1_лекц_Дәріс_1_БАКАЛАВРИАТТА_ОҚУ_ПРОЦЕСІН_ЖОСПАРЛАУ_АКАДЕМИЯЛЫҚ

1.

Дәріс1
БАКАЛАВРИАТТА ОҚУ ПРОЦЕСІН
ЖОСПАРЛАУ. АКАДЕМИЯЛЫҚ КҮНТІЗБЕ. ОҚУ
ЖОСПАРЫНЫҢ
ҚҰРАМЫ
МЕН
МАЗМҰНЫ.
МОДУЛЬДІК
БІЛІМ
БЕРУ
БАҒДАРЛАМАСЫ.
ҚАЗАҚСТАН
РЕСПУБЛИКАСЫНДА
КРЕДИТТІК
ОҚЫТУ
ТЕХНОЛОГИЯСЫ
ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ
ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІ

2.

Қазақстан Республикасының Білім беру жүйесін дамыту тұжырымдамасы
Мектеп, жоғары оқу орнына дейінгі, жоғары оқу орны, және жоғары оқу
орнынан кейінгі білім берудің жаңа моделін айқындады.
Тәжірибе көрсеткендей, АҚШ университеттерінде және Еуропаның көптеген
елдерінде кең таралған Кредиттік оқыту жүйесі ең икемді және тиімді болып
табылады. Ол академиялық ұтқырлықты және еңбек нарығының тез өзгеретін
жағдайларында түлектердің сұранысын қамтамасыз етеді.
Бұл көбінесе еңбек нарығының сұраныстарына бағытталған академиялық
бағдарламаларды икемді жоспарлау, оқу жоспарының 50 % пәндерінің
элективтілігі, оқыту сапасын арттыру арқылы қамтамасыз етіледі, өйткені
бәсекелестік туындайды, оқу процесін күшейту, Ақпараттық жүйелерді енгізу,
студенттің өзіндік жұмысының рөлін арттыру.
Заманауи маманнан Кәсіби құзыреттілік пен стандартты емес жағдайларда
шешім қабылдау қабілеті, командада жұмыс істей білу, ақпаратты өз бетінше
өндіру, талдау және тиімді пайдалану, тез өзгеретін әлемде ұтымды жұмыс
істеу қабілеті талап етіледі.

3.

Бұл қасиеттерді студенттер белсенді формаларды қолдану жағдайында
оқып, жұптарда, топтарда жұмыс істей отырып, нақты өмірлік жағдайларды
шешіп, өз бетінше, компьютермен диалог режимінде және т.б. алады.
Оқытудың кредиттік технологиясы студенттерді болашақ мамандыққа
ұтымды даярлауда дараландыру негізінде өзін-өзі тәрбиелеу деңгейін және
білімді шығармашылық игеруді арттыруға бағытталған.
Қазіргі білім беру білім беруді дараландыруға және саралауға, білім беру
жүйелері мен оқу орындарының әл-ауқатына, оқу-бағдарламалық
құжаттаманың икемділігі мен серпінділігіне, әлеуметтік-экономикалық
ортаның өзгермелі жағдайларына бейімделуге негізделген.
Жылдам өзгеріп жатқан әлемде білім беру мазмұнының тез жаңаруы
байқалады, бұл білім беру стандарттарының қолданылу мерзіміне әсер
етеді.

4.

Мысалы, Батыс елдердегі әріптестеріміз біздің білім беру стандартымызды
"шекті нәтижені" жобалаудан гөрі "реттеуші» білім беру процесі ретінде анықтайды.
Қазақстандағы білім беру жүйесі қарқынды дамып келе жатқан және жаһандану
мен ақпараттандырудың үдемелі әлемдік процестеріне барабар жауап беруге
қабілетті болуы тиіс. Осыған байланысты білім беру жүйесі қажетті ақпаратты өз
бетінше өндіруге, өңдеуге, талдауға және оны қажетті уақытта тиімді пайдалануға
қабілетті маманның жаңа түрін қалыптастыруға бағытталуы керек. Бұған жоғары
білікті мамандарды көп деңгейлі даярлауға көшу арқылы қол жеткізуге болады
(бакалавр — магистр — доктор).
Әлемдік білім беру практикасы оқытудың кредиттік технологиясы деп аталатын
тиімді оқыту жүйесін әзірледі.
Оқытудың кредиттік технологиясы-бұл көптеген келісілген факторлардың, соның
ішінде оқу — материалдық қамтамасыз етуді қамтитын белгілі бір шарттардың сәтті
жұмыс істеуін талап ететін күрделі жүйе (еуропалық стандарттың талаптарына
сәйкес келетін негізгі оқулықты пайдалану, СӨЖ ұйымдастыру үшін-лингафондық
кабинеттер, компьютерлік сыныптар, бейне залдар).

5.

Оқытудың кредиттік жүйесі кезінде ЖОО оқу
процесін
барлық
қажетті
ақпараттық
көздерменқамтамасыз етуі өте маңызды:
- оқу және әдістемелік құралдармен,
- электрондық оқулықтармен,
- желілік
білім
беру
ресурстарына
қолжетімділігімен,
- белсенді үлестірме материалдармен,
- т.б. толық көлемдегі материалдармен.

6.

Бір кредит 50 минутқа тең академиялық сағат интерактивті түрде
өтеді және бір апта ішінде
-студенттің өзіндік жұмысымен (СӨЖ)
- оқытушының жетекшілігімен (СОӨЖ) жұмысымен бірге жүреді,
оның барысында берілген тақырып тапсырылады.
- Аптаның соңына қарай әр оқытушы сабақ нәтижелерін шығарады
және студенттер өздерінің апта сайынғы рейтингтерімен танысады.
Осылайша, сіз өзіңіздің жетістіктеріңіздің динамикасын көре аласыз:
бір рет нашар дайындалды, екіншісі аз ұпай жинады, яғни жетістік
деңгейінің орташа өлшенген бағасы (GPI) басқаларға қарағанда аз
болады.

7.

Бұрын қалай болған: студент дәрістерге, семинарларға бармады, бірақ
емтиханға дейін барлық материалды білді немесе кездейсоқ жақсы билетті
шығарды — және ол «жүзіп/выплыл» өтті.
Бүгінгі таңда Болон процесі шеңберінде жаңа ережелерді қабылдаумен және
ҚР-да білім берудің еуропалық тәсілінің шарттарын қабылдаумен 54-тен астам
НҚА -нормативтік құқылық актілер (НПА), оның ішінде ҚР-да білім берудің
кредиттік жүйесі қабылданды. 1 Кредит-30 сағат, егер пәнде 5 кредит болса, яғни
150 сағат, оның ішінде СӨЖ-студенттердің өзіндік жұмысы және СОӨЖстуденттердің оқытушымен өзіндік жұмысы
Білім Мұхитындағы студенттің досы және "компасы" - эдвайзер-оқытушыларды
таңдауға, оқу траекториясын анықтауға көмектеседі (бұл негізінен пәндерді оқу
үшін қосымша таңдау туралы). Бірінші курс студенттері жан-жағына қарап, өз
күштерін дұрыс есептемейді, сондықтан олар қосымша сабақты екі-үштен көп
алмайды. Мүмкін, содан кейін біреу өзін шамадан тыс жүктегісі келмейді, сіз екі
пәнді таңдайсыз және жеткілікті, бірақ жұмыс беруші жас маманды қабылдаған
кезде, ол адам жаңа білімді игеруге ұмтылды ма, жоқ па деп сұрайды. онда
еңбекқор/трудоголик тамыры/жилка бар ма?

8.

Біреу айтады: қаржыгерге мәдениеттану, логика
немесе Дінтану не үшін қажет?
Бұл дәуір адамы болу үшін қажет. Кредиттер-пәндер
ешқашан артық болмайды. Егер сіз жалқау болмасаңыз,
төрт жыл ішінде сіз іргелес мамандықты қатар игере
аласыз. Бұл, шын мәнінде, студенттің икемділігі,
ұтқырлығы, егер ол қаласа, университетті екі жылда бітіре
алады дегенге сендіре алады.
Оқу жылындағы семестрлер жеделдетілген, қосымша
оқытудың қажеттіліктерін қанағаттандыру және оқу
бағдарламаларындағы айырмашылықты жою үшін
ұйымдастырылады.

9.

Жастар
психологиясы
студенттік
жаста
мектеп
жасынан
айырмашылықтар бар екенін анықтады. Студенттік жасқа тән:
- кез-келген сигналға, оның ішінде вербальды (ауызша) реакцияның
жасырын кезеңінің минималды мәніне ие;
- жедел жадының ең жоғары белсенділігі және зейінді тез ауыстыру
жылдамдығы;
- ауызша-логикалық есептерді шешудің ең жоғары жылдамдығы;
- сыртқы орта анализаторларының оңтайлы сезімталдығы.
Студенттік жаста мүдделердің кәсібиленуі орын алады, бұрын
күмәнсіз шындықтар сыни тұрғыдан қайта түсіндіріледі, шығармашылық
ұғымы толыққанды болады
Оқытудың кредиттік жүйесіне көшу оқытушының студенттермен
жұмысын сапалы қайта құруды, оқыту әдістері мен әдістемесін
өзгертуді талап етеді.

10.

Студенттерді оқыту кезінде кредиттер жүйесі
жағдайында негізгі міндеттер:
* - білім көлемін біртектілеу/ унификация;
* - оқытуды барынша даралау үшін жағдай
жасау;
* - білім алушылардың өзіндік жұмысының
рөлі мен тиімділігін күшейту.

11.

Кредиттік технологияның ерекшеліктері:
1) әрбір пән бойынша білім алушылар мен оқытушылардың еңбек
шығындарын бағалау үшін кредиттер жүйесін енгізу;
2) білім алушылардың жеке оқу жоспарын қалыптастыру кезінде
жұмыс оқу жоспарына енгізілген таңдау пәндерінің ішінен пәндерді
таңдау еркіндігі;
3) өзінің Жеке оқу жоспарын қалыптастыруға тікелей қатысу;
4) білім алушыларға білім беру траекториясын таңдауда
жәрдемдесетін эдвайзерлерді оқу процесіне тарту;
5) әрбір оқу пәні бойынша оқу жетістіктерін бағалаудың балдықрейтингтік жүйесін пайдалану;
6) оқу процесін барлық қажетті оқу және әдістемелік
материалдармен қамтамасыз ету;
7) ЖОО-да немесе осы елді мекенде профессор-оқытушылар құрамы
жеткілікті болған жағдайда студенттердің оқытушыны таңдау еркіндігі.

12.

Кредиттік оқыту жүйесінің артықшылықтары:
* кафедралардың және оқытушылардың академиялық еркіндігін
кеңейту;
* заманауи ақпараттық технологияларды енгізу, профессороқытушылар құрамының біліктілігін және оқыту сапасын арттыру
арқылы оқу процесін қарқындатуға қол жеткізу.
Кредиттік оқыту жүйесінің дәстүрлі жүйеден айырмашылығы:
* әрбір студенттің жеке оқу жоспарын қалыптастыруға жеке қатысуы,
яғни бүкіл оқу кезеңіне арналған білім беру траекториясын анықтау;
* студенттің оқу жоспарында келтірілген пәндердің бір бөлігін таңдау
еркіндігі;
* пәндерді таңдау үшін эдвайзер және тьютор (кеңесші) лауазымын
енгізу;
* ағымдағы және аралық үлгерімді бағалау үшін рейтингті-баллдық
жүйені пайдалану.

13.

Қазақстанның
жоғары
оқу
орындарында
кредиттік
оқыту
технологиясын енгізу бойынша оң сәттерге мыналар жатады:
* жалпы білім беретін және базалық пәндер бойынша білімді
унификациялау;
* студентке өзінің білім беру траекториясын өз бетінше
қалыптастыруға мүмкіндік беру;
* студенттердің білімін бағалау кезінде субъективизмді жою;
* ғылыми-педагогикалық деңгейдің тұрақты өсуі бағытында олардың
жұмысын күшейтуге мүмкіндік беретін оқытушылар үшін бәсекелестік
орта құру;
* ЖОО-ның материалдық-техникалық базасын дамыту және нығайту,
оқытудың инновациялық технологияларын енгізу негізінде білім беру
қызметтерінің сапасын үнемі жақсарту қажеттілігі;
* жеке сабақтарға көбірек уақыт бөлу, бұл студенттерге пәндерді
оқуға шығармашылық көзқарасты және зерттеу жұмысының дағдыларын
дамытуға мүмкіндік береді.

14.

Жоғары оқу орындары үшін проблемалық мәселелер мыналар болып табылады:
* профессор-оқытушылар құрамының, сондай-ақ оқу процесіне қызмет көрсететін
құрылымдық бөлімдердің үлкен жүктемесі;
* оқытудың инновациялық технологияларын енгізуге және оларды одан әрі
жетілдіруге байланысты елеулі қосымша шығындар;
* әрбір оқытушының үлестірме материалдарды, силлабустарды және студенттердің
өзіндік жұмысы бойынша әдістемелік нұсқауларды дайындау қажеттілігімен байланысты
профессор-оқытушылар құрамының оқу-әдістемелік және уақытша жүктемесін ұлғайту,
бұл әрбір академиялық сағатты 10 минутқа ұлғайтуға әкеп соғады;
* кейбір оқытушыларды жаңа талаптарға және сабақтарды өткізудің жаңа
әдістемесіне бейімдеудің қиындығы;
* профессор-оқытушылар құрамының (ПОҚ) оқу жүктемесін есептеу әдістемесінің
белгісіздігімен, 1 курс студенттерінің өз бетінше жұмыс істеуге және олардың оқу
жетістіктері үшін жеке жауапкершілікке жеткіліксіз дайындығымен байланысты
қиындықтар (бұл әсіресе бастапқы кезеңде, яғни семестрдің басында байқалады);
* ата-аналардың бірінші курс студенті күні бойы оқумен айналысуға дайындылығы
(СОӨЖ және СӨЖ).

15.

Университеттің бірінші кезектегі міндеті-студентті оқуға үйрету және
әртүрлі ғылыми материалдарды бағдарлай білу.
Инновациялық технологиялардың студенттердің өзіндік жұмыс
дағдыларын дамытуға бағытталуы олардың шығармашылық белсенділігі
мен білімді игерудегі ынталандыру деңгейін арттыруға мүмкіндік береді.
Мұндай жұмыстың тиімділігі оқытушының жетекшілігімен студенттердің
өзіндік жұмысы шеңберінде студент пен оқытушының тұрақты қарымқатынасы есебінен қамтамасыз етіледі.
Білім беру траекториясының икемділігінің болмауы, студенттердің оқу
жүктемесі, оқу кезеңдерінің қысқа мерзімділігі, өндірістен алшақтық,
мұның бәрі жалпы жоғары білім сапасына және мамандардың дайындық
деңгейіне теріс әсер етеді.

16.

Бір кездері мұқият және сапалы білім беру жүйесі қоғамның
әдеттегі сұраныстарына жауап беруді тоқтатты. ЖОО түлектеріне
заманауи технологияларды енгізу жағдайында аналитикалық
қабілеттерді практикалық жұмыс дағдыларымен ұштастыруға
мүмкіндік беретін дағдылар сіңірілуі керек.
Бұл, әрине, білім беру сапасын бағалау жүйесінің өзгеруіне
әкеледі, бұл қазіргі кездегіден айырмашылығы, маманның
шығармашылық өмір сүру деңгейін анықтауға ықпал етеді.
Өмірдің қазіргі қарқынына сәйкес әр түрлі, көп деңгейлі және көп
векторлы дайындық қажет болады, бұл жеке адамға қоғамның тез
және күрт өзгеруіне сәтті бейімделуге мүмкіндік береді.
Инновациялық парадигма/модель/идеи жағдайында еркін оқыту
дербестік принципіне және оны оқыту процесінде тұлғаның жетекші
рөліне негізделген.

17.

Кредиттік оқыту технологиясын енгізу білім беру философиясын
өзгертуді, яғни үлгерім есебін бақылаудан өзін-өзі бақылайтын
ынталандыруға айналдыруды білдіреді.
Осылайша, оқытудың кредиттік технологиясын енгізу әлемдік
білім беру кеңістігіне кіруге ғана емес, сонымен қатар жоғары оқу
орнында студенттерді оқыту процесін айтарлықтай қарқындатуға
мүмкіндік береді.
Кредиттік оқыту технологиясы конкурсты болжайды-студенттер
өздері айналысатын оқытушыны таңдауға мүмкіндік береді.
Кейбіреулер таңдалмағанын ауыр қабылдады. Бірақ бірінші курс
студенттері кімнің кім екенін әлі білмейді. Мұндай шығындар болуы
мүмкін: жоғары деңгейлі, бірақ қатал оқытушулар да студенттерсіз
қалу қаупі бар. Бірақ үш-төрт жылдан кейін бәрі өз орнына келедіолар талап ететін адамға барады, бірақ сонымен бірге жақсы
маман дайындайды.