Тауарды жеткізу уақытын оңтайландыру

1.

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Факультеті «____________ЭжБЖМ___________________»
Кафедрасы «__________Бизнес технология________________»
СӨЖ №3
Тақырыбы:1. Тұтынушыға тауарды жеткізу уақытын оңтайландыру /кейс/
2. Глоссарий-10
3. Өз бетінше таңдаған тақырып негізінде оның құралдарын әзірлей отырып,
зерттеудің эксперименттік әдісін (байқау әдісін) практикалық іске асыру.
Орындаған:
Тексерген:
Алматы, 2021ж

2.

Жоспар:
1. Тұтынушыға тауарды жеткізу уақытын оңтайландыру
2. Глоссарий-10
3. Өз бетінше таңдаған тақырып негізінде оның құралдарын әзірлей
отырып, зерттеудің эксперименттік әдісін (байқау әдісін) практикалық
іске асыру.

3.

1. Тапсырыстың оңтайлы мөлшерін анықтаушы модель.
Экономикалық тапсырыс саны (EOQ) моделі келесі болжамдарға негізделген:
1. Өндіріс процесінің жылдамдығы, демек, қорларды пайдалану
жылдамдығы барлық кезең ішінде тұрақты болады.
2. Тапсырыстың көлеміне қарамастан, бір тапсырыстың бағасы
тұрақты.
3. Толықтыру тапсырыстары кідіріссіз
қауіпсіздік қорын ұстаудың қажеті жоқ.
орындалады, сондықтан
Уилсон формуласы EOQ тапсырысының ең үнемді мөлшерін есептеу
үшін қолданылады:
, мұндағы
S - жылдық тұтыну,
С0 - тапсырысты орындауға кеткен шығын,
С1 - бірлік бағасы,
i - акцияларды ұстауға кеткен шығын (%).
• Тапсырыстың оңтайлы мөлшері - бұл зақым, дәлсіздік немесе
кідіріс сияқты мәселелерсіз компания қанша тапсырыс жеткізетінін өлшеу.
Тапсырыстың оңтайлы мөлшері =[( # тапсырыс уақытында
жеткізілді / # тапсырыс) x ( # тапсырыс аяқталды / # тапсырыс) x ( #
тапсырыс зақымдалмайды / # тапсырыс) x ( # құжат дәл құжатпен / #
тапсырыс)] x 100
• Физикалық бірлік жеткізу уақыты - бұл қызметкерлердің жаңа
қорларды енгізуге және жеткізуге және сатуға дайындық жылдамдығы.
Жеткізу уақыты = қойманы тексеру уақыты + қойманы жазбаларға
қосу уақыты + қойманы дайындауға дайындау уақыты.

4.

• Жеткізудің ықтимал кідірісі - бұл тапсырыс беруші тапсырыс
берген кезде компания орындай алмайтын н/е кідіретін уақыт өлшемін
өлшеу.
Жеткізудің ықтимал кідірісі = ( # тапсырыстардың артта қалуына
байланысты кешіктірілген тапсырыстар / барлығы # тапсырыстар) x 100
• Жеткізу кезіндегі күтілетін тұтыну -бұл сатылған тауарлықматериалдық құндылықтар мен өндірушіден алынған тауарлы-материалдық
қорлардың мөлшерін салыстыру. Бұл жеткізу тізбегінің тиімділігін көрсетуге
көмектеседі.
Жеткізу кезіндегі күтілетін тұтыну = ( # бірлік сатылды / # бірлік
алынды) x 100
• Жеткізу кезіндегі максималды тұтыну- бұл нақты қолдағы
мөлшердің максималға қаншалықты жақын екендігінің пайызы. Ол
компанияның алдыңғы кезеңде не болжағанын, тапсырыс бергенін және
сатқанын тексереді.
Жеткізу кезіндегі максималды тұтыну = [(нақты - максимум) / нақты] x
100
• Жеткізудің ықтимал кідірісі (күндер) - бұл белгілі бір тауардың
сатылымдағы күтілетін жылдамдықпен салыстырғанда тауардың жоқ
күндерінің саны.
Жеткізудің ықтимал кідірісі (күндер) = (# күндік өнім жоқ / 365) x 100

5.

2. Глосарий:
-Қорларды басқару-кәсіпорынның қызмет көрсету деңгейін және үздіксіз
жұмысын қамтамасыз ету кезінде сақтау шығындарын азайту мақсатында
кәсіпорындардың өндірілген тауарлардың, аяқталмаған өндірістің, шикізаттың және басқа
да қызмет объектілерінің қорларын ұтымды ету.
- Канбан жүйесі-өндірістік Тапсырыс карточкалары мен іріктеу карточкалары
(канбан карточкалары) арқылы жүзеге асырылатын көп кезеңді өндірісті және
материалдық-техникалық қамтамасыз етуді тиімді синхрондау жүйесі. Канбан
карточкалар конвейер желісіне түсетін және бейімделгіш типтегі ағымдағы өндірістік
кестені құрайтын компоненттерге бекітіледі.
- Лимиттік карта-материалдарды қоймадан өндіріске жіберу ресімделетін
бастапқы құжат.
- Тауарлық-материалдық қорларды бақылаудың АВС әдісі-шикізат пен
материалдар қорларын олардың меншікті құнына қарай маңыздылық дәрежесі бойынша 3
санатқа бөлуден тұратын әдіс.
- Қорларды басқару моделі-ресурстарды пайдаланудың ұтымды құрылымын
есептеуге мүмкіндік беретін экономикалық-математикалық модель.
- Өтімділіктің болмауы-өз міндеттемелерін орындау үшін қолма-қол ақшаның
болмауымен сипатталатын компанияның жағдайы.
- Дәл уақытындажүйесі - материалдарды, бөлшектер мен компоненттерді қажетті
мөлшерде және қажетті уақытта өндіріс орнына немесе тарату желісіне синхронды өндіру
және жеткізу жүйесі.
- Айналым капиталын басқару-қысқа мерзімді өтімділікті барынша арттыру
мақсатында ағымдағы активтер мен міндеттемелерді басқару.
- Балама шығындар-қорға салынған қаржы ресурстарын өзге мақсаттарда
пайдалану кезінде алынуы мүмкін пайда нормасы.
- Негізгі сұраныс - салыстырмалы түрде біркелкі сұраныс.
- Тапсырыстың орындалу уақыты (lead time) — қорды толықтыруға
тапсырысты берген сәттен бастап қоймаға келген тауарлық-материалдық құндылықтар
партиясын есепке алған сәтке дейінгі уақыт кезеңі.

6.

3. Қорларды басқарудың тиімділігін қандай көрсеткіштер сипаттайтынын
анықтаймыз. Егер екі өнімнің бір жылдағы пайдасы бірдей болса, бұл біз оларды бірдей
тиімділікпен басқаратынымызды білдіре ме?
Әрине, жоқ. Бір өнім көп пайда әкелуі мүмкін және жоғары айналымды болуы
мүмкін. Ал екіншісі әлдеқайда аз пайда әкеледі және оның айналымы төмен. Мысалы, екі
тауар бойынша жоғалған пайда жылына 10 мың рубльді құрайды, бірақ біріншісі 1
миллион пайда әкелді, ал екіншісі-100 мың рубль. Бұл жағдайда біз бірінші өнімді жақсы
басқаратынымыз анық. Жалпы өнімдегі жоғалған пайданың үлесі екінші өнімге қарағанда
әлдеқайда аз. Егер екі өнім үшін бірдей жоғалған пайда болса, бұл ештеңе айтпайды. Біз
қандай өнімді жақсы басқаратынымызды түсіну үшін басқа көрсеткіштерге қарау керек.
Қорларды басқарудың тиімділігін бағалау кешенді тәсілмен мүмкін –
қорлардың кірістілігін, айналымдылығын және т.б. талдау.
Қорлардың кірістілігі қорға салынған әр теңгеден қанша ақша алғанымызды
көрсетеді. Табыстылық 200% - рубль инвестициялады және екі алды, 150% - теңге
инвестициялады және бір жарым алды.
Пайда = Бір күнге сату * цр (сату бағасы) – бір күнге сатуды алып тастау *
МАКС (сатып алу бағасы, есепке алу бағасы)
Қорлардың пайдалылығы формула:
Қорлардың кірістілігі = пайда/ деннің орташа қалдығы.бірлік *100%
Инвестициялардың жалпы кірістілігі (ROI) - бұл тауарлық-материалдық
қорлардың кірістілігін бағалаудың қаржылық коэффициенті. Бизнестің тауарлық
қорларды тауарлық қорлардың құнынан асатын ақшаға айналдыру қабілетін өлшейді.
GMROI тауарлық-материалдық қорларды басқарудың тиімділігін бағалау үшін бөлшек
немесе көтерме сауда кәсіпорындары пайдаланады.
GMROI есептеу формуласы
GMROI = жалпы пайда / қорлардың орташа құны
GMROI 1-ден жоғары мәні Бизнестің сату процесін қамтамасыз ету үшін орташа
тауарлық Қордың құнынан гөрі жалпы пайда алатындығын көрсетеді. GMROI неғұрлым
жоғары болса, сату, маржа және тауарлық-материалдық құндылықтар арасындағы тепетеңдік соғұрлым жақсы болады. GMROI мәні 1-ден аз, баға белгілеу мен тауарларды
сатып алуды басқарудағы проблемалар туралы айтады.

7.

Қорлар позицияларының әртүрлі топтарын басқару және қорларды бөлу
қордың номенклатурасын жеке топтарға бөлуді талап етеді. Түрлер бойынша қорларды
градациялаудан басқа, қызмет нәтижелеріне әртүрлі әсер ететін Қордың позицияларын,
сондай-ақ басқару әсеріне әр түрлі жауап беру керек. Бұл мәселені шешу үшін LAN - және
AYZ классификациясы қолданылады.
АВС-жіктеу немесе АВС әдісі, сонымен қатар Парето әдісі немесе заңы, сондай-ақ
80 : 20 заңы деп аталады, бұл ұйымның нәтижелеріне қор жағдайының әсер ету дәрежесін
анықтау үшін Қор номенклатурасын жіктеудің жақсы дамыған құралы. Соңғы 20 жыл
ішінде бұл әдіс айтарлықтай өзгерістерге ұшырады.
Ағымдағы қорлар-бұл екі жеткізілім арасындағы қор. Олар өндірістік және
тауарлық қорлардың негізгі бөлігін құрайды және олардың мәні үнемі өзгеріп отырады.
Кепілдік немесе сақтандыру қорлары-бұл күтпеген жағдайлар туындаған кезде
тұтынушыны үздіксіз қамтамасыз етуге арналған қорлар: жеткізілім топтамасының жиілігі
мен көлемінің жоспарланғаннан ауытқуы, тұтыну қарқындылығының өзгеруі,
жеткізілімнің кешігуі.
Кепілдік қорлары, ағымдағы қорлардан айырмашылығы, шартты тұрақты мәнге ие
және қалыпты жұмыс жағдайында бұл қорларға қол сұғылмайды.
Ағымдағы қор есепке алудың кез келген сәтінде қор деңгейіне сәйкес келеді. Ол кезкелген қор деңгейіне сәйкес келуі мүмкін.
Кепілдік немесе сақтандыру қоры-бұл күтпеген жағдайлар туындаған кезде сату
(тұтыну) қарқындылығының үздіксіздігін қамтамасыз етуге арналған қор.
Жеткізу көлемі арқылы сақтандыру және ағымдағы қорлардың мәндерін тек табиғи
көрсеткіштермен анықтауға болады. Бұл жағдайда ағымдағы қорды табу үшін келесі
формулалар қолданылуы мүмкін:
мұндағы Q - орташа немесе орташа өлшенген жеткізу мөлшерінің мәні.
Орташа ағымдағы қорлардың мәндері:
Жеткізу көлемінің орташа өлшенген мәні:

8.

Сақтандыру қорын есептеу үшін формуланы қолдануға болады:
мұндағы,
- жеткізу көлемінің орташа квадраттық ауытқуы
xp-жетіспеушілік ықтималдығына сәйкес келетін параметр