Ареалогия

1. Дәріс №12

• Тақырыбы: Ареалогия
Жоспар
• Ареал, ареал типтері.
• 2. Ареалдардың қалыптасуы
• 3. Космополиттер, эндемиктер, реликтер.
• 4.Викаризм ұғымы.

2. Ареалогия нені зерттейді

ареалдардың
қалыптасуы
ареалдардың
динамикасы
ареалдардың
шекаралары

3. Географиялық ареал

4.

Географиялық ареалтірі ағзалардың таксономиялық
бірліктерінің (түрдің, туыстың,
тұқымдастың және т.б.) жер бетіндегі
таралу аумағы

5.

:
қарапайым ареал
күрделі
ареал
Ареал
типтері
үздіксіз біртұтас
ареал
Дизъюнктивті
ареал

6. Үздіксіз біртұтас ареал

Ақ аюдың ареалы

7. Дизьюнктивті (үзілмелі) ареал

Көк сауысқанның
ареалы

8. Дизъюнктивті (үзілген, ажыратылған) ареалдар

Гомогенді-жер
шарының өзара
байланыспайтын
учаскелерін белгілі
бір түр формалары
мекен етеді
Гетерогенді-жер шарының
өзара байланыспайтын
учаскелерін бір түрге жататын әр
түрлі түр тармақтары (тау
емені, монгол емені) немесе бір
тұқымдасқа жататын түрлі туыстар
мекен етеді

9. Ареалдардың алып жатқан ауданның көлеміне қарай жіктелуі

10. Ареал шекаралары

Тұрақты (стативті)
Қозғалмалы (транзитивті)

11. Ареалдың қалыптасуы.

12. Космополитті ареал-кейбір өсімдіктер мен жануарлардың жер бетіне жаппай таралу аймағы

Космополитті орляк папоротнигінің ареалы: 1-таралу аймағы, 2-таралу
аймағының шекарасы, 3- түрдің сирек кездесетін аймағы

13. Космополиттер-Жер шарының тіршілікке қолайлы бөліктерінің көпшілігіне тараған, үш немесе онан да көп материкке таралған

өсімдіктер мен жануарлардың түрлері,
туыстары және басқа да ірі таксондық бірліктері болып
табылады.

14. Эндемиктер -таралу ареалы шектеулі, белгілі бір табиғи аймақтан әрі аспайтын, нақты географиялық шекараға ие ағзалар

Эндемиктер
Палеоэндемиктерөсімдіктер мен
жануарлардың өте
ежелде пайда болып,
ұзақ уақыттан бері
тіршілік етіп келе
жатқан эндемиктік
түрлері (туыстары)
Неоэндемиктерареалының шектелуі
олардың жақында
пайда болуымен
түсіндірілетін
өсімдіктер мен
жануарлардың
эндемиктік түрлері
(туыстары)

15. Эндемик ағзалардың өкілдері

16. Реликтілер (ежелгі түрлер)–қандай да бір географиялық аймақтың биотасының құрамына өткен геологиялық кезеңдерде тіршілік еткен

флора мен фаунаның қалдықтары
ретінде енетін, қазіргі өмір сүру жағдайына сәйкес келе
бермейтін ағзалар
• Гаттерия немесе
туатара-Жаңа
Зеландияның шағын
аралдарында тіршілік
ететін ежелгі
тұмсықбасты
кесірткелердің
қазіргі заманғы
өкілдері

17. ГИНКГО

• Тірі қазба
байлық
болып
саналатын
ашық
тұқымды
реликтілік
өсімдік.

18.

Реликт
классификациясы
Климаттық .
Эдафикалық
немесе
геоморфологиялық
Құрылымдық немесе
формациялық
реликтілер

19. Викаризм

ата тегі бір бірақ түрлі экологиялық жағдайда оқшау
пайда болып қалыптасқан өзара морфологиялық
жағынан өте ұқсас түрлер қатары. Өз дәуірінде
үлкен аумақты, ареалды қамтыған материктің
бөлінуі
бөлшектенуі,
ондағы
өсіп
тұрған
өсімдіктердің бөлінуі - викаризм ареалы деп
аталады. Мысалы, евразиядағы балқарағайдың
викарлық қатарына европалық, сібірлік, дауыр,
камчатка балқарағайларын немесе қоңыр аю мен
гималай аюын жатқызуға болады

20. Алдыңғы, Орта және Орталық Азиядағы қарағай ареалының деградациясы (О. Е. Агаханянц бойынша) берілген Суретке сипаттама бере

отырып Қазақстан аумағында қарағайлар
қай аумақтарда таралғандығын анықтаңдар?
1 – түрдің қазіргі ареалы;
2 – түрдің қазіргі ареалының әртүрлі
топтарындағы әрекеттесу сызығы;
3 – Б тобы (бореалды);
4 – С тобы (жерортатеңіздік);
5 – Г тобы (гималайлық);
6 – Д тобы (қиыршығыстық).
Қарағайдың жойылуы:
7 – неогендегі;
8 – төменгі плейстоцендегі;
9 – төменгі плейстоцендегі;
10 – кейінгі плейстоценде;
11 – гологендегі

21. Мына картосхемада не берілген? Сипаттама беріңдер.

Мына картосхемада не берілген? Сипаттама беріңдер
.

22. Суретте қоңыржай белдеудің шөлді аймақтары (М. П. Петров бойынша) сандармен көрсетілген. Сандармен берілген шөлдердің аттарын

анықтаңыздар

23. Суретте Африка және Үнді пілдерінің таралу ареалы берілген. Африка және Үнді пілдерінің айырмашылықтары қандай?

24. Суреттен эндемизм қақпаларын анықтаңыздар