Ауа. Ауаның құрамы №6 зертханалық тәжірибе "Балауыз шамның жануы"

1.

Сабақтың тақырыбы:
Ауа. Ауаның құрамы
№6 зертханалық тәжірибе
"Балауыз шамның жануы"
7- сынып

2.

Оқу мақсаты
• 7.3.1.1 ауа құрамын білу;
• 7.3.1.2 заттардың жану кезінде ауаның құрамына кіретін оттектің
жұмсалатындығын білу;
• 7.3.1.3 атмосфералық ауаны ластанудан қорғаудың маңызын түсіну.
Бағалау критерийлері
• ауаның құрамын біледі;
• заттардың жану кезінде ауаның құрамына кіретін оттектің
жұмсалатынын біледі;
• атмосфералық ауаны ластанудан қорғаудың маңызын түсінеді.

3.

Сабақ барысында қолданылатын жаңа сөздер:
Ауа воздух air
ауа құрамы состав воздуха air composition
азот азот nitrogen
оттек кислород oxygen
көмірқышқыл газы - углекислый газ carbon dioxide
инертті газдар инертные газы inert gas
көмірсутек углеводороды hydrocarbon
су буы водяной пар water vapor
жалын пламя flame
күйе сажа moth
жану горение combustion
жану өнімдері продукты горения - combustion products

4.

• 1774 ж француз
ғалымы А.Лавуазье
ауаның құрамы азот
пен оттектен тұратын
газдар қоспасы
екенін дәлелдеді.
4

5.

Ауаның құрамы
Көлемдік Массалық
мөлшері мөлшері
Азот
78,8
75,5
Оттек
20,9
23,1
Инертті газдар
0,95
1,30
Көмірқышқыл
газы
0,03
0,046
ХІХ ғ соңында зерттеулер ауа құрамына оттек пен азоттан басқа бес түрлі
инертті газ: гелий, неон, аргон, криптон, ксенон кіретінін көрсетті
.
5

6.

Атмосфера – қоршаған ортаның тіршілік
үшін аса маңызды бөлігі
6

7.

7

8.

Атмосфераны қорғау
шараларына адамның
тіршілік ортасында зиянды
заттардың мөлшері артық
болмауы қажет.
Өндіріс орындарынан
бөліген зиянды
газдардың
концентрациясын
төмендету үшін
ағаштар, шөптесін
өсімдіктер көптеп
отырғызылады.
Атмосфераны
қорғау
Газдарды шаң мен
тұманнан тазартуда
ең көп
қолданылатыныэлектрсүзгілер.
Әр түрлі газдарды тазартуда
құрғақ шаңтұтқыштар – циклон
аппараттары қолданылады.
8

9.

9

10.

№6 зертханалық жұмыс
Балауыздың жануы
Керекті құрал-жабдықтар мен реактивтер:
Тұрғы,стақан,әк суы (әк суы), балауыз шам.
Жұмыстың орындалуы:
Тұрғыға аузы төмен қаратып орнатылған стақанның астына жанған балуызды
орналастырамыз. Стақанның қабырғалары буланады. Жанып тұрған балауызды
алдын ала әк суымен шайылған стақанның астына орналастырамыз.
Стақанның қабырғалары лайланған су тамшылары пайда болады.
Дескриптор:
• Зертханалық тәжірибе жасап,құбылыстарды айқындап, өзгерісті байқайды
• Зертханалық тәжірибе кезінде жану өнімдерін атайды
• Балауыз жанғанда көмір қышқыл газы түзілгенін түсінеді
• Жасалған жұмыстың нәтижесін қортындылай біледі
10

11.

Бекіту тапсырмасы
1- тапсырма
Берілген тұжырымдардың шындық/жалған екенін анықтаңыз
ТҰЖЫРЫМ
Шындық
1774 жылы Лавуазье ауаның азоттан, оттектен
тұратын газдар қоспасы екенін дәлелдеді.
Ауа 78 % азоттан тұрады
Оттегі жоқ жерде заттар жана алады
Ауа 35 % оттектен тұрады.
Табиғаттағы әр түрлі құбыластар әсерінен ауада
NO,NO2,SO2,SO3,H2S газдары болады.
Дескриптор:
• Берілген тұжырымдардың дұрыс/бұрыстығын ажыратады
Жалған

12.

ДҰРЫС ЖАУАБЫ:
ТҰЖЫРЫМ
Шындық
1774 жылы Лавуазье ауаның азоттан, оттектен
тұратын газдар қоспасы екенін дәлелдеді.
+
Ауа 78 % азоттан тұрады
+
Жалған
Оттегі жоқ жерде заттар жана алады
+
Ауа 35 % оттектен тұрады.
+
Табиғаттағы әр түрлі құбыластар әсерінен ауада
NO,NO2,SO2,SO3,H2S газдары болады.
+

13.

Қорытынды
ауаның құрамын білемін;
заттардың жану кезінде ауаның құрамына
кіретін оттектің жұмсалатынын түсінемін;
атмосфералық ауаны ластанудан қорғаудың
маңызын білемін.

14.

Қосымша ресурстар
М.Қ. Оспанова Қ.С. Аухадиева Т.Г. Белоусова
Химия оқулығы 7 сынып
https://bilimland.kz