Логистиканы ақпараттық дамытудағы заманауи бағыттар

1.

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Факультеті «____________ЭжБЖМ___________________»
Кафедрасы «__________Бизнес технология________________»
ТАЛДАУ
Тақырыбы: Логистиканы ақпараттық
дамытудағы заманауи бағыттар.
қамтамасыз
етуді
Орындаған: Атаханов Бөріхан
Тексерген: Баймуханбетова Эльмира Есенбековна

2.

Алматы, 2021ж
Соңғы он жыл ішінде логистикалық индустрияда ақпараттық
технологиялар арқасында трансформациялық өзгерістер көп болды.
Амазонка және Alibaba секілді қазіргі алпауыттардың жетістікке жетуі
логистиканың ақпараттық технологиялар арқылы жүйелі ұйымдастырылуы
себепті деуге болады. Walmart электронды коммерциясының сатылымы
ақпараттық технологиялармен қамтамасыз етілгеннен кейін 43% -ға өсті.
Логистиканың
дамып
келе
жатқан
негізгі
ақпараттық
технологияларына PI, ақылды қойма, үлкен деректерді басқару, IoT және
жасанды интеллект, т.б. кіреді. Бұл технологиялар қазіргі кезде жабдықтау
тізбегінің кез-келген компоненттеріне әсер етеді, атап айтқанда
тұтынушылардың талаптарын орындау, жеткізушілерді сатып алу, сатып алу,
тарату, тасымалдау және сақтау, т.б.
Логистикадағы
ақпараттық
технологиялардың
қарқынды
дамуының басты факторы халық санының қарқынды өсуі, қалалардың
тығыздығының өсімі және сәйкесінше тиімді логистикалық қызметтерге
деген сұраныстың жаппай өсуі боп табылады. Жеткізілім тізбегінің
күрделенуі заманауи ақпараттық технологиялар енгізілмеген жағдайда
көптеген құрылымдық проблемалар мен экономикалық апаттарға алып
келеді.
Урбанизация мен логистикалық ақпараттық технологиялардың дамуы
пропорционалды түрде байланысты: қалалар бұрын-соңды болмаған
жылдамдықпен урбанизацияның өсуіне тап болуда. 2030 жылы ғаламдық
халықтың саны 8,5 миллиардқа жетеді деп күтілуде. Қалалардағы халық
санының өсуі логистикадағы ақпараттық технологияны дамыту маңызын
одан әрі арттыра түседі.

3.

Сәйкесінше ақпараттық технологиялар (АТ) қарқынды түрде үдеп келе
жатқан
проблемалардың
шешімі
болып
табылады.
Ақпараттық
технологиялар арқылы интеграцияланған жеткізілім тізбегінің жүйесі
жеткізілім тізбегі субъектілері арасындағы тиімділікті, ашықтықты,
жүйелілікті, икемділікті және тауар сапасына деген жауапкершілікті
арттырады, сұраныстың дәл болжамын қамтамасыз етеді, тапсырысты
жеткізу уақытын қысқартады және шығындарды үнемдейді, өнім мен қызмет
сапасын жақсартады, және тұтынушылардың қанағаттануын арттырады.
Логистикада ақпараттық технологиялардың перспективалық даму
бағыттарының төрт логистикалық сценарийін келтіруге болады; олар ең
алдымен сектор ішіндегі жүйелілік пен бәсекелестіктің дамуына негізделген:
1-сценарий - PI(Physical Internet): сценарийдегі басым мәселе - қазіргі
нарық субъектілерінің өз позицияларын сақтауға мүмкіндік беретін бірлескен
жұмыстарың өсуі. Мысалы, стандартты жеткізілім өлшемдеріне, таңбалауға
және жүйелерге негізделген «Физикалық Интернет» (немесе «PI»)
шешімдерін көбірек қолдану.
2-сценарий - Start-up, shake up: бұл сценарийдің орын алуына жаңа
стартаптер қатысушылар үлкен әсер етеді. Мысалы: «есіктен-есікке»
жеткізудегі инновациялар, бұлтты платформалар мен «мобильді бөлісу»
сияқты жаңа технологиялар.
3-сценарий - Кешенді бәсекелестік: нарықтағы жаппай бәсекелестікке
тек логистикалық компаниялар емес, өзге салалар субъектілерінің
логистикалық бөлімшелері де қатысады. Сәйкесінше, бұл логистикадағы
ақпараттық технологияның жаппай дамуына алып келеді.

4.

4-сценарий - Масштаб: қазіргі нарық көшбасшылары кішігірім
ойыншыларын сатып алу, консолидация арқылы масштабқа қол жеткізу және
кішігірім кәсіпкерліктерді инновацияларды енгізу арқылы басып озып,
нарықтың басым позициясы үшін бәсекелеседі.
Ақпараттық
технология
1-сценарий PI(Physical
Internet):
2-сценарий Start-up, shake
up
3-сценарий Кешенді
бәсекелестік
4-сценарий Масштаб
Артықшылықтары
Кемшіліктері
• Жеткізілім тізбегінің ашықтығы,
қауіпсіздігі және тиімділігі
жақсарды.
• Экологиялық тұрақтылықты
жақсарту (ресурстарды тиімді
жоспарлау).
• Жеткізілім тізбегінің қауіпсіздігі
(алаяқтықты азайту)
• Деректердің құпиялығы мен
қауіпсіздігіне қатысты әлеуметтік
күтулер өзгеруі мүмкін
• Деректер қауіпсіздігі мен
құпиялылыққа қатысты ережелер
күшейтілуі немесе күшейтілуі
мүмкін
• Сектордың ынтымақтастыққа
инвестиция салуға деген ықыласы
мен мүмкіндігі
• Халықаралық органдар
стандарттауды басқара ма
• Деректердің қауіпсіздігіне
байланысты компаниялардың
қабылдауға дайын екендігі белгісіз
• Көлденең ынтымақтастықты
қалыптастыру
• Тиімділігі мен ашықтығы
• Тығындарды азайту (үшінші
тараптардың сертификаттауы)
• Қателерді азайту (қағаз жүзінде
құжаттама болмайды)
• Клиенттердің тәжірибесін және • Деректерді өңдеу қабілетінің даму
операциялардағы жедел
қарқыны белгісіз
тиімділікті жақсарту
• Деректердің қауіпсіздігіне
• Түгендеудің үлкен көрінісі және
қатысты сұрақтар
оны басқару
• Деректердің құпиялығы мен
• Жақсартылған ‘болжалды қызмет қауіпсіздігіне қатысты әлеуметтік
көрсету’
күтулер өзгеруі мүмкін
• Деректер қауіпсіздігі мен
құпиялылықты реттеу күшейтілуі
немесе күшейтілуі мүмкін
• Бейімделу деңгейі белгісіз
• Бір немесе екі басым шешімдердің
пайда болатын-болмайтындығы
немесе бірнеше бәсекелес
шешімдердің болуы белгісіз
• Платформаларға негізделген
• Шығындардың дамуы түсініксіз
жаңа бизнес модельдерін қосу
(белгілі бір масштабқа жеткеннен
және тиімділікті арттыру
кейін физикалық деректер
• Тиімділіктің жоғарылауы
орталықтары бұрынғыдай арзанға
түседі)
• Деректердің қауіпсіздігіне
қатысты белгісіздіктер

5.

Gartner зерттеу институтының мәлімдемесі бойынша бүгінде
логистикалық компаниялар мен олардың қызметіне әсер ететін он негізгі
ақпараттық технологиялық тенденция бағыттарын бөліп көрсетуге болады:
1
Device Mesh
2
Ambient User
Experience
3
3D баспа
материалдарын
басқару
Ақпарат
4
5
Advanced
Machine
Learning
6
Автономды
агенттер мен
заттар
7
Қауіпсіздікке
бейімделетін
архитектура
8
Жетілдірілген
жүйелік
архитектура
9
Mesh
қолданбалары
мен
сервистерінің
Тенденция мобильді құрылғылар, тұтынушылық және
тұрмыстық электронды құрылғылар, автомобиль құрылғылары
мен заттардың Интернеттегі сенсорлары сияқты қоршаған
ортаны қорғау құралдарын қолданатын экокомпания санының
өсуіне қатысты.
Тренд; виртуалды әлемді нақты әлеммен байланыстырады. Кадр
дайындау, түрлі көлік құрылғыларын сынақтан өткізу кезінде
қолданылады.
3D принтерлерге арналған практикалық қосымшалар көптеген
салаларға, соның ішінде логистикада қолданысын кеңейтті.
Мәліметтер саны өте үлкен қарқынмен өсуде, сәйкесінше
логистикада аналитикалық жүйелерге сұраныс артты.
Озық машиналық оқыту кезінде терең жүйке торлары (DNN)
классикалық есептеу және ақпарат басқарудан тыс, әлемді
өздігінен қабылдауға үйренетін жүйелер құруға көшеді. DNNдер бұл тапсырмаларды автоматтандырады және ақпараттың
барлық трендімен байланысты негізгі міндеттерді шешуге
мүмкіндік береді.
Машиналық оқыту роботтарды, автономды машиналарды,
виртуалды жеке көмекшілерді (VPA) және ақылды кеңесшілерді
қоса алғанда, автономды (немесе, кем дегенде, жартылай
автономды) тәртіпте жұмыс жасайтын ақылды машиналарды
іске асырудың спектрі. Роботтар сияқты физикалық ақылды
машиналардағы жетістіктер үлкен назар аударғанымен,
бағдарламалық қамтамасыздандыруға негізделген ақылды
машиналар тиімдірек және кеңірек жұмыс жасайды.
Цифрлық бизнестің күрделілігі ұйымға қауіп төндіреді. АТ
көшбасшылары қауіп-қатерлерді анықтауға және оларға жауап
беруге, сондай-ақ дәстүрлі блоктау мен шабуылдарды
болдырмайтын басқа шараларға назар аударады. Қолданбаның
өзін-өзі қорғауы, сонымен қатар пайдаланушының және
субъектінің мінез-құлық талдауы қауіпсіздіктің адаптивті
архитектурасын орындауға көмектеседі.
Цифрлы тор және ақылды машиналар ұйымдар үшін өміршең
болу үшін есептеуіш архитектурасының талаптарын қажет етеді.
Қажетті күшейтуді қамтамасыз ететін жоғары қуатты және өте
тиімді нейроморфтық архитектуралар болып табылады.
Нейроморфтық архитектураның асты сызылған технологиясы
ретінде өрісте бағдарламаланатын қақпа массивтерімен (FPGAs)
жанармай алынады, бұл сәулет өнертабысында терафлопқа
қарағанда жоғары жылдамдықта жұмыс істей алатын маңызды
жетістіктер бар.
Монолитті,
сызықтық
қосымшалар
дизайнымен
байланыстырылған интегративті тәсілге кеңінен жол береді:
қолданбалар мен қызметтер архитектурасы. Бағдарламалық
қамтамасыздандырумен анықталған қолданбалы қызметтердің

6.

архитектурасы
10
көмегімен қосылатын бұл жаңа тәсіл веб-масштабтағы
өнімділікке, икемділікке және ептілікке мүмкіндік береді.
Микросервис архитектурасы - бұл жергілікті жерде де, бұлтта да
жылдам жеткізуді және ауқымды орналастыруды қолдайтын
таратылған қосымшаларды құрудың жаңа үлгісі.
Интернет
IoT платформалары торлы қосымша мен қызмет архитектурасын
заттар
толықтырады. IoT платформасының менеджменті, қауіпсіздігі,
платформалары интеграциясы және басқа технологиялары мен стандарттары IoT
элементтерін құру, басқару және бекіту мүмкіндіктерінің
базалық жиынтығы болып табылады. IoT - бұл цифрлық тордың
және қоршаған ортадағы пайдаланушы тәжірибесінің ажырамас
бөлігі және IoT платформаларының дамып келе жатқан және
динамикалық әлемі оларды мүмкіндік береді.
Логистика сферасында ақпараттық технологиялар саласындағы мегатенденцияларды ішкі логистикалық операциялар бойынша жіктеуге де
болады:
1. Зерттеу: физикалық логистикалық әлемдегі оқиғаларды
мультимодальды түрде бақылау және осы оқиғаларды сандық форматқа жазу
технологияларын дамыту; RFID технологиялары, оптикалық сканерлеу
технологиялары, аудио және видео талдау кіреді; IoT.
2. Сақтау: таратылған логистикалық көздерден алынған сандық
деректерді икемді, қауіпсіз және сенімді түрде сақтау технологияларын
жасау; бұл санаттың Cloud Computing (CC) және Big Data дамуына қатты
қатысы бар.
3. Өңдеу: сандық логистикалық деректерді икемді, қауіпсіз және
сенімді түрде өңдеу технологияларын жасау; бұл санат бұлтты есептеуді,
барлық жерде қолданылатын есептеу техникасын және Peer-to-Peer (P2P)
есептеуді дамытуға байланысты.
4. Түсіну: логистикада шешім қабылдау үшін негіз бола алатын сандық
деректерді білімге айналдыру технологияларын дамыту (жоспарлау сияқты);
бұл санат Business Intelligence (BI) және Analytics-тің дамуына байланысты.
5. Синхрондау: серіктес тараптардың логистикалық қызметін
синхрондауды қолдайтын технологияларды дамыту; бұл санат Бизнеспроцестерді басқару (BPM) және сервистік оркестрлеу және хореография
саласындағы дамуға қатысты; біз Үлкен процестердің дамуын күтеміз (Үлкен
Деректер процесінің аналогы).

7.

6. Қауіпсіздік: логистикалық серіктестіктер мен олардың қоршаған
ортасы арасындағы қауіпсіздікті, сенімділікті және консолидацияны
қолдайтын технологияларды дамыту; бұл санат BlockChain сияқты
үлестірілген шоғырландыру технологияларын дамытумен байланысты.
7. Орналастыру: жоғары жылдамдықтағы қондырғыларды қолдайтын
технологияларды әзірлеу және жоғарыда аталған санаттардың тәжірибелік
логистикалық ортада қолданылуы; біз мұнда Plug-and-Play бағдарламалық
жасақтамасы сияқты техникалық әзірлемелерді және DevOps сияқты
әдістемелік әзірлемелерді таба аламыз.
Соңғы жылдары АТ қолданысының логистикалық қызметтерге
енгізілуін қалыптасқан жаңа бағыттардың ауқымынан көре аламыз.
Төмендегі суретте автомобиль бөлшектері, үй жануарлары үшін керекжарақтар, жиһаз, нәрестеге күтім жасау және көгалдандыру сияқты санаттар
әлемде онлайн және көп арналы үлесте жылдам қарқынмен қарқын алып
жатқанын көрсетеді. Бұған қоса, азық-түлік пен денсаулық сақтау өнімдері
сияқты санаттар көбіне дүкеннен сатып алынады, бірақ онлайн кіру күрт өсті.
Тұтастай алғанда, АТ-лық инновациялар «шайқас алаңында» көптеген
тауарлар санаттарының еніп, табысқа жетуін көре аламыз, бұл жылдам
жеткізілімдердің ұлғаюына әкелді және Uber Freight, Instacart, Liefery сияқты
жаңа бизнес модельдердің пайда болуына ықпал етеді.
Ескертпе: 2017 және 2019 жылдардағы сауалнамалар тиісті жылдары
әдіснамаға және сауалнамаға қатысушылар санына аздаған өзгерістер
енгізіліп жүргізілді.

8.

Дереккөз: Forrester Consumer Technographics