«Көпір» Тапсырмалары

1.

«Көпір»
Тапсырмалары
Сұрақтарға жауап бер.
1.Жер шарын сыртынан қандай қабық қоршап жатыр?
Жауабы: Жер шарын ауа қабығы қоршап жатыр.
2. Жер бетіндегі тіршілік үшін ауаның қандай маңызы бар?
Жауабы: Жер бетіндегі тіршіліктің барлығы ауамен
демалады.

2.

ІІ КЕЗЕҢ.
ЖАҢА ТАҚЫРЫПТЫ ӨЗ БЕТІҢМЕН МЕҢГЕРІП КӨР.
(ТӨМЕНДЕГІ ЖЕТЕЛЕУШІ ТАПСЫРМАЛАР АРҚЫЛЫ)
Теориясы:
«Білу»
3. Бос орынға қажетті сөздерді жазып, сөйлемді толтыр.
а) Бүкіл ауа қабаты жер бетінің әр шаршы сантиметріне 1 кг 33 г
салмақ түсіреді.
ә) Орта бойлы адамның денесінің үсті шамамен 15000 см2 сонда
адамға түсетін қысым 15500 кг немесе 15 тоннадан астам.
б) Адам алақанына шамамен 150 см2 , ауа оған 150 кг салмақ қысым
түсіреді.
в) Біз бұндай қысымды сезінбейміз. Себебі денеміздің ішкі қысымы
сыртқы атмосфера қысымымен тепе- тең келеді.
г) Ауаның жер бетіне түсірген салмағы атмасфералық қысым немесе
ауа қысымы деп аталады.

3.

\
«Түсіну»
4.Неліктен атмасфераның төменгі қабатында қысым басым?
Сесебі негізгі салмақ төменгі қабатқа түседі
1. Биіктеген сайын қысым не істейді?
Биіктеген сайын қысым азаяды
2. Неліктен жер бетінің түрлі аймақтарындағы және түрлі
биіктіктегі атмосфералық қысымды 45 0 ендіктегі теңіз деңгейінен
алады?
Себебі, 900 ендіктің қақ ортасы және абсолюттік биіктік теңіз
деңгейінен алынады.
3. Сынап бағанасының 750 мм биіктігіне сәйкес келетін
қысымды не деп атайды?
Себебі, бұл қалыпты атмосфералық қысым деп аталады.
4. Атмосфералық қысымды барометр деп аталатын құралымен
өлшенеді.

4.

«Талдау»
ВЕНН диограммасы
Жоғары қысым мен төменгі қысымдардың айырмашылықтары мен ұқсастықтарын жаз.
Жоғарғы қысым
Төменгі қысым
Атмосфералық
қысым азаяды ,
өйткені салмақ
түсіретін ауа
қабатының
қалыңдығы азаяды
Ұқсастығы
Ауа қабаты,
газдар
жиынтығынан
тұрады
Ауа қысымы
басым, өйткені ауа
қабатындағы
салмақтың
жартысы 5 км
биіктікке дейін
түседі.

5.

с
т
қ
а
Лл
ы
с
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
ы
о
п
ұ
А
“Жинақтау”
н
е
р
о
а
у
а
н
а
п
қ
ы
ас
ы
ы
р
а
қ
с
а
л
м
а
а
г
м
а
п
т
ы
й
м
ы
и
м
қ
Ауа қысымын өлшейтін құрал?
Газдар жиынтығынан тұратын қабат?
Барометр ішіндегі сұйықтық зат?
Ауадан түсетін салмақ?
Жер бетінің майда бөлігі?
Ауадан түсетін қысымды не дейміз?
160 мм биіктіктегі қысым?
Мантия қабатындағы қоймалжың зат?
Жауын- шашын қандай күйде кездеседі?
қ
д

6.

Практикасы:
«Қолдану»
7. 79 беттегі құжаттағы Сонда түтіктегі сынаптың біразы
тостағаншаға құйылды да, белгілі бір деңгейге келгенде
сынаптың ағуы тоқталды , себебі ауа тостағаншадағы
сынапты қысады түтіктегі сынаптың төгілуін тоқтатады.
Егер қысым көбейсе тостағаншадағы сынап түтіктен өтіп
деңгейі көтеріледі.
Керісінше қысым азайса түтіктегі сынап тостағаншаға
құйылады да, деңгейі төмендейді. Сонда сынап бағанасы ауа
қысымын көрсетеді.

7.

......................................................................................................................................................
Практикасы:
«Баға беру»
8. Ауа қысымы биіктеген сайын азаяды. 3000 м биіктікте
биіктік ауруы басталады, 4000 м биіктікте қан тамыры
жарылады, мұрнынан қан кетеді. Сондықтан үлкен биіктікке
көтерілу үшін не істеу керек? Сен қалай ойлайсың?
Менің ойымша
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

8.

ІІІ кезең
Деңгейлік тапсырмаларды біртіндеп орындап, балл жинаңдар
І деңгей (5 балл)
Теориясы:
«Білу»
1.Жауаптарын тап.
1. Атмосфералық қысым дегеніміз не?
Жауабы: Ауаның жер бетіне түсірген салмағы атмосфералық қысым деп аталады.
2.Ауа қабаты жер бетінің әр шаршы сантиметріне қанша салмақ түсіреді?
Жауабы: Әр бір шарсы сантиметріне 1 кг 33 г салмақ түсіреді.
3.Не себепті біз қысымды сезбейміз?
Жауабы: Өйткені денеміздің ішкі қысымы сыртқы атмосфералық қысым мен тепе- тең
келеді.
4.Атмосфералық қысым жоғарылаған сайын не істейді?
Жауабы: Биіктеген сайын атмосфералық қысым азаяды.

9.

Практикасы:
«Қолдану»
А) Атмосфералық қысымды қандай құралдар мен өлшейтінін
атап жаз.
Жауабы:
Сынап барометрі және анериод барометрімен

10.

.
«Түсіну»
1. Неліктен 100 км биіктікке көтерілгенде қысым жер
бетіндегіден миллион есе аз?
Себебі, салмақ түсіретін ауа қабатының қалыңдығы да,
соншалықты аз болады.
1. Атмосфералық қысым тағы неге байланысты өзгереді?
Себебі, ауа райына байланысты жылынғанда көтеріледі,
жеңілдейді де салқындаған ауа тығыздалып қысымы
артады.

11.

1.ВЕНН диограммасы
«Талдау»
5. ВЕНН диограммасы
Сынап барометрі мен анериод барометрінің ерекшелігі мен ұқсастығын тап.
Сынап барометр
Анероид барометр
Қысымды
тұрақты
жағдайда
өлшеу үшін
қолданады
Ұқсастығы
Атмосфералық
қысымды
өлшейді
Туристік
жорықтарға
шыққанда
қолданады

12.

.
Практикасы:
«Қолдану»
6. Қысым қандай өлшем бірлігімен өлшенеді? Құрал
бойындағы бөлінген милиметр шкаламен анықталады. Ауа
райын бақылау мекемелерінде милиметрдің орнына милибар
(мб) өлшем қолданады.

13.

ІІІ деңгей 5+4+3=12
Сәйкестігін тап
1.Атмосфералық қысым.
2.750 мм
3.Сынап барометрі
4.Анериод барометрі
Биіктік
Қалыпты қысым
Нәзік серпімді метал
Салмақ

14.

Атмосфералық қысымның янғи ауа салмағының бар екенін
білеміз. Ауа салмағы яғни атмосфералық қысым болмаған
жағдайда , жер бетіндегі денелер не істер етеді? Қалай ойлайсың?
Менің ойымша
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................