Türkiye Ekonomisinin Sektörel Yapısı ve Büyüme

1. TÜRKİYE EKONOMİSİ

HAFTA-5
Türkiye Ekonomisinin Sektörel Yapısı ve Büyüme
Yrd. Doç. Dr. Süha ÇELİKKAYA
İktisat Bölümü - 516

2. Milli Gelirin (GSMH) Gelişim Süreci ve Büyüme Hızı

1925-1975
GSMH 12 k
Nüfus 3 k
Kişi Başına GSMH 4k
Sektörlere göre GSMH
Tarım = 1923 (%42.8) 1978 (%21.5)
Sanayi= 1923 (%9.7) 1978 (%25.5)
Hizmetler=1923(%43.1)1978 (%49.6)

3. Slayt 3

1950-1960 büyüme %6.3
1950-1960 K.B.G.S.M.H. 166-359 dolar.
60-80 büyüme %6.2
İthal ikameci politika
Sosyal Devlet
1. 5 Yıllık %7.0
2. 5 Yıllık %7.2
3. 5 Yıllık %7.9
4. 5 Yıllık %2.1 (Planlanan 8.2 idi.)
5. 5 Yıllık %5
6. 5 Yıllık %3.5 (Planlanan %7 idi.)
50-2000 %5- 5.5

4.

1950'li yıllarda Amerikalı mühendisler gelmiş Türkiye'ye.
Küçük Amerika olacağız diye ilk heveslendiğimiz
günler...
Bir kısım imar çalışmalarına rehberlik ediyorlarmış. O
zamanlarda bizde yol güzergahını belirleyecek alet yok,
eleman yok.
Nafia mühendisleri eşeği yokuşa sürüyorlar, arkasından
elemanlar şeritmetre çekiyor ve eşeğin ayak izlerine
kazık çakıp istikamet belirliyorlarmış .
Bunu gören Amerikalı mühendis, pratiği kavrayamamış
ve sormuş:
- Ne yapıyorlar böyle?
- Rampada yolun güzergahını belirliyorlar.
- Nasıl yani, anlayamadım?
- Eşek % 7 eğimin üstüne çıkmaz, biz de eşeğin izinde
kazık çakıp rampada yol güzergahı belirliyoruz demişler.
Amerikalı katılarak gülmeye başlamış. Yatışınca da
sormuş:
- Peki, eşek bulamayınca ne yapıyorsunuz?
Yetkili cevap vermiş:
- Amerika'dan mühendis getirtiyoruz :)
Eşek iyi bir kılavuzdur: Gittiği bir yolu hiç unutmaz ve o
yoldan şaşmaz. Bu nedenle deve veya katır kervanlarının
önüne daha önce bu yoldan gitmiş bir eşeği kılavuz
olarak koyarlarmış.

5. 73-77 Petrol Krizleri

6. Slayt 6

7. 24 Ocak 80

Hükümetin Ekonomi Üzerindeki
etkisi azaldı.
IMF ile yapılan bir liberalizm
denemesidir.
Devalüasyon ve dış ticareti liberalize
edilmesi
Yabancı sermaye girişi teşviki
Döviz kısıtlamalarının kaldırılması
84-87 %6.7 büyüme
1987 %9.4

8. Ekonominin Yapısal Dönüşümü: Sektörel Değişim

1950
1960
1970
1980
1990
Tarım
GSMH
payı
%43.2
%39.3
%27.5
%24.3
%19.8
Büyüme
0.5
5.4
2.0
3.7
3.0
Sanayi
GSMH
payı
%13.8
%16.5
%23.4
%21.6
%26.3
Büyüme
1.0
8.3
9.6
5.6
7.0
Hizmetler
GSMH
Payı
43.0
44.3
49.1
54.3
53.8
Büyüme
1.4
6.3
5.9
5.2
5.3

9. Slayt 9

Tarım
Sanayi
Hizmetler
Pay / Büyüme
Pay / Büyüme
Pay / Büyüme
1980
24.2 / 1.3
20.5 / -3.6
55.4 / -4.1
1990
16.1 / -0.9
25.9 / 9.3
57.9 / 10.1
2000
13.4 / 4.1
28.3 / 5.0
58.3 / 2.9
2006
11.2 / 2.9
29.8 /7.4
66.4 / 6.1

10. Nostaljik Notlar

BAKKALLARDA BENZİN
SATIŞI
BANKA REKLAMLI
BANKLAR
BANKERLER
YARIM EKMEK SATIŞI
BEKLEMELİ TELEFON
GÖRÜŞMELERİ

11. İzmir

12. İstanbul

13. Slayt 13

14. Slayt 14

15. Sektörlerin Gelişimi

Tarımın İktisadi Kalkınmaya Katkısı
Sanayi mallarına en yüksek talep tarım
sektöründen gelmektedir.
Nüfusun büyük kısmı kırsal kesimde
bulunup tarımla uğraşmaktadır. Bu kesimin
yetiştireceği tarım ürünlerinin ihracatı
neticesinde sanayi malı, yatırım malı ve ara
girdi mallarının alımı söz konusu olacaktır.

16. Tarımın İktisadi Kalkınmaya Katkısı

Sanayi ve hizmetler sektörüne katkıda bulunmaktadır.
Zaman içerisinde ekonomik kalkınmaya olan katkısı
azalmıştır. Ekonomik yapı içerisindeki durumu da
değişmiştir.
Gelişmiş ülkelerde Tarımın M.G. İçerisindeki payı %5’in
altındadır.
1960’lara kadar %40-45’dir.
2000’de ise % 15’in altına inmiştir.
İlk yıllarda nüfusun %81’i tarım da istihdam edilmekteydi.
80’ler de %60 Günümüzde ise %40 civarıdır.

17. Tarımın İktisadi Kalkınmaya Katkısı

Tarım da gizli işsizlik
Verim düşüklüğü söz konusudur.
80’lere kadar ihracatta en baskın
sektördür.
95’den sonra ihracatta payı %10’lara
inmiştir.
Tarımsal üretim yapısında bitkisel üretim
yoğun olmasına rağmen arzu edilen
gelişmiş ülkelerde ki gibi hayvansal
üretimin yoğun olmasıdır.

18. Sanayi Sektörü

İlk yıllarda tarımsal niteliği ağır basan bir
sanayi
İlk yıllarda dokumacılık dericilik madencilik
ağaç
Gelişmenin yolu sanayiden geçer fikri.
Sanayi sektörünün üretim ve istihdam değeri
%90 oranda imalat sanayinden sağlanmaktadır.
Toplam nüfusun 1999 yılı verilerine göre %5.1
‘i sanayi sektöründe çalışmaktadır.

19. Sanayi Sektörünün İstihdam İçerisindeki Payı

Yıllar
Sanayi
Hizmetler
Tarım
1962
7.9
15.1
77.0
1972
10.7
22.4
66.9
1980
11.6
24.7
62.5
1991
16.4
39.7
43.9
1995
15.5
37.9
46.6
2000
17.6
40.0
36
2006
19.7
47.3
27.2

20. Sanayinin ihracatta payı

70’li yıllar %20
80’ de
%36
90’da
%80
2000’lerde%90’lar