Аёллар орасида онкологик касалликларни назорат қилиш тизимини такомиллаштириш чоратадбирлари тўғрисида

1.

Ўзбекиcтон Республикаси
Президентининг
2024 йил 22 ноябрдаги
“Аёллар орасида онкологик
касалликларни назорат қилиш
тизимини такомиллаштириш чоратадбирлари тўғрисида”ги
ПҚ-402-сонли қарори ижроси
юзасидан
Тошкент, 2024 йил 6 декабрь

2.

Бачадон бўйни саратони (ББС) скринингини ўтказиш алгоритми
Тиббий бригада патронаж дояси
30,40,50 ёшдаги аёллар рўйхати шакллантирилади ва унинг
асосида скринингдан ўтиши зарур бўлганлар аниқланади.
2) ББС касаллиги билан диспансер назоратида турган аёллар
рўйхатга киритилмайди.
3) Аёлларни скринингдан ўтказиш тармоқ режаси тузилади:
а) йиллик режа ойлар кесимида рақамларда,
б) ойлик режа аниқ шахслар кесимида тайёрланади
4) Аёлларни КТМП/ОП/ОШПга таклиф қилиш графигини
шакллантиради.
5) График асосида аёлни скринингдан ўтиш учун муассасага
таклиф қилади.
6) Саволнома билан таништиради.
1)
Оилавий шифокор (умумий амалиёт ҳамшираси)
● Аёлни скрининг мақсади, суртмани амалга ошириш тартиби ва
шароити билан таништиради.
● Аёл “Текширувга розилик бериш тўғрисида”ги ҳужжат билан
таништирилади ва имзо чекканидан сўнг, муассасадаги гинеколог
дояси хонасига йўналтирилади.
● Гинеколог дояси ўрнатилган тартибда аёлдан суртма олади,
расмийлаштиради. Олинган суртмалар сони бўйича КТМП
“онконазорат хонаси”га кунлик оператив ахборот беради ”
КТМПдаги “Онко-назорат хонаси”
● “Онко-назорат хонаси” дояси скрининг дастурига киритилган
аёлларнинг электрон рўйхатини шакллантиради.
• Муассасалардан (ОШП,ОП) таҳлилларни йиғиб келиш учун
буюртмани шакллантиради.
● Ўрнатилган тартиб асосида ТТБдан бириктирилган махсус тиббий
хизмат автомобили ОП/ОШПлардан суртмаларни йиғиб чиқади.
• Республика Она ва бола саломатлиги марказининг ҳудудий
филиалининг ПЗР лабораториясига график асосида етказади.
Республика Она ва бола саломатлиги марказининг
ҳудудий филиалининг ПЗР лабораторияси
ОПВ +
Флакон суюқлик
цитологияси (СЦ)
текширувига
юборилади
ОПВнинг ноаниқ
хулосаси
ОПВ ─
ОПВга ПЗР
текшируви 3 ойдан
сўнг такроран
ўтказилади
10 йилдан сўнг
ОПВга ПЗР
текширувидан
ўтказилади
Республика Она ва бола саломатлиги марказининг
ҳудудий филиали СЦ лабораторияси
Суртма
неоплазмага
негатив
ОПВга текширув
1 йилдан сўнг
такрорланади.
Рак-олди касаллиги
(стандарт ва клиник
протокол асосида
диагностика ва
даволаш).
Аномал
суртма
Неоплазмага
гумон
Онкология ва
радиология РИИАТМ
худудий филиали
Республика Она ва бола
саломатлиги марказининг
ҳудудий филиали
Кенгайтирилган
кольпоскопия ва
биопсия.
Неоплазмага гумон
Биоптат олинади

3.

Кўкрак бези саратони (КБС) скрининги алгоритми
Тиббий бригаданинг патронаж дояси – ОШП,ОП ва КТМПда:
1) 30-65 ёшдаги аёллар рўйхати асосида тармоқ режасини шакллантиради:
а) йиллик режа ойлар кесимида рақамларда,
б) ойлик режа аниқ шахслар кесимида тайёрланади
2) Режага ушбу касаллик билан диспансер назоратида турган аёллар киритилмайди
3) 30-45 ёшдагиларни УТТ текширувидан, 45-65 ёшдагиларни маммография текширувидан
ҳар 2 йилда 1 марта ўтказиш режаси алоҳида тузилади.
4) Режа асосида 30-45 ёшдагилар бириктирилган ОП/КТМПдаги УТТ хонасига текширувга
юборилади
5) 45-65 ёшдагиларга маммография учун талон тақдим этади.
6) Аёлларни текширувдан ўтишини таъминлайди.
7) Саволнома билан таништиради.
1)
2)
3)
Мобил маммографнинг рентген-лаборанти:
Аёл тўғрисидаги маълумотни скрининг регистрга киритади.
Маммография текширувини ўтказади.
Текширув натижасини ридинг марказига юборади.
Ўзгариш мавжуд
Ўзгариш йўқ
Яшил йўлак бўйича –
Онкология ва радиология
РИИАТМ ҳудудий филиали
маммологига йўналтирилади
Келажакда режа асосида
маммография
текширувидан ўтади.
КБСга юқори хавф бўлган аёлларга бир
йилда бир маротаба маммография
текширувидан ўтиш тавсия этилади
КБСга юқори хавф бўлган ҳолатлар:
•BRCA, TP53 ёки PTEN генлари
мутациясининг мавжудлиги.
•Биринчи даражали қариндошларда ген
мутацияларининг мавжудлиги.
•Дастлабки ҳайзнинг эрта келиши.
•Туғмаган, ёки битта туққан аёллар.
•Катта ёшдаги биринчи туғруқ.
•Кўкрак билан эмизмаслик.
•Кечки менопауза.
•Гармонал терапияни катта дозаларда ва узоқ
вақт давомида қабул қилиш.
•Анамнезида КБС бўлган ҳолат, атипик
гиперплазия ёки неоплазия.
•Биринчи даражали қариндошларда КБС ёки
тухумдон раки кузатилган ҳолатда.
•10-30 ёшдаги даврда кўкрак қафаси ёки кўкрак
безининг нур терапияси ўтказилган ҳолатда.
•Жисмоний фаолликнинг жуда паст даражаси
бўлган ҳолда.
•Алкогол ва тамакини суистеъмол қилиш
ҳолатида.

4.

Патронаж доянинг 30,40,50 ёшдаги аёлларни ББС ҳамда 30-44 ва 45-65 ёшдаги аёлларни КБС
касалликлари профилактикаси бўйича скрининг текширувига йўналтиришдан аввалги саволномаси.
1. Бачадон бўйни ва кўкрак бези саратони скрининги тўғрисида
12. Кўкрак ва кўкрак атрофидаги соҳада тугунлар пайдо бўлганини сезганмисиз?
тушунчангиз борми?
Ҳа____;
Йўқ____
Скрининг - бу аёллар орасида саралаш йўли билан саратон олди
13. Эмизикли даврингизда кўкрагингиздан шикоятларингиз бўлганми?
касалликларни олдини олиш мақсадида текширув ўтказиш____
Ҳа____;
Йўқ____
2.Охирги ҳайз қачон келган?
Мастит, кўкрак учи ёрилиши кузатилганми? Ҳа____;
Йўқ____
__________ санада;
Болангизни неча ёшгача эмизгансиз? ________ойгача/ ёшгача
ҳайз қони кетаётганда суртма олиб булмайди____
14. Оила аьзоларингизда ( онангиз, бувингиз,холангиз ва опа- сингилларизда)
3. Қиндан қонли ажралмалар борми?
кўкрак бези ёки бачадон бўйни саратони бўлганми?
Ҳа____;
Йўқ____
Ҳа____;
Йўқ____
4. Суртма олишдан қўрқасизми?
15. Кучли стресс ҳолатига тушиб турасизми?
Суртма олиш оғриқсиз, безарар ва 5 дақиқа вақт оладиган
Ҳа____;
Йўқ____
муолажа____
5. Қовуқда ёки бел соҳасида оғриқлар борми?
16. КБСга юқори хавф бўлган ҳолатлар:
Ҳа____;
Йўқ____
Биринчи даражали қариндошларда ген мутациясиининг мавжудлиги______
6. Жинсий алоқадан кейин қонли ажралмалар келадими?
Дастлабки ҳайзнинг эрта келиши______
Ҳа____;
Йўқ____
Туғмаган, ёки битта туққан аёллар ______
7. Кўкрак безларингиз томондан шикоятларингиз борми?
Катта ёшдаги биринчи туғруқ ______
Ҳа____;
Йўқ____
Кўкрак билан эмизмаслик ______
8. Шикоятларингиз бўлмаса баъзан безовта бўлиб турасизми?
Кечки менопауза ______
Ҳа____;
Йўқ____
Гармонал терапияни катта дозаларда қабул қилиш ______
9. Ҳайз келишидан аввал кўкракларингизда шишлар, оғриқ, тўлишиш
Биринчи даражали қариндошларда КБС ёки тухумдон раки кузатилган
ҳиссини сезасизми?
ҳолатда ______
Ҳа____;
Йўқ____
10-30 ёшдаги даврда кўкрак қафаси ёки кўкрак безининг нур терапияси
10. Кўкрагингизда қандайдир жароҳатлар бўлганми?
ўтказилган ҳолатда ______
Ҳа____;
Йўқ____
Жисмоний фаолликнинг жуда паст даражаси бўлган ҳолда ______
11. Кўкрагингиздан ҳар хил ажралмалар келиб турадими?
Алкогол ва тамакини суистеъмол қилиш ҳолатида ______
Ҳа____;
Йўқ____
Келса улар характери қандай:
Сутли ёки сувли ажралмами? Ҳа____;
Йўқ____
Йиринглими? Ҳа____;
Йўқ____
Фуқаро_______________ Патронаж доя_______________
Қонли ёки жигарранг ажралмами? Ҳа____;
Йўқ____
Яшил балчиқ рангли ажралмами? Ҳа____;
Йўқ____

5.

Ўзбекиcтон Республикаси Президентининг
2024 йил 22 ноябрдаги
“Аёллар орасида онкологик касалликларни назорат қилиш
тизимини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги
ПҚ-402-сонли қарори
10. Ўзбекистон маҳаллалари уюшмаси, Оила ва хотин-қизлар
қўмитаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги билан биргаликда жойларда
«маҳалла еттилиги»га аёллар ва уларнинг оила аъзолари орасида
онкологик касалликларнинг олдини олиш, уларни эрта аниқлаш,
даволаш ҳамда оқибатлари ҳақида тушунтириш ишларини
ўтказишни ташкил қилиб борсин.