Болаларда ўт. Пуфаги ва ўт. Йўллари касалликлари

1.

БОЛАЛАРДА ЎТ
ПУФАГИ ВА ЎТ
ЙЎЛЛАРИ
КАСАЛЛИКЛАРИ

2.

Жигар ва ўт йўлининг анатомик
картинаси

3.

Таснифи
Ўт йўллари касалликлари
Яллиғланишли
холангит
холецистит
Модда
алмашинувли
Ўт тош касаллиги
Ўткир
Сурункали
Ўсма сабабли
Ўт қопи
Ошқозон ости бези
бошчаси
Фатеров сўрғичники
Калькулез
Гипертоник
Функционал
Дискинезиялар
Гипотоник

4.

ЎТ ЙЎЛЛАРИ ДИСКИНЕЗИЯСИ
сфинктер
аппарати
тонусини
1
дискоординацияси ёки ўт пуфаги ва ўт
Click to add title in here
йўллари2
моторикасини
бузилиш
натижасида
ўтни ичакка ўтишини
3
бузилиши.
4

5.

Ўт йўллари дискенезияси
Болалардаги ўт чиқарув йўллари дискинезияси билиар тизимнинг энг
кўп тарқалган патологиясидир.
“Дискинезия” термини сўзма-сўз “ҳаракат бузилиши” маъносини
англатади, силлиқ мушакларнинг ғайритабиий, координацияланмаган
харакатлари.
Ўт чиқарув йўллари дискинезияси (ЎЧЙД) – бу, сафро чиқарилишининг
бузилишига олиб келувчи ўт чиқарувчи тизимининг турли аъзолари,
айниқса ўт пуфаги ва жигардан ташқари ўт йўлларининг қисқариш
функциясини издан чиқишидир.

6.

ЭТИОЛОГИЯСИ
кучайтирувчи омиллар :
— овқатланишдаги камчиликлар (қовурилган ва ёғли овқатлар кўп
исътемол қилиш);
— ичак паразитлари (асосан лямблиоз);
—инфекциялар (ўткир гепатит, сальмонеллез, дизентерия);
— овқат аллергияси;
— дуоденит, яра касаллиги, жигар,ичак касалликлари, дисбактериоз;
— жисмоний ва психоэмоционал зўриқишлар.
Касаллик этилогияси: анамнезда ўтказилган гепатит, ичак инфекциялари, лямблиоз,
гельминтоз, овқатланиш режимидаги ўзгаришлар, ўт йўллари ривожланишидаги
аномалиялар.

7.

тарқалиши
Кўпинча ЎЧЙД болаларда етарлича эрта ташхисланмайди, бу
беморларни ўз вақтида даволанмаслигига олиб келади ва
кейинчалик катталардаги ҳазм қилиш тизими аъзолари
мураккаб
касалликларининг
олдини
олинишини
қийинлаштиради.
Охирги йилларда ЎЧЙД бирламчи касаллик эмас, балки ҳазм
қилиш трактининг юқори бўлимлари у ёки бу жиддий
патологияси (гастродуоденит, яра касаллиги, панкреатит ва
бошқ.) клиник кўринишининг бири деган асос тан олиняпти.

8.

ПАТОГЕНЕЗИ
Сафро димланиши ривожланишининг асосида ўт чиқарув
йўллари аппарати сфинктерлари (қисқарувчи мушаклар)
фаолияти ва ҳаракат функцияси бузилиши ётади.
Сафро димланиши (холестаз) жигарда ва ичакда сафро
циркуляцияси издан чиқиши, ўт суяқлигининг ва унинг
компонентларининг физик-кимёвий хусусиятлари ўзгариши
натижасида юзага келади.
Холестаз сафронинг бактерицид хоссалари пасайишига олиб
келади, бу ичакка гижжалар кириб жойлашишини
енгиллаштиради.

9.

ўт йўллари дискинезияси таснифи
Дискинезия
Ўт
йўллари
турлари
моторикаси
Ўт
пуфаги
қонцентрацион
Жигар
функционал
ҳолати
функцияси ҳолати
Гипертоник
сфинктер спазми
бузилмаган
Гиперкинетик
сфинктер
бузилган
Гипотоник
етишмовчилиги
даражасини
(холестаз,
Гипокинетик
ўт
ҳолеграфия
мезенхимал-
маълумотлари
яллиғланиш
ёрдамида кўрсатинг)
айрим
пуфаги
гипертонияси
ўт
пуфаги
гипотонияси
жигар
йўлларида
димланиши.
ичи
ўт
сақланган
(бузилиш
сақланмаган
цитолиз,
ёки
функциялари
бузилиши)

10.

ТАСНИФИ
Дискенезия типига кўра: ўт қопи қисқариш функцияси
бузилишига кўра:
гиперкинез ва гипокинез типи
а) нормо- б)гипотония типида
Ўт йўллари сфинктер аппарати тонусига кўра:
Одди сфинктери гипертонуси,
Люкенс сфинктери гипертонуси,
иккала сфинктер гипертонуси.

11.

Ўт йўллари дискинезияси таснифи
1
Ўт йўлларининг сфинктер фаолиятига қараб :
-гипертоник (спазм сфинктер)
-гипотоник ( сфинктер етишмовчилиги),
-атоник,
-аралаш.
2
Ўт пуфаги ва ўт йўлларини харакат фаолиятига қараб
-гиперкинетик,
-гипокинетик,
-аралаш
www.themegallery.com

12.

ТАСНИФИ
Касаллик даврига кўра: -
қўзғалиш даври
(декомпенсация)
Сўнгган қўзғалиш даври (субкомпенсация) –
Ремиссия даври (компенсация: доимий, беқарор) –
Оғирлик даражасига кўра:
1- енгил даража- касаллик йилига 1 - 2 мартадан кўп
бўлмаган равишда хуруж қилади, клиник белгилар суст ва
қисқа муддатли.
2 – ўрта оғир даража – касаллик йилига 3-4 марта, клиник
белгилар яққол намоён бўлади.

13.

ТАСНИФИ
3 – оғир даражаси
– касаллик йилига 5 марта ва ундан ортиқ хуруж қилади,
баъзида ҳар ойда, узоқ муддатли, асоратлар билан кечади.
Асорати:
реактив панкреатит (холепанкреатит),
реактив гепатит,
перихолецистит,
сурункали дуоденит
перидуоденит,
сурункали дуоденал стаз ва б.

14.

15.

Клиникаси.
Ўт чиқариш йўллари дискинезияси болаларда кўп холларда
гипертоник ёки аралаш шаклларда, камроқ – гипотоник шаклда
учрайди.
гипертоник шаклида - болалар ўнг қовурға ости соҳасида ёки ўнг
ёнбошида хуружсимон, санчувчи оғриққа шикоят қилади.
Кичик ёшдаги болалар киндик атрофини кўрсатишади. Жуда кам
ҳолларда оғриқларнинг ўнг елкага, куракка узатилиши кузатилади.
Характерли белгиси– тез югуриш ёки тез юришда ўнг ёнбошда пайдо
бўладиган кучли санчиқсимон оғриқ, бу шундоқ ҳам катталашган
жигарнинг веноз қон оқиб келишининг кучайиши ҳисобига янада
катталашиб, капсуласи чўзилиши билан тушунтирилади.

16.

Гипотоник шакли -ўнг ёнбошдаги, деярли доимий, зирқировчи,
симиллаган оғриқ билан хусусиятланади.
Ҳиссий зўриқиш, овқатланишдаги камчиликлар оғриқ сезгиларини
кучайтириши мумкин.
Диспепсия белгилари- баъзида катта ёшдаги болалар оғиздаги аччиқ
таъмга шикоят қилишади.
иштаҳа пасайиши, тез-тез кўнгил айниши.
Кўпинча болалар ёғли ва ширин овқатни кўтаролмайди, кўнгил айниши ва
қусиш бошланади.
Ўзгарувчан ич келиши пайдо бўлади.
Объектив кўрикда- ўнг қовурға ости соҳасида оғриқ.

17.

А) оғриқ синдроми
– овқат истеъмол қилгандан 20–30 дақиқадан кейин ўнг қовурға
остида оғриқ пайдо бўлади.
Иррадиацияланмайди, ҳар хил интенсивликда ва давомийликда.
Оғриқ давомийлиги ва характери дискинезия турига боғлиқ:
гипертоник ва гиперкинетик турида оғриқ санчувчан,
ҳуружсимон, сиқувчан характерда, жисмоний зўриқишда оғриқ
кучаяди
Гипотоник ва гипокинетик турида оғриқ доимий, тўмтоқ,
симилловчи характерда бўлади.

18.

Б) Диспептик синдром
кўнгил айниши,
хиқичоқ тутиши,
жиғилдон қайнаши,
ОИТда органик патология бўлганда оғизда аччиқлик ҳисси.
Ўт пуфагида димланиш бўлганда ва ичакка етарли етиб
бормаганда қабзият кузатилади.

19.

ТАШХИСЛАШ
Шикоятлар,
кўрик маълумотлари
қўшимчп текширув натижаларига асосланган.
ултратовуш текшируви (УТТ) муҳим аҳамиятли ташхисий усул
ҳисобланади.
УТТ ўт қопи ҳаракат бузилиши хусусиятини аниқлашга, ўт
чиқарув йўлларининг аномалияларини ташхислашга
(қайрилиши, ўралишини) имкон беради.

20.

Ўт йўллари дискинезиясининг характерли клиник мезонлари
мезонлари
Анамнез
Дискинезия шакллари
гипертоник
гипотоник
Невротик реакция,
Манфий эмоция,
эмоционал зўри қишлар, жисмоний зўриқиш
вегетатив нерв тизими
бўйича лабиллик
Наслий
Характерли
Характерли
Фаслга боғлиқлиги
Куз-бахор
Характерли эмас
Давомийлиги
1 йилгача
1-1,5 йилгача
www.themegallery.com

21.

Оғриқ синдроми бўйича
ГИПЕРТОНИК ШАКЛИ
Характерли эмас
ГИПОТОНИК ШАКЛИ
Характерли
Овқат таркибига боғлиқлиги
Совуқ овқат қабулидан 30-40
минут ўтиб
Асосан ёғли овқат
қабулидан 1 — 1,5 соат
ўтгач
Хуружсимон оғриқ
Характери
Характерли эмас
Доимий оғриқ
Ўнг қовурға остида жойлашган Характерли
оғриқ
Характерли
Кесувчи тўмтоқ оғриқ
Характерли
Характерли
Иррадиация
Характерли
характерли эмас
www.themegallery.com

22.

Параклиник мезонлар:
УЗИ: ўт пуфагининг тез ёки секин бўшашиши, ўт пуфаги димланиши, деворининг гомоген
зичлашиши кўринишда ўт пуфаги ёки йўллари аномалияси.
Холецистография:
ўт
пуфаги
ҳаракат
функциясининг
бузилиши,
қонцентрацион
функциясининг билинарсиз ўзгариши, аномалияси.
Дуоденал зондлаш: нонуштадан кейин Одди сфинктери очилишининг бузилиши, ўт пуфаги
ҳажми ва ўт фракциясининг тезлиги ошиши.
Қонни биокимёвий текшириш жигарнинг функционал ҳолатини баҳолаш имқонини беради,
етишмаслигида 4 та синдром кузатилади: Гепатоцитларнинг некрозгача парчаланишицитолизи ( АлТ, АсТ ошиши, зардобда Fe ошиши);
Мезенхимал яллиғланиш (юқори молекуляр глобулинлар, иммуноглобулинлар ошиши, тимол
синамаси мусбат, ЭЧТ тезлашган);

23.

Параклиник мезонлар:
*
холестаз (ишқорий фосфатаза активлиги ошиши,
*
холестерин
*
ўт кислота ва боғланган билирубин кўрсаткичлари ошиши);
*
гепатоцеллюляр
миқдори ошиши,
етишмовчилик
(зардобда
холестерин, протромбин, проконвертин пасайиши).
альбумин,

24.

Қиёсий ташҳисот
Сурункали ҳолецистохолангит,
ўт-тош касаллиги,
гастродуоденит,
яра касаллиги,
сурункали гепатит,
сурункали панкреатит

25.

Болаларда ўт йўллари касалликларининг ташхисот мезонлари
Мезонлари
Сурункали холецистохолангит
Ўт тош касаллиги
Анамнез
Оилавий мойиллик
Фаслга боғлиқлиги,
Касаллик давомийлиги
холсизлик,интоксикация белгилари,
полигиповитаминоз
Куз бахор ойларида қўзиши,
1,5—2 йилга чўзилиши
Ўтказган билиар тизим
касалликлари
Характерли
Характерли
Доимий (аниқ эмас вақти)
Оғриқ синдром:
Доимий оғриқ
Характерли
Овқат қабулидан 1,5-2 соат ўтиб
оғриқлар бошланади,
асосан ёғли ва қовурилган овқатлар
дан кейин
Қўзиши характерли
Ўнг елкага ва куракка оғриқ
иррадацияланади
Қалинлашган, ўт пуфаги
гиперэхогенлиги ошган
характерли
Овқат қабул қилиши билан юзага
келади
Характерли коликалар вақтида
характерли
Оғриқлар овқатланиш билан
боғлиқ
Хуружсимон оғриқ
Ўнг қовурға остида оғриқ
Иррадиация
УЗИ
иррадацияланади
Гиперэхогенлигини ортиш , эхотен
хосил бўлиши

26.

Даволаш.
Бу бир нечта йўналиш бўйича:
сурункали инфекция ўчоқларини санация қилиш;
паразитларга қарши терапия;
меъёрий овқатланиш тартибини тиклаш орқали организмнинг
ҳимоя тизимини меъёрлаштириш;
аллергизацияни пасайтириш;
гиповитаминоз ва дисбактериозини даволаш

27.

Пархез!!!
Овқатланиш механик, кимёвий ва термик ишлов берилган бўлиши керак (5-
диета).
Сафронинг ритмик ажралишини таъминлаш учун овқатни кунига 5-6 марта
қабул қилиш зарур.
Бунда махсус ивиган қатиқ, қатиқ, йогурт ва бошқа нордон-сутли
маҳсулотларни эрталабки ва кечки қабул қилиш
Овқат маҳсулотларини кун мобайнида бир текис тақсимлаш.
Кечки овқатни болаларга уйқудан 2-3 соат олдин бериш
ЎЧЙД да ҳаддан ташқари кўп овқат истеъмол қилиш мумкин эмас!

28.

Медикаментоз терапия.
Даволашнинг энг биринчи кунларидан вегетатив нерв тизими
ҳолатини коррекциялаш амалга оширилади.
ЎЧЙД нинг гипертоник ва гиперкинетик типида седатив дори
воситалари: бромидлар, валериана, арслонқуйруқ дамламаси
тайинланади.
ЎЧЙД нинг гипотоник ва гипокинетик типида
тетиклаштирувчи дори воситалари: элеутерекокк, левзей
экстракти, одамгиёҳ, аралия, шизандра дамламаси кўрсатилган.

29.

Ушбу патологияда антибактериал терапия қўлланилмайди.
Бошқа ёндош касаллик туфайли кимётерапия тайинланганда ушбу
медикаментларнинг ўт чиқарув тизимига салбий таъсирини инобатга
олиш керак.
Лямблиоз ва бошқа гижжа инвазияси аниқланганда гижжага қарши
терапия
Ўт ҳайдовчи дори воситаларига
Таъсир механизмларига кўра уларни холеретиклар (сафро пайдо
бўлишини кучайтиради) ва холекинетиклар (ўт пуфагидан
сафронинг ичакка чиқишини таъминлайди) гуруҳига ажратишади.

30.

Билиар тизим касал
ликларини комплекс
даволашда асосий
ўринни ўт
хавдовчи воситалар
эгаллайди
Булар 2 гурухга
бўлинади:
Жигар паренхимаси хужайралари
томонидан ўт ишлаб чиқарилишини
кучайтирувчи воситалар
(холеретиклар).
Ўт йўллари бўйлаб ўтни
харакатланишини ва ичакларга
ўтишини таъминловчи воситалар
(холекинетиклар).

31.

1. Ўт секрециясини кучайтирувчи ва ўт
кислотаси хосил бўлишини стимулловчилар
(чин холеретиклар):
а) ўт кислота ларини
бўлган воситалар,
аллохол,
холензим,
дегидрохол
кислота ,
хологон
б) химик синтезли
воситалар
никодин,
оксафенамидцик
валон ва
бошқалар
b) Ўсимликлардан тайёрланган
воситалар (холосас, фламин,
холагол, холафлукс, холагогум) ва
доривор ўт қайнатмалари
бессмертник, маккажўхори
попуги, мята, пижма, шиповник,
куркума и др.

32.

1. Ўт пуфаги тонусини
оширадиган ва ўт йўллари
тонусини пасайтирувчи
воситалар
сульфат магния,
ксилит,
холецистокинин,
Ўсимликлардан тайёрланган
воситалар, барбарис,
куркумахолагогум.
2. Ўт йўллари тонусини
сусайтирувчи дори воситалари
атропина сульфат,
платифиллин гидротартрат,
эуфиллин,
метацин,
экстракт белладонна.
.

33.

Холеретиклар
аллохол,
холензим,
холецин,
лиобил ва ўт кислоталари мавжуд бошқа дори воситалари;
никодин,
оксафенамид,
циквалон (синтетик дорилар);
бўзночи, жўхори попуги, дастарбош, наъматак, холагол,
олиметин (ўсимлик дорилари);
валериана дорилари,
минерал сув (сафро секрециясининг сув компоненти ҳисобига
кучайиши) киритилади.

34.

Холекинетикларга
магний сулфати,
сорбит,
ксилит,
берберин бисулфат (ўт пуфаги тонусини кучайтиради ва ўт
чиқарув йўллари тонусини пасайтиради),
спазмолитиклар, эуфиллин (билиар тизим сфинктерларини
бўшаштиради)
Сафро ҳосил бўлиши ва сафро чиқиш функцияларини тиклаш
учун дори воситаларини танлаш дискинезия типига
боғлиқ!!!!

35.

Ўт йўллари дискинезияси бўлган
беморларда диспансер кузатуви
Мутахассислар кўриги:
Педиатр – 6 ойда 1 марта.
ЛОР, стоматолог, невропатолог –йилда 2марта;
хирург – кўрсатма бўйича;
гастроэнтеролог - 1 йилда 1 марта кўрсатма бўйича
Жисмоний гуруҳи
1- 6 ойда тайёрлов, кейин асосий
Кузатув давомийлиги:
2 йил
Профилактик эмлаш: Оғриқ синдроми йўқолгандан кейин рухсат
Рўйхатдан чиқариш мезонлари:
бузилиши белгилари йўқ
Оғриқ синдроми, ҳолестаз, ичак функцияси

36.

:
Поликлиник босқичида асосий
соғломлаштириш йўллари
Парҳез № 5
–6 ой давомида, кейинчалик кенгайган ҳолатда;
Дискинезиянинг гипотоник ва гипокинетик типида :
- ўт ҳайдовчи дорилар 3 ой давомида 10–14 кундан
- сорбит, ксилит билан тюбаж 4–5 марта, ҳафтада 1 марта.
Даволаниш 1 йилда 2 марта;
- ўнг қовурға равоғи ости соҳасини магний электрофорези қилиш
10–12 марта. 1 йилда 1 марта;
- витаминлар В1, В2, В6 керакли дозаларда. 2 ҳафта мобайнида.
Даволаш курси 1 йилда 2 марта;
- Даволовчи жисмоний тарбия.

37.

3. гипертоник ва гиперкинетик турларида :
*
Ўт хайдовчи чой 6 ой давомида ҳар ойда 2 марта;
*
седатив препаратлар 2 ҳафта давомида. Даволаш курси йилига 2
марта;
*
иссиқ физиомуолажалар 10–12, йилига 2 марта;
4. санаторий-курортларда даволаш.

38.

Холециститлар

39.

Холецистит
ўт пуфагининг яллиғланиши.
Бирламчи инфекцион паразитар ва
аллергик ҳолатлардан кейин келиб чиқиши
ёки иккиламчи қўшилиб келадиган
холециститлар фарқ қилинади.

40.

Таркалганлиги
Тарқалишига кўра холецистит, ўт йуллари
касалликлари орасида ўт чиқарув йўллари
дискенезиясидан
кейинги
иккинчи
ўринни
эгаллайди.
Ушбу касаллик турли ёшдаги болалар, хаттоки эрта
ёшдаги болалар орасида ҳам учраши билан
аҳамиятлидир.

41.

КЕЛИБ ЧИҚИШ САБАБЛАРИ
Холецистит ривожланишида қуйидагилар муҳим
аҳамиятга эга:
— турли-туман бактериал флора (ичак таёқчаси,
ич терлама ва паратиф таёқча, энтерококклар,
коккли флора — стрептококк, стафилококк
ва
бошкалар.
— айрим вируслар (хусусан гепатит вируси)
— ўт димланиб қолиши, тошлар борлиги ва ўт
пуфаги ҳамда ўт йўллари дискинезияси;

42.

Дисхолия (ўт суюқлигининг кимёвий таркибининг
узгариши).
Нотўғри овқатланиш (ёғли, ўткир овқатлар, рационда
сабзавотларнинг етарли бўлмаслиги),
айрим дори воситаларидан тартибсиз ва нотўғри
.
фойдаланиш
Ўт қопи ва ўт йўллари ривожланиш нуқсонлари ва
аномалиялари
Ирсий мойиллик

43.

паразитар
инвазия
—
биринчи
навбатда
лямблиялар.
ўт
пуфагини
яллиғлан
тирмасада, бироқ, ўт пуфаги
дискинезиясини
келтириб
чиқариши ва шу тариқа бошқа
агентлар
(микроблар)
қўзғатадиган яллиғланишни
келтириб чиқариши мумкин.

44.

3 хил йўл билан инфекциялар ўт қопига тушади:
1) Кўтарилувчи йўл билан;
2) Гематоген йўл билан;
3) Лимфоген йўл билан.
Узоқ муддат давомида инфекция таъсири натижасида ўт
пуфаги девори қалинлашиб, деворининг ички ва ташқи
юзасида бурмалар ҳосил бўлади, ҳамда атрофидаги
аъзолари билан ёпишиши натижасида ўт қопи ҳажм
жихатидан камаяди.

45.

— тегишли шароитлар бўлганда юқорига кўтариладиган
инфекция (ичак таёқчаси);
—
фон ҳолати (меъда, меъда ости бези, ичак, жигар
касаллликлари),
— қўшимча, мойиллик омиллар: кам ҳаракатли ҳаёт тарзи,
семириш, ўткир ва ёғлик овқат ейиш, кўп овқат ейиш, совқотиш
ва хоказо;
— эмоционал омиллар,
эндокрин ва вегетатив бузилишлар, бошқа органлардан
келадиган турли хил рефлекслар таъсири остида ўт йўллари
тонусининг ва ҳаракат функциясининг бузилиши (натижада тезтез спазмлар, ўт димланиши ва иккиламчи инфекция қўшилиши
юзага келади).

46.

Холецистит патогенези
Сафро чиқишининг бузилиши, натижасида
унинг ўт пуфагида димланиши – холестаз
кузатилади. Натижада сафро қуюқлашади, бу эса
ўт тошларининг юзага келишига яхши шароит
бўлиб хизмат қилади.
Холестаз сабабли ўт қопи ичидаги босим ортиши
натижасида ўт қопи деворининг баръер
функцияси бузилиши, турли хил патоген
микроорганизмлар учун қулай шароит яратади.

47.

Сурункали холецистит таснифи
Этиологиясига кўра:
-Бактериал, вирусли, паразитар, микробсиз, аллергик, ферментатив,
идиопатик
Клиник шаклларига кўра:
сурункали калькулёз холецистит, сурункали калкулёзсиз холецистит
(яллиғланиш жараёнлари ва дискенетик белгилар етакчилик қилади)
Кечишига кўра:
-латент (субклиник),
-тез-тез рецидивланувчи (йилига 2 мартадан кўп хуружлар)
- кам рецидивланувчи (хуружлар йилига 1 мартадан ошмайди). – доимий
(монотон) кечиши
-атипик кечуви

48.

шикоятлар:
Ўнг қовурға соҳасидаги оғирлиқ хисси, сезиларсиз оғрик;
Давомли ва тез-тез кузатилувчи жиғилдон қайнаши;
Кекириш;
Оғиздаги аччиқ таъм;
Метеоризм;
Диареянинг қабзият билан алмашинувчи хуружлари;
Кўнгил айниши, баъзан қусиш;
Оғиздан келувчи ёқимсиз ҳид;
Тилда оқ ёки сариқ карашлар.

49.

Қўшимча симптомлар
Уйқучанлик;
Ҳолсизлик, чарчоқ;
Жисмоний фаолликнинг камайиши;
Бош оғриши;
Субфебрил тана ҳарорати;
Қориннинг ўнг сохасидаги симилловчи,
сиқувчи оғриқлар, жисмоний зўриқишдан кейин ҳамда
овқат истеъмол килганидан сўнг юзага келувчи курак
соҳасидаги санчувчи оғриқлар.

50.

Қўшимча симптомлар
Иштаҳанинг сезиларли сусайиши;
Оғриқлар кўп овқат истеъмол қилинганида, газли
ичимликлар, ширинликлар ва ёғли, калорияли
овқатлардан сўнг кучаяди.

51.

Ўт қопи асосий симптомлари
Мерфи симптоми - эҳтиёткорлик билан, қўлни ўт
пуфаги соҳасига чуқур нафас олиш вақтида
пайпаслаганда оғриқни кузатилиши
Маккензи симптоми – ўт пуфаги проекцияси
соҳасидаги кучли оғриқда тери гиперэстезияси
Шоффара симптоми – ўт қопи ва ошқозон ости бези
боши соҳасини палпацияси ўтказилганда оғриқ
Кер симптоми—
ўт қопчаси сохасидаги оғриқ нафас
олиш чўқкисида кучаяди.

52.

Клиник белгилари
ўнг қовурғалар ости сохасини уриб кўрилганда, айниқса
нафас олиш чўққисида, қорин таранг қилинганда оғриқ.
—
Греков—Ортнер
симптоми—ўнг томондан қовурға равоғи бўйлаб уриб кўрилганда
оғриқ.
Мюсси симптоми ёки френикус симптом;— тўш-ўмров-сўрғичсимон мушак
оёқлари орасидаги диафрагмал
нерв босилганда оғриқ. пайдо бўлади
б) жигар: -- ўлчами катталашади, айниқса жигарнинг ўт пуфагига яқин қисми катталашуви
мумкин ва реактив гепатитнинг бошқа белгилари;
в) меъда: гипо- ёки анацид ҳолат, диспептик ҳодисалар, ич бузилиши ва б.
г) меъда ости бези: ферментатив функция бузилиши, меъда ости бези зарарланишининг
клиник белгилари;
д) нерв системаси: жахлдорлик, уйқусизлик, кайфият ёмонлиги.
е) эндокрин системаси — аёлларда дисменорея ёки аменорея кузатилади.

53.

54.

Лаборатория ва текшириш маълумотлари:
Умумий қон тахлили — жараён қўзиган даврда
лейкоцитоз, нейтрофилёз чапга силжиш билан, гипохром
анемия, СОЭ ошиши белгилари бўлиши мумкин;
Қон биохимявий тахлили - қондаги ферментлар АЛТ
АСТ миқдорини текшириш
Чўкма микроскопияси :
• Шилимшиқ кўп (тўлиқсиз тиниқлик )
• чўкмасида лейкоцитлар
• Цилиндрик эпителий
• Лямблия
• Билирубин кристаллари миқдорини, холестеринни
ошиши

55.

Биохимияси :
-Ўт кислота миқдорини камайиши
-Лизоцим камайиши
-Билирубин ва холестерин миқдорини камайиши
Иммунологик :
-Иммуноглобулин А, G, М, лизоцим миқдорини
камайиши
Бактериологик: мухитга ўтни экиш (норма
1000м/т в 1 мл)
Гемотологик – ўткир кечишда: лейкоцитоз ,
нейтрофилез, СОЭни тезлашиши.

56.

Инстурументал текшириш методлари
Рентгенологик текшириш:
(холецистография) ўт пуфагини концентрацион ва
қисқариш функциясини пасайиши аниқланади
дуоденал зондлаш — «В» порцияси концентрланган,
унда шилимшиқ лейкоцитлар ва экишда ҳар хил флора,
аксарият ичак таёқчаси, кокклар, лямблия цисталари
бўлиши мумкин;
Қорин бўшлиғини УТТ -текшируви ўт йўллари ва ўт
пуфагини текшириш яллиғланиш жараёни ўт пуфагида
бўлса ўт пуфаги деворининг қалинлашиши 3 мм ва ундан
ошиши- деформацияси кузатилади

57.

УТТ- умумий жигар ўт йўли кенгайган.
Сур.холецистит. Ўт пуфаги
деворлари қалинлашган ( стрелка
оралиғи) ва унга яқин жойларда
суюқлик йиғилган

58.

59.

60.

Қиёсий ташҳисот
ўт-тош касаллиги,
гастродуо–денит,
яра касаллиги,
сурункали гепатит,
сурункали панкреатит

61.

Мезонлар
Дискинезия турлари
гипертоник
гипотоник
Сурункали
Ўт–тош
холецистохолангит касаллиги
Анамнез
Асабийлик,эмоционал зўриқиш, Манфий эмоция, физик Ҳолсизлик,
қувватсизлик, Билиар тизими билан
вегетатив
нерв
тизими зўриқиш
интоксикация
белгилари, боғлиқ
бўлган
лабиллиги
полигиповитаминоз
олдинги касалликлар
Оилавий мойиллик
ҳарактерли
Ҳарактерли
ҳарактерли
ҳарактерли
Мавсумийлик
Куз- баҳор даври
Ҳарактер-ли эмас
Куз баҳор даври
Ҳарактерли эмас
1 – 1,5 йил
1,5 – 2 йил
давомийлиги
ҳарактерли
ҳарактерли
ҳарактерли
Касаллик
давомийлиги
кечишини 1 йилча
Оғриқ синдроми: доимий Ҳарактер-ли эмас
оғриқ
Диета камчиликлари билан Совуқ овқат истемол қилгандан 1-1,5 соатдан кейин 1,5-2 соатдан кейин ёғли, Овқат
боғлиқ бўлган
30- 40 минутдан кейин
кўпинча ёғли овқатдан қовурилган овқатдан кейин
қилиши
кейин
бошланади
истемол
билан
Хуружсимон оғриқ
ҳарактерли
Ўнг қовурға равоғи остида ҳарактерли
оғриқ локализацияси
йўқ
ҳарактерли
ҳарактерли
ҳарактерли
зўрайганда
ҳарактерли
Симилловчи тўмтоқ оғриқ
ҳарактерли
ҳарактерли
Йўқ ҳарактерли эмас
Йўқ ҳарактерли эмас

62.

Гепатобилиар тизим
касалликлари давосида
овқатланиш тартиби ва
таркиби муҳим аҳамиятга
эга!!!

63.

Кун давомида кам кам ва тез-тез овқатланиш (5-6марта)
Қуйидаги маҳсулотларни овқат рационида чеклаш
тавсия этилади!!
Дуккакли маҳсулотлар, отқулоқ, исмалоқ, қўзиқоринлар.
Таркибида эфир мойи сқловчи маҳсулотлар ( эфир
мойлари ошқозон ва ўн икки бармоқли ичак шиллиқ
қаватини таьсирлайди);
Ёғли гўштлар, дудланган гўшт ва гўшт маҳсулотлари,
жигар, ҳайвон ёғлари;
Шоколад, какао, ҳамирли маҳсулотлар, зираворлар.

64.

Қуйидаги маҳсулотларни рационга қўшиш зарур!!!
Ўсимликдан олинган ёғ маҳсулотлари (салатларга қўшилган
ҳолда истеъмол қилиш тавсия қилинади).
Ўсимлик ёғлари таркибида тўйинмаган ёғ кислоталари мавжуд
бўлиб, улар холестерин миқдорини камайишига ва ўт қопида
тошларни ҳосил бўлишини олдини олади;
Сабзавот ва мевалар ( таркибидаги клечатка сабабли ҳазм
жараёнларини яхшилайди).

65.

Даволаш
I.Ўт ҳайдовчи дори воситалари таьсирига кўра 2 гурухга бўлинади.
1.Жигар ўт хосил қилиш вазифасини кучайтирувчи воситалар
(холеретиклар). -гепатоцитлар функционал активлигини ошириш хисобига
ўт ажралишини кучайтиради.
қуйидаги воситалар киради:
А) Таркибида ўт кислота сақловчи воситалар (лиобел).
Ўт компонентлари, ўсимлик экстрактларини сақловчи
холеретиклар (аллахол, дигистал, фестал, холензим).
қўшма
Б)Синтетик воситалар (никодин, оксафинамид, циквалон).
В)Ўтлардан
тайёрланган
перепаратлар
фуметерри, холагогум, холагол, холасас).
(хофитол,
фламин,
Г)Сувли компонентлари хисобига ўт ажралишини кучайтирувчи
воситалар гидрохолеретиклар ( минерал сув, маккажўхори попуги).

66.

II.Ўт
ажралишини
кучайтирувчи
воситалар
(холикинетиклар).
Ўт пуфаги тонусини ошириб ўт йўллари тонусини
пасайтиради.
12 бармоқли ичак шиллиқ қаватини рецепторларини қўзғатиб
холецистокинин ишлаб чиқарилишини кучайтиради.
Бу эса ўт пуфаги харакатини ва Одди сфенктири ишини
яхшилайди.
- магний сульфат, ксилит, сорбит, цеквалон
Холеспазмалетиклар - Одди сфинктери тонусини
пасайтиради
-Одестон, атропин, платифиллин, ношпа, папаверин.

67.

ОҚИБАТИ
Касалликнинг оқибати ўт пуфагининг холатига ва вақтида
шифокорга мурожаат қилишга, ўтказилган даволаш
чораларига,боланинг ошқозон-ичак тизимидаги бошқа
турдаги касалликлар мавжудлигига ва бошқа
параметрларга боғлиқ.
Касаллик ўз вақтида аниқланса ва етарли даволаш
ўтказилганда, тиббий кўрсатмаларга қатъий риоя
қилинганда тўлиқ тузалиш кузатилади.

68.

Сурункали холецистит асоратлари
Гастрит ;
холецистохолангит – ўн ики бармоқли ичак, жигар ва
бошқа тизимларни ўз ичига олган ўт йўлларининг кенг
яллиғланиши келиб чиқади;
холелитиаз;
Дуоденит ;
Аллергик дерматозлар

69.

Ўт пуфаги деворларини яллиғланишини
олдини олиш учун тавсия қилинади
Болаларнинг овқатланиш тартибини кузатиб боринг, зарарли
озиқ-овқатларни минималлаштиринг: газаклар, дудланган
гўштлар, ёғлар, газланган ичимликлар, ширинликлар;
болаларнинг жисмоний ривожланишига етарлича эътибор
бериш, тана вазнини назорат қилиш ва семиришни олдини олиш;
ҳар қандай юқумли касалликларни ўз вақтида ва тўғри даволаш;
шифокор рецептисиз антибактериал, гормонал ва бошқа
тизимли дориларни ишлатманг;
ақлий ва жисмоний стрессни дозалаш, болага дам олиш учун
етарли вақт бериш;
ортиқча овқатланишдан сақланинг.

70.

Эътиборингиз учун рахмат