"Ұлпан" романындағы. Ұлпан бейнесі

1.

Бөлімі: Адам жанының құпиясы
Тақырыбы: "Ұлпан" романындағы Ұлпан бейнесі

2.

Ғабит Мүсірепов: «Ұлпан – менің Монна Лизам».
Адам жанының тазалығын, ізгілік нұрын әспеттеген,
әйгілі сөз шеберінің арман- аңсарынан туған туынды.
Бір уез елді билеп билік айтушы, дүйім елдің үлкенкішісіне басшы, ақылгөй болу—Ұлпан сияқты дана
әйелдерге ғана тән қасиет. Ондай қайраткер аналар
тарихта болған. Мәселен, Төле бидің келіні Данагүлді,
Шыңғыстың анасы Айғанымды бүкіл қазақ елі пір
тұтқан. Осындай ерлікпен, ақылды-даналықпен,
билікпен, әділдікпен атын шығарған Ұлпан қазақ
әйелдерінің жиынтық образы деуге болады. Ұлпан —
аналардың анасы, ел билеген көсем, сөз бастаған
шешен, аузы дуалы, сөзі куәлы қоғам қайраткері.

3.

- Ғ.Мүсірепов кім туралы айтып жатыр? Бүгінгі сабақтың тақырыбы
қалай деп ойлайсыздар?
- Дұрыс таптыңыздар, сабақ тақырыбы «"Ұлпан" романындағы Ұлпан
бейнесі» деп аталады.
- Олай болса, сабақтың мақсаты:
9.1.2.1 әдеби шығармадағы психологизмді анықтау
9. 3. 1. 1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас
туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын
бағалау;

4.

Жұптық жұмыс
1-тапсырма
Оқушылар, бұл тапсырма өзгеше болады. Себебі, тапсырмалардың
бір бағытқа арналған екі нұсқасы бар. Өз талғамдарыңызға сәйкес
біреуін таңдап орындайсыздар! Біріншісінде,
кейіпкердің іс-әрекетіне қарай отырып, кейіпкердің атын, оқиға
орнын, сезімін анықтайсыздар. Екінщісінде, кейіпкердің
психологиялық сезімін өн бойыңыздан өткізіп, кейіпкер атауын тауып,
оқиға орнын айтып, кейіпкерді бейнелеп бересіздер!
Дескриптор:
1-нұсқа
Кейіпкер атын табады; 1б;
Оқиға орнын анықтайды;1б;
Кейіпкер сезімін анықтайды; 1б;

5.

№
1
2
Кейіпкердің әрекеті, сөзі
Кейіп
кер
Кімге қашан
айтылды?
Үш ауыл кірме Күрлеуіттің арызын айта келдік.
Биыл қыс осында жан сақтаймыз ба деп жаз
бойы қорып келген жеріміз еді. Жетісіп
отырған ел емеспіз... Сорлының зары арлыға
кездескен деп жіберіп еді... айтар арызымызға
құлақ ассаңыздар екен
Сүйреңдемей тоқта, бала, тоқта деген соң!
Аулыңа сәлем айт: Есеней аға сұлтанның ат
тұмсығын тіреген жеріне таласып әуре
болмасын!
Дескриптор:
1-нұсқа
Кейіпкер атын табады; 1б;
Оқиға орнын анықтайды;1б;
Кейіпкер сезімін анықтайды; 1б;
Кейіпкер
сезімі

6.

№
Кейіпкердің әрекеті, сөзі
1
Шырағым, арызың аяқсыз
қалмас, - деді ол, - аяқсыз
қалдыратын арыз сияқты емес.
Әттең, ашынғандықтан болса
да,
азды-көпті
асқақтай
сөйлегенің де болды. Аулыңа
мұны да айта барарсың.
2
Қыз баланы қор
қалың малы ғой
қылатын
Кейіпкер
Кімге қашан
айтылды?
Кейіпкер
сезімі

7.

№
Кейіпкердің әрекеті, сөзі
1
Есенейі жоқ елді де ел екен, жұрт
екен десеңіздер, қара өрттей
қаптап келе жатқан жылқының
бетін кейін бұрсаңыздар екен. Осы
арызымыз...
2
Арызымызды айтып кел деген
жұрт асқақтай сөйле деп тапсырған
жоқ еді, ағалар. Солай болып
шықса, айып өзімде. Міне,
айыбым! — деп ұзын шылбырын
Кенжетайға
қарай
серпіп
жіберді:—әйтеуір ат жетелеп жүр
екенсің, мынаны да жетелей жүр...
Кейіпкер
Кімге қашан
айтылды?
Кейіпкер
сезімі

8.

№
1
2
Кейіпкердің әрекеті, сөзі
Мүсіреп аға, ол кісінің менің басыма
келген бір бәле екенін біздің үйге бірінші
келген күннен-ақ сезіп едім. Көзің
айырмай қарап еді. Бір рет ұрттап алған
шайы сақалынан шұбырып кеткенін де
байқай алмай қалған. Сонда осы кісінің есі
дұрыс па екен деп ойлап қалып едім.
Сонымды сізден сұрасам, сіз не айтар
едіңіз?
Апа, сен ештеңеге таңданбашы осы. Мен
Есеней емеспін бе? Есенейге не қиын
дейсің! Айттым, болды, жасалды да
қалды. Ертеңнен бастап базар аралаймыз.
Өзіңе не керек, әкеме не керек, тартынбай
айты бер маған. Бәрін алып беремін. Тек,
таңдануды қой! Мен базарға Есенейгееріп
келгенім жоқ, Есеней маған еріп келді
Кейіпкер
Кімге қашан
айтылды?
Кейіпкер сезімі

9.

№
1
2
Кейіпкердің әрекеті, сөзі
Кейіп
кер
Кімге қашан
айтылды?
Мүсіреп аға, ол кісінің менің басыма келген бір
бәле екенін біздің үйге бірінші келген күнненақ сезіп едім. Көзің айырмай қарап еді. Бір рет
ұрттап алған шайы сақалынан шұбырып
кеткенін де байқай алмай қалған. Сонда осы
кісінің есі дұрыс па екен деп ойлап қалып едім.
Сонымды сізден сұрасам, сіз не айтар едіңіз?
Апа, сен ештеңеге таңданбашы осы. Мен
Есеней емеспін бе? Есенейге не қиын дейсің!
Айттым, болды, жасалды да қалды. Ертеңнен
бастап базар аралаймыз. Өзіңе не керек,
әкеме не керек, тартынбай айты бер маған.
Бәрін алып беремін. Тек, таңдануды қой! Мен
базарға Есенейгееріп келгенім жоқ, Есеней
Дескриптор:
маған еріп келді
2-нұсқа
Кейіпкер атын атайды; 1б;
Оқиға орнын анықтайды;1б;
Кейіпкер сезімін бейнелейді;1б
Кейіпкер
сезімі

10.

№
Кейіпкердің әрекеті, сөзі
1
Мен баласы жоқ, ұрпақсыз қалған адаммын. Ұлым
да, қызым да, жарым да жалғыз сенсің, күнім...
Күнімдей жарқырап, ел-жұртыма кейде айбынды,
кейде мейірімді қарап ордамызды жалғыз
толтырып отырсаң, құдайдан сұрар басқа тілегім
жоқ.
2
Әй Торсан, залым, нағыздың өзі екенсің-ау! Маған
көрсеткен қорлығың өз басыңа келмей қоймас!
Тек өз басыңнан асып, үрім-бұтағыңа кетпесе
болар еді-ау!
Кейіпкер
Кімге қашан
айтылды?
Дескриптор:
2-нұсқа
Кейіпкер атын атайды; 1б;
Оқиға орнын анықтайды;1б;
Кейіпкер сезімін бейнелейді;1б
Кейіпкер сезімі

11.

2-тапсырма
Топтық жұмыс
«Ұлпан» романын берілген туындылармен салыстырыңыздар. Олардың
айырмашылықтары мен ұқсастықтарын
Ғ.Мүсірепов «Ұлпан»
романындағы Ұлпан бейнесі
Ұқсастықтары
М.Дулатов
«Бақытсыз
Жамал»
романындағы
Жамал
бейнесі
Дескриптор:
-екі романның ұқсастықтарын топтастырады; 1б;
-айырмашылықтарын ажыратады; 1б;
-негізгі кейіпкерлерді салыстырады;1б;
-эпизодтар арқылы дәлелдейді; 1б:

12.

Добавьте
заголовок раздела

13.

Заголовок
— подзаголовок

14.

Запишите свою
тему или идею
Кратко опишите, что вы
хотите обсудить.

15.

Запишите свою
тему или идею
Кратко опишите, что вы
хотите обсудить.

16.

Добавьте основную мысль
Кратко опишите, что вы
хотите обсудить.
Запишите свою
тему или идею
Добавьте основную мысль
Кратко опишите, что вы
хотите обсудить.

17.

Запишите
свою тему
или идею
ПОДЗАГОЛОВОК
ПОДЗАГОЛОВОК

18.

Добавьте основную мысль
Опишите то, что вы хотите
обсудить.
Добавьте основную мысль
Запишите свою
тему или идею
Опишите то, что вы хотите
обсудить.
Добавьте основную мысль
Опишите то, что вы хотите
обсудить.
Добавьте основную мысль
Опишите то, что вы хотите
обсудить.

19.

Запишите
свою тему
или идею
Добавьте основную мысль
Добавьте основную мысль
Опишите то, что вы
хотите обсудить.
Опишите то, что вы
хотите обсудить.
Добавьте основную мысль
Добавьте основную мысль
Опишите то, что вы
хотите обсудить.
Опишите то, что вы
хотите обсудить.

20.

Запишите свою
тему или идею
Кратко опишите, что вы хотите обсудить.

21.

Спасибо!
Добавьте сюда прощальное сообщение или призыв к действию.