Электр энергияны өнеркәсіптік тұтынушылардың сипаттамалары

1.

2.

Электрмен жабдықтау
2-тақырып:
Электр энергияны өнеркәсіптік
тұтынушылардың сипаттамалары
т.ғ.к.. доцент Калиева К.Ж.
[email protected]

3.

Әдебиеттер тізімі:
1. Кудрин Б.И. Электроснабжение потребителей и режимы, М.: «МЭИ», 2013
2. Хорольский В.Я. Надежность электроснабжения, М.: «МЭИ», 2014
3. Киреева Э.А. Электроснабжение и электрооборудование цехов
промышленных предприятий, М.: «Кнорус»,, 2013
4. Казанина И.В., Живаева О.П. Электроснабжение. Методические указания
и задания к выполнению курсовой работы, А.: АУЭС, 2013
5. Конюхова Е.А. Электроснабжение объектов, М.: «Мастерство», 2012
6. Фролов Ю.М. Основы электроснабжения, СПб.: «Лань», 2012
7. Сибикин Ю.Д. Электроснабжение, М.: «РадиоСофт», 2012
8. Гужов Н.П. Системы электроснабжения, Ростов –на /Д.: «Феникс», 2011
Қосымша
9. Бозжанова Р.Н., Манапова Г.Д., Живаева О.П. Электрмен жабдықтау.
Дәрістер жинағы. 2-бөлім, А.: «АИЭС», 2009
10. Бозжанова Р.Н. Живаева О.П. Электроснабжение. Ч.2. Конспект лекций.,
А.: «АИЭС», 2006

4.

Электр энергиясын тұтынушылар бірнеше параметрлермен сипатталады
Өнеркәсіптік кәсіпорындардың
электр қабылдағыштары ток түріне
қарай келесі топтарға бөлінеді:
жиілігі 50Гц, кернеуі 1000В –қа
дейігі үш фазалы қабылдағыштар
жиілігі 50Гц, кернеуі 1000В-тан
жоғары үш фазалы
қабылдағыштар
Бейтарап режимдер:
кернеуі 1000 В дейінгі қондырғылар жерге
тұйықталған және оқшауланған бейтараппен де,
тұрақты ток қондырғылары –жерге тұйықталған
және оқшауланған нөлдік нүктемен де орындалады.
кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғылары
қондырғыларға бөлінеді:
жиілігі 50Гц, кернеуі 1000В-қа
дейігі бір фазалы
қабылдағыштар
сыйымдылық токтарының орнын толтыру үшін
индуктивті кедергі арқылы жерге қосылған
бейтараппен (кернеу 35 кВ дейін және сирек 110
кВ);
жиілігі 50Гц-тан жоғары, түрлендіргіштік
қосалқы станциялардан және
қондырғылардан қоректенетін
қабылдағыштар
- керең жерге тұйықталған бейтараппен
(кернеу 110 кВ және одан жоғары).
түрлендіргіштік қосалқы
станциялардан және
қондырғылардан қоректенетін
тұрақты ток қабылдағыштар
Кернеу бойынша – ЭҚОЕ
бойынша электр энергиясын
өндіретін, түрлендіретін,
тарататын және тұтынатын
электр қондырғылары, кернеуі
1000 В-қа дейінгі электр
қондырғылары және кернеуі
1000 В жоғары электр
қондырғылары болып бөлінеді.
оқшауланған бейтараппен (кернеу 35 кВ дейін);
Ағымдағы жиілік бойынша
электр қабылдағыштар
өндірістік жиілікті
қабылдағыштар (50 Гц) және
жоғары (100 кГц-тен жоғары),
жоғарылатылған (10 кГц-ке
дейін) және қысқартылған (50
Гц-тен төмен) жиіліктегі
қабылдағыштар болып бөлінеді

5.

Жерден оқшауланған бейтарапты үш сымды желі. Қорғаныс шарасы ретінде
электр жабдықтарының корпустарын жерге тұйықтау қолданылады. Әріптік
белгілеу IT.
I - француздың isole, - оқшауланған, Т - француздың terre - жер сөзінен.

6.

Корпустардың жергілікті қорғаныс жерге тұйықталуымен қатты жерге
тұйықталған бейтарапты үш сымды желі. TT әріптік белгісі.
1-ші Т - бейтарап жерге қосу, 2-ші Т - жабдық корпустарын жерге қосу.

7.

Электр жабдығының корпустарын бейтараптандыруға арналған бейтарапты
пайдаланатын қатты жерге тұйықталған бейтарапты төрт сымды желі. TN-C
әріптік белгісі.
1-ші Т - нөлдік жерге қосу, 2-ші N - бейтарап өткізгіш арқылы корпустарды жерге
қосу (нөлден N - бейтарап), 3-ші С - бұл өткізгіш жұмыс және қорғаныс (C біріктірілген, біріктірілген).

8.

Бекітілген жерлендірілген бейтарап және бөлек жұмыс және қорғаныш нөлдік
(нөлдік) өткізгіштері бар бес сымды желі. TN-S әріптік белгісі.
1-ші T - бейтарап жерге қосу, 2-ші N - бейтарап өткізгіш арқылы корпустарды
жерге қосу (нөлден N - бейтарап), 3-ші S - бөлек - «бөлек» сөзінен.

9.

Қабылдағыштардың үш сипатты тобы бар
Үздіксіз тұрақты немесе аз өзгеретін жүктемемен жұмыс істейтін
қабылдағыштар. Бұл режимде электр машинасы немесе аппараты
машинаның немесе аппараттың жеке бөліктерінің температурасын рұқсат
етілген деңгейден жоғарылатпай ұзақ уақыт жұмыс істей алады
Жүктеменің симметриялыемес немесе фазалардың біркелкі емес жүктелуі.
Симметриялық жүктемелерге үш фазалы тұтынушылардың электр
қозғалтқыштары және үш фазалы пештер жатады. Симметриялыемес
жүктемелерге (бір-екі фазалы) электрлік жарықтандыру, бір фазалы және
екі фазалы пештер, бір фазалы дәнекерлеу машиналары және т.б. оларды
фазалар бойынша симметриялы бөлу мүмкін болмаған жағдайда;
Сенімділік (үзіліссіз) қамтамасыз ету

10.

Барлық қабылдағыштардың үш сипаттамалық топтары бар
бір қалыпты немесе аз мөлшерде өзгеретін
жүктемемен жұмыс істейтін қабылдағыштар. Бұл
режимде электрлік машина немесе аппарат
бөлшектерінің температурасы аз белгіленген
температурадан аспай ұзақ уақыт жұмыс істей
алады.
қысқа мерзімді жүктеме режимінде жұмыс істейтін
қабылдағыштар. Бұл режимде машиналармен
аппараттардың жұмыс периодының ұзақтығы аз,
тіпті машиналар мен аппараттардың бөлшектерінің
температурасы белгіленген шамадан аспайды.
қайталанбалы – қысқа мерзімді жүктеме режимінде
жұмыс істейтін қабылдағыштар. Бұл режимінде машина
мен аппараттардың қысқа мерзімді жұмыс периоды
қысқа мерзімді өшу периодымен кезектесіп тұрады.
Қайталанбалы – қысқа мерзімді жұмыс режимі жұмыс
істеудің салыстырмалы жалғастығымен және циклдің
ұзақтығымен сипатталады.

11.

Өнеркәсіп барлық өндірілетін электр энергиясының 70%-ын тұтынады. Өнеркәсіптік кәсіпорындарда
электр энергиясын тұтынушылар – электр қабылдағыштар келесі негізгі топтарға бөлінеді:
Электр қозғалтқыштары. Ең кең тарағандары 0,25-тен 1500 кВт-қа дейінгі қуаттылығы бар
және кернеуі 127, 220, 380, 500, 3000 және 6000 В болатын, тік торлы роторы бар үш фазалы
асинхронды электр қозғалтқыштары.
Электротермиялық қабылдағыштар, оларға мыналар кіреді: қара және түсті металдарды
балқытуға арналған доғалық электр пештері; металдарды балқытуға және термиялық өңдеуге
арналған жоғары жиілікті индукциялық қыздыру пештері; электр кедергі пештері – камералық,
біліктілік, әдістемелік және т.б.; доғалық және контактілі дәнекерлеуге арналған электр дәнекерлеу
қондырғылары; әртүрлі электр жылыту құрылғылары.
Металлургиялық электр доғалық
балқыту пештерінде әдетте
бастапқы кернеулері 6000, 10000
және 35000 В болатын қуаттылығы
24000 кВА дейінгі
трансформаторлар қойылады.
Индукциялық
металлургиялық пештер
10 000 Гц-ке дейінгі
жиілікте қуаты 1750 кВт
және одан жоғары
генераторлардан
қоректенеді.
Электр жылыту қондырғылары кедергілі электр пештері,
балқытылған ортасы бар электр
пештері және т.б. - 380 немесе 500 В
(төмен қуатты), немесе 6 000 В
кернеуде жұмыс істейді. Электр
дәнекерлеу қондырғылары кернеуі
220, 380 немесе 500 В айнымалы ток
желісімен қоректенеді.

12.

Өнеркәсіп барлық өндірілетін электр энергиясының 70%-ын тұтынады. Өнеркәсіптік кәсіпорындарда
электр энергиясын тұтынушылар – электр қабылдағыштар келесі негізгі топтарға бөлінеді:
Электрохимиялық қабылдағыштар, олар: балқытылған орталарды, сулы ерітінділерді, суды
электролиздің әртүрлі процестеріне қолданылатын электролиттік ванналар; газдардағы
электрохимиялық процестерді өндіруге арналған қондырғылар; металдарды гальваникалық
жабуға арналған ванналар (мыспен қаптау, никельмен қаптау, хромдау, мырыштау және т.б.);
металдарды анодты механикалық өңдеуге арналған қондырғылар және т.б.
Электролиз қондырғылары, электрометаллургия және химия зауыттарында қолданылады, әдетте
жергілікті түрлендіргіш қондырғылардан тұрақты токпен қоректенеді. Металл жабындарын өндіруге
арналған кейбір қондырғыларда бастапқы кернеуі 380 немесе 500 В болатын тұрақты ток
генераторлары қолданылады. Басқа қуатты электролиз қондырғылары үшін түрлендіргіштер
ретінде негізінен трансформаторлары жоғары вольтты желіден қуат алатын сынап түзеткіштері
қолданылады.
Жарықтандыру қабылдағыштар. Ғимараттар мен аумақтарды ішкі және сыртқы жарықтандыру
үшін мыналар қолданылады: номиналды кернеуі 12, 36, 127 және 220 В қыздыру шамдары:
кернеуі 110 флуоресцентті лампалар; 1:25, 200, 220 және 250 В.
Өнеркәсіптік кәсіпорындарда бұл шамдар номиналды кернеуі 220 немесе 380 В айнымалы ток
желісінен қоректенеді. Төмен вольтты жергілікті жарықтандыру шамдары жалпы жарықтандыру
желісіне қосылған арнайы трансформаторлардан қоректенеді.

13.

Ұзақтығына қарай жылдық жүктеме кестесін тұрғызу мысалы

14.

Шығындар, максималды жүктемені пайдалану сағаттарының жылдық саны
және жүктеме кестесінің тұрақты және ауыспалы бөліктері арасындағы қатынас
Күнделікті диаграмма
толтыру жылдамдығы
Өндіріс салалары
Машина жасау
Қара металлургия
Түсті металдарды өңдеу
Химиялық
Қағаз
Тоқыма
Жеңіл және ағаш өңдеу
Тамақ
Құрылыс материалдары
Мұнай өңдеу
Электр энергиясын көп
қажет ететін өнеркәсіптер
қыс
жаз
0,81
0,89
0,78
0,89
0,90
0,85
0,70
0,86
0,88
0,95
0,80
0,90
0,75
0,92
0,92
0,84
0,71
0,82
0,87
0,98
0,97
0,98
Жылдық
Қуатты тұтынудың
максималды тұрақты бөлігі h,
пайдалану
тәуліктік
сағаттары
максимум %
5 500
30-45
6 800
90
5 500
40
6 800
90
6500
80
5 700
10-20
4 500
10-20
5 700
50
6 700
60
7 250
90
7 500
95

15.

Электр станциялары қыста, жазда, күзде
және көктемде берілетін және өндірілген
активті қуаттың тәуліктік графиктерімен,
сондай-ақ жылдық жүктеме кестесімен
сипатталады. Тұтынылатын, жеткізілетін
және өндірілген қуат мәндері келесі
қатынастармен байланысты:

16.

Ең көп таралған электр қабылдағыштар үшін қуат коэффициенті (cosφ)
келесі мәндерге ие:
Асинхронды қозғалтқыштар. 0,75—0,90
Доғалық пештер 0,85—0,90
Индукциялық пештер 0,80
Қарсыласу пештері 1,0
Қыздыру шамдары, жылыту құрылғылары 1,0
Люминесцентті лампалар 0,8

17.

Электр энергиясын тұтынушылар санаттары

18.

I санатты электрлік қабылдағыштар - электр жабдықтаудың
уақытша тоқтап қалуы келесі жағдайларға әкелетін элек трлік
қабылдағыштар жатады: адам өмір іне қауіп төнсе, ауыл
шаруашылығына зиян келсе, негізгі қымбат жабдықтар бүлінсе, өнім
сапасы бұзылса, күрделі технологиялық процестер нашарласа
II санатты электр қабылдағыштар - электрмен жабдықтау
тоқтаған кезде өнімнің толық берілуін азайып, жұмысшылардың,
механизмдердің және өндірістік көліктердің жұмыссыз тұруына,
қала және ауыл тұрғындардың тұрақты қызметтерінің бүлінуіне
әкелетін электр қабылдағыштар;
III санатты электр қабылдағыштар - I және II категорияларға
жатпайтын барлық қалған электр қабылдағыштар. III
категориялы электр қабылдағыштар үшін электрмен жабдықтау
бір қорек көзінен қоректенуі мүмкін, егер, келесі шарт орындалса:
электр жабдықтаудың үзілісі, жөндеу және электрмен жабдықтау
жүйесінің бүлінген элементін ауыстыру үшін қажетті уақыт 1
тәуліктен аспаса.

19.

Электрмен жабдықтаудың бірінші санатына электрмен жабдықтаудағы
үзіліс апаттарға, үлкен бұзылуларға және жабдықтың барлық кешендері мен
өзара байланысты жүйелердің істен шығуына байланысты үлкен материалдық
залалға әкелуі мүмкін ең маңызды тұтынушыларды қамтиды. Бұл
тұтынушыларға мыналар жатады:
Химия, тау-кен өнеркәсібі, мұнай және газ кен орындарының пайдалану
ұңғымаларының кластерлері;
Құю зауыттары, бұрғылау қондырғылары;
реанимация бөлімшелері, перзентханалар мен перзентханалар, фельдшерлікакушерлік пункттер, ірі диспансерлер;
Қалалық жұмыс жүйелері: су қабылдау станцияларын, сумен жабдықтау сорғы
станцияларын тіршілігін қамтамасыз етуге байланысты қазандықтар немесе
орталық жылу пункттері, бірінші санаттағы сорғы станциялары;
Қалалық электр көлігінің тартқыш қосалқы станциялары, ҚТЖ;
Байланыс құрылғылары, ұялы мұнаралар және серверлік бөлмелер;
Маңызды қалалық ескерту жүйелерін басқару бөлмелері;
Өрт сигнализациясы және өртке қарсы құрылғылар;
Адамдар саны көп объектілер үшін күзет дабылы;
Апаттық жарықтандыру және апаттық желдету жүйелері;
Лифттер.

20.

I-ші санатты тұтынушыларды электрмен жетілдіру сұлбасы

21.

Кәсіпорындардан басқа электрмен жабдықтаудың екінші санатына
мыналар жатады:
Балалар мекемелері, мектептер мен балабақшалар (қарапайым және ауылдық
жерлерде), балабақшалар.
Әртүрлі медициналық ұйымдар, ауруханалар, дәріханалар және дәріхана
пункттері.
Қалалық мекемелер.
Адамдар көп жиналатын ірі сауда кешендері мен спорттық нысандар, мысалы,
мұз сарайы.
II-ші санатты
тұтынушыларды
электрмен
жетілдіру сұлбасы

22.

Тұтынушыларды электрмен жабдықтаудың үшінші санаты алғашқы екі
санатқа кірмеген барлық қалған тұтынушыларды қамтиды. Оған электр қуатын
уақытша өшіру аса маңызды емес және елеулі тәуекелдерге әкеп соқпайтын
барлық өндірістік, коммерциялық, коммуналдық, коммуналдық және тұрмыстық
(пәтерлі және жеке ғимараттар, саяжайлар және саяжайлар/гараждар)
объектілері кіреді.
III-ші санатты
тұтынушыларды
электрмен
жетілдіру сұлбасы

23.

Тұтынушыларды санаттарға бөлу кезінде көптеген факторлар ескеріледі,
ықтимал тәуекелдер бағаланады, ең сенімді және оңтайлы нұсқалар
таңдалады.
Электрмен жабдықтау мәселелері, оның ішінде электрмен жабдықтау
сенімділігі электр энергетикасы субъектісімен тұтынушы шартында
айқындалады. Келісімшарт жылына рұқсат етілген үзіліс сағаттарын және
электрмен жабдықтауды қалпына келтіру уақытын белгілейді (бұл шын мәнінде
ЭҚОЕ бойынша электр қуатын өшірудің рұқсат етілген ұзақтығы).
Сенімділіктің I және II санаттары үшін жылына рұқсат етілген үзіліс сағаттары
мен электрмен жабдықтауды қалпына келтіру мерзімін тараптар электрмен
жабдықтау схемасының нақты параметрлеріне, резервтік қуат көздерінің
болуына және электр қуатының резервтік көздерінің сипаттамаларына
байланысты белгілейді.
Тұтынушының технологиялық процесі, бірақ сенімділіктің III санаты үшін
көзделген сәйкес мәндерден аспауы керек, олар үшін жылына 72 сағаттың
рұқсат етілген үзіліс саны (бірақ кезеңді қоса алғанда, қатарынан 24 сағаттан
аспауы керек). қуат көзін қалпына келтіру үшін).