Chet el investitsiyalari - qonunchilik. 5 - mavzu

1.

5 - Mavzu: Chet el Investitsiyalari qonunchilik
O’qituvchi: PhD. Ziyodilloyev Xushnud
Email: [email protected]
Tel: +998-99-931-74-42

2.

Reja:
Qimmatli qog'ozlar bozorining mohiyati va ahamiyati
Qimmatli qog'ozlar bozorining investitsiyalarga ta’siri
Firmalar qimmatli qog'ozlarni jamoatchilikka qanday
chiqarishini tasvirlash

3.

4.

Savollar
1. «Chet el investitsiyalari» to’g’risida qonun ?
2. Moliyaviy va nomoddiy qo’yilmalar qaysilar ?
3. Xorijiy investitsiyaga ta’sir etuvchi omillar ?
4. Xorijiy investitsiyalarni jalb qilish shakllari ?

5.

Investitsiyalar - sohalarda
Ijtimoiy soha,
Ijtimoiy-iqtisodiy,
tadbirkorlik, ++
ilmiy – fan texnika,
Innovatsiya sohalari

6.

Investitsiyalar – … bo’ladi
moddiy boyliklar
nomoddiy boyliklar
intellektual mulk obyektlari,
reinvestitsiyalar,
Kreditlar, depositlar;

7.

Reinvestitsiyalar ?
Bu – investitsiyalardan olingan, tadbirkorlik faoliyati
va boshqa faoliyat turlari obyektlariga kiritiladigan har
qanday daromad,
shu jumladan - foyda, foizlar, dividendlar, royalti,
litsenziya va vositachilik haqlari, texnik yordam, texnik
xizmatlar uchun toʻlovlar va haqlarning boshqa turlari;

8.

Investitsiyalar - oʻz ichiga olishi mumkin:
mablagʻlar - pul mablagʻlarini (kreditlar, chet el valyutasi)
maqsadli bank omonatlarini, pay, ulushlar;
aksiya, obligatsiya, veksellar va boshqa qimmatli qogʻozlarni;
koʻchar va koʻchmas mol-mulkni (binolar, inshootlar, uskunalar,
mashinalar)
intellektual mulk- texnik hujjatlar, patentlangan yoki
patentlanmagan (nou-xau) texnik, texnologik, tijoratga oid va
boshqa bilimlar.

9.

Investitsiyalarni amalga oshirish shakllari
yuridik shaxslarni tashkil etish yoki ular ustav fondlarida
(ustav kapitallarida) ulushli tarzda, shu jumladan mol-mulk va
aksiyalar (ulushlar) sotib olish yoʻli bilan ishtirok etish;
Oʻzb. Resp. rezidentlari tomonidan emissiya qilingan
qimmatli qogʻozlarni, jumladan qarz majburiyatlarini olish;
konsessiyalarni olish, shu jumladan tabiiy resurslarni
qidirish, oʻzlashtirish, qazib olish yoki ulardan foydalanishga
doir konsessiyalarni olish,

10.

Investitsiyalarni amalga oshirish shakllari
mulk huquqini, mualliflik huquqlarini, patentlar, tovar
belgilari, foydali modellar, sanoat namunalari, firma nomlari
va nou-xau, ishchanlik obroʻsini (gudvillni),
yer uchastkalariga egalik qilish va ulardan foydalanish
(shu jumladan ijara asosida egalik qilish va foydalanish)
hamda boshqa tabiiy resurslarga egalik qilish va ulardan
foydalanish huquqini olish.

11.

Davlat xorijiy investitsiyalarni tartibga solishning
quyidagi usullaridan foydalanadi
1) moliyaviy:
jadallashtirilgan amortizatsiya;
soliq imtiyozlari;
subsidiyalar,
qarzlar berish;
kreditlarni sug‘urtalash va kafolatlash;
Subsidiya va dadatsiyalar

12.

Davlat xorijiy investitsiyalarni tartibga solishning
quyidagi usullaridan foydalanadi
2) nomoliyaviy:
yer uchastkalari ajratish;
zaruriy infrastruktura bilan ta’minlash;
texnik yordam kо‘rsatish;

13.

Eslab qoling !
Oʻzbekiston Respublikasi hududidagi chet el
investitsiyalari ishtirokidagi korxonalar –
aksiyalarning (ulushlarining, paylarining) yoki
ustav fondining (ustav kapitalining) kamida oʻn besh
foizini chet el investitsiyalari tashkil etadigan
korxonalar.

14.

Investitsiya faoliyatini cheklash,
toʻxtatib turish yoki tugatish
Investitsiya faoliyatini cheklash, toʻxtatib turish yoki
tugatish –
investorning qaroriga,
vakolatli davlat organining qaroriga,
sudning qaroriga koʻra amalga oshirilishi mumkin

15.

Cheklash, toʻxtatib turish yoki tugatish
toʻgʻrisidagi qaror investor qonunda belgilangan tartibda bankrot deb eʼlon
qilinganda
favqulodda vaziyatlar, epidemiyalar hamda aholining hayoti
va sogʻligʻiga boshqa haqiqiy tahdidlar
investitsiya shartnomasida belgilangan majburiyatlar
bajarilmaganda va (yoki) qoʻpol ravishda buzilganda;
qonun hujjatlarida belgilangan sanitariya-gigiyena,
radiatsiyaviy, ekologik, arxitektura-shaharsozlik talablari

16.

Xorijiy investitsiyalarni jalb qilish shakllari
Yirik xorijiy kompaniya va firmalarning shu’ba korxonalari va
filiallarini tashkil etish
Ulushi qo’shilib qatnashishi orqali qo’shma korxonalar tashkili
Moliyaviy aktivlarni sotish yoki sotib olish imkoniyatini berish
100% mol mulk xorijiy kompaniyalarga tegishli bo’lgan
korxonalarni tashkil etish
Erkin iqtisodiy hududlar tashkil etish

17.

Chet ellik investorlarning xoʻjalik faoliyati
Shaxsiy ishlab chiqarish mahsulotlari eksporti
litsenziyalanmaydi va kvotalanmaydi.
Chet el investitsiyalari ishtirokidagi korxonalar oʻz ishlab
chiqarish ehtiyojlari uchun mahsulotni OʻzR. qonun hujjatlariga
muvofiq litsenziyasiz import qilishga haqli
Mahsulotni aniqlash tartibi OʻzR. Vazirlar Mahkamasi
tomonidan belgilanadi.
Oʻz ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun olib kirilayotgan mol-mulk
ular davlat roʻyxatidan oʻtkazilgan paytdan eʼtiboran 2 yil
mobaynida bojxona bojini undirishdan ozod etiladi.

18.

Investitsiyalar va investitsiya
faoliyatining asosiy prinsiplari
qonuniylik;
oshkoralik va ochiqlik;
investitsiya faoliyatini amalga oshirish erkinligi;
adolatlilik va investitsiya faoliyati subyektlarining tengligi;
investorlarga nisbatan kamsitishga yoʻl qoʻymaslik;
investorlarning vijdonliligi prezumpsiyasi.

19.

Davlatning bosh islohotchi sifatida
Davlatning bosh islohotchi sifatida qatnashishi xorijiy
mamalakatalar tajribasida aniq namoyon bo`ladi,
masalan, Xitoy hukumati 1 dollar chet el
inveestitsiyalarni jalb etish uchun 4 dollar o`z
mablag`larini safarbar etgan.

20.

Data
O`zbekistonning asosiy xorijiy eksport hamkorlari
ichida eng yirigi Xitoy bo`lib,
O`zbekiston eksportining 24,8%i unga tegishli,
so`ngra Turkiya bo`lib, u 14,5% ulushga ega.
Keyingi o`rinlarda 2,8% bilan Fransiya 1,9% bilan
Buyuk Britaniya va Janubiy Koreya turadi.

21.

Import hamkorlari orasida esa Janubiy Koreya yetakchilik
qiladi.
Import qilinayotgan mahsulotning to`rtdan bir qismidan
ko`prog`i Janubiy Koreya xissasiga to`g`ri keladi.
Undan so`ng 24,3% Xitoyga tegishli bo`lsa, keyingi
o`rinlarda 6,4% bilan Germaniya, 5,1% bilan AQSh,
4,7% bilan Turkiya, 2,6% bilan Yaponiya, 1,9% bilan Italiya,
ulardan so`ng 1,1% bilan Buyuk Britaniya turadi.

22.

Case – Qozog’iston misolida

23.

BMT savdo va taraqqiyot konferensiyasi "Dunyodagi
investisiyalar ma'ruzasi –
Markaziy Osiyodagi 5 davlat - Qozog'iston, Qirg'iziston,
Tojikiston, Turkmaniston va O'zbekistonda to'g'ridan-to'g'ri
investisiyalar oqimi 2001-2005 yillarga nisbatan 2009-2012yillarda 6 barobarga oshgan.
Markaziy Osiyo energiya manbalari: neft, gaz va suv
energiyasiga boy hududdir. Shuningdek, avtomobil va temir yo'l
loyihalariga ham katta sarmoyalar jalb etilmoqda,

24.

Iqtisodiy-siyosat va investitsiyalar
Mamlakat prezidenti raisligida 2019-yil
yanvarda bo‘lib o‘tgan yig‘ilishida:
“ xorijiy investitsiyalarni jalb etish bo‘yicha
yangi bosqichma-bosqich tizim”
joriy etilishi muhokama qilindi.

25.

Yangi tizim
4 bosqichli tizimning joriy etilishi hududlar
va tarmoqlarda to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy
investitsiyalar ishtirokidagi loyihalar miqyosini
kengaytirish,
ularning amalga oshirilishi ustidan qat’iy nazorat
o‘rnatish imkonini

26.

Birinchi bosqich
birinchi bosqichda viloyat hokimlari har haftada
bittadan tuman yoki shaharga borib,
elchilar bilan aloqa o‘rnatgan holda, u yerga
to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilish
bo‘yicha ishlarni tashkil qiladi.

27.

Ikkinchi bosqichda
Investitsiya qo‘mitasi hududlar va tarmoqlarning
investitsiya loyihalari bo‘yicha takliflarini umumlashtirib,
samaradorligini baholaydi va yagona elektron onlayn
bazani shakllantiradi.

28.

Uchinchi bosqichda
Tashqi ishlar vazirligi hamda hududlarga biriktirilgan
elchilar yagona elektron bazaga kiritilgan loyihalarga
xorijiy investorlarni jalb etadi.

29.

To‘rtinchi bosqichda
Vazirlar Mahkamasi saralab olingan istiqbolli
loyihalarni amalga oshirish uchun xorijiy investorlar bilan
tegishli kelishuvlar rasmiylashtiriladi,
ijrosini nazoratga olish bo‘yicha «yo‘l xaritalari"ni
tasdiqlaydi.