7-9

1.

ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ АХУАЛ ОРНАТУ
«Көбелек» арқылы
бойынша топтарға бірігеді
«Көңіл күй» әдісі бойынша
жағымды психологиялық
ахуал орнату
© FokinaLidia

2.

Үй тапсырмасы сұрау
«Бонкамат» әдісі
© FokinaLidia

3.

«Кинометафора» әдісі
https://youtu.be/Fbw0it8Pf_w?si=S4av9ynBv
PdnjgY4
© FokinaLidia

4.

Сабақтың тақырыбы:
Өсімдіктер мен жануарлар
үшін тыныс алудың маңызы.
Тынысалу - энергия көзі
© FokinaLidia

5.

Оқу мақсаты:
7.1.4.1 - тірі ағзалардағы тыныс алу
маңызын сипаттау;
Сабақ мақсаты:
Тірі ағзалардағы тыныс алудың маңызын
сипаттау, оның тіршілік әрекеті үшін энергия
өндірудегі рөлін түсіндіру және мысалдар
келтіру.
© FokinaLidia

6.

«Кім?, не?, қайда?» әдісі
1-тапсырма
1 жұп:Өсімдіктердегі тыныс алу:
Өсімдіктердің тыныс алу процесі қалай жүреді?
Өсімдіктердегі тыныс алудың фотосинтезбен байланысы.
Өсімдіктер үшін тыныс алудың жылдамдық рөлі.
2 жұп:Жануарлардағы тыныс алу:
Жануарлар ағзасындағы тыныс алу жолдары мен мүшелерінің қызметі.
Аэробты және анаэробты тыныс алу түрлері және олардың жануарлар үшін маңызы.
Тыныс алу энергиясының жануарлардың қозғалысы мен әрекетіне әсері.
3 жұп:Тыныс алудың экологиялық маңызы:
Өсімдіктер мен жануарлардың тыныс алу арқылы жүкқышқыл газы мен оттегінің айналымына қосатын.
Табиғи орта жағдайларының (температура, аурулық) тыныс алу жылдамдығына әсері.
Тыныс алу мен экожүйедегі энергия айналымының өзара байланысы.
4 жұп:Тыныс алу және энергия өндіру:
Тыныс алу процесіндегі энергияны өндіру (АТФ молекуласының рөлі).
Энергияның өсімдік пен жануар ағзаларында қолданылуы (өсу, көбею, қозғалыс).
Ағзадағы энергия тапшылығының салдары.
© FokinaLidia

7.

2-тапсырма.
Жұптық жұмыс
Wortwall плотформасында тапсырмаларды
оқушылар орындайды
1 жұп тапсырмасы:
https://wordwall.net/ru/resource/38911015
2 жұп тапсырмасы
https://wordwall.net/ru/resource/65569790
© FokinaLidia

8.

Функционалдық сауаттылық тапсырмасы
Тыныс алу – энергия көзі
Тыныс алу – тірі ағзаларда энергия алу үшін күрделі биохимиялық процесс.
Оттегін пайдалану арқылы органикалық қосылыстарды (негіз процессінен жинақ)
ыдырат, энергияны (АТФ молекулалары түрінде) өндіреді. Энергия ағзаның
тіршілік етуіне байланысты барлық процестерді жүзеге асыру, мысалы, қозғалу,
өсу, даму, тыныс алу және тағы басқа.
Өсімдіктердегі тыныс алу
Өсімдіктерде тыныс алу процесі күндіз де, түнде де жүреді. Олар фотосинтез
кезінде күн сәулесін пайдаланып, қуатқышқылынан органикалық қосылыстар,
жинақталған, синтездейді. Дегенмен, өсімдіктер осы органикалық түрде
ыдыратып, энергия алу үшін тыныс алады. Тыныс өнімдерді оттегінің алуы
ыдыратып, өнімқышқыл газын шығарады. Өсімдіктер тыныс алу процесі үшін
түнде маңызды, осы уақытта фотосинтез тоқтап, өсімдік тек тыныс алу арқылы
энергия алады.
© FokinaLidia

9.

Жануарлардағы тыныс алу
Жануарлар ағзасында тыныс алу процестері өсімдіктермен түрлі болады. Жануарлар тек
оттегін пайдаланып, энергия алу үшін аэробты тыныс алады. Алайда, кейбір жағдайларда
(өттегі жетіспеген) жануарлар анаэробты тыныс алуға да болады. Аэробты тыныс кезінде
толық ыдырап, көп энергия энергия, яғни АТФ молекулалары алу. Ал анаэрты тыныс алу
кезінде оттегінің қуатсыз энергиясы аз жұмыс процесс, мысалы сүтқоректілерде бұл
еттердің шаршауына әкеледі.
Тыныс алу және энергияның маңызы
Тыныс алу ағза үшін өте маңызды, ол тіршілікке энергияны береді. Өсімдіктер мен
жануарлар ағзаларының барлығы өз жұмысы үшін энергияны үнемі қажет етеді. Өсімдіктер
осы энергияны өсіп-өну, гүлдену және пісіп-жетілу үшін пайдалануды. Жануарлар
энергияны қозғалу, тамақ ішу, жылу шығару және басқа да тіршілік әрекеттерін жүргізу
үшін жұмсайды.
Тапсырма:
Өсімдіктер мен жануарларда тыныс алу процесінің ерекшеліктерін сипаттаңыз.
Тыныс алу процесінің ағза үшін маңыздылығын түсіндіріңіз.
Тыныс алу және энергияның ағзадағы күйіне байланысты қандай өзгерістер болады?
© FokinaLidia

10.

Жаңа сабақты бекіту «Баскетбол әдісі»
© FokinaLidia