Similar presentations:
Rozliczenia w handlu zagranicznym
1. Slajd 1
Rozliczenia w handluzagranicznym
Marta Banasiak-Stępniowska
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
2. Weksel
WEKSEL (ang. bill of exchange, draft, promissory noteniem. Wechsel, franc. lettre de change, billet a ordre) – jest
papierem wartościowym wystawionym w formie ściśle
określonej przez prawo wekslowe. Zobowiązanie wekslowe
powstaje poprzez złożenie podpisu na wekslu. Prawo
wekslowe rozróżnia dwa rodzaje weksli:
• weksel własny
• weksel trasowany
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
3. Weksel
Kraków 2016Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
4. Weksel
WEKSEL WŁASNY – (suchy, prosty, sola) jest to papierwartościowy w formie ściśle określonej przez prawo
wekslowe, zawierający bezwarunkowe przyrzeczenie
wystawcy zapłacenia określonej sumy pieniężnej we
wskazanym miejscu i czasie, i stwarzający bezwarunkową
odpowiedzialność osób na nim podpisanych.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
5. Weksel
Kraków 2016Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
6. Weksel
WEKSEL TRASOWANY – (ciągniony, trata) jest to papierwartościowy sporządzony w formie ściśle określonej przez
prawo wekslowe, zawierający skierowane do oznaczonej
osoby bezwarunkowe polecenie zapłacenia określonej sumy
pieniężnej w oznaczonym miejscu i czasie, i stwarzający
bezwarunkową odpowiedzialność osób na nim podpisanych
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
7. Weksel
Kraków 2016Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
8. Weksel
Historia weksla sięga czasów średniowiecza i przez wiekiprawo wekslowe było prawem zwyczajowym, ujętym
niekiedy w statutach poszczególnych miast (np. statut
boloński, statut genueński).
Pierwsze próby regulacji tego prawa ustawami podjęto w
Niemczech w XVI wieku i na przełomie wieku XVI i
XVII powstaje w wielu krajach szereg ustaw regulujących
obrót wekslowy.
W Polsce pierwszym aktem prawnym dotyczącym weksli
była Konstytucja Sejmu z 1775r. pt. „Ustanowienie prawa
wekslowego”.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
9. Weksel
Różnorodność przepisów wekslowych rodziła problemyw obrocie międzynarodowym tymi instrumentami. Pierwszą
próbą ujednolicenia tych przepisów w Europie był projekt
jednolitego prawa wekslowego uchwalony przez
Konferencję haską w 1912 r. (nie zatwierdzona ze względu
na wybuch I wojny światowej).
Kolejnym krokiem na drodze unifikacji przepisów
związanych z obrotem wekslowym było uchwalenie
w Genewie, dnia 7 czerwca 1930 roku trzech konwencji
międzynarodowych dotyczących weksli.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
10. Weksel
Te trzy konwencje genewskie to:• Konwencja w sprawie jednolitej ustawy o wekslach
trasowanych i własnych.
• Konwencja o regulowaniu pewnych kolizji ustaw
przedmiocie weksli trasowanych i własnych.
• Konwencja dotycząca opłat stemplowych od weksli.
Polskie Prawo wekslowe z dnia 28 kwietnia 1936r. zostało
oparte i jest zgodne z postanowieniami genewskimi.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
w
11. Weksel
Konwencje dopuszczały możliwość wprowadzenia pewnychzmian w uregulowaniach krajowych, dlatego też przepisy
dotyczące weksli, oparte na postanowieniach genewskich
mogą różnić się między sobą w poszczególnych krajach.
Ponieważ nie wszystkie państwa ratyfikowały konwencje
(zrobiło to 27 państw) istnieją obecnie na świecie dwa
podstawowe systemy prawa wekslowego:
• system oparty na Konwencjach genewskich czyli tzw.
konwencyjny oraz
• system oparty na brytyjskiej (Bill of Exchange Act) oraz
amerykańskiej ustawie o wekslach (Negotiable Instruments
Law) czyli tzw. system anglosaski.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
12. Weksel
Zobowiązanie wekslowe ma pewne cechycharakterystyczne. Cechami tymi są:
1. Abstrakcyjność tzn. że podpisując i wydając weksel, dłużnik
zaciąga wobec posiadacza zobowiązanie abstrakcyjne, które
odrywa się od podstawy gospodarczej, w związku z którą
został on wystawiony i wręczony. Posiadacz nie jest zatem
zobowiązany do wykazania podstawy gospodarczej
zobowiązania wekslowego ani nawet tego, że ta podstawa o
ogóle istniała.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
13. Weksel
2. Bezwarunkowość tzn. weksel do swej ważności musizawierać bezwarunkowe polecenie albo przyrzeczenie
zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej, a polecenie takie
nie może być opatrzone żadnym warunkiem. Umieszczenie
na wekslu warunku unieważnia go. Bezwarunkowy
charakter weksla sprawia także, że zobowiązanie wekslowe
jest zobowiązaniem nieodwołalnym.
3. Pieniężny charakter tzn. że przedmiotem zobowiązania
wekslowego może być tylko oznaczona suma pieniężna i
dodatkowo suma ta musi być określona co do wysokości i
co do waluty.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
14. Weksel
4. Samodzielność zobowiązania poszczególnych dłużników(art.7 prawa wekslowego) tzn. że zobowiązanie wekslowe
każdej z podpisanych na wekslu osób wynika z tego, że
złożyła ona tam swój podpis. Ważność tego zobowiązania
nie jest uzależniona od ważności zobowiązań innych osób
na wekslu podpisanych.
5. Solidarność osób podpisanych na wekslu (art.47 prawa
wekslowego) tzn. każdy, kto weksel wystawił, przyjął,
indosował lub poręczył odpowiada wobec posiadacza
solidarnie czyli posiadacz może dochodzić roszczeń przeciw
jednemu, kilku lub wszystkim dłużnikom bez potrzeby
zachowania porządku, w jakim się zobowiązywali.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
15. Weksel
6. Sformalizowanie dokumentu wekslowego tzn. że weksel jestdokumentem, który musi być wystawiony ściśle według
formy określonej przez prawo wekslowe. W art.1 i 10 prawa
wekslowego wskazane są elementy, które muszą być na
wekslu zawarte dla jego ważności. Brak na dokumencie
wekslowych któregoś z jego ustawowych elementów
powoduje nieważność weksla.
Treść zobowiązania wekslowego musi być wyczerpująco
wyrażona na dokumencie wekslowym, a o istnieniu i treści
tego zobowiązania decyduje tekst weksla a nie wola
wystawcy wyrażona poza wekslem (np. w umowie
handlowej).
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
16. Weksel
Weksel, zarówno w obrocie krajowym jak imiędzynarodowym pełni różne funkcje, a są to:
1. Funkcja płatnicza.
Weksel pełni powyższą funkcję, gdy jest wręczany zamiast
zapłaty przy zakupie towarów lub usług. Jest zatem
używany jako środek pokrywania zobowiązań płatniczych.
Weksel nie jest jednak surogatem pieniądza i samo
wręczenie go nie jest równoznaczne z zapłatą. Umorzenie
długu nastąpi dopiero z chwilą zapłaty (wykupienia) weksla.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
17. Weksel
2. Funkcja kredytowa.Ta funkcja weksla wyraża się w odroczonym terminie
płatności, wskazanym na wekslu, za zakupione towary lub
usługi. Kontrahenci mogą przeprowadzać różne transakcje
bez konieczności dokonywania natychmiastowej zapłaty.
Jako przyrzecznie zapłaty wręczany jest weksel i w ten
sposób wierzyciel udziela dłużnikowi „kredytu
kupieckiego”. Natomiast zapłata za towar lub usługę
następuje w terminie płatności weksla.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
18. Weksel
3. Funkcja obiegowa.Weksel posiada funkcję obiegową, która opiera się na
podstawie materialnej i formalnej.
Materialna podstawa funkcji obiegowej weksla wiąże się z
faktem, iż jest on papierem wartościowym czyli przedstawia
określoną wierzytelność pieniężną. Dokonanie obrotu
wekslem powoduje jednocześnie przeniesienie
ucieleśnionego w nim prawa.
Formalną podstawę funkcji obiegowej weksla stanowi
instytucja indosu, dzięki której jeden i ten sam weksel może
być wręczany jako zapłata w wielu transakcjach
handlowych.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
19. Weksel
4. Funkcja gwarancyjna.Wręczenie weksla oznacza zabezpieczenie zobowiązania
wynikającego z określonego stosunku cywilnoprawnego.
Zapłatę weksla gwarantują wszystkie osoby na nim
podpisane, a ze względu na abstrakcyjny charakter weksla,
odrywa się on od przyczyny jego wystawienia.
Dodatkowo poprzez możliwość dochodzenia
wierzytelności wekslowej w trybie postępowania
nakazowego istnieje możliwość szybkiego zaspokojenia
roszczeń z weksla.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
20. Weksel
5. Funkcja refinansowa.Funkcja ta przedstawia się jako możliwość złożenia weksla
w banku do dyskonta czyli do wykupienia go przez bank
przed terminem płatności wskazanym na wekslu. Posiadacz
weksla uzyskuje w ten sposób potrzebne środki pieniężne,
gdyż bank wypłaca mu sumę wekslową, pomniejszoną o
dyskonto (odsetki przypadające za okres od daty skupu
weksla do dnia jego płatności).
Weksle wykupione przez bank mogą zostać złożone
Narodowemu Bankowi Polskiemu do redyskonta.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
21. Weksel
Podmioty występujące w obrocie wekslowym:
Trasant – wystawca weksla trasowanego
Trasat – osoba, której trasant poleca zapłacenie sumy
wekslowej (dłużnik, płatnik)
Akceptant – trasat, który zobowiązał się do zapłaty poprzez
akcept na tracie
Remitent – osoba, której lub na której zlecenie ma być
dokonana zapłata (pierwszy wierzyciel wekslowy)
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
22. Weksel
• Indosant (żyrant) – osoba odstępująca poprzez indos prawado traty innej osobie
• Indosatariusz – osoba nabywająca prawa do traty poprzez
indos
• Domicyliat – osoba trzecia, u której weksel ma być płatny
• Awalista – osoba która udziela poręczenia wekslowego
(awalu)
• Awalant (awalat) – osoba, za którą zostało udzielone
poręczenie wekslowe
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
23. Weksel
Prawo wekslowe przewiduje dwa podstawowe rodzajeweksli:
• Weksel trasowany (weksel ciągniony, trata)
• Weksel własny (sola, suchy)
Jako odmianę weksla należy także wyróżnić weksel in
blanco (niezupełny), który może występować jako weksel
gwarancyjny lub jako weksel kaucyjny.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
24. Weksel
Weksel trasowany, zgodnie z art.1 prawa wekslowego musizawierać następujące elementy:
• Nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu w języku
w jakim go wystawiono. Słowo weksel powinno być użyte
łącznie z poleceniem zapłaty. Dopuszcza się umieszczenie
słowa „weksel” w innym miejscu dokumentu, ale
niewystarczające jest użycie go tylko w nagłówku jako
tytułu.
Brak słowa „weksel” lub jego nieprawidłowe użycie (np.
blankiet wekslowy) powoduje nieważność weksla.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
25. Weksel
• Bezwarunkowe polecenie zapłacenia oznaczonej sumypieniężnej. Weksel musi zawierać polecenie zapłaty, które
stanowi istotę weksla trasowanego i musi to być dyspozycja
skierowana do osoby trzeciej (np. „zapłaci Pan”,
„zapłacicie”). Polecenie takie musi być bezwarunkowe czyli
uzależnienie zapłaty sumy wekslowej od jakiegokolwiek
warunku lub świadczenia wzajemnego unieważnia weksel.
Jednocześnie przedmiotem zobowiązania wekslowego może
być tylko oznaczona suma pieniężna . Oznaczenie to musi
dotyczyć zarówno wysokości kwoty jak i waluty sumy
wekslowej.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
26. Weksel
• Nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata). Prawowekslowe wymaga wskazania na wekslu trasowanym osoby,
która ma zapłacić. Może to być osoba fizyczna, osoba
prawna lub inny podmiot mający prawo do zaciągania
zobowiązań (np. spółka jawna). Warunkiem ważności
weksla jest umieszczenie na nim co najmniej nazwiska
trasata.
Unieważnia weksel sytuacja, w której trasat jest
jednocześnie remitentem.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
27. Weksel
• Oznaczenie terminu płatności. Terminem płatności jesttermin w którym, zgodnie z treścią weksla, ma nastąpić
zapłata sumy wekslowej. Od terminu płatności należy
odróżnić dzień wymagalności weksla czyli dzień, w którym
można domagać się zapłaty. Te dwa terminy nie pokrywają
się jedynie wówczas, gdy termin płatności przypada na
dzień ustawowo uznany za świąteczny. W takim przypadku
dniem wymagalności jest najbliższy dzień powszedni.
Weksel, w którym nie oznaczono terminu płatności jest
ważny i płatny za okazaniem.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
28. Weksel
Zgodnie z art.33 prawa wekslowego, weksel może być płatny:- za okazaniem („a vista”). Weksel z tak oznaczonym
terminem płatności powinien być przedstawiony do zapłaty w
ciągu roku od dnia wystawienia
- w pewien czas po okazaniu. Taki termin płatności oznacza
się na wekslu według daty przyjęcia lub daty protestu z
powodu nieprzyjęcia
- w pewien czas po dacie . Są to weksle płatne po upływie
oznaczonego na wekslu czasu po dacie wystawienia weksla.
- w oznaczonym dniu. Termin taki należy oznaczyć datą dnia,
miesiąca i roku.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
29. Weksel
Oznaczenie miejsca płatności. Element ten nie jest
warunkiem ważności weksla. W przypadku braku osobnego
oznaczenia, przyjmuje się, że miejscem płatności jest
miejsce wymienione obok nazwiska trasata. Miejscem
płatności musi być faktycznie istniejąca miejscowość.
Weksel może być płatny w miejscu zamieszkania osoby
trzeciej, nazywanej domicyliatem, ale musi to być inna
osoba niż trasat. Najczęściej domicyliatem jest bank, w
którym dłużnik lub wierzyciel posiada rachunek bankowy.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
30. Weksel
• Nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zleceniema nastąpić zapłata. Oznaczenie remitenta (pierwszego
posiadacza weksla) jest warunkiem ważności weksla.
Remitentem może być osoba trzecia lub sam wystawca,
wówczas jest to weksel trasowany na zlecenie własne.
Oznaczenie remitenta może brzmieć: „zapłaci Pan na
zlecenie Jana Kowalskiego”, „zapłaci Pan Janowi
Kowalskiemu”, „zapłaci Pan Janowi Kowalskiemu, lecz nie
na jego zlecenie” (rekta-weksel), „zapłaci Pan na zlecenie
moje własne”.
Nie jest dopuszczalne aby remitentem był trasat.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
31. Weksel
• Oznaczenie daty i miejsca wystawienia. Weksel dla swejważności musi zawierać datę wystawienia weksla. Data
wystawienia może być tylko jedna nawet jeśli jest kilku
wystawców. Miejsce wystawienia jest to miejsce wskazane
jako takie na wekslu, w przypadku braku takiego oznaczenia
przyjmuje się że miejscem wystawienia jest miejsce podane
obok nazwiska wystawcy.
• Podpis wystawcy weksla. Jest wymogiem ważności
weksla. Podpis wystawcy musi obejmować całą treść
weksla, w związku z tym musi być złożony poniżej
polecenia zapłaty sumy wekslowej. Podpis ten musi
zawierać co najmniej nazwisko i zawsze być odręczny
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
32. Weksel
Weksel własny różni się od weksla trasowanego tym, że braktrasata. Zamiast bowiem bezwarunkowego polecenia zapłaty
określonej sumy pieniężnej weksel ten zawiera
bezwarunkowe przyrzeczenie jej zapłacenia. Przyrzeczenie
to wyraża się słowami „zapłacę za ten weksel” . Weksel
własny nie może być wystawiony na zlecenie własne lub na
rzecz wystawcy. Remitentem przy wekslu własnym musi być
zawsze osoba trzecia, a nie wystawca. W przeciwnym
wypadku weksel taki nie jest ważny.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
33. Weksel
1.2.
3.
4.
5.
6.
7.
Zgodnie z art.101 prawa wekslowego weksel własny zawiera:
Nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu w języku, w
jakim go wystawiono
Przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy
pieniężnej
Oznaczenie terminu płatności
Oznaczenie miejsca płatności
Nazwisko osoby, na której rzecz lub na ktorej zlecenie zapłata
ma być dokonana
Oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla
Podpis wystawcy weksla
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
34. Weksel
Weksel in blanco jest to weksel niezupełny w chwiliwystawienia, a więc taki, który nie zawiera wszystkich
elementów określonych w prawie wekslowym.
Zobowiązanie wekslowe osób podpisanych na wekslu in
blanco ma charakter bezwarunkowy i powstaje z chwilą
jego umownego wręczenia. Uprawnionemu posiadaczowi
takiego weksla przysługuje prawo jego wypełnienia. W
praktyce wekslowi in blanco towarzyszy wydanie deklaracji
wekslowej, określającej warunki i sposoby jego
wypełnienia. Jednak deklaracja może mieć tylko znaczenie
dowodowe w razie sporu.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
35. Weksel
Weksel in blanco musi zawierać co najmniej podpiswystawcy lub akceptanta, ale może tez być wypełniony
częściowo, a więc zawierać np. pewne klauzule
wekslowe. Wypełnienie weksla niezupełnego powinno
być zgodne z zawartym porozumienie, jednak wystawca
nie może cofnąć udzielonego upoważnienia. Ma ono
charakter majątkowy i jest przenośne. Uzupełnienie
weksla in blanco może nastąpić przez osobę do tego
uprawnioną czyli prawnego posiadacza weksla. Weksel in
blanco musi być wypełniony najpóźniej w chwili złożenia
protestu lub dochodzenia praw z weksla.
Weksel in blanco może być przeniesiony przez zwykle
wręczenie, przelew, dziedziczenie lub indos.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
36. Weksel
Weksel w rozliczeniach transakcji handlumiędzynarodowego ma szerokie zastosowanie.
Wypełniony weksel może być:
- wręczony zamiast zapłaty w transakcjach handlowych,
szczególnie jeżeli eksporter sprzedaje towar w kredycie
kupieckim
- złożony w banku do dyskonta
- oddany w zastaw jako zabezpieczenie płatności
- złożony do inkasa w terminie płatności
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
37. Weksel
Weksel in blanco (niezupełny) może być złożony:- jako zabezpieczenie udzielonego kredytu (z poręczeniem
lub bez) lub pożyczki
- jako zabezpieczenie zapłaty cła przy warunkowej
odprawie celnej (z poręczeniem lub bez)
- jako zabezpieczenie zapłaty za zakupione towary i usługi
(z poręczeniem lub bez)
- zamiast wadium przy przetargach
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
38. Weksel
W przypadku rozliczeń dokonywanych przy pomocy wekslitrzeba zachować dużą ostrożność, także ze względu na
różne systemy prawa wekslowego. Osoba przyjmująca
weksel powinna:
poznać prawo wekslowe swojego kraju oraz kraju akceptu
i płatności weksla;
przed podjęciem decyzji o płatności z zastosowaniem
weksla sprawdzić kondycję finansową i solidność kupiecką
swojego partnera
Sprawdzić czy sposób wystawienia weksla i jego treść są
zgodne z prawem miejsca realizacji weksla
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
39. Weksel
pamiętać, by treść weksla była zgodna z ustaleniamikontraktu, a także akredytywy, jeżeli występuje;
upewnić się czy otrzymany z akceptem importera weksel
będzie nadawał się do dyskonta
zweryfikować czy osoby podpisane na wekslu mają prawo
do reprezentowania firmy w zakresie podpisywania
zobowiązań wekslowych
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
40. Weksel
Czym różni się anglosaski systemwekslowy od systemu prawa
wekslowego kontynentalnego?
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
41. Weksel
System anglosaski różni się od systemu konwencyjnego
następującymi cechami:
Nie ma konieczności użycia słowa „weksel” w samym
tekście dokumentu wekslowego
Jest możliwość wskazania okaziciela jako remitenta
Nie jest wymagane ścisłe określenie daty płatności
Ważne są weksle o kilku datach płatności
Nie występuje instytucja poręczenia wekslowego
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego
42. Weksel
• Wystawca może zwolnić się od odpowiedzialności zazapłatę weksla przez umieszczenie obok swojego podpisu
klauzuli „bez regresu”
• Występuje różnica co do dni wymagalności weksla oraz co
do zarzutów wekslowych
• Odmiennie został określony termin przedstawienia do
przyjęcia weksla trasowanego, który jest płatny za
okazaniem lub w pewien czas po okazaniu.
Kraków 2016
Krakowska Akademia
im.Andrzeja Frycza
Modrzewskiego