7_Жарохатлар_Узбек

1. Toshkent Tibbiyot Akademiyasi 2 son umumiy xirurgiya kafedrasi

«Jaroxatlar»
maruzachi: t.f.n., Mominov A.T.

2. Maruzaning maksadi

1.
2.
3.
Talabalarga ochiq jaroxatlar haqida tushuncha
berish
Talabalarni jaroxatlarni turlari, klinik
manzarasi, klassifikatsiyasi bilan batafsil
tanishtirish
Jaroxatga birlamchi xirurgik ishlovi berishning
asosiy tamoyillarini tushuntirish

3. Jaroxat deb teri yoki shilliq qavatlar, ba’zan esa chuqur joylashgan tuqimalar yoki ichki organlar butunligining mexanik

buzilishiga aytiladi

4. Jaroxatning xavfi quyidagilarga bog’lik:

• Yo’qotilgan qonning miqdoriga
• Travmatik shokning rivojlanish darajasiga
maxalliy yoki umumiy infektsiya rivojlanganligiga
• Hayot uchun zarur organlarning
shikastlanganligiga

5. Jaroxatning klinikasi :

Umumiy:
Maxalliy:
o’tkir anemiya
shok
infeksiya
a’zolar xayot faoliyatining
buzilishi
og’riq
qon ketishi
jaroxat chekkalarining ochilib
turishi

6. Jaroxatdan qon ketishi: - tp’qimalarni ajratuvchi asboblar qanchalik o’tkir bo’lsa, jaroxatdan qon ketishi shunchalik kuchli

bo’ladi
- shikastlanishlarda xar doim xam qon ketishi tashqi
bo’lavermaydi.

7.

Og’riqning kuchi quyidagi omillarga
bog’liq:
Shikastlangan retseptor va nerv
tutamlarining soniga
Shikastlangan organizmning reaktivligiga
jaroxat yetkazuvchi qurolning xarakteriga
va jaroxatning yetkazilish tezligiga

8. Jaroxat chekkalarining ochilib turishi darajasi quyidagilar bilan belgilanadi:

– jaroxatning katta-kichikligiga
– jaroxatning chuqurligiga
– teri elastik tolalari butunligining
buzilishiga

9. Jaroxatlar tasnifi:

tuqimalar shikastlanishining xarakteriga karab :
O’q otuvchi qurol bilan yetkazilgan jaroxat
sanchilgan jaroxat
kesilgan jaroxat
chopilgan jaroxat
lat yegan jaroxat
ezilgan jaroxat
yirtilgan jaroxat
shilingan jaroxat
tirnalgan jaroxat
tishlangan jaroxat
zaxarlangan jaroxat
aralash jaroxat

10. Sanchilgan jaroxat

11. Kesilgan jaroxat

12. Katta charvi eventratsiyasi bilan asoratlangan sanchilib kesilgan jaroxat

13. Tikilgan jaroxat

14.

Shikastlanishning chuqurligiga qarab:
yuzaki
ichki a’zolarning shikastlanishi bo’lmagan, bushliqlarga teshib
kiruvi jaroxat
ichki a’zolarning shikastlanishi bo’lgan, bo’shliqlarga teshib
kiruvi jaroxat
Jaroxatning sababiga ko’ra:
operatsion
tasodifiy
Joylashishiga ko’ra:
yuz soxasining jaroxati
boshning jaroxati
bo'yining jaroxati
Ko’krak qafasining jaroxati
qorinning jaroxati
oyoq yoki qo’llarning jaroxati

15. Tasodifiy oyoq panjasining kesilgan jaroxati

16. Yuz soxasining tishlangan jaroxati

17. Qo’l panjasining yirtilgan jaroxati

18. Yuz soxasining tasodifiy lat yegan jaroxatlari

19. Operatsion jaroxat

20.

Infitsirlanganlik darajasiga karab:
infitsirlangan
aseptik
Jaroxalanish vaqtiga qarab:
yangi
kechikkan
Jaroxatning bitish usuliga qarab:
birlamchi tortilish bilan bituvchi jaroxatlar
ikkilamchi tortilish bilan bituvchi jaroxatlar

21. Infitsirlangan jaroxat

22. Aseptik jaroxat

23. Jaroxat kanalining xarateriga ko’ra:

teshib o’tuvchi
tegib o’tuvchi
ko’r

24. Jaroxatning bitish fazalari:

gidratatsiya (og’riq, temperatura,
shish, infiltratsiya)
regeneratsiya yoki degidratatsiya

25. Jaroxatning yomon bitishi sabablari :

Umumiy:
immun sistemasining yetarli
rivojlanmaganligi
gipovitaminoz
surunkali yalliglanish kasalliklari
qandli diabet
yurak va buyrak yetishmovchiligi
Maxalliy:
yirik qon-tomirlarning shikastlanishi
jaroxatda yot jismlarning bo’lishi
jaroxatda nekrotik tuqimalarning bo’lishi
suyak sekvestrlari
virulent mikroorganizmlar

26. Jaroxatlar bitishining 2 turi tafovut qilinadi :

jaroxatning bilamchi bitishi
(5-6 sut)
jaroxatning ikkilamchi bitishi

27. Jaroxatlar bitish jarayoniga tasir kiluvchi omillar:

biriktiruvchi to’qima xujayralari
(fibroblastlar, fibrotsitlar)
suv va elektrolit balansi bilan bog’lik
aosiy oraliq substantsiya
kollagen tolalar

28. 3-9 sutkalarda jaroxat chekkalarining ochilib ketishi xirurgik infektsiya bilan bog’lik bo’lmay, balki quyidagilarga bog’lik:

gipoproteinemiya
gipovitaminoz
suv-elektroli balansining buzilishi
kon fibrinolitik sistemasidagi
buzilishlar
organizm immunobiologik
kuchlarining xolati

29. Jaroxatlarning ikkilamchi bitishi sabablari:

Maxaliy:
jaroxat chekkalari xayotga layoqatligining yo’qolishi
jaroxat chekkalarining bir-biriga to’g’ri kelmasligi
katta bo’shliq, kontalash mavjudligi
virulent infektsiya mavjudligi
Umumiy:
kaxeksiya
gipo yoki avitaminoz
modda almashinuvini buzulishi
infektsion kasalliklar

30. Granulyatsion to’qima qavatlari:

leykotsitar - nekrotik (leykotsitlar)
qon tomirlar tugini qavati
(poliblastlar va kollagen tolalar)
vertikal qon tomirlar qavati
(fibroblastlar, xujayralararo moddalar)

31. Kelloid chandiqlarning sabablari:

nerv sistemasidagi buzilishlar
endokrin sistema buzilishlari
maxalliy qon aylanish etishmovchiligi

32. Jaroxatlar bo’linadi:

1. aseptik
2. bakterial - ifloslangan
3. infitsirlangan – yalliglanish klinikasi paydo
bo’ladi
4. yiringli

33. Ikkilamchi infitsirlanish bu shikastlanuvchiga birinchi yordam ko’rsatishda va davolash jarayonida aseptika qoidalari

uzilishining natijasidir!
Jaroxatni davolashdan maqsad:
shikastlangan a’zo va to’qimalarning birlamchi xolatini
tiklash
shikastlangan a’zo va to’qimalar faoliyatini tiklash
rivojlanishi mumkin bo’lgan asoratlarni oldini olish

34. Aseptik, infitsirlangan va yiringli jaroxatlarni davolash usullari turlicha!

Jaroxatlarni davolash usuli quydagilarga asosan
belgilanadi:
shikastlanuvchining murojat qilish vaqtiga
jaroxat turiga
jaroxatga tushgan mikroorganizmlarning
virulentligiga

35. Jaroxatlarni davolashda qo’llaniladi:

operatsiya va qayta bog’lash usullari
maxalliy va umumiy medikametoz tasirot
fizioterapevtik muolajalar
davolovchi badan tarbiya

36. Turli xil jaroxatlarni davolash:

operatsion jaroxatlarni davolash (drenajlash, redon
drenaji)
tasodifiy jaroxatlarni davolash
a) jaroxatga birlamchi xirurgik ishlovi berish
b) jaroxatda jaroxat infektsiyasi bo’lganda ularga
ikkilamchi xirurgik ishlov beriladi
v) birlamchi –kechiktirilgan choklar
infitsirolangan va yiringli jaroxatlarni davolash

37. Jaroxatlarga birlamchi xirurgik ishlov berishning qadama qadam bosqichlari :

antiseptik bilan jaroxat atrofiga ishlov berish
anesteziya
antiseptiklar bilan jaroxatni yuvish
gemostaz
jaroxat reviziyasi
yot jismlarni olib tashlash
jaroxatni kesib kengaytirish
jaroxat chekkalari va tubini kesib olib tashlash
gemostaz
jaroxatni antiseptik moddalar bilan yuvib tozalash
jaroxatga qavatma qavat choklar qo’yish
jaroxatga aseptik bog’lam qo’yish

38. Jaroxat chekkalari va tubini kesib olib tashlash

39. Gemostaz

40. Jaroxatga qavatma-qavat choklar qo’yish

41. Teriga chok qo’yish

42. Jaroxatning birlamchi jarroxlik ishlovi berishdan keyingi ko’rinishi

43. Yiringli va infitsirlangan jaroxatlarni davolashda quyidagi chok turlari tafovut qilinadi:

• birlamchi – kechiktirilgan choklar jaroxatga
birlamchi ishlov berishdan 2-4 sutkadan keyin
qo’yiladi.
• ikkilamchi - erta choklar granulyatsion to’qima
paydo bo’lgan jaroxatga 2 xaftadan keyin
qo’yiladi.
• ikkilamchi - kechki choklar 3-4 xafta yoki
undan kechrok qo’yiladi.

44. Jaroxatlarni davolashda qo’llaniladi:

ximioterapiya – antibiotiklar, sul'fanilamidlar,
lazeroterapiya geliy-neon lazer, so2 lazer
baroterapiya - giperbarik oksigenatsiya,
oksigenoberoterapiya
aeroterapevtik qurilmadagi abakterial muxitlarda
immunologik ko’rsatgichlardagi o’zgarishlarga
asosan immunoterapiya
dietoterapiya – yuqori kaloriyali oziqlantirish
bazi toksinlarni tanlab chikarish - gemosorbtsiya
plazmoferez – bemor plazmasini chiqarib tashlash
va donor plazmasini quyish