Tibbiy pedagogika fakulteti 3-ichki kasalliklar kafedrasi

1. Tibbiy pedagogika fakulteti 3-ichki kasalliklar kafedrasi

Revmatoid
artrit(klinikasi,diagnostikasi,davola
sh usullari)
Ma’ruzachi: dos. Shodikulova G.Z.

2. KIMLAR REVMATOID ARTRIT BILAN KASALLANGAN?

KARDIOXIRURG
X. Barnard

3. KINOAKTRISA L.Gurchenko

4.

ITALIYA
RENESANS
DAVRINING ASARI
1483.
Sandro Botticelli
• ( 1444-1510)
• BUYo'q RASSOM

5.

REVMATOID ARTRIT ETIOPATOGENEZI

6.

REVMATOID ARTRITNING TAShXIS MEZONLARI
(A.R.A)
1.
OXIRGI 6 XAFTA DAVOMIDA 1 SOAT DAVOM ETUVChI
ERTALABKI QOTISh
2.
OXIRGI 6 XAFTA DAVOMIDA 3 OY YoKI UNDAN ORTIQ
BOG'IMLARDA ShISh
3.
OXIRGI 6 XAFTA VA UNDAN KUP VAKT DAVOMIDA KAFTBARMOQ VA PROKSIMAL FALANGALARARO
BOG'IMLARDA ShISh
4.
BOG'IMLAR JAROXATLANIShINING SIMMETRIKLIGI
5.
BOG'IMLARDA TIPIK RENTGENOLOGIK O’ZGARIShLAR
(EROZIYaLAR, BOG'IM OLDI OSTEOPOROZI)
6.
TERI OSTI REVMATOID TUGUNChALARI
7.
KON ZARDOBIDA REVMATOID OMIL ANIQLANIShI

7. Revmatoidni artrit tasnifi

KLINIK-ANATOMIK SHAKLLARI
• I. R A: POLIARTRIT, OLIGOARTRIT, MONOARTRIT.
• II. RA TIZIMLI JAROXATLANISH BILAN:
RETIKULOENDOTELIAL TIZIM, SEROZ QAVATLAR,
O’PKA,YURAK,TOMIRLAR, KO’Z, BUYRAK, ASAB
TIZIMI JAROXATLANISHI, ICHKI A’ZOLAR
AMILOIDOZI, FELTI PSEVDO-SEPTIK SINDROMI.
• III. RA NING OSTEOARTROZ, BIRIKTIRUVCHI
TUKIMA DIFFUZ KASALLIKLARI, REVMATIZM
BILAN KUSHILIB KELISHI.
• IV.YUVENIL RA.

8. IMMUNOLOGIK TASNIFI    

Seropozitiv
Seronegativ
KASALLIK KEChIShI
•Sekin avj oluvchi
•Tez avj oluvchi
•Sezilarsiz avj oluvchi

9.

REVMATOID ARTRITNING FAOLLIK DARAJASI
KO’RSATKICh
BALLAR BO’YIChA KO’RSATKICh
0
I
II
III
Ertalabki karaxtlik
Yo'q
60 min
davomida
Soat 12:00 gacha
Kun buyi
Gipertermiya
Yo'q
Kam
ifodalangan
Bir oz
Ifodalangan
Eksudattiv
uzgarishlar
Yo'q
-«-
Bir oz
Ifodalangan
γ2 glogubinlar
mikdori oshishi
<10
10-12
12-15
>15
EChT mm/soat
<12
12 - 20
20 – 40
<40
S – reaktiv oksil
-
+
++
+++ va undan
Yuqori

10. Kasallik faolligi:DAS 28 indeksi bilan xam baxolanadi 0 k remissiya (DAS28 < 2,6) 1 k past (2,6< DAS28 <3,2) 2 k o’rtacha

11.

REVMATOID ARTRIT BOSQIChLARI
(RENTGEN KO’RINIShI BO’YIChA)
I BOSQICH
II BOSQICH
OSTEOPOROZ, DESTRUKTIV
RENTGENOLOGIK
O’ZGARIShLARSIZ
TOG'AY VA SUYAKNING BIR OZ
JAROXATLANISHI, bo'g'im
ORALIGINING BIR OZ TORAYISHI,
SUYAKDA YAKKA EROZIYALAR
III BOSQICH TOG'AY VA SUYAKNING
JAROXATLANISHI, BO’GI’M
ORALIG’INING IFODALANGAN
TORAYISHI, KO’P SONLI EROZIYALAR,
BO’GIMNING CHALA CHIQISHI,
IV BOSQICH ANKILOZLAR

12. Tayanch-Xarakat apparatining funksional yetishmovchiligi

0-YO'Q
• I-professional mexnatga layoqati
cheklangan
• II-professional mexnatga layoqati
yo'qolgan.
• III-O’ziga xizmat Qilish layokati yo'qolgan

13. Bo’g’imdan tashqari (sistem) o’zgarishlar: 1. revmatoid tugunchalar 2. teri vaskuliti (yarali-nekrotik vaskulit, tirnoq

14. Tirsak bo’g’imi soxasida teri osti revmatoid tugunchalari

15. “Oqqush bo’yni” ko’rinishidagi deformatsiya

16. RAning oxirgi bosqichlariga xos bo’lgan rentgenologik o’zgarishlar

17. Asoratlari 1. ikkilamchi sistem amiloidoz 2. ikkilamchi artroz 3. osteoporoz (sistem) 4. osteonekroz 5. tunnel sindromlar

18. Differensial tashxis

• O’TKIR REVMATIK ISITMA
• ANKILOZLOVChI SPONDILOARTRIT
• REYTER SINDROMI
• PSORIATIK ARTRIT
• MIKROKRISTALLIK ARTRITLAR
• OSTEOARTROZ

19. RA artritni davolash Bazis davolash

Metatreksat
Sulfasalazin
Doza: xaftasiga 10mg-15mg • Doza: kuniga 2 maxal 2
tabletka yoki m/o ga
tabletkadan 2 gr 2-6 oy
kilinadigan in’eksiyalar
Nojo’ya ta’sirlari: anemiya, • Nojo’ya ta’siri: ko’ngil
leykopeniya,
aynishi, qusish,
trombotsitopeniya, yarali
agranulotsitoz,
stomatit, OIT qon ketish,
gemolitik anemiya,
O’BE.
allergik reaksiyalar.
Tsiklosporin-A
• Doza: kuniga 1 kg
tana vazniga 2,5 mgdan, 5
mg gacha dozani oshirish
mumkin.
• Nojo’ya ta’siri: qonda
kreatinin miqdorining
oshishi, jigar
funksiyasining buzilishi

20. Biologik preparatlar (o’sma nekrozi faktori-ἁ ga nisbatan monoklonal antitanalar)

Adalimumab(Xumira)
Dozasi: t/o 40 mg 2xaftada
1 marta
Qarshi ko‘rsatma: infeksion
kasalliklar, tuberkulez;
xomiladorlik; emizikli
ayollarda; bolalar va o‘smirlar
18yoshgacha
Infliksimab (Remikeyd)
Dozasi v/i ga 3mg/kg qayta 2
va 6 xaftada,keyin xar 8
xaftada 1marta
• Qarshi ko‘rsatma :
Og‘ir infeksion jarayonlar
( sepsis, abssess, tuberkulez);
yurak yetishmovchiligi o‘rta og‘ir
darajasi. xomiladorlik; emizikli
ayollarda

21.

REVMATOID ARTRITNI
DAVOLASh
II - Gormonaterapiya:
1) TIZIMLI
PREDNIZOLON,
METIPRED
2) LOKAL
KENALOG,
DIPROSPAN
BO’G’IM IChIGA
III -NYaQV.
- DIKLOFENAK
- NIMESIL
- BRUFEN
ORTOFEN
KETONAL
IV– FIZIOTERAPIYa
MUOLAJALARI
V – SANATOR-KURORT DAVO

22. Podagra

Qonda urat kislota miqdorini oshishi, azotli
birikmalar (purin) almashinuvini buzilishi ,
to`qimalarda urat kislatalari yig‘ilishi, asosan
tayanch harakati apparati va buyraklar
zararlanishi, qaytalanuvchi o‘tkir artirit bilan
o‘tadigan avj olib boradigan surunkali kasallik

23. ETIOLOGIYASI

Birlamchi (essensial yoki idiopatik)
formasi
Ikkilamchi (ator kasalliklar paydo
bo‘ladigan) formasi farq qilinadi

24.

Birlamchi podagra kelib chiqishida quyidagilarning
ahamiyati bor
irsiy omil-bir yoki bir necha genlar ta’siri
organizmda urat kislota sintezi oshganligi;
buyrak va bosha organlar tomonidan urat kislotalari
ajralishining kamayishi;
endogen purinlar sintezi oshishi;
glyukoza -6-fosfataza tanqisligi

25.

PATOGENEZI
Podagraning umumiy qabul qilingan klassifikatsiyasiga
binoan metabolik, buyrak va aralash formalari farq
qilinadi:
Metabolik formasida urat kislota ekskretsiyasi oshishi
ustunlik qiladi;
Buyrak formasida podagra nefropatiyasi parenximada
tofuslar urat toshlari aniqlanadi, pielonefrit,
glomeruloskleroz va buyrak etishmovchiligi rivojlanadi;
Aralash formasida urat kislota sintezi o‘rtacha oshgan va
uning buyraklardan ekskretsiyasi pasaygan bo‘ladi;

26. Klinik klassifikatsiyasi:

Diagnostika uchun Vallace va muallifdoshlari taklif etgan
klassifikatsion kriteriylardan foydalaniladi
A.
Bo‘g‘im mavjudligi
B. ximiyaviy yoki polyarizatsion mikroskopiya yoli bilan
anilangan urat kislota kristallari bo‘lgan tofuslar mavjudligi
C. Quyida sanab o‘tilgan 12 ta belgilardan 6 tasining
bo‘lishi:Anamnezda bittadan ko‘p o‘tkir artrit
atakalarining uchrashi
Bo‘g‘im yallig‘lanishi belgilarining maksimal
ifodalanishi kasallikning birinchi kunida yuzaga
chiqishi
Monoartrit

27. Klinik klassifikatsiyasi (davomi):

Zararlangan bo‘g‘imda terining giperemiyasi
Oyoq kaft – barmo bo‘g‘imida shish va og‘ri bo‘lishi
Oyoq kaft – barmoq bo‘g‘imining bir tomonlama
zararlanishi
Oyoq kafti bo‘g‘imlarining bir tomonlama
zararlanishi
Tofuslarga shubalanish
Giperurikemiya
Bo‘g‘imlar shishlar asimmetriyasi
Eroziyasiz subkortikal kistalar bo‘lishi
(rentgenografiyada)
Sinovial suyulikni ekishda manfiy natija kuzatilishi

28.

Klinik manzarasi
Kasalikning kilinik manzarasi
kechish varyantlariga bog‘liq xolda 3 davir
farqlanadi
1 Boshlang‘ich yoki kilinik davirgacha bo‘lgan
davri.
2 Intermitterlovchi yoki o‘tkir qaytakanuvchi
davri
3 Surunkali davri .

29.

Diagnostikasi
Podagra diagnoz ko‘yish uchun bemor shikoyatlari, anamnez,
obektiv malumotlar va boshka tekshiruvlarga asoslanib
ko‘yiladi.
Qon taxlilida: COE, leykotsitlar,globukinlar, fibrinogen,
seromukoid mikdori oshadi.
Siydik taxlilida: proteinuriya, silindiruriya, cho‘kmada ko‘p
mikdorda urat kislota kiristallar borligi aniqlanadi.

30. Diagnostikasi.(davomi)

Rentgen diagnostikasi: Bo‘g‘imlarni
rentginogirafiyasid bo‘g‘im yorig‘ini notekis
torayishi. Surunkali kechganda-suyak
epefizida urat birikmalar yig‘ilishi va suyak
diafizida Ztuxumsimon shakildagi suyak
tofuskar aniklanadi; keyinchalik osteartiroz,
ostiofit belgilari ostioporoz belgilari paydo
bo‘ladi.

31. Davolash

Kasallikning davri, kechish va og‘ir-engiligini
xisobga olgan xolda olib boriladi.Kasalikning
o‘tkir davrida kasalxonaga yotkizish,
parxezga roya kilish urat kislota xosil
kiladigan va purin saklaydigan maxsulotlar:
Jigar buyrak, kalbasa maxsulotlari, achik va
o’tkir maxsulotlarin istemol kilmaslik.Bemor
organezimidan urat kislatani chikarish uchun
sabzavot, meva va sut maxsulotlari tavsiya
kilinadi.Ko‘prok suyukliklar va meva
sharbatlari ichish tavsiya etiladi.

32. Profilaktikasi.

Podagra rivojlanishiga moyillik bo‘lganda
parxez rejimiga rioya qilish.
Giperurikmiya, qoni va siydigida urat
birikmalar miqdori ko‘p odamlarni hisobga
olib qo‘yish va doimiy kuzatib borish.

33. Amaliyotdan Misol

Bemor N., 35 yoshda, qo’l kaftining mayda bo'g'imlarida, bilak-panja va boldirtovon bo'g'imidagi shishga va og'riqka, ertalabki bo'g'imlar kotishi 1 soat davom
etishiga, quvvatsizlikka shikoyat qilib keldi.
Anamnezidan: 10 yildan beri kasal, kasallikni boshlanishi sovuq qotish bilan
bog’laydi – o’shanda qo’ mayda bo'g'imlarida og'riq bo’lgan. 15kundan keyin bu
belgilar o’tib ketgan, lekin o’tkazgan O’RKdan song aytilgan bo'g'imlarda yana
og'riq, shish va ertalabki qotish paydo bo’lgan. Bemor bir necha marotaba
statsionar va ambulator davo olgan. Oxirgi 3 yilda bilak-kaft va boldir-tovon
bo'g'imlarida og'riq va xarakatning cheklanishi paydo bo’ldi.
Ob’ektiv: teri qoplamlari rangpar, teri turgori pasaygan. Qo’l panja bo'g'imlari
deformiratsiyalashgan, palpatsiyada og'riq, xarakat cheklangan. Bilak-kaft va
boldir-tovon bo'g'imlarida shish, maxalliy xarorat bor. Upkada vezikulyar nafas.
Yurak tonlari susaygan. Puls 80 marta 1daqiqada, ritmik. Jigar kattalashmagan,
Pasternaskiy sinamasi ikki tomonlama manfiy.umumiy qon taxlilida - anemiya,
leykopeniya, EChT tezlashgan, o’tkir sinamali probalar musbat, RF «+»,
disproteinemiya
Sizning tashxisingiz va davolash taktikangiz