

48. Yeni tanı konulan tip 2 diyabet hastalarında tedavi

49. Tedavi alan tip 2 diyabet hastalarında tedavi

50.

51. Anahtar Mesajlar

• Her diyabet hastasının tedavi ihtiyacı farklıdır.
• Bir hastaya iyi gelen bir ilaç, başka bir hastada
etkisiz kalabilir veya zararlı olabilir.
• Hastanın yaşı, mesleği, yaşam tarzı, eşlik eden
hastalıkları ve genel sağlık durumu dikkate alınarak
en uygun tedavi seçeneği belirlenmelidir
• Bireyselleştirilmiş tedavi yaklaşımı, hem etkinliği
artırır hem de olası yan etkileri en aza indirir.