Saraton kasalliklari haqida

1. Saraton kasalliklari haqida

2. REJA:

O 1. Saraton kasalligi haqida
tushuncha.
O 2. Saraton kasalligini aniqlash
usullari.
O 3. Bosh miya saratoni haqida
tushuncha.
O 4. Individual ta’lim tamoyillari.

3.

O Saraton
(lotincha;
cancer
—
„qisqichbaqa“), deb hujayralarning atipik
oʻsishiga aytiladi. Atipik oʻsish bunday
hujayralar qarishi yoki jarohatlanishiga
qaramay cheksiz koʻpayishi bilan ifodalanadi.
Sogʻlom hujayradan farqli oʻlaroq, bunday
hujayralarda tabiiy oʻlim holati oʻchirilgan,
yaʼni ular toʻxtovsiz boʻlinish jarayonida
boʻladi.

4.

Saraton mutatsiyaga
uchragan hujayralarga
qarab asosiy 4 guruhga
boʻlinadi.
—
epitelial
toʻqimalarda,
sarkoma — mezenxemal toʻqimalarda,
leykemiya — qon ishlab chiqaruvchi ilikda,
limfoma va miyeloma — immunitet tizimi
hujayralarida va bosh miya hujayralarida
atipik rivojlanishni anglatadi.
O Tabiiyki saratonning „suyuq“ turlari oʻsma
paydo qilmaydi.
O Karsinoma

5. Saraton badanda joylashishiga qarab ham tasniflanishi mumkin, yaʼni koʻkrak bezi saratoni, oʻpka saratoni va hokazo

O .
Oddiy odam uchun bu dard o’lim hukmi
bilan barobar. Lekin aslida saraton
kasalligi turlari juda ham xilma-xil bo’ladi.
Uning bazi turlari osonlikda aniqlanadi va
samarali davolanadi

6.

O Saraton
kasalligi dunyo miqyosida
o'limning ikkinchi darajali sababidir.
Bu (2018) da 9.6 million kishining
o'limiga olib keladi.
O Har
bir
oltita
o'lim
saraton
kasalligidan kelib chiqadi.
O 70% o'lim darajasi past va o'rtacha
daromadli
mamlakatlarda
sodir
bo'ladi.
O Saratonning
namoyon bo'lishi bir
nechta belgilar va alomatlar bilan
hujjatlashtirilmaydi. Buning sababi,
saraton tananing har qanday qismida
paydo bo'lishi va har qanday joyda
tarqalishi mumkin.

7.

Aniq alomatlar har bir kishida farq
qiladi. Biroq, eng keng tarqalgan ba'zi
belgilar quyidagilardan iborat:
O Charchoq
O Tasodifiy vazn o'zgarishi
O Teri ostidagi bo'lak yoki qalinlashgan joy
O Terining qizarishi, yaralar,
O Ichak harakatlaridagi o'zgarishlar
O Disfagiya (yutish qiyinligi)
O Ovoz tovushi
O Nafas olish qiyinligi
O Doimiy yo'tal
O Tushunarsiz isitma
O Mushak yoki qo'shma og'riqlar

8.

O Qon, siydik, limfa suyuqligi kabi tanadagi
suyuqlik
namunalari
olinadi
va
laboratoriyada turli fermentlar va kimyoviy
moddalar
miqdorini
o'lchash
uchun
tekshiriladi. Darajadagi o'zgarishlar saraton
hujayralarini ko'rsatishi mumkin. Buning
sababi
shundaki,
ayrim
turdagi
hujayralardagi o'sishning ko'payishi yoki
ortiqcha miqdordagi kimyoviy moddani ishlab
chiqaradi yoki uni iste'mol qiladi.

9.

O MRI (Magnit-rezonans tomografiya) - Ushbu mashina
magnitlanish va radio to'lqinlaridan foydalanib, tananing
kesilgan rasmlarini suratga oladi. Tafsilotlarni o'qish
uchun tilimlardan foydalaniladi. Bu sog'lom va
nosog'lom to'qimalarni farqlashni osonlashtiradi. MRI
tekshiruvi ba'zi hollarda kontrastni kuchaytirish uchun
maxsus bo'yoq in'ektsiyasini ham o'z ichiga oladi.
O Yadro tekshiruvi - Bu tanadagi ichki a'zolarni suratga
olish uchun radioaktiv materiallardan foydalanishni talab
qiladi. Kam miqdordagi radioaktiv material qon oqimi
orqali yuboriladi, u suyaklarda yoki organlarda
to'planadi. Skaner radioaktivlikni va tashxis qo'yish
uchun yordam beradigan tanani aniqlash va o'lchash
imkoniyatiga ega.

10.

O Suyak tekshiruvi - Bu, shuningdek, suyak
saratonini
tashxislash
uchun
maxsus
ishlatiladigan g'ayritabiiy joylarni izlash uchun
yadroviy tekshirishning bir turi. Radioaktiv
material tomir ichiga yuboriladi. Ushbu modda
skaner tomonidan tortib olingan suyakning
g'ayritabiiy joylarida to'planadi. Ushbu joylar "issiq
joylar" deb nomlanadi.
O PET tekshiruvi - Bu 3D glyukoza to'planishi
natijasida hududlarni suratga olish uchun
ishlatiladigan yana bir yadro tekshiruvi. Sinov
saraton
hujayralari
normal
hujayralarga
qaraganda ko'proq glyukoza oladi, degan fikrga
asoslanadi.
Tekshiruvdan
oldin
bemorga
radioaktiv glyukoza in'ektsiya qilinadi.

11. Ultratovush tekshiruvi

Ultratovush apparati tovush
to'lqinlarini organlar va to'qimalardan
chiqaradi. Ushbu to'lqinlar organ
tuzilishi va harakatini ko'rsatadigan
real vaqtda rasmlarga aylantiriladigan
aks-sadolarni yaratadi.
Sonogrammalar hatto qon tomirlari
orqali qon oqimini kuzatishi mumkin.
Ultratovush rentgen nurlarida yaxshi
ko'rinmaydigan yumshoq to'qimalar
kasalliklarini suratga olishda juda
foydali.

12.

Rentgenologik tekshiruvi
aʼzo yoki sistemaning morfologik va
funksional faoliyatini rejali tekshirish,
uning normal yoki patologik holatiga
baho berish, ob`ektiv diagnostik
maʼlumot olish uchun ko‘rilgan
tadbirlardir. Saraton kasalliklarini
aniqlashda ham keng qo‘llaniladi.

13.

Biopsiya tekshiruvi
Tanadan to’qima yoki hujayra
namunasini olish va uni
mikroskop ostida tekshirishni
anglatadi. Ushbu protsedura
ko’pincha saraton yoki boshqa
kasalliklarni tashxislashda
qo’llaniladigan muhim vositadir.

14.

Biopsiya
turlari
1.Yupqa igna
biopsiyasi
5.Endoskopik
biopsiya
4.Kesma
biopsiyasi
2.Qalin igna
biopsiyasi
3.Eksizyonal
biopsiya

15.

1.Yupqa igna
biopsiyasi
qalqonsimon bez, limfa tugunlarini
baholash uchun ishlatiladi.
2.Qalin igna
biopsiyasi
ko’krak, jigar yoki prostata kabi
organlardan to’qimalar namunalari olinadi
3.Eksizyonal
biopsiya
terining shikastlanishi yoki yuzaki o’smalari
uchun ishlatiladi.
4.Kesma
biopsiyasi
Bu odatda katta o’smalarni baholash uchun
afzaldir.
5.Endoskopik U oshqozon-ichak tizimi, nafas olish
biopsiya
yo’llari yoki urologik tizim kabi ichki
organlarni tekshirish uchun ishlatiladi.

16.

Saratonni davolash usullari
Kimyoterapiya – bu saraton
kasalligiga olib keladigan tez
bo’linadigan hujayralar o’sishini
sekinlashtirish yoki to’xtatishga
yordam beradigan saratonga
qarshi dori vositasidan
foydalanish. Bo’linuvchi
hujayralarni o’ldirish orqali tez
bo’linadigan hujayralar o’sishini
oldini oladi.

17.

Radiatsiya terapiyasi - saratonni
davolashning bir turi bo’lib,
o’smalarni kamaytirish uchun
saraton hujayralarini o’ldirish
uchun radiatsiya nurlarining
yuqori dozalarini ishlatadi.
Radiatsiya DNKni yo’q qilish
orqali saraton hujayralarini
o’ldiradi. Zararlangan DNKga
ega saraton hujayralari
ko’paymaydi va o’ladi. Keyin
ular tananing mexanizmi
tomonidan chiqariladi.

18.

Immunoterapiya (shuningdek,
biologik terapiya deb ataladi)
saraton kasalligini davolashning
yangi turi bo’lib, unda tananing
immuniteti tananing o’z-o’zidan
saratonga qarshi kurashishiga
yordam beradi. Immunoterapiya
immunitet tizimining faoliyatini
yaxshilash yoki tiklash uchun
organizm tomonidan yoki
laboratoriyada ishlab chiqarilgan
moddalardan foydalanadi.

19.

Jarrohlik - Bu tananing
ta'sirlangan hududidan saraton
hujayralarini olib tashlashning
dastlabki usullaridan biridir.
Agar saraton tarqalmagan bo'lsa,
uni jarrohlik yo'li bilan olib
tashlash mumkin. Ushbu
protsedurada sog'lom
to'qimalarning bir qismi,
shuningdek, tarqalishi mumkin
bo'lgan aniqlanmagan saraton
hujayralarining belgilari
yo'qligiga ishonch hosil qilish
uchun shikastlangan joy bilan
birga kesiladi.

20.

Bosh miya saratoni
Miya saratoni – bu miya yoki markaziy asab tizimida
rivojlanishi mumkin bo’lgan turli xil o’smalarni o’z
ichiga olgan atama. Ushbu o’smalar miyaning o’zida
paydo bo’lgan asosiy yoki ikkilamchi deb
tasniflanishi mumkin, ya’ni ular tananing boshqa
qismlaridan tarqalgan.

21.

Belgilari
1.Bosh og‘rig‘i
Doimiy yoki kuchayuvchi bosh
og’rig’i asosiy ko’rsatkich
bo’lishi mumkin, ko’pincha
ko’ngil aynishi bilan birga keladi
2. Kognitiv
o‘zgarishlar
Xotira, diqqatni jamlash va
muammolarni hal qilish bilan
bog’liq qiyinchiliklar miya
faoliyatidagi o’zgarishlarni
ko’rsatishi mumkin.

22.

3.Dvigatel belgilari
oyoq-qo’llarda zaiflik yoki
uyqusizlik, muvofiqlashtirish
muammolari va o’simtaning
joylashishiga qarab
muvozanatning o’zgarishi
mumkin
4.Shaxsiyat va
o’smalar hissiy tartibga solishga
kayfiyat o‘zgarishlari ta’sir qilishi mumkin, bu esa
g’ayrioddiy xatti-harakatlarga
yoki kayfiyatning o’zgarishiga
olib keladi.

23.

Sabablari
Genetik omillar: Ba’zi
odamlar miya
o’smalarining ayrim
turlarini rivojlanish xavfini
oshiradigan genetik
mutatsiyalarni meros qilib
olishlari mumkin.
Atrof-muhitga ta’sir
qilish: Ba’zi kimyoviy
moddalar yoki radiatsiyaga
uzoq vaqt ta’sir qilish miya
saratoni xavfini oshirishi
mumkin.
Yosh: Miya shishi
rivojlanish xavfi yoshga
qarab ortadi, ammo ba’zi
turlari, masalan,
neyroblastomalar, bolalarda
ko’proq uchraydi.
Immun tizimining
buzilishi: OIV/OITS yoki
organ transplantatsiyasi
kabi sharoitlar tufayli
immuniteti zaif bo’lgan
shaxslar yuqori xavfga ega
bo’lishi mumkin.

24.

Diagnostika
Tasvirlash testlari: Magnit-rezonans tomografiya va
kompyuter tomografiyasi (KT) skanerlari kabi usullar
miyaning batafsil tasvirlarini beradi va o’smalarni
aniqlashga yordam beradi.
Biopsiya: Agar tasvir o’simta mavjudligini ko’rsatsa,
unda ishtirok etgan hujayralar turini aniqlash uchun
namuna olinishi mumkin. Bu jarrohlik amaliyoti yoki igna
aspiratsiyasi orqali amalga oshirilishi mumkin.
Genetik test: Ba’zi hollarda o’simtaning genetik tarkibini
tahlil qilish davolash rejalarini moslashtirishga yordam
beradi.

25.

26.

Davolash
1.Jarrohlik
2.Radiatsiya
3.Maqsadli terapiya
4.qo‘llab quvvatlovchi yordam
5.Klinik sinovlar