Hepatit viruslari ve enfeksiyon oluşturma mekanizmalari

1. HEPATİT VİRUSLARI VE ENFEKSİYON OLUŞTURMA MEKANİZMALARI

Prof. Dr. Ömer POYRAZ

2. VİRAL HEPATİTLER

Çeşitli viruslar tarafından
oluşturulur
Karaciğerin sistemik
hastalıklarıdır
Asemptomatik, akut, kronik,
öldürücü fulminan olabilir
Siroz ve karaciğer kanserine yol
açabilir
Dünya nüfusunun çoğunluğu
karşılaşır
Önemli halk sağlığı sorunudur

3. HEPATİT VİRUSLARI

Primer olarak karaciğeri etkilerler
Hedef organları karaciğerdir
Heterojen bir gruptur
Morfolojileri, vucuda giriş yolları, patogenezleri
farklıdır
Hangi yolla vücuda girerse girsin kan yoluyla
karaciğere ulaşırlar
Hepatit tablosuna yol açarlar
Diğer bazı viruslar komplikasyon olarak hepatit
oluşturur

4. HEPATİT VİRUSLARI

İlk tanımlanan hepatit virüsleri Hepatit A ve Hepatit B
virüsleridir.
Bu evirüslerin dışında bulunan ve hepatit oluşturan
virüslere başlangıçta etkeni bilinmediği için non A ve
non B hepatit virüsleri denilmiştir.
İlerleyen yıllarda non A ve non B hepatit etkeni olarak
Hepatit C ve Hapatiti E virüsleri bulunmuştur.
Daha sonra hepatit F, Hepatit G, TTV ve SEN
virüslerinin varlığından bahsedilmiştir.
Hepatit F virüsünün gerçek bir hepatit virüsü olmadığı
anlaşılmıştır.
Diğer virüsler üzerindeki çalışmalar devam
etmektedir.

5.

Viral Hepatitler – Tarihsel Bakış
“İnfeksiyoz”
(Fekal oral bulaşan)
Viral
hepatitler
“Serum”
(Kan yoluyla bulaşan)
Enterik yolla
E
geçiş
A
NANB
B D
Parenteral
C yolla geçiş
F, G, TTV
SEN Virusu

6. HEPATİT A VİRUSU

A tipi hepatit, salgın sarılık, salgın hepatit
hastalığının etkenidir
1973 yılında Feinstone enfekte kişilerin
dışkılarında virüsü elektron mikroskopu ile
göstermiştir.
1975 yılında Provost isimli araştırıcı
virusun tüm özelliklerini belirlemiştir

7. Sınıflandırılması

Picornaviridae ailesi içinde yer alır
İlk önce Picornaviridae ailesinin enterovirus cinsi
içerisinde sınıflandırılmıştır
Daha sonra enterovirüslerden farklı olduğu görülmüştür
Nukleotid ve amino asit dizileri farklı
Hücre kültüründe zor ürer
Sitopatik etki göstermez
Isı ve kimyasallara dirençli
Tek serotipi mevcut
Picornavirdae ailesinde Hepatovirus adında ayrı bir cins
oluşturularak bu cins içinde sınıflandırılmıştır

8. Morfolojik Özellikleri

27-30 nm çapında
İkozahedral simetrili
Küresel görünümde
Zarfsız
Düzlemsel tek iplikcikli
RNA’ya sahip
RNA’nın bir ucunda
Genomik Viral Protein
(VPG) yer alır.

9. Antijenik Özellikleri ve Genotipleri

Farklı genotipleri bulunur
Tek bir serotipi vardır
İnsandan 4 farklı genotip izole edilmiştir
Maymunda 3 farklı genotip izole edilmiştir
En az 20 Hepatit A suşu var
Bunlar Avustralya, Costa Rica, New York,
Kalifornia, Kuzey Afrika, Almanya, Çin
suşları……olarak adlandırılır.

10. Doğal Replikasyon Özellikleri

Mide asiditesine ve pH’sına dayanıklıdır
Genelde periportal hepatositlerde replike olurlar
Diğer dokularda daha az replikasyon gösterirler
Reseptöre bağlı endositoz mekanizmasıyla hücre
içine girer
Hepatositlerin itoplazmasında replike olurlar
Veziküller içinde safraya salınır

11. Deneysel Replikasyon Özellikleri

Marmoset maymuları ve şempazeler,
goriller ve şebekler duyarlıdır
Civciv embryosu, Afrika yeşil maymun
böbrek hücre kültürü, insan diploid akciğer
hücre kültüründe üretilebilir
Yavaş üreme, CPE yapmama, çok sayıda
hücre enfeksiyonu, hücrelerde persistan
kalma özellikleri bulunur

12. Konak Dağılımı

En önemli rezervuarı insandır
Marmosetlerde, şempanzelerde, gorillerde,
şebeklerde enfeksiyon yapabilir
Hayvanlardaki enfeksiyonlar sonucunda da
antikor oluştururlar
Bu yüzden hayvanlar hepatit A virüsü için
rezervuar olabilirler

13. Fiziksel ve Kimyasal Etkenlere Duyarlılıkları

Isıya daha dayanıklıdır
Kurumuş formları oda ısısında haftalarca canlı
kalabilir
Kaynatma ile 5 dakikada ölür
Otoklavda 15-20 dakikada ölür
600C’ye 10-12 saat dayanıklı
-200C’de yıllarca canlı kalır
Klora duyarlı
Tatlı su, kaynak suyu, deniz suyunda, istirdyede
aylarca canlı kalabilir

14. Vücuda Giriş Yolları

Dışkıda bol miktarda virus bulunur
Klinik bulgulardan 2-3 hafta öncesinden 1-2 hafta
sonrasına kadar dışkı ile dışarı atılır
Bulaşmaları
Besinler ve su yolu
Kişiden kişiye direkt indirekt temas
Parenteral yol
Prenatal yol
Cinsel ilişki
Tükrük ve nazofaringeal sekresyonlar
En önemli bulaş yolu su ve gıdalarla olan bulaştır

15. Patogenez

Ağız yoluyla vücuda girer
Başlangıçta boğaz mukozasında az miktarda çoğalır
Yutulmayla mide ve barsaklara ulaşır
Bağırsaklardan kana karışarak kan ile karaciğere ulaşır
Karaciğerede bol miktarda replike olur
Karaciğerde bol miktarda üreyen virüs safra yoluyla barsaklara ulaşır
Dışkıyla bol miktarda dışarı atılır

16. Klinik Formları

Kuluçka süresi ortalama 4 haftadır
Genelde 3 klinik form oluşur
Belirtisiz form : Yalnızca antikor pozitifliği ile
anlaşılır. Hiçbir belirti görülmez.
Subklinik form : Antikor pozitifliği ve
transaminaz yüksekliği görülür, fakat klinik
bulgu saptanmaz.
Klinik Form : Antikor pozitifliği, transaminaz
yüksekliği, klinik bulgular vardır.

17. Semptomlar

Halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık
Ateş, karın ağrısı, bulantı,
kusma
Sarılık, koyu renkli idrar, açık
rekli dışkı
İshal veya kabızlık
Miyalji, artralji, kaşıntı
Sigaraya ve bazı yiyeceklere
tiksinti
Hepatomegali, splenomegali
Semptomlar yaşla paralel olarak
artış gösterir

18. Hepatit A Enfeksiyonunda Klinik Görünüm

19. Prognoz

Genellikle kendiliğinden iyileşir
Kronikleşme görülmez
Klinik iyileşme 1-8 hafta
Biyokimyasal iyileşme 3-16 hafta
Histolojik iyileşme 6-18 hafta
Nadiren komplikasyonlara yol açar

20. Komplikasyonları

Fulminan hepatit
Kolestaz
Üst gastrointestinal kanama
Trombositopenik purpura
Guillan Barr sendromu
Kırmızı hücre hiperplazisi
Otoimmun hemolitik anemi
Akut böbrek yetmezliği
Akut pankreatid
Diabetes mellitus

21. Fulminan Hepatit

Genelde sık görülmez
Karaciğerin ağır enfeksiyonu ve nekrozu ile
karakterize tablodur
Genellikle ölümle sonuçlanır.
Görülme sıklığı %0.1-%0.2
Yaşla birlikte artar
45 yaş üzeri kişilerde % 2 dolayındadır
Kronik karaciğer hastalarında daha sık görülür

22. Laboratuvar Tanısı

Genellikle serolojik yöntemlerle olur
Dışkıda antijen araştırılabilir
Hücre kültüründe virus üretilebilir
Virüs üretimesi ve antijen araştırılması genellikle
rutin tanıda kullanılmaz
Serolojik incelemede ELISA deneyi kullanılır
ELISA deneyi ile HAV IgG ve IgM antikorları
araştırılır

23.

Hepatit A Enfeksiyonu
Tipik Serolojik Seyir
Klinik bulgular ve sarılık
Anti HAV IgG
Krc enzimlerinde yükselme
Kanda virus
Titre
ALT
Dışkıda
virus
anti-HAV IgM
0
1
2
3
4
5
Temas sonrası aylar
6
1
2
2
4

24. Tedavi

Komplikasyonsuz olgular
Genelde hastaneye yatırılmaz
Aşırı fiziksel aktivitelerden kaçınma
Yağlı yiyecek ve içeceklerden kaçınma
Komplikasyonlu olgular
Hastaneye yatırılarak takip edilir
Destek tedavisi uygulanır

25. Epidemiyoloji

Virus dışkı ile atılıp ağız yoluyla bulaşır
Enfeksiyonun yaygınlığı sosyoekonomik düzey ve alt yapı
ile yakından ilgilidir
Gelişmiş ülkelerde prevalans düşük, enfeksiyon geçirme
yaşı daha yüksektir
Geri kalmış ülkelerde prevalans yüksek, enfeksiyon
geçirme yaşı daha düşüktür
Çocukluk döneminde belirtisiz seyreder
Bu yüzden seropozitiflerde sarılık öyküsü % 5’tir
Yurdumuzda prevalans % 80 -90 dolayındadır.
Ülkemizde enfeksiyonların büyük çoğunluğu çocukluk
döneminde geçirilmektedir.

26.

27. Korunma

Bulaşım yollarının
engellenmesi
Alt yapı yetersizliğinin
giderilmesi
Hijyenik yaşama
kurallarına uyma
El yıkama alışanlığının
kazandırılması
Gıda işlerinde
çalışanlşarın kontrolü
Aşı uygulaması ve pasif
immünizasyon

28. Hepatit A Aşıları

Üç tip aşı bulunmaktadır
İnaktif aşılar
Attenüe aşılar
Kombine aşılar
Tek serotipi vardır
Genelde % 100 bağışıklık oluşturur
Bağışıklık süresi tam bilinmemektedir
En az 10-15 yıl olduğu düşünülmektedir

29. İnaktif Aşılar

Hücre kültüründe üretilen virus formalinle
inaktive edilir
Çeşitli adjuvanlarla güçlendirilir
Viral partiküller ve kapsit antijenleri içerir
Genelde 6 ay ara ile iki doz önerilir
0,1 ve 12. aylarda da yapılabilir
Daha çabuk bağışıklık oluşturur

30. Attenüe Aşılar

Hücre kültüründe çok sayıda pasaj ile elde edilir
Oral uygulandığında yeterli antikor oluşturmaz
Enjeksiyon yolu tercih edilir
Tek doz uygulama, maliyet düşüklüğü, uzun
bağışıklık süresi avantajları var
İmmun globulinlerle yapıldığında aşının etkinliği
azalır
Arada en az 3 ay olması gerekir

31. Kombine Aşılar

Hepatit A ve B kombinasyonu yapılır
İyi tolere edilir
Uygulanması kolaydır
Maliyeti daha düşüktür

32. Aşı Yapılması Önerilen Gruplar

Tüm bebeklerin aşılanması tartışmalıdır
Genelde seronegatif kişilere uygulanır
Endemik bölgelerde yaşayan yetişkinler
Gelişmekte olan ülkelere seyahat edecekler
Kronik karaciğer hastalığı olanlar
Hemofili hastaları
Uyuşturucu kullananlar
Zihinsel özürlüler
Kanalizasyon işçileri
Homoseksüeller

33. HEPATİT B VİRUSU

B tipi hepatit, serum hepatiti, uzun kuluçka süreli
hepatit olarak adlandırılan hastalığın etkenidir.
Blumberg isimli araştırıcı ilk defa 1967’de
Avustralyalı bir hasta serumundaAvustralya
antijeni olarak adlandırdığı (HBsAg)’yi
tanımlamıştır
Dane isimli araştırıcı ise 1970 yılında tam virus
partikülünü tanımlamıştır
Hepadnaviridae ailesinde yer alır
Diğer virüslerden farklı olarak kanda tam ve eksik
virus partikülleri halinde bulunur

34. Tam Virus Partikülleri

42 nm çapındadır
Küresel görünümdedir
En dışta yüzey antijeni olan
HBsAg kılıfı bulunur
HBsAg kılıfının altında HBcAg
kor antijeni bulunur.
En iç kısımda ise DNA’dan
oluşan genomik yapı yer alır
İç kısımda internal örtülü
antijen olan HBeAg yer alır.
Virüse ait DNA polimeraz,
protein kinaz enzimleri bulunur

35. Eksik Virus Partikülleri

Nukleokapsit içermeyen yüzey antijenleri yani
HBsAg’lerdir
Kanda bol miktarda bulunurlar
Küresel ve ipliksi yapıda olabilirler
Hastalık yapma yeteneği bulunmaz
Vücuda girdiğinde antikor oluştururlar
Serumda saptanan HBsAg’lerin çoğu eksik partiküllerdir

36.

Tam ve eksik virus partiküllerinin
elektron mikroskoptaki görünümleri

37. Genomik Yapısı

Kısa ve uzun zincirlerden
oluşur
Dört önemli gen bölgesi
bulunur
S,C,P ve X gen bölgeleri
S geni HBsAg’yi kodlar
Pre S1 ve pre S2 bölgeleri
C geni HBcAg’yi kodlar
P geni DNA polimerazı
kodlar
X geni kapsit
preoteinlerini kodlar

38. Fiziksel ve Kimyasal Etkenlere Duyarlılıkları

Yüksek ısıya dayanıklıdır
600C’de 10 saat
Kaynatılmayla 1 dakika
Otoklavda 15-20 dakikada ölürler
% 70 etil alkol ile muamelede 2-3 dakika
Sodyum klorid ile muamelede10 dakikada
ölürler
30-320C 6 ay , -200C yıllarca canlı kalabilir

39. HBV Genotipleri

Yedi genotipi bulunur
Genotip A,B,C,D,E,F,G
Gentip A : Kuzey Avrupa
Genotip B,C :Asya
Genotip D : Akdeniz ülkeleri
Genotip E : Afrika
Genotip F : Orta Amerika
Genotip G : Yeterli veri yoktur
Ülkemizde genotip D sık görülür

40. Bulaş Yolları

Kan ve kan ürünleri nakli
Kontamine cerrahi
malzemeler ve enjektörler
Cinsel ilişki
Kan ve vücut sıvıları ile
temas
Kanla kontamine olan
eşyaların ortak kullanımı
ile bulaşır

41. Patogenez

Hangi yolla vücuda girerse girsin virus kan
dolaşımına karışır
Kandaki serum albuminlerine bağlanır
Oluşan kompleks virusu karaciğere taşır
Karaciğer hücrelerinde bol miktarda replike olur
Tam ve eksik partikülleri oluşur
Kan yoluyla vücuda yayılım gösterir
Tükrük, sperma, vaginal salgılar, anne sütü gibi
vücut salgılarında bulunur
Virüs en yoğun kanda bulunur

42.

Değişik Vücut Sıvılarında HBV
Konsantrasyonu
Yüksek
Kan
Serum
Yara eksudası
Orta
Sperma
Vaginal salgı
Tükrük
Düşük
İdrar
Dışkı
Ter
Göz yaşı
Anne sütü

43. Replikasyon Özellikleri

Enfeksiyondan 3 gün sonra karaciğerde replikasyon başlar
Semptomların ortaya çıkışı 2-6 ay sonra olur
Süre kişinin direncine, alınan virus sayısına, giriş yoluna
bağlıdır
CPE oluşturmadığı için semptomlar geç gelişir
Oluşan hasar hepatositlerin immun yıkımına bağlıdır
Yeterli immun yanıt gelişmezse sitoliz ve karaciğer
harabiyeti olmaz
Bu durumda taşıyıcılık söz konusu olur

44. Virusa Karşı Oluşan İmmun Yanıt

Hücresel immünite ve yangı enfeksiyonun sonlanmasında
önemlidir
Klinik belirtili akut enfeksiyonlar çabuk iyileşir
Karaciğer parankim dokusu kendini yeniler
Hafif seyirli olgularda kronikleşme fazladır
T hücre yetersizliği olanlarda inatçı enfeksiyon oluşumu
sık görülür
Vücutta antijen antikor birleşimi immun kompleks
oluşumuna yol açar.
Oluşan bu immun kompleksler ekstra hepatik bulgulara yol
açar
Vaskulit, artralji, döküntü, böbrek problemleri gibi ekstra
hepatik tablolar ortaya çıkar

45.

46. Klinik Bulgular

Hepatit B virüsü ile enfekte kişilerde
asemptomatik enfeksiyondan fulminan
hepatite kadar varabilen semptomlar görülür
Virus ile temas edenlerin % 20’sinde akut
enfeksiyon gelişir
% 80’inde klinik bulgu görülmez
Bu tür kişiler taramalarda antikor pozitifliği
ile saptanır

47.

48. Akut Enfeksiyonlarda Sepmptomlar

Bulantı, kusma, abdominal
ağrı
Sarılık, koyu renkli idrar,
açık renkli dışkı
Karaciğer enzimlerinde
yükselme
Karaciğerde büyüme
görülür.
Klinik bulgulu akut
enfeksiyonlarda daha
çabuk iyileşme olur

49. Kronik Enfeksiyonlar

HBsAg’nin 6 aydan uzun sürmesi kronikleşmeyi veya sağlıklı taşıyıcılığı
gösterir
Hafif başlangıçlı vakalar daha yüksek oranda kronikleşir
İmmun sistemi yetersiz olanlarda ve bebeklerde sık görülür
Kronikleşme durumu :
Yenidoğanlarda % 90
Bebeklerde % 50
Çocuklarda % 20
Erişkinlerde % 5 dolayındadır.
Kronikleşen olgularda herhangi bir klinik bulgu ve karaciğer enzimlerinde
yükselme gözlenmezse sağlıklı taşıyıcılık söz konusu olur
Sağlıklı taşıyıcılık ve kronik hepatit ayrımı karaciğerin histolojik yapısı ile
anlaşılır
Karaciğerde oluşan fibrozise göre sınıflandırma yapılır

50.

KRONİK HEPATİTTE KARACİĞERİN HİSTOLOJİK EVRELERİ
AKTİVİTE DERECESİ
0
1
2
3
4
FİBROZİS DURUMU
Fibrozis Yok (Normal Doku)
Portal Fibrozis
Periportal Fibrozis
Septal Fibrozis
Siroz

51.

HBV enfeksiyonunda yaşa bağlı seyir
100
80
80
60
40
Kronik İnfeksiyon
60
40
Kronik infeksiyon (%)
20
20
Semptomatik infeksiyon
0
Doğum
1-6 hafta
7-12 ay
İnfeksiyon yaşı
1-4 yaşlar
0
Büyük çocuk
yetişkin
Semptomatic infesiyon (%)
Kronik infeksiyon (%)
100

52. Laboratuvar Tanısı

Hepatit B ile enfekte kişilerde akut enfeksiyon, sağlıklı
taşıyıcılık, kronik enfeksiyon olması tanıyı zorlaştırır
Biyokimyasal, serolojik, moleküler ve histolojik
yöntemlerle tanı konur
Biyokimyasal olarak karaciğer enzimlerinde ve bilirubin
seviyesinde yükselme gözlenir
Serolojik olarak hepatit B göstergeleri araştırılır
Kronik enfeksiyonlar ve tedavinin takibinde moleküler
yöntemlerden yararlanılır
Karaciğer tablosunun incelenmesinde biyopsi dokusunda
yapılan histolojik yöntemler daha geçerlidir

53. Tedavi Yaklaşımı

Akut Enfeksiyon
İstirahat ve aşırı aktivitelerden kaçınma
Yiyeceklere dikkat
Gerektiğinde destek tedavisi
Kronik Enfeksiyon
Genelde interferon kullanımı
Antiviral ilaç kullanımı
HBeAg anti HBe dönüşümü % 40-45

54. Genel Önlemler

Enfekte kan ve kan ürünlerinin naklinin
engellenmesi
Kontamine materyalin kullanılmaması
Kan ile deri ve mukozal temasın engellenmesi
Cinsel yolla bulaşın engellenmesi
Taşıyıcı anneden bebeğe geçişin engellenmesi
Virusla karşılaşıldığında gerekli önlemin alınması

55. Virusla Temas Sonrası Alınacak Önlemler

Temas bölgesi derhal bol sabunlu su ile yıkanmalı
Sıkma, emme, kanatmaya çalışma şeklinde
travmatize edilmemelidir
Mümküse hemen hastanın ve temas edenin
serolojik göstergeleri incelenmelidir
Temas eden negatif ise aşı uygulaması yapılır
Hasta negatif ise başka önlem alınmaz
Hasta pozitifse temas edenin hepatit göstergelerine
göre önlem alınır

56. Temas Eden Kişi HBV Yönünden Negatif

En geç 72 saat içinde immun globulin
uygulanır
Aynı zamanda HBV aşısı yapılır
Aşı şeması tamamlanır

57. Hastanın ve Temas Edenin Serolojik Durumu Bilinmiyor

Hemen aşı yapılır
Serolojik göstergeler araştırılır
Hasta pozitif ise immunglobulin yapılır
Temas eden pozitif ise önlem alınmaz
Negatif ise aşı şeması tamamlanır

58. Aktif Bağışıklama

Aşı uygulaması ile elde edilir
Plazma aşısı ve rekombinant aşı vardır
Genellikle 3 doz uygulanır
0.1. ve 6. aylarda yapılır
0.1.2.12. aylarda da yapılabilir
En az 5 yıl koruyuculuk sağlar
Aşılananların % 95’inde bağışıklık oluşur
Sigara kullananlarda, aşırı şişman olanlarda,
immun sistemi zayıf olanlarda bağışıklık
oluşmayabilir

59. Aşı Uygulanması Gerekli Olanlar

Tüm yeni doğanlar
10 yaş civarına kadar çocuklar
Risk altındaki kişiler
Sağlık personeli
Hemodiyaliz hastaları
Sürekli transfüzyon
yapılanlar
HBV taşıyıcısı kişi ile aynı
evi paylaşanlar
Damar içi uyuşturucu
kullananlar
Homoseksüeller
Genelev kadınları
Endemik bölgelere uzun
süreli seyahata çıkanlar

60. Epidemiyoloji

Tek rezervuarı insandır
Bulaş yollarına dikkat etmeyen toplumlarda
prevalans yükselmektedir
Enfeksiyonların yarısında bulaş yolu
belirlenememektedir
Bulaş yolu belirlenemeyenlerde bulaş
farkında olmadan yaralanmalara ve kanla
temasa bağlı olmaktadır

61. Epidemiyoloji

Toplumda genelde sağlıklı hepatit B taşıyıcıları tarafından
yayılır
Genel toplumda sağlıklı taşıyıcılık % 5-7 arasındadır
Geçirilmiş enfeksiyon genel toplumda % 12-20
düzeyindedir
Geçirilmiş enfeksiyon risk gruplarında % 70-80
civarındadır
Dünyada 400 milyon kronik HBV’li hasta bulunmaktadır
Dünyada her yıl hepatit B enfeksiyonuna bağlı olarak 1-2
milyon insan ölmektedir

62.

63. HEPATİT C VİRUSU

1988 yılında HBV’li hasta kanı ile enfekte
şempanzelerde gösterilmiştir
1989 yılında Choo ve ark. virusu
tanımlamışlardır
Flaviviridae ailesinin Hepacivirus cinsi
içinde sınflandırılmıştır

64. Morfolojik Özellikleri

40-50 nm çapında küresel görünümdedir
Tek iplikcikli RNA’ya sahiptir
Dikensi çıkıntılar bulunan zarflı yapısı
vardır
Pozitif polariteli RNA genomuna sahiptir
Hücre kültüründe üreyememektedir
Serumda düşük konsantrasyonda bulunur

65. HCV Genotipleri

Nukleotid ve aminoasit dizilerinde farklılıklara
bakılarak genotiplere ayrılır
Bu sayede 6 genotip 50’den fazla subtipe sahiptir
Genotipler rakamlarla (genotip1…6) gösterilir
Subtipler harflerle (genotip 1b,2a..vs) gösterilir
Dünyada genotip 1,2,3 yaygındır
Genotip 1b daha ağır seyirli enfeksiyon
oluşturmaktadır
Ülkemizde genotip 1b daha sık görülmektedir

66. Bulaş Yolları

Genelde HBV’ye benzer
Kan ve kan ürünleri nakli
Aile içi yakın temas
Cinsel ilişki
Anneden bebeğe geçiş şekillerinde bulaşır

67. Patogenez

Vücuda giren virus kan yoluyla karaciğere ulaşır
Karaciğer hücrelerinde replike olur
Patogenez tam anlaşılamamıştır
Doku hasarı ve immünolojik mekanizmalarla olur
İmmun sistemi bozuk olanlarda siroz daha sıktır
Oluşan antikorlar enfeksiyonu engelleyemez
Reenfeksiyonlar olabilir

68. Klinik Bulgular

Kuluçka süresi 4-20 haftadır
Genelde hepatit B’ye benzer
Daha uzun süreli enfeksiyon oluşturur
Subklinik enfeksiyonlar daha yaygındır
Genelde hafif semptomlu ve anikterik seyirlidir
Aminotransferazlar dalgalı iniş çıkış yapar
Daha düşük düzeyde pik yapar
Kronikleşme, nüks ve siroz daha sıktır

69. Laboratuvar Tanısı

Serolojik, biyokimyasal ve moleküler
yöntemler kullanılır
Aminotransferaz düzeyleri, anti HCV ve
HCV RNA araştırılır
Antijen olarak rekombinan genom
parçacıkları kullanılır

70. Tedavisi

Genelde inerferon alfa kullanılır
Tedaviye yanıt daha düşüktür
Tedavi kesildiğinde relaps sık görülür
İnterferon ve antiviral ilaç kombinasyonu da
sık kullanılır
İnterferon ve ribavirin kombinasyonu daha
etkilidir

71. Epidemiyoloji

Bulaşım yolu genelde parenteraldir
HCV pozitifliklerinin yarısı transfüzyona bağlıdır
Cinsel ilişki ve yakın temasla da bulaşır
Risk grupları HBV’deki gibidir
Genel toplumda % 1 oranında görülür
Hemodiyaliz hastalarında % 40-50
Genelev kadınlarında % 3 dolayıdadır
Dünyada 170-180 milyon kişi HCV ile enfektedir

72. Korunma ve Kontrol

Koruyucu aşısı henüz yoktur
Klılıf proteinlerini kodlayan E1 ve E 2
bölgeleri çok değişkendir
Mutasyonlar daha sık görülür
İmmunglobulin uygulaması da etkili
değildir
Bu yüzden bulaşmanın engellenmesi
hastalıktan korunmada oldukça önemlidir

73. HCV Bulaşmasında Risk Faktörleri

Enfekte donörlerden kan ve organ nakli
yapılması
Kontamine enjektörlerle yapılan
enjeksiyonlar
Hemodiyaliz
İğne batması ve kesici aletle yaralanma
HCV’li kişilerle seksüel veya yakın temas
HCV pozitif anneden doğum

74. Kontamine İğne Batmasında Enfeksiyon Gelişim Riski Oranları

Hepatit B
Hepatit C
HIV
% 30
%3
% 0.3

75. HEPATİT D VİRUSU (HDV)

1977 yılında Rizzeto ve ark.bulmuştur
HBV taşıyıcılarında bulunmuştur
Eksik bir virustur
Çoğalmaları için HBV’ye ihtiyaçları
bulunur
Bu yüzden yalnızca HBV ile enfekte
kişilerde enfeksiyon yapar

76. Morfolojik Özellikleri

35-40 nm çapındadır
Küresel görünümdedir
En içte RNA’ya
sahiptir
Etrafında Delta
antijeni bulunur
En dış kısımda
HBsAg’den oluşan
kılıf bulunur

77. Replikasyon Özellikleri

Replikasyon yalnızca karaciğerde olur
Virüs hepatositlerin nukleusunda replike
olur
Sitoplazmada HBsAg ile kaplanır
Kan dolaşımına salınır

78. Patogenez

Bulaşım HBV’ye benzer
Parenteral, kan ve ürünleri nakli
Cinsel ilişki, yakın temas
İnkübasyon süresi 2-12 haftadır

79. Klinik Bulgular

Klinik yönden HBV’ye benzer
HBV klinik tablosu daha da ağırlaşır
Koenfeksiyonlar genellikle iyileşir
Süper enfeksiyonlar daha ağır seyirlidir
Kronikleşme daha sık görülür
Kronik olgularda siroz olasılığı daha
yüksektir

80. Laboratuvar Tanısı

Genelde serolojik göstergeler ile olur
Total HDV ve HDV IgM antikorları
araştırlır
Enfeksiyonun oluşum şekline göre serolojik
seyir farklıdır

81. Epidemiyoloji ve Korunma

Genelde HBV enfeksiyonuna benzer
HBsAg taşıyıcılarında % 5-10 oranında
görülür
Genellikle kan ve kan ürünleri nakli
yapılanlarda, damar içi uyuşturucu
kullananlarda sık görülür
HBV’ye karşı korunma HDV’ye karşı da
korunmayı sağlamış olur.

82.

83. HEPATİT E VİRUSU (HEV)

İlk defa 1983 yılında dışkıda virus benzeri
partiküller gösterilmiştir
1990 yılında rekombinant DNA teknolojisi
ile klonlanmıştır
Bu sayede genetik yapısı ve özellikleri
belirlenmiştir

84. Morfolojik Özellikleri

32-34 nm çapındadır
Zarfsız yapıya sahiptir
Yüzeyinde girinti ve
çıkıntılar mevcuttur
İkozahedral simetrilidir
Tek sarmallı pozitif
polariteli RNA’ya sahiptir
Caliciviruslara benzer
Tam olarak
sınıflandırılamamıştır

85. Patogenez

Genellikle ağız yoluyla bulaşır
Su ve gıdalarla bulaşır
Kişiden kişiye de bulaşabilir
Hepatit A’ya benzer mekanizmayla hastalık
oluşturur
Karaciğerde replike olur
Safra yoluyla dışkıya ulaşır
Dışkı ile dış ortama atılır

86. Klinik Bulgular

İnkübasyon süresi 2-12 haftadır
Klinik Formlar
Asemptomatik hepatit
Anikterik hepatit
İkterik hepatit
Fulminan hepatit
Diğer hepatitlere benzer klinik tablo oluşur
Mortalite genelde düşüktür (% 0.07-0.6)
Gebelerde ağır seyreder, mortalite % 20 civarındadır
Kronikleşme, siroz, kanser riski bulunmaz

87. Laboratuvar Tanısı

Dışkıda virus gösterilebilir
Kanda antikor tayini yapılır
HEV IgG ve IgM antikorları araştırılır
Antijen olarak rekombinan antijenler ve sentetik
peptidler kullanılır
Yüksek titrede IgG yeni geçirilmiş enfeksiyonu
gösterir
Anti HEV IgG ömür boyu kalıcı değildir
Serumda, safrada, dışkıda HEV RNA araştırlabilir

88. Epidemiyoloji

Fekal oral yol ile bulaşır
Yaygınlığı sosyoekonomik düzey ile ilişkilidir
Dışkıda virus sayısı hepatit A’ya göre daha az
sayıdadır
Enfeksiyonlar hepatit A’ya göre daha ileri
yaşlarda geçirilir
Dünyada anti HEV prevalansı % 6-7 dolayındadır
Akut viral hepatitlerin % 4’ünden sorumludur

89. Korunma ve Kontrol

Koruyucu aşısı henüz yoktur
Fekal oral yol ile bulaşımın engellenmesi
önemlidir
Reenfeksiyonlar oluşabilir
İmmunglobulin uygulaması enfeksiyonu
engellemez

90. HEPATİT F VİRUSU (HFV) ?

1994 yılında Deka ve ark. Fransız hastanın dışkısında
tanımlamışlardır
Hastanın dışkısıyla maymunları enfekte etmişlerdir
İnsan ve hayvan dışkısında virusu gözlemlemişlerdir
Sonradan bu virusun gerçek bir hepatit virusu olmadığı
anlaşılmıştır
Viral partiküllere sağlam kişilerin dışkısında da
rastlamışlardır
Bunların patojen olmayan adenovirus benzeri etken olduğu
anlaşılmıştır
Virusun hepatit virusları içindeki yeri boş kalmıştır

91. HEPATİT G VİRUSU (HGV)

1967 yılında Deinhart hepatitli hasta serumunda
GB etkenini belirlemiştir
1995 yılında Abbot laboratuvarı genomik yapısına
göre GBV-A ve GBV-B’yi tanımlamışlardır
Batı Afrika’da GBV-C bulunmuştur
1996’da Linnen kronik hepatitli hastalarda
HGV’yi bulmuştur
HGV ve GBV-C’nin benzer olduğu anlaşılmıştır
Virus HGV / GBV-C olarak adlandırılmıştır
Genelde HGV olarak kullanılmaktadır

92. Morfolojik Özellikleri

Zarflı, ikozahedral simetrili
Pozitif polariteli RNA’ya sahip
Flaviviridae ailesinde sınıflandırılmıştır
Genomu HCV’ye benzer, fakat çok
değişken değildir
Major genotipleri bulunmaz
Genetik varyasyonları rastlantısaldır

93. Patogenez

Genellikle kan yoluyla vücuda girer
Vertikal, seksüel, ev içi temas, damlacık
enfeksiyonu ile de bulaşabilir
HCV ve HBV pozitiflerde yüksek oranda
bulunur
Bulaşım HBV ve HCV’ye benzer

94. Klinik Bulgular

Asemptomatik ya da hafif klinik seyirlidir
Karaciğer enzimlerinde belirgin yükselme yapmaz
İnkübasyon süresi 2-4 haftadır
6-8 hafta süren transaminaz yüksekliği ve uzun
viremi dönemi bulunur
Sarılık nadirdir
Karaciğer dışı bulgulara rastlanmaz
Kronik hepatit, siroz, kanser oluşturmaz
Fulminan hepatit oluşturması tartışmalıdır

95. Laboratuvar Tanısı

Moleküler yöntemlerle tanı konulur
Basit serolojik yöntemler henüz
geliştirilememiştir
ELISA ile E2 proteinlerine karşı oluşan
antikorlar araştırılabilir
Viremi temizlendikten sonra oluşur
İyileşmenin göstergesidir

96. Epidemiyoloji

Genel populasyonda % 1-3 oranındadır
Risk gruplarında % 30’a ulaşır
Kan ve kan ürünü alanlar, damar içi
uyuşturucu kullananlar, çoklu kan
transfüzyonu yapılanlar, hemodiyaliz
hastaları risk grubudur

97. T T VİRUS

1997 yılında tanımlanmıştır
Japonya’da transfüzyon sonrası hepatit
gelişen hasta kanından izole edilmiştir
İsminin baş harfleri TT olan hastadan elde
edilmiştir
Transfüzyon transmitted anlamında da
kullanılır

98. Morfolojik Özellikleri

30-50 nm büyüklüğünde
Zarfsız, ikozahedral simetrili
Tek sarmallı DNA’ya sahip
Genomu çok değişkendir
Çok sayıda genotipi mevcut
Tam olarak sınıflandırılamamıştır
Circoviridae ailesine ait olabileceği düşünülmekte

99. Patogenez

İnkübasyon süresi ortalama 6 haftadır
Karaciğer, kemik iliği ve akciğer dokusunda
çoğalabilir
Karaciğerde çoğalan virus safra yoluyla barsaklara
ulaşır
Dışkıyla atılım da söz konusudur
Tek başına karaciğer hasarına neden olmadığı
düşünülmektedir
Hepatit virusu olup olmadığı şüphelidir

100. Epidemiyoloji

Sağlıklı donörlerde yüksek oranda TTVDNA olumluluğu bildirilmiştir
Parenteral, fekal oral ve vertikal yollarla
bulaşır
Transfüzyon sonrası gelişmesi hepatit
virusu olabileceğini düşündürür

101. SEN VİRUSU

1999 yılında İtalya’dan bildirilmiştir
İsminin baş harfleri SEN olan bir hastadan elde
edilmiştir
Paranteral yolla bulaştığı bildirilmektedir
Virusun henüz intrahepatik replikasyonu
gösterilememiştir
SEN virusu tesbit edilenlerin hepsinde hepatit
gelişmediği görülmüştür
Hepatit virusu olup olmadığı yönünde kuşkular
varddır

102. SONUÇ

Viral hepatitler tüm dünyanın en önemli sağlık
problemlerinden biridir
Moleküler biyoloji ve diğer tekniklerinin gelişimine paralel
olarak viral hepatit tanısında yeni ufuklar açılmaktadır
Klasik doğruların zaman içinde değişime uğradığı
görülmektedir
Nedeni belirlenemeyen hepatit tablolarından sorumlu yeni
viruslar ortaya konmaktadır
Bilinmeyen hepatit virüslerinin de tanımlanmasıyla zaman
içinde hepatit viruslarının sayısının daha da artacağı
düşünülmektedir