Aktivlar va moliyaviy vositalar. 3 - mavzu

1.

3 - Mavzu: Aktivlar va moliyaviy
vositalar
O’qituvchi: PhD. Ziyodilloyev Xushnud
Email: [email protected]
Tel: +998-99-931-74-42

2.

Asset Classes and Financial
Instruments

3.

Reja:
Kirish
Aktivlar
va moliyaviy vositalar tushunchalari
Pul bozori va kapital bozori
Pul bozori va kapital bozorida sotiladigan asosiy aktivlar
Qimmatli qog’ozlar bilan operatsiyalar

4.

5.

Savollar
1. Investitsiya fanining maqsadi nima?
2. Investitsiya deganda nima tushunasiz?
3. Mamlakatda investitsiya faoliyatining ahvolini
(holatini) qaysi ko'rsatkichlar bildiradi?
4. O’zbekistonda Investitsiya sanoatning quyidagi
sektorlariga yo’naltirilgan ?

6.

Savollar
1. Investitsiya obyekti va subyekti nima ?
2. Real va portfel investitsiyalar nima ?
3. Investitsiyaga ta’sir etuvchi omillar qaysilar ?
4. Investitsiya faoliyati to’g’risidagi qonun ?

7.

Savollar
1. Investitsiya loyihasi tushunchasi nima ?
2. Investitsiya loyihasi ishtirokchilari kimlar ?
3. Investitsion Loyihalarni tasniflashi qanday ?
4. Investitsion loyihaning bir biridan farqi qanday?
5. Iqtisodiy baholash koeffitsientilari qaysilar ?

8.

Kirish
Aktiv – lotincha activus - faol, ta'sirchan, ishchan degan
ma’noda keladi.
- korxona yoki tashkilotning mulki yoki resurslari (bino,
mashina, naqd pul, oltin, qimmatli qog'ozlar va b.sh.
- pulga tez sotilishi (aylanishi) murnkin bo'lgan, bozori
chaqqon aktivlar : veksellar, qimmatli qog'ozlar, oltin,
naqd pul va b.sh – likvid aktiv deyiladi

9.

10.

Money market instruments
Treasury bills - T-bills,
Certificate of deposit – CD
Commercial paper – CP
repurchase agreements - RA

11.

Aksiya
Aksiya - (frans. action - farmoyish; ruxsatnoma, faoliyat)
- aksiyador jamiyat chiqargan qimmatli qog'oz.
O'z
egasining aksiyadorlar jamiyati kapitalida hissasi
borligini va shunga muvofiq topilgan foydaning bir qismini
dividend shaklida olishini, uni boshqarishda ishtirok etish
huquqini tasdiqlaydi.

12.

Imtiyozli aksiya - dividend olingan foydaga qarab
emas, balki oldindan belgilangan qat'iy foizlarda
beriladigall aksiya.

13.

Dividend
Dividend (lot. dividendum - taqsimlanadigan narsa)
aksiyadorlar jamiyati foydasidan aksiya egasiga har
yili beriladigan va uning daromadiga aylangan qismi.
Dividendning miqdori aksiyadorlar jamiyatining sof
foydasi, aksiyalar soni va qiymatiga bog'liq.

14.

15.

LIBOR Market
The London Interbank Offer Rate (LIBOR)
LIBOR
PIBOR

16.

ENG YIRIK TA’SIRLAR

17.

Bilib qo’ygan yaxshi
Aksiyador - aksiyaning egasi, undan naf ko'ruvchi yuridik va
jismoniy shaxs.
Aksiyadorlik jamiyati - daromad topish maqsadida
hissadorlik tamoyiliga binoan uyushgan sherikchilik jamiyati.
Aksiyadorlik kapitali - aksiyadorlik jamiyatining kapitali,
sherikchilik asosida tashkil topgan korporativ mulk
hisoblanadi.

18.

Aksiyalarning nazorat paketi
aksiya
egasiga
aksiyadorlik
jamiyatida
amaldagi
hukrnronlikni ta'minlaydigan aksiyalar miqdori;
chiqarilgan aksiyalaming umumiy summasida bir shaxs,
kompaniya yoki davlatning yirik hissasi.
aksiyador jamiyatning yig'ilishida hal qiluvchi ovozga ega
bo'lish huquqini beradi.

19.

Birja
Birja - qimmatli qog'ozlar, valuta, tovar, ish kuchi va
xomashyo sotiladigan va xarid qilinadigan muassasa.
Fond birjasi – qimmatli qog'ozlar va boshqa
moIiyaviy vositalar oldi-sotdi qilinadigan birja.

20.

STOCK AND BOND MARKET INDEXES
Dow Jones Industrial average - USA
Nikkei Average of Tokyo
Financial Times index of London
Tashkent index of Uzb – Toshkent fond birja

21.

Savollar
Aktiv nima? Likvid aktiv qaysilar ?
Pul bozori nima? Kapital bozor ?
Money market instruments ? Capital market ?
Aksiya nima? Nechi xil turi bor? Farqi ?
Birja nima? Fond birjasi vazifasi?
Top fond birjalarini qaysilar?

22.

Stock price index

23.

24.

25.

Fond birjasining asosiy vazifasi
bo'sh turgan pul va qimmatIi qog'ozlarni sotishni tashkil
etish orqali jamg'arilgan pul kapitalini safarbar etish va
to'plash;
xususiy xo’jalik subyektlari va davlat investitsiyalarini,
ularning qimmatli qog'ozlari xaridini tashkil etish yo'Ii
bilan moIiyalashtirish;
qimmatli qog'ozlarning yuqori likvidligini, qimmatli
qog'oz egalari uchun yo'qotishlarsiz tezda pul
mablag'lariga aylanishini ta’minlash,

26.

Fond bozori, qimmatli qog’ozlar bozori –
moliya bozorining qimmatli qog'ozlar
emissiyasi va ularnlng oldi-sotdisi bilan
shug’ullanadi.

27.

New York fond birjasi

28.

Fond bozorining asosiy vazifasi
Investitsiyalarni, ya’ni kengaytirilgan takror ishlab
chiqarishga va texnika ravnaqiga zarur investitsiya
mablag'larini to'plash hamda taqsimlash;
qimmatli qog'ozIar paketlaridan foydalangan holda mulk
egasini o'zgartirish; qimmatli qog'ozlar oldi-sotdisi yo'Ii
bilan bozoril qayta taqsimlash; qimmatli qog' ozlar
chiqarish yordamida davlat qarzini moliyalashtirish va
boshqa.

29.

Merrill Lynch and Salomon Smith Barne.

30.

Kapital bozori, fond bozori
Kapital bozori, fond bozori –
- bo'sh turgan pul mablag’larini to'plash,
- ularni ssuda kapitaliga aylantirish,
- son’gra uni ishlab chiqarish jarayonlari ishtirokchilari
o’rtasida taqsimlash,
- qimmatli qog'ozlar, korxonalarning hamda davlat
obligatsiyalari bilan oldi-sotdi operatsiyalari olib boriladi

31.

Qimmatli qog'ozlar
Qimmatli qog'ozlar – o’z egasiga mulkka egalik
huquqini va daromad ko’rinishida muayyan pul
summasini olish huquqini beradigan pul yoki tovar
hujjatiari ( aksiya, obligatsiya, akkkreditiv, veksel,
chek va b.sh);
2) o'zining egasiga dividend va foiz ko'rinishida
daromad olish huquqini beruvchi mulk.

32.

Veksel
Veksel - (nem. wechsel - ayirboshlash) - ko'rsatilgan muddatda
muayyan miqdordagi pulni to'lash majburiyati qayd etilgan
qarzdorlik haqidagi rasmiy hujjat; qimmatli qog'oz.
U universal to'lov, kredit va hisob vositasi bo'lib, xalqaro
savdoda to'lov majburiyati; qisqa muddatli tijorat-kredit vositasi;
banklararo uzoq muddatli munosabatlarni shakllantiruvchi vosita;
banklardan ssuda olish uchun garov tarzida qo‘llaniladi

33.

Fyuchers
Fynchers (lot. futurus - kelajak)
tovar yoki fond birjalarida xomashyo tovarlari,
oltin, valuta,
qimmatli qog'ozlami amalda bo‘lgan narxlarda,
lekin, yetkazjb berish va haqini keyingi kelishilgan
muddatlarga qoldirish bilan oIdi-sotdi qilish bo'yicha
bitishuvlar,

34.

Obligatsiya
Obligatsiya – foiz shaklida daromad keltiruvchi
qimmatli qog'oz.
DavIat organlari tomonidan budget defitsini qoplash
uchun va aksiyadorlik jamiyati tomonidan kapitalni
qilish maqsadida chiqariladi.