Клиникалық биохимия пәні. Ферменттер және оның диагностикасының маңызы

1. Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті Клиникалық биохимия пәні Ферменттер және оның диагностикасының маңызы

Қабылдаған : Шалхарова.Ж.Н
Орындаған : Әбдрасилова.Ж.С

2.

Ферменттер – табиғаты белоктық тірі
организмдер клеткасында түзілетін және
ондағы жүріп жатқан процестердің
жылдамдығын тездететін биологиялық
катализатор болып табылады.
Гр. enzyme – ашытқыда; лат. fermentatio –
ашу.
3800 ферменттің ¾ бөлініп алып
тазартылған, 500-дей ферменттің біріншілік
құрылымы анықталған, ал оншақтысының ғана
үшіншілік құрылымы негізделген.

3. Ферменттік катализдің ерекшелігі

• Бейорганикалық катализаторларға қарағанда
белсенді жүреді. Мысалы, каталазаның бір
молекуласы 1 минутта H₂O₂- ның 18млн.
молекуласын ыдыратады.
• Ферменттер физико-химиялық қасиетке ие: жоғарғы
молекулалық масса, амфотерлік, диализге
қабілетсіздік, денатурацияға ұшырайды.
• Фермент белсенділігі генетикалық дәрежеде
реттеліп отырады.
• Ферменттік реакция таза жүреді, фермент бір ғана
реакцияны катализдеп, басқаларына әсер етпейді.

4. Ферменттер классификациясы

І
• Оксидоредуктаза
• Тотығу-тотықсыздану реакцияларын катализдейді
ІІ
• Трансферазалар
• Атомды немесе атомдар топтарын бір заттан екінші затқа тасымалдайды
ІІІ
• Гидролазалар
• Заттардың гидролиз жолымен ыдырауын тездетеді.
ІV
• Лиазалар
• Қос байланыс үзілген орынға атомдар тобының жалғасуын немесе заттардың
гидролиздік емес жолдармен ыдырауын жүзеге асырады.
V
• Изомеразалар
• Бір заттың екінші затқа изомерлену реакцияларын катализдейді
VI
• Лигазалар
• АТФ энергиясы есебінен екі молекуланың қосылуын катализдейді

5.

Фермент
Бір
компонентті
Белокты бөлігі
(апофермент)
Екі
компонентті
(холофермент)
Простетикалық
бөлігі
(кофермент)

6. Фермент құрылымы

7.

8.

Ферменттердің кофакторлары –
ферменттердің катаболитикалық қасиеттерінің
көрінуіне қажет белокты емес органикалық заттар.
• Витаминдер
• Витаминдік емес заттар: металл иондары,
нуклеотидтер, моносахарид фосфаттары,
пептидтер, металлопорфириндер.
Фермент кофакторы сырттан тағаммен түседі,
ал апофермент организмде синтезделеді.

9.

10. Ферменттің арнайылық қасиеті

Абсолютті
арнайылық
• Фермент тек бір субстратты
катализдейді
Салыстырмалы
• Нақты бір байланыс типін
ыдыратады. Мысалы, липаза күрделі
эфирлі майларды гидролиздейді.
арнайылық
Салыстырмалы
топтық
арнайылық
Стереохимиялық
арнайылық
• Фермент нақты бір байланыс типін
ыдыратады, бірақ оған белгілі бір
функционалды топ қатысады.
• Фермент стереоизомердің айналуын
катализдейді. Мысалы, оксидаза Lаминокислот тек L-аминокислотты
айналдырады.

11. Ферменттік катализдің жылдамдығына субстрат пен ферменттің концентрациясының әсері

12. Ферменттік катализдің жылдамдығына температураның және орта рН-ның әсері

13. Ферменттік катализдің жылдамдығына эффекторлардың әсері

Эффекторлар
Активатор
Ингибитор
Қайтымды
Қайтымсыз

14.

Қан
сарысуындағы
ферменттер
Клеткалық
Арнайы емес
ферменттер
Мүшеарнайылық
ферменттер
Секреторлы
Экскреторл
ы
Изоферменттер

15.

• АСТ – бауырда, жүйке тінінде, қаңқа
бұлшықетіндежәне миокардта кездеседі.
Әйелдерде - 31ХБ/л, еркектерде - 37ХБ/л
• АЛТ - бауыр, бүйрек, қаңқа бұлшықеті,
миокард, ұйқы безі тінінде кездеседі.
Әйелдерде - 34ХБ/л, еркектерде - 45ХБ/л
АЛТ мен АСТ жоғарылауы жедел
панкреатитте, холециститте, паразитарлы
ауруларда, псориазда, күйікте,
гепатобилиарлық патологияда байқалады.

16.

17.

Миокард
инфаркты
Бауыр
зақымдалуында
Панкреатитте
•ЛДГ₁, АСТ, КФК
•ЛДГ₄, ЛДГ₅,
АЛТ
•Амилаза

18. Ферменттердің медицинада қолданылуы

• Витаминдер клеткада коферментті синтездеу үшін, яғни
метаболитикалық процестерді үдету үшін пайдаланылады.
В₁ витамині - ТПф құрылымы қалыптасуы үшін, В₂ витамині - ФАД және
ФМН молекулары түзілу үшін, РР - НАД және НАДФ үшін, В₁₂ - кобламидті
коферменттер үшін пайдаланылады.
Алмастырушы
терапия
Энзимотерапия
Фермент
регуляторы
Жара тазалаушы
фермент

19. Пайдаланылған әдебиеттер:

• А.А.Чиркин., Е.О.Данченко “Биохимия”
Москва 2010
• Тапбергенов.С.О “Медициналық
бтохимия”, Алматы 2009
• В.А.Ткачук “Клиническая биохимия”
Москва 2004
• http://www.myshared.ru