Басқару тәртiбiне қарсы қылмыстық құқық бұзушылықтар туралы істерді қарау практикасы

1.

Тақырып: Басқару тәртiбiне қарсы
қылмыстық құқық бұзушылықтар
туралы істерді қарау практикасы
Пән: Қылмыстық істердің
жекелеген санаттарын қарау
ерекшеліктері

2.

Жоспар:
• 1)
Басқару
тәртiбiне
қарсы
қылмыстық
құқық
бұзушылықтардың
кең
тараған
түрлерін саралау
• 2)
Басқару
тәртiбiне
қарсы
қылмыстық құқық бұзушылықтар
туралы істерді қарау ерекшеліктері

3.

Нормативтік материал:
• 1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. 1995 жылы
30 тамызда республикалық референдумда қабылданған
(қолданыстағы редакциясында).
• 2. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі.
Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 3 шілдедегі
Кодексі (қолданыстағы редакциясында).
• 3. «Қазақстан Республикасының Президенті туралы» 1995
жылғы 26 желтоқсандағы ҚР Конституциялық Заңы.
• 4. Қазақстан Республикасының Парламенті және оның
депутаттарының мәртебесі туралы» 1995 жылғы 16
қазандағы ҚР Конституциялық Заңы.
• 5. «Қазақстан Республикасында бейбіт жиналыстарды
ұйымдастыру және өткізу тәртібі туралы» 2020 жылғы 25
мамырдағы ҚР Заңы.
• 6. «Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградалары
туралы» 1995 жылғы 12 желтоқсандағы ҚР Заңы.
• 7. «Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасы
туралы» 2013 жылғы 16 қаңтардағы ҚР Заңы.
• 8. «Халықтың көші-қоны туралы» 2011 жылғы 22 шілдедегі
ҚР Заңы.

4.

Басқару тәртібіне қарсы ҚҚБ статистикасы
Жылдар
Тіркелген ҚҚБ саны
2020 жыл
6618
2021 жыл
6564
2022 жыл
5069
2023 жыл
5910

5.

2023 жылдың статистикасы
Басқару тәртібіне қарсы ҚҚБ
Саны
385-бап. Құжаттарды, мөрлерді қолдан жасау
2525
389-бап. Өзінше билік ету
1275
386-бап. Көлік құралының сәйкестендіру нөмірін
қолдан жасау, жою, көрінеу қолдан жасалған
сәйкестендіру нөмірі бар көлік құралын өткізу
882
378-бап. Билік өкілін қорлау
420
392-бап. ҚР Мемлекеттік шекарасын қасақана заңсыз
кесіп өту
360
380-бап. Билік өкіліне қатысты күш қолдану
234
384-бап. Құжаттарды заңсыз алып қою, құжаттарды,
мөртабандарды, мөрлердi жымқыру, жою, бүлдіру
немесе жасыру
61

6.

• Басқару тәртібіне қарсы қылмыстық құқық
бұзушылықтар — басқару субъектісі
болып
табылмайтын
азаматтар
тарапынан
жасалатын
басқару
қатынастарына қылмыстық заңмен
тыйым салынған қол сұғушылықтар.
• ТОПТЫҚ ОБЪЕКТ – басқару тәртібі,
яғни
мемлекеттік
басқару
органдарының
және
олардың
субъектілерінің қалыпты қызметі.

7.

Топтастыру
1) Билік өкілдеріне қол сұғатын ҚҚБ (ҚР ҚК 373-382 баптары);
2) Мемлекеттік шекараның мызғымастығына қол сұғатын ҚҚБ (ҚР
ҚК 392, 396-баптары);
3) Ресми құжаттардың, мемлекеттік наградалардың және арнайы
құралдардың өзге түрлерінің заңды айналымына қол сұғатын ҚҚБ
(ҚР ҚК 383-386, 399-баптары);
4) Қарулы күштерді жасақтау және әскери қызметті атқару тәртбіне
қарсы ҚҚБ (ҚР ҚК 387-388 баптары);
5) Қазақстан Республикасының беделіне қол сұғатын ҚҚБ (ҚР ҚК
372, 391-баптары);
6) Құқықтар мен бостандықтарды жүзеге асырудың бекітілген
тәртібіне қол сұғатын ҚҚБ (ҚР ҚК 389-390 баптары);
7) Көпшілік және өзге де шараларды жүргізудің заңнамамен
көзделген тәртібіне қол сұғатын ҚҚБ (ҚР ҚК 400-402 баптары);
8)
Мемлекеттік
және
қоғамдық
институттардың
өзара
әрекеттесуінің заңнамамен бекітілген принциптеріне қол сұғатын
ҚҚБ (ҚР ҚК 403-406 баптары).
9) Басқару тәртібіне қарсы ҚҚБ-дың өзге түрлері (ҚР ҚК 394-395,
397-398 баптары).

8.

385-бап. Жалған құжаттарды, мөртабандарды,
мөрлердi қолдан жасау, дайындау немесе өткiзу
Элемент
Объект
Белгі
Мәні
Тікелей
Ресми
құжаттар
наградалардың
бекітілген тәртібі
Заты
Куәлік немесе құқықтар беретiн немесе
мiндеттерден босататын өзге де ресми
құжат, мөртабандар, мөрлер, бланкілер,
мемлекеттiк пошта төлемі белгілері, ҚР
немесе КСРО мемлекеттiк наградалары
Объективтік
жақ
Іс-әрекет
а) Қолдан жасау
б) Дайындау
в) Өткізу
Субъект
Жалпы
16 жасқа толған, есі дұрыс адам
Субъективтік
жақ
Кінә
Тікелей қасақаналық
мен
мемлекеттік
айналымының

9.

ҚҚБ заты
• Құқықтар беретiн немесе мiндеттерден
босататын өзге де ресми құжат: паспорт,
жеке куәлік, әскери билет, жүргізуші куәлігі
және т.б.
• ҚР мемлекеттiк наградалары – «Алтын
Қыран» орденi, «Халық қаhарманы»,
«Қазақстанның Еңбек Ері» атақтары,
сондай-ақ Қазақстан Республикасының
басқа да ордендерi, медальдары, құрметтi
атақтары және Құрмет грамотасы.

10.

ҚҚБ заты
• МӨР – жеке және заңды тұлғалар
құжаттардың
түпнұсқалығын
және
олардағы қолдарды растау, оларға
ресми мәртебе беру үшін қолданатын
арнайы құрал.
• МӨРТАБАН – ұйымның немесе жеке
тұлғаның толық атауы, мәліметтері бар
ақпаратты жазуға және бейнелеуге
арналған қол құралы.

11.

Объективтік жағы
• ҚОЛДАН ЖАСАУ – түпнұсқа құжатты толық
немесе ішінара жасау, өзгерту.
• ДАЙЫНДАУ – басқа фамилияларды, есімдерді
және басқа деректерді көрсететін жаңа құжат
құрастыру.
• ӨТКІЗУ – жалған құжаттарды айналысқа
шығару, басқа тұлғаларға беру (сату, сыйға
тарту, айырбастау және т.б.).
• ПАЙДАЛАНУ – жалған құжатты тапсыру
(мысалы, зейнетақы алу үшін жалған еңбек
кітапшасын) немесе ұсыну (мысалы, билет
алу үшін жалған жеке куәлікті).

12.

389-бап. Өзінше билік ету
Элемент
Белгі
Мәні
Құқықтарды жүзеге асырудың
заңмен бекітілген тәртібі, зиян
шеккен
жеке
және
заңды
тұлғалардың мүдделері
Объект
Тікелей
Объективтік
жақ
Іс-әрекет
Субъект
Жалпы
ҚР заңнамасында белгiленген
тәртiпке
қарамастан,
басқа
адаммен
немесе
ұйыммен
дауласып жатқан, өзiнiң нақты
немесе болжамды құқығын өз
бетiнше жүзеге асыру
16 жасқа толған, есі дұрыс адам
Субъективтік
жақ
Кінә
Тікелей қасақаналық

13.

378-бап. Билік өкiлiн қорлау
Элемент
Объект
Белгі
Тікелей
Мәні
Билік өкілінің өзінің қызметтік
міндеттерін орындау жөніндегі
қалыпты қызметін қамтамасыз
ететін қоғамдық қатынастар
Жәбірлен-нің
жеке басы
Өз қызметтiк мiндеттерiн атқару
кезiндегі
немесе
оларды
атқаруына байланысты билік
өкілі
Объективтік
жақ
Іс-әрекет
Қорлау
Субъект
Жалпы
16 жасқа толған, есі дұрыс адам
Субъективтік
жақ
Кінә
Тікелей қасақаналық

14.

Жәбірленушінің жеке басы
• Билік өкілі – мемлекеттiк қызметте
жүрген, қызмет бабымен өзіне тәуелді
емес адамдарға қатысты Қазақстан
Республикасының заңында белгіленген
тәртіппен
билік
ету
өкілеттіктері
берілген адам, оның ішінде құқық
қорғау немесе арнаулы мемлекеттік
органның, әскери полиция органының
қызметкері,
қоғамдық
тәртіпті
қамтамасыз етуге қатысатын әскери
қызметші.

15.

Статья 386. Көлік құралының сәйкестендіру нөмірін қолдан жасау,
жою, көрінеу қолдан жасалған сәйкестендіру нөмірі бар көлік
құралын өткізу
Элемент
Белгі
Мәні
Объект
Тікелей
Арнайы
құралдардың
бекітілген тәртібі
Заты
Сәйкестендіру
нөмірі,
шанақтың,
шассидің, қозғалтқыштың нөмірі, көлік
құралының мемлекеттік тіркеу белгісі
Көрінеу қолдан жасалған сәйкестендіру
нөмірі,
шанақтың,
шассидің,
қозғалтқыштың нөмірі бар немесе көрінеу
қолдан жасалған мемлекеттік тіркеу
белгісі бар көлік құралы
Объективтік
жақ
Іс-әрекет
а) Қолдан жасау
б) Пайдалану
в) Өткізу
Субъект
Жалпы
16 жасқа толған, есі дұрыс адам
Субъективтік Кінә
жақ
Тікелей қасақаналық
айналымының

16.

384-бап. 1-бөл. Құжаттарды заңсыз алып қою,
құжаттарды, мөртабандарды, мөрлердi жымқыру,
жою, бүлдіру немесе жасыру
Элемент
Объект
Белгі
Тікелей
Заты
Объективтік
жақ
Іс-әрекет
Субъект
Жалпы
Субъективтік
жақ
Кінә
Мәні
Ресми құжаттар мен мемлекеттік
наградалардың
айналымының
бекітілген тәртібі
Азаматтың
паспорты,
жеке
басының куәлiгi немесе басқа да
жеке басының құжаты
Заңсыз алып қою
16 жасқа толған, есі дұрыс адам
Тікелей қасақаналық

17.

«Жеке басты куәландыратын құжаттар туралы»
2013 жылғы 29 қаңтардағы ҚР Заңының 23-бабы
1.
Қазақстан
Республикасының
заңдарында
белгіленген
жағдайларда және тәртіппен жеке басты куәландыратын
құжаттарды алдын ала тергеу, анықтау органдарының лауазымды
адамдары, сондай-ақ лауазымды адамдар әкімшілік іс жүргізу
және азаматтықты жоғалтуды және одан айырылуды ресімдеу
барысында алып қояды.
2. Жеке басты куәландыратын құжаттарды кепілге қабылдауға
тыйым салынады.
3.
Қазақстан
Республикасының
заңнамасында
көзделген
жағдайларды
қоспағанда,
жеке
басты
куәландыратын
құжаттардың көшірмелері бойынша жеке тұлғаны сәйкестендіруге,
сол сияқты оларды пайдалануға тыйым салынады.
4. Бас бостандығынан айыруға сотталған адамдардың жеке басты
куәландыратын құжаттары алып қойылады және үкімдерді
орындайтын
мекемелерде
сақталады.
Жазаны
өтеуден
босатылған кезде жеке басты куәландыратын құжаттар иелеріне
қайтарылады.

18.

384-бап. 2-бөл. Құжаттарды заңсыз алып қою,
құжаттарды, мөртабандарды, мөрлердi жымқыру, жою,
бүлдіру немесе жасыру
Элемент
Объект
Белгі
Тікелей
Заты
Мәні
Ресми
құжаттар
мен
мемлекеттік
наградалардың
айналымының
бекітілген
тәртібі
Азаматтың
паспорты,
жеке
басының куәлiгi немесе басқа
да жеке басының құжаты
Жымқыру
Объективтік
жақ
Іс-әрекет
Субъект
Жалпы
16 жасқа толған, есі дұрыс
адам
Субъективтік
жақ
Кінә
Тікелей қасақаналық

19.

384-бап. 3-бөл. Құжаттарды заңсыз алып қою,
құжаттарды, мөртабандарды, мөрлердi жымқыру, жою,
бүлдіру немесе жасыру
Элемент
Объект
Белгі
Тікелей
Заты
Объективтік
жақ
Іс-әрекет
Субъект
Жалпы
Субъективтік
жақ
Кінә
Мақсат
Мәні
Ресми құжаттар мен мемлекеттік
наградалардың
айналымының
бекітілген тәртібі
Ресми құжаттар, мөртабандар
немесе мөрлер
Жымқыру, жою, бүлдiру немесе
жасыру
16 жасқа толған, есі дұрыс адам
Тікелей қасақаналық
Пайдакүнемдiк
немесе
бастың өзге де мүддесiнде
жеке