E- Ticaret (hafta - 2)

1. E-Ticaret

Bilgi, Bilgi Yönetimi, Bilgi Ekonomisi, Bilişim
Sistemleri

2. İçerik

Bilgi
Bilgi-Bilgelik Piramidi
Bilgi Yönetimi
Bilgi Sistemleri
Bilgi Toplumu ve Özellikleri
Bilgi Ekonomisi ve Özellikleri
Bilgi Ekonomisinin Unsurları
Bilişim Sistemleri

3. İçerik

Bilgi Teknolojilerinin Kullanımının Gelişimi
Bilişim Sistemi Unsurları
Bilişim Sistemlerinin İşletmelere Faydaları

4. Bilgi

Bilgi, öğrenme, araştırma ve gözlem yoluyla elde edilen
her türlü gerçek ve kavrayışın tümüdür*.
Ateş yakar.
*Zerenler, 2007, 3

5. Bilgi-Bilgelik Piramidi

6. Data, Information, Knowledge, Wisdom

Data: %8, 1000TL
Information: Anapara (sermaye) belli bir para miktarı, A
şahsının anaparası 1000TL. Faiz anapara üzerinden faiz
oranına göre hesaplanır. Yıllık faiz oranı %10
Knowledge: Eğer A şahsı bankaya 1000Tl yatırırsa ve banka
yıllık %10 faiz verirse, yıl sonu banka 100Tl faiz hesaplar ve
bunu anaparaya ekler. A şahsı faizin nasıl işlediğini ve
zaman içerisinde parasının nasıl değiştiğini bilmektedir. A
şahsı ne kadar çok para yatırırsa o kadar çok faiz alacağını
veya hesabından vadesinden önce para çektiği zaman daha
az kazanacağını bilmektedir.
Wisdom:

7. Data, Information, Knowledge, Wisdom

Data consists of symbols that represent objects, events, and their properties. For
example, the speedometer in a car presents data.
Information is data that has been made useful. Information answers who, what,
where, when, and how many questions. Information is helpful in deciding what
to do, not how to do it. For example, the information that you are driving at 120
mph will help you decide whether to speed up or slow down. But information
won’t tell you how to do it.
Knowledge consists of instructions and know-how. Knowledge answers how
questions. For example, your driving knowledge tells you how to control the car’s
speed.
Understanding consists of explanations. Understanding answers why questions.
For example, you understand why you are in the car in the first place: because
you are driving your kids to get ice cream.
Wisdom is the ability to perceive outcomes and determine their value. It is useful
for deciding what should be done. For example, the wise may decide that driving
recklessly may lead their children to do the same in the future.
http://blogs.bnet.com/ceo/?p=1000

8.

The speedometer in a car presents data.
The information that you are driving at 120 mph will help you decide whether to
speed up or slow down. But information won’t tell you how to do it.
Knowledge consists of instructions and know-how. Knowledge answers how
questions. For example, your driving knowledge tells you how to control the car’s
speed.
Wisdom is the ability to perceive outcomes and determine their value. It is useful
for deciding what should be done. For example, the wise may decide that driving
recklessly may lead their children to do the same in the future.

9. Bilgi Yönetimi

Ortaya çıkan yeni ve değişen koşullarda, örgütsel
hedeflerin gerçekleşmesi için bilişim teknolojilerinin
kapasite ve olanaklarıyla işletmenin sahip olduğu
beşeri sermayenin yeteneklerini birleştirmek yoluyla
bilginin işletme faaliyetlerinde etkin bir biçimde
kullanılmasını sağlayan süreç veya stratejiler.*
*Zerenler, 2007, 6

10. Bilgi Yönetimi

Bilgi yönetimi, eğitim, öğrenim ve deneyimlerin kurumsal
faaliyetlere yansıması sonrasında oluşan bireysel ve kurumsal,
kayıtlı ya da kayıtlı olmayan her türlü bilgi kaynağının
belirlenmesi, tanımlanması, yönetilmesi ve paylaşılması
işlemlerini organizasyonun yapısına göre uyarlayan ve uygulayan
yönetim biliminin bir alanıdır.
Diğer bir tanıma göre; bilgi yönetimi, herhangi bir isletmenin,
amaçları doğrultusunda değerini artırmak, rakipleri ile olan
gelişim farkını kapamak veya rekabete uyum sağlamak için
dışarıdan ya da içeriden her türlü bilgi kaynağını kurumun
faaliyetleri ile bütünleştirerek toplaması, düzenlemesi,
çalışanların her birine ulaştırması, dolayısıyla kişisel ve kurumsal
verimliliğe katkı sağlamasıdır. (Odabaşı, 2006)

11. Bilgi Sistemleri

Belli bir amaca yönelik olarak değişik kaynaklardan
elde edilen veri kümelerini işleyerek analiz edip, yeni
bilgiler türeten ve çoğunlukla bu işlevi bilgisayar
desteği ile sağlayan sistemlere bilgi sistemleri denir.
*Zerenler, 2007, 6

12. Bilgi Toplumu

Yeni teknolojilerin gelişmesiyle bilgi sektörünün, bilgi
üretiminin, bilgi sermayesinin ve nitelikli insan
faktörünün önem kazandığı, eğitimin sürekli ön plana
çıktığı, iletişim teknolojileri, bilgi otoyolları,
elektronik ticaret gibi yeni gelişmeler ile toplumu
ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasal açıdan sanayi
toplumunun ötesine taşıyan bir gelişme aşamasıdır.*
*Zerenler, 2007, 6

13. Bilgi Toplumu Özellikleri

Teknolojik
Sistem
Siyasal Sistem
Sosyal
Sistem
Ekonomik
Sistem
Sanayi Toplumu
Bilgi Toplumu
Ulusal ekonomi
Fiziksel sermayeye dayalı ekonomi
Endüstriyel organizasyonlar
Sembolik kağıt para hakimiyeti
Çekirdek aile
Güvenlik sağlayıcı kurumsallaşmalar
Uyumluluk, seçkinlik, sosyal sınıf değerleri
Kitleselleşmiş dönemsel eğitim
Uluslar arası çatışma ve polarizasyon
Merkeziyetçilik
Ulus-devlet
Mekanik teknoloji devrimi
İşgücünü ikame eden makineler
Montaj hattına dayalı üretim teknikleri
Görsel ve yazılı basın yayın araçlarına dayalı
iletişim sistemleri
Küresel Ekonomi
İnsan kaynaklarına ve bilgi sermayesine dayalı
ekonomi
Bilgi tabanlı organizasyonlar
Dijital para hakimiyeti
Birey merkezli farklı aile biçimleri
Bireysel yetenekleri geliştiren kurumsallaşmalar
Bireysellik, çeşitlilik, katılımcılık değerleri
Bireyselleştirilmiş yaşam boyu öğrenim
Uluslar arası uyum ve küresel siyasal
organizasyonlar
Ademi merkeziyetçilik
Küresel ve bölgesel organizasyonlar
Birey odaklı yönetim
Bilgi teknolojileri çıkışı
Beyin gücü geliştiren bilgisayarlar
Bilişim teknolojilerine dayalı üretim teknikleri
İnternet ve dijital teknolojilere dayalı iletişim
sistemleri
Kaynak: Zerenler, 2007, 10

14. Bilgi Ekonomisi

Bilginin ekonomik üretim faktörleri içerisinde birincil
özelliğe sahip olduğu, bilgiye dayalı, bilgiyi temel alan
bir ekonomidir.

15. Bilgi Ekonomisinin Özellikleri

Bilgiye dayalıdır, yeni bir ekonomidir,
Dijital bir yapıdadır,
Sanallaşma önemlidir,
Ağ ekonomisidir,
Aracılar büyük ölçüde ortadan kalkmaktadır,
Hakim sektörleri (bilgisayar, iletişim ve eğlence sanayilerinin
bütünleşmesiyle oluşan medya sektörü),
Yenilik odaklıdır,
Hıza dayalıdır,
Tüketicinin gücü artmıştır, fiilen üretim sürecine katkıda
bulunmaktadır,
Küresel bir ekonomidir, (Borsa, Amerika’nın faizleri indirmesi)
Sosyal sorunlar içerir

16. Bilgi Ekonomisinin Özellikleri

Bilgi ürünlerini ortaya çıkarmıştır,
Üretim miktarı arttıkça ortalama üretim maliyeti
azalır.
Bilginin katma değer yarattığını kabul eder.

17. Bilgi Ekonomisinin Unsurları

Bilgi
Bilgi ve iletişim teknolojileri
Bilgi işçileri

18. Bilişim Sistemleri

Verilerin kayıt edilmesi, saklanması, belirli bir işlem
sürecinden geçirerek bilgiler üretilmesi, üretilen bu
bilgilere erişilmesi, saklanması ve iletilmesi gibi
işlemlerin etkili ve verimli yapılmasına olanak
sağlayan teknolojiler.

19. Bilgi Teknolojileri ve Kullanımının Gelişimi

Veri İşleme Dönemi 1960-1980
Mikro Dönem
Ağ Dönemi

20. Bilişim Sistemleri Unsurları

Yönetsel Bilişim Sistemleri
Fonksiyonel Bilişim Sistemleri
Yönetim Bilişim Sistemleri (YBS), İnsan Kaynakları Bilişim
Sistemleri,
Ofis Otomasyon Sistemleri,
Üretim Bilişim Sistemleri,
Elektronik Veri Değişimi (EDI),
Pazarlama Bilişim Sistemleri,
Uzman Sistemler,
Tedarik ve Lojistik Bilişim
Sistemleri,
Karar Destek Sistemleri,
Muhasebe ve Finansman Bilişim
Sistemleri,
Kaynak: Zerenler, 2007, 26

21.

Yönetsel Bilişim Sistemleri
Yönetim Bilişim Sistemleri (YBS): Bir
yönetim destek sistemi olup, bir işletmenin
mevcut faaliyetlerinin planlanması ve
kontrolü ile işletmenin gelecekteki
performansının tahmin edilmesine olanak
sağlayan rutin özet raporlarının
hazırlanmasını ve sunulmasını
sağlamaktadır. Genel olarak YBS çevre ve
işletme dışı faaliyetlerden daha çok işletme
içi faaliyetler üzerinde odaklanmış olup,
yönetim düzeyindeki planlama, kontrol ve
karar verme fonksiyonlarını
desteklemektedir. YBS genel olarak ihtiyaç
duydukları veriler için ticari işlem
sistemlerine bağımlıdırlar.
Fonksiyonel Bilişim Sistemleri
İnsan Kaynakları Bilişim Sistemleri:
İşletme faaliyetlerinin başarılı biçimde
yürütülmesinde insan kaynaklarının önemi
yadsınamaz. Kalifiye personelin seçimi,
personelin eğitimi, kariyer planlama
faaliyetleri, personel performans ölçümü,
personelin izin, terfi gibi verilerinin
izlenmesi gibi tüm uygulamalar, insan
kaynakları bilişim sistemleri aracılığıyla etkin
bir biçimde gerçekleştirilebilmektedir. İnsan
Kaynakları Bilişim Sistemleri sayesinde,
işletmeler her birimde çalışan çok sayıda
personeli ile ilgili gereksinim duyacağı tüm
etkinlikleri zamanında
gerçekleştirebilmektedir.

22.

Yönetsel Bilişim Sistemleri
Fonksiyonel Bilişim Sistemleri
Ofis Otomasyon Sistemleri: Ofis otomasyonu,
bir ofiste yapılan rutin işlemleri ve işlevleri
otomatik hale getirmek amacıyla bilgisayar
teknolojilerinin kullanılmasını ifade etmektedir.
Ofis otomasyon sistemleri, bireyler, gruplar ve
örgütler arasında elektronik mesajların,
belgelerin ve diğer iletişim formlarının
toplanmasını, işlenmesini kayıt edilmesini ve
aktarılmasını sağlayan bilgisayar temelli bilişim
sistemleri olmaktadır. Ofis otomasyonunun en
önemli bileşenleri kelime işlem, masa üstü
yayıncılık ve iş istasyonlarıdır.
Üretim Bilişim Sistemleri: İşletmelerin küresel
rekabet ortamında başarılı olabilmeleri
ürettikleri ürün ve hizmetlerin müşterilerin
istek ve ihtiyaçlarına uygun bir biçimde
zamanında piyasalara sürebilmesine bağlıdır.
Bu bağlamda, ürün tasarımından müşterilere
verilen satış sonrası servis hizmetlerine
varıncaya kadar her türlü üretim
etkinliklerinde bilişim sistemleri kullanılarak,
üretim hızı arttırılabilir, müşteri siparişlerinin
zamanında karşılanması sağlanabilir ve müşteri
isteklerindeki farklı taleplere de zamanında
cevap verilebilmektedir.

23.

Yönetsel Bilişim Sistemleri
Elektronik Veri Değişimi (EDI): Bilgisayar ve
iletişim ağları kullanılarak fatura, nakliye, fiyat
listeleri, satın alma, ithalat ve ihracat belgeleri
ve bunlarla benzerlik gösteren çeşitli işlemlerin
iki ayrı işletme arasında elektronik değişimini
sağlayan bir sistemdir. Günümüzde bankacılık
hizmetlerinde elektronik veri değişimi yoğun bir
şekilde kullanılmaktadır.
Fonksiyonel Bilişim Sistemleri
Pazarlama Bilişim Sistemleri: Üretilen ürün ve
hizmetlerin, müşterilere pazarlanması ile ilgili
tüm faaliyetlerde pazarlama bilişim sistemleri
kullanılarak, müşteri memnuniyeti sağlanmaya
çalışılmaktadır. Günümüzde özellikle müşteri
segmentasyonu çalışmalarıyla müşterilerden
elde edilen bilgiler analiz edilerek müşterilerin
gruplandırılması ve müşteriler lehine
kullanılmasında bilişim sistemleri önemli role
sahiptir. Özellikle mobil sistemler kullanılarak
doğrudan pazarlama etkinliklerinin performansı
arttırılmakta, müşteri siparişlerinin zamanında
karşılanabilmesi sağlanmaktadır.

24.

Yönetsel Bilişim Sistemleri
Uzman Sistemler: İnsanların çalışmalarını, deneyimlerini
bilgisayara aktaran yapay zeka programlarına uzman
sistem adı verilmektedir. Bir uzman sistem, sınırlı bir
subjektif saha için uzman bilgisini depolayabilir,
mantıksal sonuçları takip etmek suretiyle problemi
çözebilir. Uzman sistemler deneyim ve uzmanlık
gerektiren karmaşık işlerin nasıl yapılacağı konusunda yol
gösteren bilgisayar uygulamalarıdır. Uzman sistemler
genellikle ihtisas konularında danışılan ve karar vericiye
görüş belirten bir uzman gibi çalışırlar. Örneğin
hastanelerde bakteriyolojik hastalıkların teşhisi veya
otomotiv imalat ve bakım-onarım sektörlerinde uzman
sistemler kullanılabilmektedir.
Fonksiyonel Bilişim Sistemleri
Tedarik ve Lojistik Bilişim Sistemleri: Küresel rekabet
ortamında başarılı olabilmek için üretilen ürünlerin
dünya üzerindeki farklı yerlerde bulunan ve
birbirlerinden farklı olan müşterilerin isteklerini
karşılaması koşulu giderek daha önemli hale gelmektedir.
Bu durum; tüm işletmecilik etkinliklerinde lojistik
sektörünün önemini giderek arttırmaktadır. Müşteri
memnuniyetinin ve işletme verimliliğinin sağlanmasında,
ürün tesliminin zamanında yapılması, işletme
kaynaklarının etkin bir biçimde değerlendirilmesi ve stok
yönetimi önemli rol oynamaktadır. Bununla birlikte;
lojistik sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin bilişim
sistemleri kullanımıyla performans artışı sağlamaktadır.
Özellikle önemli ölçüde katma değer yaratan çözümler
olan kişiselleştirme, çapraz sevkiyat, yolda birleştirme,
toplu modifikasyon, etiketleme, paketleme, yeniden
paketleme gibi hizmetlerin ölçülebilir bir performans ile
gerçekleştirilmesi için bilişim sistemlerinin etkin bir
biçimde kullanılması gerekmektedir.

25.

Yönetsel Bilişim Sistemleri
Karar Destek Sistemleri: İşletme yöneticilerinin
yarı yapılandırılmış ve yapılandırılmamış
kararlarına destek olmak amacıyla kullanılan
bilgisayar sistemleridir.
Fonksiyonel Bilişim Sistemleri
Muhasebe ve Finansman Bilişim Sistemleri:
Muhasebe, yatırım projelerinin
değerlendirilmesi, finansal tahmin, kasa ve hisse
senetleri alt sistemlerine dayanmaktadır.
Muhasebe ve finans bilişim sistemleri finansal
yönetime, üst yönetime ve diğer işlevsel
bölümlere finansal planlama, finansal
raporlama ve finansal işlem desteği
vermektedir. Finans bölümü söz konusu bilgileri
kullanarak finansal kararları daha bilimsel ve
tutarlı olarak kullanabilmektedir.

26. Bilişim Sistemlerinin Faydaları

Operasyonel verimliliği arttırmak
Örgüt süreçlerinin verimliliğini arttırmak
İşlemsel süreçleri kontrol ederek maliyetleri düşürmek
Ürün ve hizmetin kalitesini yükseltmek
Yenilik yapmayı teşvik etmek, olanak sağlamak
B. Teknolojileri unsurlarını içeren yeni ürün ve
hizmetlerin sunulması
Mevcut ürün ve hizmetleri farklılaştırmak için ürün ve
hizmetlere bilişim teknolojileri unsurlarının katılması
(Otobüslerde, otellerde TV, internet vb.)

27.

28. Bilişim Sistemlerinin Faydaları

B. teknolojileri aracılığıyla yeni pazarların, iş
alanlarının ve örgütlerarası ittifakın sağlanması
(Hindistan calling centers)
Örgüt içi ve dışı verileri analiz etmeye imkan sağlayan
bir stratejik bilgi tabanının oluşturulması (Büyük
alışveriş merkezleri, üye kartları...)
Müşteri ve tedarikçileri bağımlı hale getirecek örgütler
arası bir bilişim sisteminin oluşturulması
Potansiyel rakiplerin piyasaya girmelerini engellemek
veya zorlaştırmak,
Ürün veya hizmetlerin değerini arttırmak.