Өртке қарсы шаралар

1. Презентация

Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
Акушерлік және гинекология курсымен АМСЖ кафедрасы
Презентация
Өртке қарсы шаралар
Орындаған: Серикова Ы.Б
Тобы: 201 «А» МПД
Қабылдаған: Жақсылықкеліні
Ұ.А

2. Жоспар

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
Өрт және оның түрлері
Өрттің алдын алу шаралары
Өрт сөндіру тәсілдері
Өрт сөндіру құралдары
Өрт сөндірудің химиялық құралдары
Қолмен сөндіруге арналған өрт сөндіргіштер
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

3. Кіріспе

Өндіріс объектілерінің өртке қарсы қорғанысы - жаңа мекемелерді
жобалағанда инженерлі-техникалық және ұйдымдастырушылық шаралар
кешені болып табылады. Осылайша, өндірістегі өрттік қауіпсіздік, өрттің
алдын алу шараларымен және өрттің шығу ошағынан белсенді қорғану
әрекеттері арқылы жүзеге асады.
Еліміздегі халық шаруашылығының белсенді дамуы, өнеркәсіптің жаңа
салаларының және материалдардың пайда болуы, өрт қауіпсіздігінің
алдына көптеген жаңа талаптарды қойды, сонымен қатар, жаңа өртке
қарсы техникалардың пайда болуына үлес қосты.
Соңғы жылдары өрт қауіпсіздігі саласы жаңа, осы заманға сай
жабдықтармен (автоцистерналар, автоcорғыштар, көпіршік
генераторлары, мотопомпалар, өрт сөндіру құралдары және т.б.)
қамтамасыз етілді. Автоматтық өрт сөндіру құралдары мен дабылдары
қолданылып жүр.

4.

Өрт
Өрт – бұл адамның өмірі мен денсаулығына, қоғам мен мемлекетке
зиянын тигізетін, қоршаған ортаға үлкен материалдық зақым келтіретін,
қоршаған ортадағы заттардың бақылаусыз жануы.
Ең күрделі, зиян тигізетін
өрттер
өртке
қауіпті
объектілерде және басқа да
зақымдау
факторлары
(жарылыс, улы заттардың
жиналуы
т.б.)
бар
объектілерде
болады.
Сонымен бірге, адамдар көп
шоғырланған жерлерде де өрт
шығу қаупі бар.
1-сурет.

5.

Өрт салдары зақымдау факторларының әрекеттеріне байланысты
болады. Оларға жататындар:
жанғыш заттың отқа тікелей әсері;
сәулелер есебінен жоғары температуралы заттар мен объектілерге
қашықтықтық әсері;
жану зонасында иісті газбен улану;
жану кезіндегі токсинді өнімдерден улану;
құрылыстардың конструктивті бөліктерінің бұзылып құлауынан
адамдардың жарақат алуы немесе қаза болуы.
2-сурет

6. Өрт және оның түрлері

Үлкен қалаларда баспананың негiзгi түрi болып, көп қабатты үйлердегi
пәтерлер саналады. Бұндай пәтерлер сумен, жылумен, электр қуатымен,
өмiр-тiршiлiк өнiмдерiн әкету жүйесiмен, байланыс және ақпарат
жүйесiмен қамтамасыз етiлген. Әрине, тұрғындардың өмiрi және оның
қауiпсiздiгi осы жүйелердiң қызметiне де байланысты. Қазiргi заманғы
құрылысты көптеп салу жүйесi баспананың сапасын ылғи да
қамтамасыз ете бермейдi: панелдердiң, есiктер мен терезелердiң
қиылысында жылу кететiн, кемiргiштер кiретiн саңылаулар болуы
мүмкiн. Квартиралар бiр-бiрiмен ұштасып жатқандықтан бiр жерден
шыққан өрт екiншi жерге таралып кету қаупi әр уақытта да бар. Улы
түтін желдеткіштер арқылы көп қабатты үйдің көбіне тарап кетуі де
ғажап емес және т.с.с. Сондықтан кішкене төтенше жағдай бүкіл көп
қабатты үйдің мәселесіне айналып, зардап шегушілердің қатары көбеюі
мүмкін.
Баспана үшiн әрi зардабы зор ең қауiптiсi - өрт.

7. Баспанадағы өрт

Үйлерде өрт өндiрiс орындарына қарағанда жиi болады. Өрттiң себебi
барлық уақытта бiрдей-ақ:
- отты, оның барлық түрлерінде, дұрыс пайдаланбау;
- тұрмыста қолданылатын қыздыру приборларының бұзылуы;
- электр сымдарын және электр жүйесiн пайдаланудағы өрт
қауiпсiздiгiнiң ережесiн бұзу;
- теледидарлардың, радиоапаратуралардың жануы;
- пештiң, оның құбырының дұрыс салынбауы және бұзылғандығы;
- балалардың отпен ойнауы.
Темекiнi абайсыз шегудiң зардабына ерекше тоқтап кету керек. Темекi
шегушiлер әзiрге өте көп, сондықтан өрт болуға себеп те жеткiлiктi,
сонымен қатар, оны себеп ретiнде дөп басу ажырату қиын. Кейбiр темекi
шегетiн адамдар сiрiңкелерiн, темекiнiң тұқылын қалай болса солай
лақтыра салады, рұқсат етiлмейтiн жерлерде темекi шегедi, темекiнiң
тұқылын ағаштан жасалған заттардың үстiне, тез тұтанатын заттардың
қасына қоя салады. Негiзiнде өшпей қалған темекiнiң тұқылынан
шыққан өрт ең көп таралған өрттiң түрi болып саналады.[1]

8. Орман өрттері

құрғақ ауа райы мен жел кездерінде айтарлықтай
үлкен территорияға таралып кетеді. Ыстық ауа райы кездерінде, егер
жауын-шашын болмаса ормандар құрғап, кез келген абайсыз жанған
оттың әсерінен өрт тез таралып кетуі мүмкін. Ең өртке қауіпті орман
өсімдіктеріне қарағайлы, жапырақты ағаштар, қыналар, ит
бүлдіргендер, аршалар т.б. жатады. Құрғақ құмды топырақты
жерлердегі ағаштарға өрт ең жиі әрі тез таралады, бірақ оларды
өшіру оңайырақ келеді. Қылқан жапырақты ормандардағы түскен
жапырақтар, бұталар және құрғақ шөптер қауіпті өрт тудырады.
Олар үлкен зардап шектіреді.
3-сурет
4-сурет

9. Өндіріс орындарындағы өрт

Өндірістегі өрттердің негізгі себептеріне құрал-жабдықтардың
технологиялық жұмыс тәртібінің бұзылуы, электр жабдықтарының
ақаулылығы, жабдықтардың жөндеу жұмыстарына нашар
дайындалығы, әртүрлі материалдардың өздігінен жануы және т.б.
жатады.
6-сурет
7-сурет
Жарылыс кезінде өртті болдырмау үшін ыстық жанғыш,
жарылысқа қауіпті ортаның пайда болуына мүмкіндік бермей,
оталдыру көзінің пайда болуына кедергі жасау керек.

10.

Барлық
қоғамдық және өндірістік ғимараттарда нақты
көрсетілген кедергісіз тез шығуға кепіл беретін апатты
жағдайларда шығатын жерлер болуы тиіс. Есіктер іш жағынан
ашылуы керек. Бұл жерлерде кедергі келтіретін бөгде заттар мен
отқа жанғын материалдар болмауы керек. Бұдан басқа да
құтқару жолдары қарастырылуы жөн (мысалы, сыртқа шығатын
сатылар мен шатырға шығатын жерлер). Өрт кезінде ешқашан
лифтті қолдануға болмайды.

11. Өрт қауіпсіздігі

– бұл
өрт болу мүмкіндігін
болдырмау және оның
пайда болған кезінде
адамдарға, құрылыс
және материалдық
құндылықтарға өрттің
қауіпті факторларының
жағымсыз әсерлерін
жою үшін қажетті
шараларды қолдану
болып саналады

12.

Өрт қауіпсіздігі өрттің алдын алу шаралары мен және белсенді өрт
қорғанысымен қамтамасыз етіледі. Өрт профилактикасы болып өртті
болдырмау немесе оның салдарларын азайтуға бағытталған ісшаралардың кешені саналады. Белсенді өрт қорғанысы – бұл өрт немесе
жарылысқа қауіпті жағдайларымен белсенді күресуді қамтамасыз ету
шаралары.

13.

құрылыстық-жобалау;
техникалық;,
ұйымдастырушылық;

14.

1. Құрылыстық - жобалау шаралары - ғимараттар мен құрылыстардың
отқа төзімділігімен анықталады (конструкция материалдары жанғыш, қиын
жанатын, жанбайтын болып бөлінеді). Отқа төзімділік шегі дегеніміз – бұл
оттың әсерінен құрылыс конструкцияларының бірінші сызат пайда болғанға
дейінгі шыдайтын уақыт интервалы. Барлық құрылыс конструкциялары отқа
төзімділік шегі бойынша 8 деңгейге бөлінеді. Ғимараттардың отқа төзімділік
деңгейіне байланысты өрт кезінде эвакуациялау үшін шығатын жерлерге
дейінгі қашықтықтар белгіленеді

15.

өмірге қажетті жүйелерді (жылу, жарықтандыру, вентиляция т.б.) орнатқан
кездерде өрт қауіпсіздігі нормаларын сақтау;
құрал-жабдықтар жұмысының тәртібі мен технологиялық процестер
парамертлерін сақтау;
әртүрлі қорғану жүйелерін пайдалану.

16.

Ұйымдастырушылық шаралар
Ұйымдастырушылық шаралар құрамына өрт қауіпсіздігі бойынша оқу
өткізу, өрт қауіпсіздігі шараларының сақталуын тексеру кіреді.
Кез
келген
объектілерді
эксплуатациялауды
(туристік фирмаларды, қонақ үйлерді, демалыс
базаларын)
бекітілген
нормативті
құжаттар
талаптарына сай қатаң түрде жүзеге асыру қажет.

17. Өрт сөндіру тәсілдері

Өрт сөндірудің келесі тәсілдері
қарастырылады:
ыстық жанғыш затты
тотықтырғыштан бөлектеу;
ауадағы оттегі
концентрациясын азайту;
ыстық жарғыш заттың
температурасын оталдыру
температурасынан төмендету.
Өрт
сөндіру
заттары
ретінде су, құм, көпіршіктер,
ұнтақтар, өрт тудырмайтын газ
тәріздес заттар, инертті газдар,
булар қолданылады.

18. Өрттi сумен сөндiру

Өрт сөндiруге суды пайдалану, ең қарапайым, оңай
әдiстердiң бiрi. Өрттiң жану шартына және жанып
жатқан заттардың қасиетiне, түрiне байланысты суды
бағытталған ағым, шашырату түрiнде пайдаланады.
Үлкен қысымның әсерiмен шыққан су ағыны жалынды
өшiредi. Ал суды шашыратып себу бағытталған
ағымнан гөрi тиiмдiрек, себебi бұл ретте су үлкен
ауқымды өшiре алады.

19. Өрттi көбiкпен сөндiру

Тез тұтанатын сұйықтарды, ток қуаты жүрiп тұрған қондырғыдағы өрттi
сумен сөндiрмейдi, себебi электр тоғының ұру қауіпi бар.
Яғни осы жағдайларда газ бен сұйықтан құрылған көбiктi пайдаланады.
Көбiк, өзiнiң тығыздығы төмен болғандықтан, жанып жатқан заттардың
бой-бойымен, сай-сайымен жылжи ағып, ауаның отқа келу жолын
жабады әрi салқындатады.
Өрт сөндiруде көбiктiң екi түрiн пайдаланады:
- химия көбiгi – тұздардың судағы ерiтiндiлерiнен тұратын
көмiрқышқыл газымен толтырылған көбiршiктер. Бұл көбiктi ПГ-50,
ПН-100 деген көбiк генераторларынан тұздардың судағы құрғақ
ерiтiндiсiнiң көбiк ұнтағын араластыру арқылы алады.
- ауалық-механикалық көбiк – бұл көбiк 3-5 атм қатты үш су ағымы ауакөбiк ұнғысына келiп, көбiк шығарғышпен араласып шығады. Ауалықмеханикалық көбiктi жанған кезде аса улы өнiмдердi шығаратын
заттарды, тұтанғыш сұйықтарды өшiруге пайдаланады.
Көбiк генераторлары және ауалық-механикалық көбiк қондырғылары
қолмен де, автоматпен де iске қосыла алады.

20.

Көбікпен өрт сөндіру

21. Өрттi газбен сөндiру

Газбен сөндiру құралдарына өртті көмiрқышқылмен және
галоидтелінген көмiрсутегiмен сөндiрудi жатқызады. Сұйық
түрiндегi көмiрқышқылы баллоннан шыққан соң, қар
тәрiздес болып, -78,50С температурасындағы қатты күйге
айналады. Ал қызған кезде лезде газ түріне қайта айналып,
өз көлемiнен 400-500 есе үлкен көлемдi жабады.
Көмiрқышқылы галоидтi көмiрсутегiне қарағанда заттарға
да адамдарға да залалын тигiзбейдi, істеп тұрған электр
қондырғыларындағы өрттердi сөндiруге жарайды.
Өрттi газбен сөндiруде төмендегі құралдарды пайдаланады:
- көмiрқышқылының автоматты қондырғыларын;
- жылжымалы көмiрқышқылы өртсөндiргiштерін;
- қол өртсөндiргiшiн.

22.

Азотты өрт сөндіру құрылғысы

23. Өрттi бумен сөндiру

Өрттi бумен сөндiру әдiсi жанып жатқан заттарға оттегiнiң
келуiн шектеуге негiзделген. Будың 35 көлемдiк пайызы
отқа жинақталған кезде жану тоқтайды. Өрт сөндiрудiң бұл
әдiсi шағын өрттi тез сөндiруге болатын оңай әрi қолайлы
әдiс болып есептеледi.
Егер өртсөндiргiш жоқ болса, үй тұрмыс жағдайында қолда
бар құралдар пайдаланылады:
- су;
- құм, құм құрғақ әрi майда болу керек;
- киiз, киiз жанған затқа ауа жiбермеу үшiн, пайдаланады.
Киiздiң орнына ауыр жүн, мауыты (сукно) жаймаларды,
ескi пальтоларды және т.б. пайдалануға болады. Жанған
жердi тез жауып, от өшкенше басып тұру керек.[4]

24. Өрт сөндіру құралдары

2-ге бөлінеді:
қол көмегімен жұмыс істейтін құралдар (құм салынған
жәшіктер, асбест жабындары, өртке қарсы құрал-саймандары
бар тақталар; химиялық көпіршікті от сөндіргіштер; ұнтақты
отсөндіргіштер;
көміроттекті
отсөндіргіштер;
хладонды
отсөндіргіштер; құрама отсөндіргіштер);
өртке қарсы жүйелер (сумен жабдықтау жүйелері; көпіршікті
генераторлар; автоматты сигнал беру құралдарын қолдану
арқылы автоматты өрт сөндіру жүйелері).

25. Өрт сөндірудің химиялық құралдары

Өрт сөндірудің кең тараған құралдары болып:
көмірқышқылы, сулағыштар, химиялық және ауалықхимиялық көбік, галойдталған көмірсутектер, түйіршікті
қоспалар, бромэтилды қосылыстар, СО2, инертті газдар
және т.б. табылады. Осы аталған өрт сөндіру құралдары
келесі түрлерге жіктеледі: суытатын және оқшаулайтын,
яғни жану аймағына оттегінің түсуін көбік қабатын жабу
немесе құрғақ түйіршіктерді себу арқылы оқшаулау
жүргізіледі. Электр өткізгіштігіне қарай: электр
өткізетіндер (көбік, су, бу) және электр өткізбейтіндер
(түйіршіктер мен кейбір газ түрлері) болып бөлінеді.
Уыттылығы жағынан: уытты еместер (су, көбік,
түйіршіктер), орташа уыттылар (көмірқышқылы және азот)
және уыттылар (бромэтилды қоспалар, фреондар) болып
бөлінеді.

26.

Өртті сөндіру тәжірибесінде әртүрлі сулағыштар, көбіктер, инертті
газдар мен механикалық құралдар кең ауқымды қолданысқа ие.
Сулағыштар жанатын нәрселердің (резеңке, көмір шаңы, шымтезек,
талшықты жабдықтар және т.б.) суланғыштығын жақсарту үшін
қолданылады. Бұл жерге сабынды, синтетикалық қоспаларды,
амилсульфаттарды, алкилсульфонаттарды жатқызуға болады.
Көбік – жылуды аз өткізетін, қозғалмалы, жылуды сәулелендіру
әсері бар, түтіндеудің тығыздығын төмендететін, бірақ механикалық
төзімділігі төмен қасиеттерге ие.
Көбіктер – химиялық, ауа-механикалық және жоғары еселі болып
бөлінеді.
Химиялық көбікті өрттің шығу көзіне жіберу алдында ерітінділерді
(сілтілік және қышқылдық) араластыру немесе судың ағынымен
көбіктенетін түйіршіктерді (көбік түзуші) араластыру арқылы
алады. Көбікті түйіршік – күкірт қышқылдық аммоний мен натрий
бикарбонатының, көбіктендіргіштер мен судың қоспалары. 1 кг
түйіршік пен 10 литр судан 40-60 литрға дейін көбік алуға болады.

27. Қолмен сөндіруге арналған өрт сөндіргіштер

Жанудың бастапқы кезеңінде өртті сөндіруге арналған
құралдар.
ОХП-10 типті химиялық көбікті өрт сөндіргіштер
қатты және сұйық заттарды сөндіруге арналған. Олар
5-ке тең еселікпен әсер етеді, ұзақтығы 60 секундқа
жақын. Баллондардың сиымдылығы - 8,7 және 9 л.
Осы өрт сөндіргіштердің заряды сілтілік және
қышқылдық бөліктерден тұрады. Қыс мезгілінде өрт
сөндіргіштер қатып қалмас үшін, оның сілтілік
бөлігіне этиленгликольді немесе рас көбіктендіргішін
қосады.

28.

1-Сурет. ОХП-10 типті химиялық көбікті өртсөндіргіш.
ОХП-10 өртсөндіргіші (1-сурет) ішінде стақан
орнатылған (2), шойыннан пісірілген корпустан
(1) тұрады. Стақан күкірт қышқылды темір
тотығымен толтырылған.
Корпус мия экстракты бар екікөміртекті натрий
қышқылының (сілті) қоспасымен толтырылады.
Тұтқаны (3) 180°-қа бұрған кезде, соташық (4)
резенке тығынды жоғары көтереді де, түбін
жоғары қаратып аударғанда қышқылдық және
сілтілік бөліктері араласады. Нәтижесінде,
көміртек қос тотығы көбік түрінде түзіліп,
шашырау арқылы жану ошағына бағытталады.
Ағынның ұзындығы 8 м жетеді.
Өрт сөндіргіштің корпусы бір жылдан кейін 25
% мөлшерде, 2 жылдан кейін 50 %, 3 жылдан
кейін 100 % 2 МПа қысымда зерттеуден өтеді.
Жылына бір рет зарядталынып тұрады.

29.

ОХП-10 өрт сөндіргіші оңай жанғыш, жанатын
сұйықтарды және қатты заттырдың көбін сөндіруге
арналған. ОХП-10 өрт сөндіргішін сумен
араласатын сұйықтарды сөндіру үшін қолданғанда
оның әсері болмайды, көбіктің қасиеттері өзгереді.
Химиялық көбікті құнды заттарды сөндіру үшін
пайдаланбаған абзал, оның әсерінен олар бүлінеді.
Көбіктік өрт сөндіргіштердің көбіктерінің ток
өткізу қабілеті болғандықтан, электр
құрылғыларын сөндіру үшін де пайдаланылмайды.

30.

2-сурет. ОВП-10 типті қолмен сөндіруге арналған
ауа-көбікті өртсөндіргіш
ОВП-5 және ОВП-10 типті (2-сурет) қолмен
сондіруге арналған ауа-көбікті өрт
сөндіргіштердің, сиымдылығы 5 және 10 л
сәйкес 5% көбіктүзуші қоспамен
толтырылған сұйыққоймасы бар.
Балонның (2) қысу тұтқасын (3) бұрған кезде
көміртек қос тотықты көбік cұптама (4)
арқылы жоғары еселік қоспа шашырайды.
Өрт сөндіргіштің жұмыс істеу уақыты 20
секунд, ағын ұзындығы 4-5 м дейін жетеді.
Өрт сөндіргіштің заряды химиялық бейтарап.
Соның негізінде алынған жоғарғы еселі көбік
те өрт сөндірілгеннен кейін жоғалады. Сол
себепті өрт сөндіргіштің айналадағы заттарға
зиянды әсері жоқ. Мұндай өрт сөндіргіштерді
электроқондырғыларды, сілтілік металдар
мен заттарды сөндіру үшін қолданбайды.

31.

Кішігірім өрттердің барлық түрін сөндіруде қолданылатын, сиымдылығы
2, 5 және 8 л тең ОУ-2, ОУ-5 және ОУ-8 (3-сурет) қолмен сөндіруге
арналған көмірқышқыл өрт сөндіргіштері.Бұл өрт сөндіргіштер қысым
вентилінің маховикті айналдыруы арқылы іске қосылады. Қар тәрізді
көмірқышқыл ағыны 2 м қашықтыққа 30-40 секунд уақыт ішінде әсер
етеді. Балондағы көмірқышқыл сұйығы 6 мПа қысымда болады да,
тұтқаның вентилін ашқанда ондағы қысым 0,98*105 Па дейін
төмендейді. Нәтижесінде сұйық көмірқышқыл температураның төменгі
көрсеткішінде газ тәрізді күйге өтеді. Сондықтан өрт сөндіру
құралдарымен жұмыс істегенде сақ болу керек.
Көмірқышқыл өрт сөндіргіштерді таразыға тарту арқылы тексеруден
өткізеді. Егер салмағы 6,25 (ОУ-2); 13,35 (ОУ-5) және 19,7 (ОУ-8) кг аз
болса, оларды зарядтау қажет.
Көмірқышқыл материалдарды бүлдірмейтіндіктен, оларды құнды
заттарды және кітап сақтау орындарын сөндіру үшін пайдаланады. Ал
ток өткізбеуіне байланысты (380 В дейін) электр құрылғыларын
сөндіруде қолданады.

32.

3-сурет. ОУ-2 қолмен сөндіретін көмірқышқыл өрт сөндіргіш

33.

ОУБ-3а, ОУБ-7а (4-сурет) көмірқышқыл-бромэтил өрт сөндіргіштері, 3,2
және 7,4 л сиымдылықты шойын баллонан тұрады, оның ішінде 97%
бромды этил мен 3% сұйық көмірқышқылы болады. Ерітінді 0,843 мПа
қысымда болады. Вентильді ашу кезінде шығару түтігінен бұлт тәрізді
өрт сөндіру заты шашырайды. Өрт сөндіргіштің жұмыс істеу уақыты 40
секунд, ағын ұзындығы 4-5 м дейін жетеді. Олар қатты, сұйық жанғыш
және электр құрылғыларын сөндіру үшін қолданылады.[6]
.4-сурет. ОУБ-7 көмір қышқыл – бромэтил өрт сөндіргіші

34.

Өрттен қорғанудың мақсаты — өрттердің алдын алу үшін ең
тиімді, экономикалық жағынан пайдалы, техникалық жағынан
дәлелденген тәсілдер мен құралдарды іздестіру және өрт сөндірудің
техникалық құралдары мен күштерді тиімді пайдалана отырып, өртті
аз шығынмен тоқтату.

35.

Өрт салдарлары
Өрт салдарлары зақымдау факторларының әрекеттеріне байланысты болады.
Оларға жататындар:
- жанған затқа оттың тікелей әсері;
- сәулелер есебінен жоғары
температуралы заттар мен объектілерге
қашықтықтық әсері;
- жану зонасында иісті газбен улану;
- жану кезіндегі токсинді өнімдерден
улану;
- құрылыстардың конструктивті
бөліктерінің бұзылып құлауынан
адамдардың жарақат алуы немесе қаза
болуы.

36. Қорытынды

Еліміздегі халық шаруашылығының белсенді дамуы, өнеркәсіптің жаңа
салаларының және материалдардың пайда болуы, өрт қауіпсіздігінің
алдына көптеген жаңа талаптарды қойды, сонымен қатар, жаңа өртке
қарсы техникалардың пайда болуына үлес қосты.
Соңғы жылдары өрт қауіпсіздігі саласы жаңа, осы заманға сай
жабдықтармен (автоцистерналар, автоcорғыштар, көпіршік
генераторлары, мотопомпалар, өрт сөндіру құралдары және т.б.)
қамтамасыз етілді. Автоматтық өрт сөндіру құралдары мен дабылдары
қолданылып жүр.
Қазiргi заманғы құрылысты көптеп салу жүйесi баспананың сапасын
ылғи да қамтамасыз ете бермейдi: панелдердiң, есiктер мен терезелердiң
қиылысында жылу кететiн, кемiргiштер кiретiн саңылаулар болуы
мүмкiн. Квартиралар бiр-бiрiмен ұштасып жатқандықтан бiр жерден
шыққан өрт екiншi жерге таралып кету қаупi әр уақытта да бар. Улы
түтін желдеткіштер арқылы көп қабатты үйдің көбіне тарап кетуі де
ғажап емес және т.с.с. Сондықтан кішкене төтенше жағдай бүкіл көп
қабатты үйдің мәселесіне айналып, зардап шегушілердің қатары көбеюі
мүмкін.

37.

Пайдаланылған әдебиеттер
1)Торғаев, Ә.Ә. Өрт қауіпсіздігі ТЖ [Мәтін]: Әдістемелік нұсқау / Ә.Ә. Торғаев, В.В. Целиков.Алматы: ҚазҚҚА, 2009.-269 б…………………………………………………………………..60бет
2)Жантасов Қ.Т., Сулейменов А.Т. Төтенше жағдайлардағы тіршілік қауіпсіздігі [Мәтін] /
Сулейменов А.Т. Жантасов Қ.Т., Маханов Б.Б., Кочеров Е.Н. Назарбекова С.П.- Алматы:
Ассоциация вузов РК, 2011.- 272 б………………………………………………………………………………56бет
3)Заппаров, М.Р. Өртке қарсы сумен жабдықтау [Электрондық ресурс]: Оқу
құралы / М.Р. Заппаров.- Алматы: ҚазҰТУ, 2012.- 191 б………………………………..124бет
4) Ж.Жатқанбаев. Экология негіздері. Оқулық – Алматы: “Зият”2003ж.-212б....................76-78бет
5) Өмір-тіршілік қауіпсіздігі: Оқулық /құрастырушы С. Арпабеков. – Алматы.2004. - 148 бет
6) Дүкенбаев К.Д. Өмір өзегі. – Алматы.1996. – 272 б...............................................................87бет
7) Құсайнов А., Нұржанов Б., Шотанов Ж., Балабатыров С., Жұмақанов Т. Электр техника мен
электр энергетика терминдері. – Алматы: Санат, 1994. -546 б..............................................87-88бет
8) Жеңісбек Тұрғанов. Оңтүстік Қазақстан облысының орман және биоресурстар жөніндегі
аумақтық басқармасының бас қызметкері статьясынан.
Қосымша:
1) МЧС РК Республиканские курсы ЧС и ГО. Информационно – методический сборник
материалов по ЧС и ГО. Выпуск №4 (44), 2010г.
2) МЧС РК Республиканские курсы ЧС и ГО. Информационно – методический сборник
материалов по ЧС и ГО. Выпуск №2 (46), 2011г.
3) МЧС РК Республиканский учебно-методический центр Гражданской защиты.
Информационно – методические материалы в области гражданской защиты. Выпуск №1 (49),
2012г.
4) Электрондық ресурс:
www.google.kz