Tseolitlar yordamida tabiiy gazni tozalash texnologiyasi

1.

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM,
FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
TOSHKENT KIMYO-TEXNOLOGIYA INSTITUTI
«ASOSIY ORGANIK SINTEZ TEXNOLOGIYASI» KAFEDRASI
TSEOLITLAR YORDAMIDA TABIIY GAZNI
TOZALASH TEXNOLOGIYASI
19-19 Guruh
Xamrayeva Asila
TOSHKENT - 2023

2.

KIRISH
Kimyo mahsulotlarini ishlab chiqarish korxonalarining rivojlanishi ularda ilg’or
texnologiyalarni qo’llanishiga bog’liqdir. Bu vazifani bajarish har tomonlama yetuk
yuqori malakali kadrlar ijodkorligiga qarab amalga oshiriladi. Shularni hisobga olib, biz
ham malakaviy bitiruv ishimizni tabiiy gazni tozalash usullarini o’rganishga va qayta
ishlashga
tayyorlash
bosqichni
taxlil
qilishga,
mavjud
texnologiyalarni
mukammalshatirishning isteqbolli yo’llarini aniqlashga hamda adsorbentlar ishtirokida
tabiiy
gazni
nordon
komponentlardan
takomillashtirishga yo’naltirilgan.
tozalash,
quritish
jarayonlarini

3.

Xom ashyo va tayyor mahsulot tasnifi
Organik sintez uchun gazlar asosiy va kerakli
xom ashyodir. Bundan tashqari ular issiqlik va
energiya manbaidir. Sintetik-kauchuklarni
turlari, spirtlari, motor yoqilg‘ilarini ayrim
komponentlari, eriturchilar, qorakuyani sifatlisi,
sintetik moy tolalar, smolalar, plastmassalar va
boshqa ko‘pgina sintetik moddalar hozirgi
vaqtda
gazlardan
(uglevodorodlardan)
olinmoqda.
Gazlar ikkiga – tabiiy va sun’iy (neftda qayta
ishlash gazi) ga bo‘linadi. Qaerdan qazib
olinayotgani va usuliga ko‘ra tabiiy gazlar tabiiy, yo‘lovchi va gazokondensatlarga
bo‘linadi.
Tabiiy gaz
yoldosh gazlar

4.

Tabiiy gazlar – asosan past molekulali parafin uglevodorod-laridan tashkil topgan.
Ularda yuqori molekulali uglevodorodlar bo‘lmaganligi sababli ular quruq gaz guruhiga
kiradi.
Gazlarni qayta ishlashning mohiyati shundaki, ularni tarkibidan nordon komponentlar
va namlikni yo’qotish, so’ngra bu gazlardan I va II guruh uglevodorodlarini ajratishdan
iboratdir.
Ma`lumki uglevodorod gazlari kelib chiqishiga ko’ra ularni uch guruhga bo’lish
mumkin:
1.
Tabiiy gazlar, mustaqil hosil bo’lib, tarkibida juda oz miqdorda suyuq
uglevodorod saqlagan gazlar;
2.
Yo’ldosh gazlar, neft bilan birgalikda chiquvchi gazlar;
3.
Zavod gazlari, neftni qayta ishlashdagi destruktiv jarayonlarda hosil bo’ladigan
gazlar.
Tabiiy gazlardan sanoat korhonalari va aholi turar joylarida yoqilg’i sifatida keng
foydalaniladi, bundan tashqari kimyoviy mahsulotlar ishlab chiqarishda xomashyo
bo’lib hizmat qiladi. Bu mahsulotlar asosan vodorod, atsetilen, formaldegid, xloroform
va boshqalar.

5.

Gazlarni adsortsion usulda quritish texnologiyasi
1 – oraliq sig’im; 2-gazajratgich;
6
3 va 4 – adsorberlar; 5 va 6 –
4
3
sovitgichlar; Oqimlar: I-nam gaz;
1
5
2
II-issiq gaz; III-quruq gaz; IV-
I
kondensat
IV
III
II