Գույքային հարկերի տնտեսական բովանդակությունը եվ դերը հհ բյուջետային եկամուտների կառուցվածքում

1.

ԳՈՒՅՔԱՅԻՆ ՀԱՐԿԵՐԻ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ
ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ԴԵՐԸ ՀՀ
ԲՅՈՒՋԵՏԱՅԻՆ ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐԻ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՈՒՄ

2.

Աշխատանքի հիմնական նպատակը ՀՀ գույքային հարկերի
տնտեսական բովանդակության և դերի ուսումասիրումն է ՀՀ-ի
բյուջետային եկամուտների կառուցվածքում:
• Այդ նպատակին հասնելու համար առաջադրվում են հետևյալ
խնդիրները.
• Ուսումնասիրել գույքային հարկերի դերը և ֆիսկալ նշանակությունը,
• Վերլուծել գույքային հարկերի տեսական հիմքերը և սոցիալտնտեսական բովանդակությունը,
• Վերլուծել գույքային հարկերի դերը ՀՀում և բացահայտել դրանց
հավաքագրման հիմնախնդիրները
• Մշակել գույքային հարկերի արդյունավետության բարձրացման
հիմնական մոտեցումները։

3.

Գույքային հարկերի սոցիալ-տնտեսական բովանդակությունը եվ
նշանակությունը
Գույքահարկը տեղական հարկ է, որը սահմանվում է պետության կողմից
հողերի
շենքերի
շինությունների
բնակելի և ոչ բնակելի տարածքների համար։
Անշարժ գույքի սոցիալ-տնտեսական բարձր դերը առաջացնում է հարկային բեռի
նվազեցման անհրաժեշտությունը տարբեր հարկ վճարողների կատեգորիաներում։
Սակայն գործնականում պայմանավորված պետության կողմից լիարժեք հարկային
վերահսկողության անհնարինության պատճառով, առաջանում են խնդիրներ, ինչպիսիքն
են չհիմնավորված հարկային արտոնությունների ստացումը, բյուջեի պոտենցիալ հարկային
եկամուտների պակասը, հարկերի անարդար և անհավասար բաշխումը։

4.

Գույքային հարկերի հիմնական խնդիրները եվ նպատակները
Հարկային համակարգի կարգավորման նպատակներն են՝
Հարկաբյուջետային
Կարգավորող
Խթանող
Ըստ հարկման եղանակի բաժանվում են ուղղակի և անուղղակի հարկերի:
Ուղղակի հարկերը սահմանվում են հարկ վճարողի անմիջական գույքի կամ եկամտի
նկատմամբ:
Անուղղակի հարկերը ապրանքի (աշխատանքների և ծառայությունների)
շրջանառության ընթացքում գանձվող հարկերն են, որոնց համար վճարվում է
հավելավճար որպես հետևանք, վերջնական օգտագործման:

5.

Գույքային հարկերի դերը և ֆիսկալ նշանակությունը հարկային
համակարգում
Հարկը կարելի է բնութագրել որպես պետության կողմից հարկատուներին և
հարկատուների կողմից պետությանը մատուցվող ծառայությունների
փոխանակության գործարքի գին, որն երկկողմանի ձեռնտու է:
Հարկերն հետապնդում են երկու հիմնական նպատակ. մի կողմից ապահովում են
բյուջեի եկամուտների ժամանակին և լրիվ չափով համալրումը կայուն ֆինանսական
միջոցներով, մյուս կողմից էլ` խթանում են պետության տնտեսական ու
սոցիալական առաջընթացը:
Գույքի հարկման համակարգերում գոյություն ունեն երեք տարածված բազաներ:
Դրանք են «արժեքի», «մակերեսի» և «վարձակալական վճարի» վրա հիմնված
բազաները։

6.

Անշարժ գույքի հարկը և դրա հիմնական դերը տեղական
բյուջեների եկամուտների ձևավորման գործում
Գույքահարկի պլանավորված և հավաքագրված ծավալները 2010-2018թթ․

7.

Գույքահարկի և հողի հարկի շարժընթացը 2010-2018թթ.

8.

Փոխադրամիջոցների գույքահարկը և դրա հիմնական դերը
տեղական բյուջեների եկամուտների ձևավորման գործում
Փոխադրամիջոցների գույքահարկն վճարվում է տրանսպորտային միջոցների
սեփականատերերի կողմից:
Փոխադրամիջոցների գույքահարկով հարկման օբյեկտ են համարվում հետևյալ
փոխադրամիջոցները.
1) ավտոմոբիլային տրանսպորտի միջոցը.
2) ջրային փոխադրամիջոցը (շարժիչով աշխատող).
3) մոտոցիկլետը,
4) ձյունագնացը,
5) մոտոամենագնացը (քվադրոցիկլը):

9.

Անշարժ գույքի հարկի կատարելագործման հիմնական մոտեցումները
Գույքահարկի նոր կարգավորումների պայմաններում, հարկային բեռն
աճում է բավականին անհամաչափ կերպով:
Գույքահարկի և հողի հարկի ծավալը ՀՀ Համախմբված բյուջեի եկամուտների կառուցվածքում 2017-2021 թվականներին
2017
2018
2019
2020
2021
Գույքահարկ
17 586.6
18 110.9
21 596.0
22 532.7
31 059.1
Հողի հարկ
4 169.4
3 780.1
4 209.8
3 616.7
1 741.7

10.

Գույքահարկի և հողի հարկի հարաբերակցությունը ՀՆԱ-ի նկատմամբ
(տոկոսներով)
2017
2018
2019
2020
2021
Գույքահարկ
0.3
0.3
0.3
0.4
0.4
Հողի հարկ
0.1
0.1
0.1
0.1
0.0
Համայքների բյուջեների եկամուտների կազմում հողի հարկի և գույքահարկի ծավալը
2017
Գույքային
հարկեր 10 103.0
2018
2019
2020
2021
9 478.7
10 541.2
9 509.7
12 350.4
12 412.3
15 264.6
16 639.7
20 450.4
անշարժ գույքից
Գույքային
այլ գույքից
հարկեր 11 653.0

11.

Գույքահարկի միջին բեռի համեմատությունը Երևան քաղաքում
2021 թվականի դրությամբ (ՀՀ դրամ)

12.

Փոխադրամիջոցների գույքահարկի
կատարելագործման հիմնական մոտեցումները
Ներկայումս Հայաստանի Հանրապետութունում փոխադրամիջոցների գույքահարկի
կատարելագործման ընդունված մի քանի մոտեցումներ կան՝
• Հարկային դրույքաչափերի բարձրացում:
• Շերտավորված հարկման ներդրում:
• Հարկային հաշվարկման ընթացակարգի օպտիմալացում.
• Հարկերի վճարումների նկատմամբ վերահսկողության ուժեղացում.
• Էլեկտրոնային տեխնոլոգիաների ներդրում.

13.

Շնորհակալություն