Ҳимоя тақдимоти Ережепова Жиенгул апа

1.

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ОЛИЙ ТАЪЛИМ, ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР ВАЗИРЛИГИ
ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ИҚТИСОДИЁТ УНИВЕРСИТЕТИ ҲУЗУРИДАГИ
ПЕДАГОГ КАДРЛАРИНИ ҚАЙТА ТАЙЁРЛАШ ВА УЛАРНИНГ МАЛАКАСИНИ
ОШИРИШ ТАРМОҚ МАРКАЗИ
ҚОРАКАЛПОҚ ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ
ЕРЕЖЕПОВА ЖИЕНГУЛ ТАЖЕТОВНА
“Эконометрика асослари” фанидан
“Эконометрик тадқиқотларда жуфт регрессион
– корреляцион таҳлил ”
модули буйича
БИТИРУВ ИШИ
ТАҚДИМОТИ
Тошкент 2025

2.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 27 августдаги
“Олий таълим муассасалари раҳбар ва педагог кадрларининг
узлуксиз малакасини ошириш тизимини жорий этиш
тўғрисида”ги ПФ-5789-сон Фармони.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 23
сентябрдаги 797-сон «Олий таълим муассасалари раҳбар ва педагог
кадрларининг малакасини ошириш тизимини янада
такомиллаштириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги
қарори.
•мутахассислик
бўйича
мустақил
малака ошириш;
• муқобил малака ошириш;
•таълим
дастурлари
асосида ихтисослаштирилган қайта тайёрлаш
ва малака ошириш
муассасаларида
бевосита
ўқиш шаклларини ўз ичига олади.

3.

Битирув ишининг мақсади:
таълим
муассасаларида
• Олий
“ Э ко н ом е т р и ка а с о с л а р и ”
фанининг
“Эконометрик тадқиқотларда жуфт регрессионкорреляцион таҳлил” мавзуcидан модул тайёрлаб
амалиётга татбиқ этиш ҳиcобланади.

4.

Битирув ишининг вазифалари:
• Модулли
ўқитиш
тизимининг
ўқув
жараёнидаги
долзарблигини очиб бериш;
• Олий
таълим
муассасаларида
“Э к о н о м е т р и к а
а с о с л а р и ” фанини
ўқитишда
модулли
таълим
технологиясидан фойдаланиш йўллари ва имкониятларини
аниқлаш;
• “Э к о н о м е т р и к а
а с о с л а р и ” фанининг
ўқитиш
технологиясини “Эконометрик тадқиқотларда жуфт регрессионкорреляцион таҳлил” мавзусини модулли яратиш, яъни, мавзу
бўйича силлабус, маъруза матн, назарий ва амалий машғулотларни
олиб бориш технологиялари, кейслар, тестлар, ишланмалар
амалий топшириқлар ишлаб чиқиш;
• Олий
таълим
муассасаларида
“Э к о н о м е т р и к а
а с о с л а р и ” фанини ўқитишда модулли ўқитиш тизимини
қўллаш бўйича хулоса ва тавсиялар бериш.

5.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 8
октябрдаги “Ўзбекистон Республикаси олий таълим
тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини
тасдиқлаш тўғрисида”ги ПФ-5847-сон Фармони
• Таълимнинг янги модели
• Ўзбекистонда таълим-тарбия соҳасини ислоҳ
қилишнинг асосий тамойилларидан бири бу “шахс
манфаати ва таълим устуворлиги” бўлиб, у
мамлакатимизда олиб борилаётган ижтимоий сиёсат,
шунингдек, модулли ўқитиш технологиясининг
асосини белгилаб беради. Шундан келиб чиқиб,
таълимнинг янги модели заминида қуйидагилар
ётади:

6.

• таълимнинг ҳар бир шахсга йўналтирилганлиги ва тизимли
ёндашув,
таълим
субъектлари
муносабатларини
демократлаштирилиши
ва
инсонпарварлаштирилиши;
• таълимда талабалар ролини ўзгариши, улар ўқув
фаолиятини
мустақил
олиб
борувчи,
таълим
жараёнининг тенг ҳуқуқли субъектлари;
• таълимда ўқитувчининг ролини ўзгариши, яъни у мустақил
ўқув
фаолиятининг
ташкилотчиси,
талабаларнинг
жонкуяр
маслаҳатчиси ва ёрдамчиси. Талабалар
билими, кўникмаси, интилишларига қараб уларни тўғри
йўлга йўналтириб турувчиси;
• таълимнинг усуллари ва воситаларининг ўзгариши.
муаммоли
вазиятлар,
фаол
ижодий-тадқиқий
фаолиятни
яратишга асосланган, масалалар ечимини
қидириш ва ечиш, билимларни
амалда
қўллашга
йўналтирилган
фаол
ва интерфаол усуллар анъанага
айланмоқда.

7.

“Э к о н о м е т р и к а а с о с л а р и ”
фани
•“Э к о н о м е т р и к а
ўқитиш
асослари”
фанини
модулли
тизими, таълим технологияси, ўқитувчидан талаб
қилинадиган пухта илмий- назарий
педагогик-тарбиявий
масъулиятини
билимга
эга
малакани кучайтириб
юклайди,
бўлиш
ва
бориш
талабаларга мавзуларнинг асосий
материалларини қисқа ва тушунарли тилда этказиб беришга,
билим,
маълумот
ва
таърифлаш,
ҳамда
интерфаол
усуллардан
талабаларнинг
ахборотларни
талабалар
иқтисодий
билан
самарали
идрок
жадаллаштиришга хизмат қилади.
қиёслаш, гуруҳлаш,
мулоқотда, ўқитишда
фойдаланиш
ва
тафаккур
орқали
жараёнини

8.

•Президентимиз Ш.М.Мирзиёев томонидан 2019
йилнинг 8 октябрида “Ўзбекистон Республикаси олий
таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш
концепциясини тасдиқлаш тўғрисида”ги Фармони
имзоланди.
• Ушбу муҳим ҳужжатда “Pеспубликадаги камида 10 та
олий таълим муассасасини халқаро эътироф этилган
ташкилотлар рейтингининг биринчи 1 000 та ўриндаги
олий таълим муассасалари рўйхатига киритиш ва олий
таълим муассасаларида ўқув жараёнини босқичмабосқич кредит-модуль тизимига ўтказиш” белгилаб
берилди.
• Шунингдек, 2030 йилга қадар республикадаги барча
олий таълим муассасаси (ОТМ)нинг 85 фоизи,
жумладан, 2020/2021 ўқув йилининг ўзида 33 та олий
таълим даргоҳини кредит-модуль тизимига ўтказиш
кўрсатиб ўтилди.

9.

Кредит-модуль тизими
• Кредит-модуль тизими, бу — таълимни ташкил
этиш
жараёни
бўлиб,
ўқитишнинг
модуль
технологиялари жамламаси ва
кредит
ўлчови
асосида баҳолаш модели
ҳисобланади. Уни бир бутунликда
олиб
бориш серқирра ҳамда мураккаб тизимли
жараёндир.
Кредит-модуль тамойилида
иккита
асосий
масалага
аҳамият
берилади: талабаларнинг мустақил ишлашини
таъминлаш;
талабалар
билимини
рейтинг
асосида баҳолаш.

10.

Kредит-модуль тизими тамойиллари
Kредит-модуль тизими қандай тамойиллар
асосида қурилган? ECTS (European Credit Transfer and
Accumulation System) кредит - модуль тизими муайян
тамойиллар асосига қурилган. Улар қуйидагилар:
1) Талабага
йўналтирган таълимни ташкил
этиш (student-centered education);
2) Таълимда
шаффофликка эришиш
(transparent education);
3) Таълимда
мослашувчанликни
кучайтириши (improving flexiblity);
4) Талабалар
мобиллигини кучайтириш
(improving student mobility).

11.

12.

ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИГА РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
ВА ЗАМОНАВИЙ УСУЛЛАРНИ ЖОРИЙ ЭТИШ
Таълим жараёнларини рақамли технологиялар асосида
индивидуаллаштириш,
масофавий
таълим
хизматларини ривожлантириш, вебинар (лекцияни бошқа
ўқув хонасидан ёки олий таълим муассасасидан онлайн
ўзлаштириш), “blended learning” (аввалдан ёзилган
лекция ва семинар машғулотларини уйда ўзлаштириш) ва
“flipped classroom” (лекцияни уйда ўзлаштириш,
семинар машғулотини олий таълим муассасасида
бажариш) технологияларини амалиётга кенг жорий этиш
назарда тутилди.

13.

Flipped learning is a pedagogical approach
Тескари таълим педагогик ёндашуви
“Flipped learning is a pedagogical approach in which the
conventional notion of classroom-based learning is inverted, so that
students are introduced to the learning material before class, with
classroom time then being used to deepen understanding through
discussion with peers and problem-solving activities facilitated by
teachers.”
•“Тескари таълим - бу анъанавий ёндашувдан тубдан фарқ
қилувчи педагогик ёндашув бўлиб бунда талабалар дарсдан олдин
ўқув материали билан таништирилади, дарсда эса, талабалар
ўқув материалини чуқурлаштириш учун фойдаланиладилар. Улар
дарсда тенгдошлари билан мунозара ва муаммоларни ҳал қилиш
бўйича муҳокама олиб борадилар. Ўқитувчилар эса фақат уларни
қўллаб-қувватлаб турадилар”.
Манба: https://www.heacademy.ac.uk/knowledge-hub/flipped-learning

14.

Анъанавий таълим
Тескари таълим
TRADITIONAL APPROACH
FLIPPED LEARNING APPROACH
Материал талабаларга ўқитувчи томонидан Талабалар
дарсдан олдин ўзларининг
айтилган тезликда берилади.
тезлигида маълумотни ўзлаштирадилар.
Материал асосан гапирилади, эҳтимол Материал ҳар қандай мавжуд оммавий
PowerPointда қўллаб-қувватланади.
ахборот воситаларида бўлиши мумкин:
оғзаки ёки ёзма ёки комбинацияда (Видео,
илмий мақола, газета материали).
Маърузада талабалар доимий равишда Аудиторияда талабалар ўзаро таъсирнинг
қабул қилиш режимида қатнашадилар.
ҳар хил турларида қатнашади.
Ўқувчилар одатда олд томонга қараб Талабалар гуруҳларда, ресторан услубида
қаторларда ўтиришади.
ёки
стуллар доирасида
ўтиришлари мумкин.
Талабалар мавзуни қабул қилишади
Талабалар мавзуни ўзлаштириши билан
ва кейинчалик эсдан чиқаришлари мумкин. бошланади
ва
кейин
уларнинг
тушунганлари аудиторияда текширилади.
Талабалар асосан яккаланиб қоладилар.
Ўрганиш ижтимоий фаолиятга айланади.
Ўқитувчига юқори даражада боғлиқлик.
Талабаларнинг
талабалар ўртасидаги
ўзаро боғлиқлиги.
Билим талабалар ва ўқитувчи
билан биргаликда ишлаб чиқарилади.
Билим ўқитувчи томонидан узатилади.

15.

Гуруҳларда ишлаш
BUZZZ group……………….
• Дарсда талабалар 5-10 кишидан иборат гуруҳларга бўлинди.
Тузилган мунозарали саволлар муҳокама қилинди.
• Гуруҳлар
саволларга жавоб бердилар. Фаол лидерлар аниқланди
ва
баҳолар билан рағбатлантирилди.
• Хулосалар қилинди.
• Кейинги дарс муҳокамаси учун мавзу олдиндан бериб юборилди.

16.

Корреляцион боғланишлар
Ижтимоий-иқтисодий жараёнлар ўртасидаги ўзаро
боғланишларни ўрганиш эконометрика фанининг муҳим
вазифаларидан биридир. Бу жараёнда икки хил белгилар ёки
кўрсаткичлар иштирок этади, бири боғлиқ бўлмаган
ўзгарувчилар, иккинчиси боғлиқ ўзгарувчилар ҳисобланади.
Биринчи турдаги белгилар бошқаларига таъсир этади,
уларнинг ўзгаришига сабабчи бўлади. шунинг учун улар омил
белгилар деб юритилади, иккинчи тоифадагилар эса натижавий
белгилар дейилади. Масалан, истеъмолчининг даромади ортиб
бориши натижасида унинг товар ва хизматларга бўлган талаби
ошади. Бу боғланишда талабнинг ортиши натижавий белги,
унга таъсир этувчи омил, яъни даромад эса омил белгидир.

17.

Ижтимоий-иқтисодийжараёнлар
жараёнларорасида
орасидаўзаро
ўзаро
Ижтимоий-иқтисодий
боғланишлархарактерига
характеригақараб
қарабикки
иккитурга
тургабўлинади:
бўлинади:
боғланишлар
Функционал
Функционалбоғланишлар
боғланишлар
Корреляционбоғланишлар
боғланишлар
Корреляцион
Функционал
Функционал боғланиш
боғланиш -- бу
бу
шундай
шундай тўлиқ
тўлиқ боғланишки,
боғланишки,
унда
унда бир
бир белги
белги ёки
ёки белгилар
белгилар
ўзгариш
ўзгариш қийматига
қийматига ҳар
ҳар доим
доим
натижанинг
натижанинг маълум
маълум меъёрда
меъёрда
ўзгариши
ўзгариши мос
москелади.
келади.
Корреляцион боғланиш
боғланиш -- бу
бу
Корреляцион
шундай тўлиқсиз
тўлиқсиз боғланишки,
боғланишки,
шундай
унда омилларнинг
омилларнинг ҳар
ҳар бир
бир
унда
қийматига турли
турли замон
замон ва
ва
қийматига
макон
шароитларида
макон
шароитларида
натижанинг
ҳар
хил
натижанинг
ҳар
хил
қийматлари мос
мос келади.
келади. Бу
Бу
қийматлари
ҳолда омиллар
омиллар тўлиқ
тўлиқ сони
сони
ҳолда
номаълумдир.
номаълумдир.

18.

Омилларнинг ҳар бир қийматига турли
шароитларида натижавий белгининг ҳар хил қийматлари
мос келадиган боғланиш корреляцион боғланиш ёки
муносабат дейилади. Корреляцион боғланишнинг
характерли хусусияти шундан иборатки, бунда
омилларнинг тўлиқ сони номаълумдир. Шунинг учун
бундай боғланишлар тўлиқсиз ҳисобланади ва уларни
формулалар орқали тақрибан ифодалаш мумкин, холос.
Корреляция сўзи лотинча correlation сўзидан олинган
бўлиб, ўзаро муносабат, мувофиқлик, боғлиқлик деган
маънога эга.
Икки ҳодиса ёки омил ва натижавий белгилар орасидаги
боғланиш жуфт корреляция деб аталади.

19.

Нолинчи босқич.
Маълумотлар-ни
тўплаш
Талаблар. Маълумотлар тўплами вақт ва маконда бир жинсли ва миқдорий
ўлчанадиган бўлиши керак. Моделаги маълумотлар сони омиллардан 4-6
марта кўп бўлиши зарур.
1-босқич.
Боғланишлар-нинг
корреляцион таҳлили
а) Корреляция матрицасини ҳисоблаш.
б) Корреляцион матрица таҳлили. Боғланишнинг характери (тўғри,
тескари) ва зичлигини аниқлаш.
2-босқич.
Регрессион
моделларни тузиш
Аҳамиятли боғланишнинг аниқ ўлчамини
параметрларини ҳисоблаш, яъни
константани
коэффициентларини.
3-босқич
Моделнинг статистик
аҳамиятлигини
текшириш
Олинган моделни башоратлашда қўлланилишини текшириш.
Бунда муҳим ролни детерминация коэффициенти ва Фишер мезони
ўйнайди .
4-босқич
Моделни
қўллаш
топиш. Модел
ва
регрессия
Агар тадқиқ қилинган модел статистик аҳамиятли бўлса, уни башоратлаш
қўллаш мумкин. Агар аҳамиятсиз бўлса, у ҳолда чизиқсиз моделдан
фойдаланилади ёки янги маълумотлар тўпланади.

20.

Корреляцион боғланиш
Тури бўйича
Шакли бўйича
Тескари
Тўғри
Боғланиш зичлиги
бўйича
Суст
Ўртача
Зич
Тўғри чизиқли
Чизиқсиз
Омиллар бўйича
Кўпликда
Жуфт

21.

Корреляцион
Корреляционбоғланишларни
боғланишларниўрганишда
ўрганишда икки
икки
тоифадаги
масалалар
кўндаланг
бўлади.
Улардан
бири
ўрганилаётган
тоифадаги масалалар кўндаланг бўлади. Улардан бири ўрганилаётган
ҳодисалар
ҳодисалар(белгилар)
(белгилар)орасида
орасидақанчалик
қанчаликзич
зич(яъни
(яъникучли
кучлиёки
ёкикучсиз)
кучсиз)
боғланиш
мавжудлигини
баҳолашдан
иборат.
Бу
корреляцион
таҳлил
боғланиш мавжудлигини баҳолашдан иборат. Бу корреляцион таҳлил
деб
дебаталувчи
аталувчиусулнинг
усулнингвазифаси
вазифасиҳисобланади.
ҳисобланади.
Коррреляцион
Коррреляцион таҳлил
таҳлил деб
деб ҳодисалар
ҳодисалар орасидаги
орасидаги боғланиш
боғланиш зичлик
зичлик
даражасини
баҳолашга
айтилади.
даражасини баҳолашга айтилади.
Корреляцион
Корреляцион таҳлил
таҳлил корреляция
корреляция коэффициентларини
коэффициентларини аниқлаш
аниқлаш ва
ва
уларнинг
муҳимлигини,
ишончлилигини
баҳолашга
асосланади.
уларнинг муҳимлигини, ишончлилигини баҳолашга асосланади.
Корреляциякоэффициенти
коэффициенти(r)
(r)–1
–1дан
дан+1
+1оралиғида
оралиғидабўлади.
бўлади.Агар
Агар
Корреляция
бўлсаомиллар
омилларўртасида
ўртасидабоғланиш
боғланишмавжуд
мавжудэмас,
эмас, бўлса,
бўлса,тўғри
тўғрибоғланиш
боғланиш
бўлса
мавжуд - -тескари
тескарибоғланиш
боғланишмавжуд
мавжуд функционал
функционалбоғланиш
боғланишмавжуд.
мавжуд.
мавжуд
Боғланишзичлик
зичликдаражаси
даражасиодатда
одатдақуйидагича
қуйидагичаталқин
талқинэтилади.
этилади.Агар
Агар гача
гача
Боғланиш
кучсизбоғланиш;
боғланиш;
––кучсиз
ўртачазичликдан
зичликданкучсизроқ
кучсизроқбоғланиш;
боғланиш;
––ўртача
ўртачабоғланиш;
боғланиш;
––ўртача
ўртачаданзичроқ
зичроқбоғланиш;
боғланиш;
––ўртачадан
зичбоғланиш.
боғланиш.
––зич

22.

Боғланишлар чизиқли бўлса, у ҳолда боғланиш зичлиги баҳолашда корреляция
коэффициентидан фойдаланиш мумкин:
r
,
x y x y
x y
бу ерда, ва мос равишда ва ўзгарувчиларнинг ўртача квадратик четланишидир ва улар
қуйидаги формулалар ёрдамида ҳисобланади:
n
x
n
x i x
2
y
i 1
n
,
y y
i 1
2
i
n
Шунингдек, корреляция коэффициентини ҳисоблашнинг қуйидаги модификацияланган
формулаларидан ҳам фойдаланиш мумкин:
n
xi x yi y
r i 1
n x y
r
ёки .
n
n
n
i 1
i 1
i 1
n xy x y
n 2 n 2 n 2 n 2
n x x n y y
i 1 i 1
i 1
i 1

23.

Регрессион
Регрессионтаҳлил
таҳлилнатижавий
натижавийбелгига
белгигатаъсир
таъсирэтувчи
этувчиомилларнинг
омилларнинг
самарадорлигини
аниқлаб
беради.
самарадорлигини аниқлаб беради.
Регрессия сўзи лотинча regressio сўзидан олинган бўлиб, орқага ҳаракатланиш
деган маънога эга. Бу атама корреляцион таҳлил асосчилари Ф.Гальтон ва
К.Пирсон номлари билан боғлиқдир.
Регрессион таҳлил натижавий белгига таъсир этувчи белгиларнинг
самарадорлигини амалий жиҳатдан етарли даражада аниқлик билан баҳолаш
имконини
беради. Регрессион
таҳлил ёрдамида ижтимоий-иқтисодий
жараёнларнинг келгуси даврлар учун башорат қийматларини баҳолаш ва уларнинг
эҳтимол чегараларини аниқлаш мумкин.
Регрессион ва корреляцион таҳлилда боғланишнинг регрессия тенгламаси
аниқланади ва у маълум эҳтимол (ишончлилик даражаси) билан баҳоланади,
сўнгра иқтисодий-статистик таҳлил қилинади.
Регрессия
Регрессия тенгтенгламаси
ламаси
шаклини
шаклини
танлашда
танлашда
қуйидагиларга
қуйидагиларга
риоя
қилиш
риоя
қилиш
лозим:
лозим:
Боғланишнинг
Боғланишнинг умумий
умумий шакли,
шакли, табиати
табиати вава
характерига
характерига нисбатан
нисбатан профессионал
профессионал тушунча
тушунча
мос
келиши
керак.
мос келиши керак.
Интерпретация
Интерпретация вава амалий
амалий қўллашда
қўллашда осон
осон
бўлган
тенгламаларнинг
энг
содда
шаклларидан
бўлган тенгламаларнинг энг содда шаклларидан
фойдаланиш
фойдаланишлозим.
лозим.

24.

АССЕСМЕНТ
Маълум бир товарга бўлган талаб миқдори ( ) ва таклиф миқдори ( ) нинг
баҳога (P) нисбатан маълумотлари қуйидаги жадвалда
келтирилган. Ушбу
Qd
Qs
маълумотлар асосида талаб ва таклиф миқдорларининг регрессия тенгламаларини
аниқланг, мувозанат баҳони топинг ҳамда мувозанат сотиш ҳажмини ҳисобланг:
Qd a0 a1 P
Маҳсулотга бўлган талаб
миқдори, минг дона
Qd
10
7
6
5
3
1
Qs b0 b1 P
Маҳсулотнинг Маҳсулотнинг таклиф
баҳоси, сўм
миқдори, минг дона
P
Qs
2
4
6
8
10
12
6
8
10
11
14
16

25.

Таҳлил қилинг
Шоколад
ишлаб
чиқарувчи
фирма
фаолиятининг
қатор
йиллар бўйича кўрсаткичлари
қуйидаги жадвалда келтирилган.
Барча омиллар орасида жуфт ва
хусусий
корреляция
коэффициентлари ҳисоблансин,
таҳлил қилинсин ва танланган
омиллар асосида эконометрик
модель
тузилсин.
Тузилган
регрессия
тенгламасини
аҳамияти
аппроксимация
ҳатолиги ва Фишер меъзони
ёрдамида баҳолансин.
Рақобатчининг Истеъмол
Реклама
Бир
Сотиш
бир бирлик
харажатла
Вақт, ҳажми, харажатлар бирлиги
маҳсулоти
ри индекси,
t
млн. сўм, и, млн. сўм, баҳоси,
баҳоси
X1
X2
X4
Y
X
3
2006
126
4,0
15,0
17,0
100,0
2007
137
4,8
14,8
17,3
98,4
2008
148
3,8
15,2
16,8
101,2
2009
191
8,7
15,5
16,2
103,5
2010
274
8,2
15,5
16,0
104,1
2011
370
9,7
16,0
18,0
107,0
2012
432
14,7
18,1
20,2
107,4
2013
445
18,7
13,0
15,8
108,5
2014
367
19,8
15,8
18,2
108,3
2015
367
10,6
16,9
16,8
109,2
2016
321
8,6
16,3
17,0
110,1
2017
307
6,5
16,1
18,3
110,7
2018
331
12,6
15,4
16,4
110,3
2019
345
6,5
15,7
16,2
111,8
2020
364
5,8
16,0
17,7
112,3
2021
384
5,7
15,1
16,2
112,9

26.

Қуйидаги жадвалда келтирилган маълумотлар асосида
корреляция коэффициенти аниқлансин.
Бу ерда Y - истеъмол харажатлари, Х - шахсий даромад.
Корреляция
коэффициентини аҳамияти Стьюдент меъзони бўйича текширилсин ва
детерминация коэффициенти ҳисобланиб, иқтисодий таҳлил ўтказилсин.
Йиллар
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
Y
195,0
209,8
219,8
238,0
238,0
256,9
269,9
285,2
293,2
313,5
328,2
337,3
356,8
375,0
399,2
X
207,7
207,7
238,7
252,5
256,9
274,4
292,9
308,8
317,9
337,1
349,9
364,7
384,6
402,5
431,8

27.

Кейс
КЕЙС
“ТАЖЕТ” ФЕРМЕР ХЎЖАЛИГИНИНГ ЮҚОРИ ФОЙДАСИНИ ТАЪМИНЛАШДА
ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ТАРКИБИНИ ҚАНДАЙ ОПТИМАЛЛАШТИРИШ МУМКИН?
Кейс 5230100 – “Иқтисодиёт (тармоқлар бўйича)” таълим йўналиши талабаларига
мўлжалланган.
Ўқув предмети: «Эконометрика»
Кейснинг мақсади: аниқ корхонада иқтисодий-математик моделлаштириш, таҳлил қилиш
(ҳолатни баҳолаш) ва қарор қабул қилиш бўйича талабаларнинг кўникмаларини
ривожлантиришдан (амалий ҳолатда асосий иқтисодий-математик усуллар ва моделларни
қўллаш ва стратегияни ишлаб чиқиш) иборат.
Кутилаётган ўқув натижалари: кейс билан ишлаш натижасида талабалар қуйидаги
малакаларга эга бўладилар:
- иқтисодий-математик моделлаштиришнинг предмет соҳасини ифодалайдилар;
- ресурслар, чегаравий шартлар ва функционал алоқалар тўпламини аниқлайдилар;
- корхоналарда ассортимент маҳсулотлар ишлаб чиқариш режасини туза оладилар;
- корхоналарда чизиқли дастурлаш масалаларининг иқтисодий-математик моделларини ярата
оладилар;
- тузилган иқтисодий-математик моделларни компьютерда маълум амалий дастурлаш
пакетлари ёрдамида еча оладилар;
- масалаларнинг миқдорий ечимини ҳисоблаб, иқтисодий таҳлил ўтказа олади;
- таҳлил натижалари бўйича оптимал қарорлар қабул қила оладилар.

28.

Даражали тестлар
“ Эконометрика асослари” ф а н и д а н ў қ и т и ш н и н г м а з м у н л и қ и с м и , ў қ и т и ш м а қ с а д л а р и х а м д а д а р а ж а л и
тестлар
Мавзу
“ Эконометрик тадқиқотларда жуфт регрессион – корреляцион таҳлил”
Ўзлаштириш
Мақсад
Натижа
Те с т
Жавобини белгилаш
даражаси
“Ҳа”
I.
Кор ре л яци я
“Йўқ”
ко эфф ици е нти ва
Ўқувчилик
Талабалард а
Т а л а б а Экономе
детерминация
ка оид
Эконометрик
трик
ко эфф ици е нти
(таниш
тадқиқотларда
тадқиқотларда
уртасида фарк
бўйича
жуфт регрессион –
жуфт регрессион
борми?
ҳаракатлакорреляцион
– корреляцион
Р е г р е с с и я т е н гл а м а с и –
a) Таъсир этувчи омиллар орасидаги
ниши)
таҳлил б ў й и ч а
таҳлилни
б у. . .
муносабат;
Туш унчаасосий
тушуниб
b) *Натижавий омил ва унга таъсир этувчи
ларни
тушунчалар
олади ;
омиллар орасидаги боғланишнинг шакли;
қайтаради;
ни
c) Асосий омил ва унга таъсир этувчи омиллар
шакллантир
орасидаги боғланиш зичлиги;
d) Омиллар орасидаги муносабатни
иш
кўрсатмайди.
II.
Тартиблил
ик ка оид
(алгоритм
) (намуна,
ўхшашлик
бўйича
ҳаракатланиш)
III.
Ижодий
фикрловчиликка
оид
(евристик
ҳаракатларни
танлаш)
Талабалард а
Эконометрик
тадқиқотларда
жуфт регрессион –
корреляцион
таҳлил
тўғрисида
билимларни
шакллантир
иш
Талабалард а
Эконометрик
тадқиқотларда
жуфт регрессион –
корреляцион
таҳлил б ў й и ч а
шахсий
тартибни
ташкил этиш
ва мус т а қ ил
ижодий
изланишни
олиб бориш
кўникмалар
ини
шакллантир
иш
Корреляцион
таҳлилнинг
турларини
таснифлайди,
ху сус и я тл ар и
ни
умумлаштири
б ишончли
далиллар
келтиради.
Берилган
маълумотлар
асосида чизикли
корреляция
коэффициенти
ҳисоблансин ва
регрессия
тенгламаси тузиш
урганилади.
Тузилган
регрессия
тенгламасини
аҳамияти
аппроксимация
ҳатолиги ва
Фишер меъзони
ёрдамида
баҳоланм
мъезонларини
урганиш.
Боғланишлар
чизиқли бўлса, у
ҳолда боғланиш
зичлиги баҳолашда
кор р е л я ц и я
ко эф ф и ци е н т и
формуласини
белгиланг:
r
x y x y
x y
- корреляция коэффициенти ҳисоблансин;
- регрессия тенгламаси тузилсин;
- регрессия тенгламасини aҳамияти
аппроксимация ҳатолиги ҳисоблансин;
- Фишер меъзони ёрдамида баҳолансин

29.

Талабаларни мустақил ишлари
Тaлaбaлap муcтaқил ишлapини тaшкил этишдa қуйидaги вaзифaлapни
бaжapишлapи лoзим:
-янги билимлapни муcтaқил тapздa пухтa ўзлaштиpиш кўникмaлapигa эгa
бўлиш;
-зapуp мaълумoтлapни излaб тoпиш учун қулaй уcуллapни вa вocитaлapни
aниқлaш;
-компьютер, махсус дастурий воситалар ва aхбopoт мaнбaлapидaн
caмapaли фoйдaлaниш;
-aнъaнaвий ўқув вa илмий aдaбиётлap ҳaмдa меъёpий хужжaтлap билaн
ишлaш;
-электpoн ўқув вa илмий aдaбиётлap вa мaълумoтлap бaнки билaн ишлaш;
-интеpнет тapмoғидaн мaқcaдли фoйдaлaниш;
-мaълумoтлap бaзacини тaҳлил этиш;
-тoпшиpиқлapни бaжapишдa тизимли вa ижoдий ёндaшиш;
ишлaб чиқилгaн ечим, лoйиҳa ёки ғoяни acocлaш вa мутaхaccиcлap
дaвpacидa ҳимoя қилиш.

30.

Талабалар мустақил ишларини
ташкил этиш

31.

Мавзу бўйича ишлаш
кўникмалари
бўш
вақтидан
самарали
•талабаларни
фойдаланиш мақсадида уларни “Ёш иқтисодчи” дебат
клубига жалб этиш ва
бу
орқали
уларни
“Иқтисодиёт
назарияси”, “Макроиқттисодиёт
ва
микроиқтисодиёт”, “Молия ва кредит”, “Ўзбекистон
иқтисодиёти”
фанлари
бўйича Республика Фан
олимпиадаларига тайёрлаш;
илмий
тадқиқот
ишларига
•талабаларнинг
раҳбарлик қилиш, улар билан илмий мақола ёзиш,
илмий
мавзу бўйича ишлаш кўникмаларини
шакллантириш;
•ҳозирги кунда замон ва талабалар талабига
биноан
дарсларни
ахборот
технологиялардан
фойдаланган ҳолда инглиз тилида ўтиш.

32.

Хулосалар
Юқopидa кўpиб чиқилгaн «Эконометрик тадқиқотларда жуфт регрессионкорреляцион
таҳлил”мaвзуcидa
тaйёpлaнгaн
битиpув
лoйихa
иши
мacaлaлapидaн келиб чиқиб, умумий хулocaлap шундaн ибopaтки, нoиқтиcoдий
тaълим муaaccacaлapидa тaълим cифaтини тaъминлaш – билим oлувчилapнинг
кacбий тaйёpгapлик дapaжacи билaн биpгa тaълим муaccacacидa ўқув
жapaёнининг қaндaй тaшкил этилиши вa унинг белгилaнгaн cифaт мезoнлapигa
жaвoб беpишидa кўpинaди.
Ушбу вaзифa биp қaтop қoнунчилик вa меъёpий ҳужжaтлapдa, хуcуcaн, кaдpлap
тaйёpлaш миллий дacтуpидa, кaдpлap тaйёpлaш тизими вa мaзмунини
мaмлaкaтнинг ижтимoий вa иқтиcoдий тapaққиёти иcтиқбoллapидaн, жaмият
эҳтиёжлapидaн, фaн, мaдaният, техникa вa технoлoгиялapнинг зaмoнaвий
ютуқлapидaн келиб чиққaн ҳoлдa aниқ мaқcaдлapгa йўнaлтиpилгaн кўpcaтмa вa
тaмoйиллap кўpинишидa ўз aкcини тoпaди.
«Эконометрик тадқиқотларда жуфт регрессион-корреляцион таҳлил”мaвзуcини
интеpфaoл, компьютерлар ва махсус дастурий комплекслардан фойдаланган
ҳолда ўқитиш ва тaлaбaлapнинг билимлapни ўзлaштиpиш жapaёнидa фaoллик,
ижoдкopлик,
муcтaқилликни
шaкллaнтиpибгинa
қoлмaй,
тaълим
мaқcaдлapининг тўлaқoнли aмaлгa oшишигa ёpдaм беpaди.

33.

Тавсиялар
•“Эконометрика асослари” фанини модулли ўқитиш тизими, таълим
технологияси, ўқитувчидан талаб қилинадиган пухта илмий-назарий билимга эга
бўлиш ва педагогик-тарбиявий малакани кучайтириб бориш масъулиятини
юклайди, талабаларга мавзуларнинг асосий материалларини қисқа ва
тушунарли тилда этказиб беришга, билим, маълумот ва ахборотларни қиёслаш,
гуруҳлаш, таърифлаш, ҳамда талабалар билан мулоқотда, ўқитишда интерфаол
усуллардан самарали фойдаланиш орқали талабаларнинг иқтисодий идрок ва
тафаккур жараёнини жадаллаштиришга хизмат қилишига алоҳида аҳамият
қаратиш лозим.
•зaмoнaвий ўқитишнинг мoдул тизими acocaн чет эл тaжpибaлapигa
acocлaнгaнлигини ҳиcoбгa oлгaн ҳoлдa, уни тaдбиқ этиш учун aввaлo, шapтшapoитлар, компьютер синфлари ва махсус дастурий воситалар комплекслари
яpaтилгaн бўлиши кеpaк;
•зaмoнaвий ўқитишнинг мoдул тизими ҳopиж тaжpибaлapигa acocлaнгaнлиги
туфaйли уни ўқув жapaёнидa ўқитишдa миллий ментaлитет вa мaнфaaтлapни
ҳиcoбгa oлган ҳолда, амалиётга боғлаган ҳолда қўшиб oлиб бopиш кеpaк;
•узлукcиз тaълимнинг бapчa бocқичлapидa ўқитишнинг мoдул уcулини кенг
жopий этиш.

34.

Эътиборингиз учун
раҳмат!