Ферменттер. Ферменттердің жалпы қасиеттері. Ферменттердің жіктелуі мен номенклатурасы

1.

1

2. ТАҚЫРЫБЫ: ФЕРМЕНТТЕР.ФЕРМЕНТТЕРДІҢ ЖАЛПЫ ҚАСИЕТТЕРІ. ФЕРМЕНТТЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ мен номенклатурасы.

2

3. СУБСТРАТ (S) –ФЕРМЕНТ ӘСЕР ЕТЕТІН ЗАТ. ТЕК АСҚОРЫТУ ЖОЛДАРЫ МЕН ҚАННЫҢ ҰЮЫ МЕН СҰЙЫЛУЫНА ҚАТЫСАТЫН ФЕРМЕНТТЕРДЕН БАСҚА БАРЛЫҚ

ФЕРМЕНТТЕР ―АҒЗАДАҒЫ БИОХИМИЯЛЫҚ
РЕАКЦИЯЛАРДЫ ТЕЗДЕТЕТІН ТАБИҒАТЫ
БЕЛОКТЫҚ БИОЛОГИЯЛЫҚ КАТАЛИЗАТОРЛАР.
«fermentum» - АШЫТҚЫ
ФЕРМЕНТ= ЭНЗИМ (Е)
3

4. ФЕРМЕНТТЕРДІҢ МЕДИЦИНАДАҒЫ МАҢЫЗЫ:

ПАЙДАЛАНУЫ
ФЕРМЕНТТЕР
МЫСАЛЫ
ЭНЗИМОДИАГНОСТИКА
ЛАКТАТДЕГИДРОГЕНАЗА
(ЛДГ-1)
МИОКАРД
ИНФАРКТАСЫ
АЛАНИНАМИНОТРАНСФЕРАЗА
(АЛТ)
БАУЫР АУРУЫ
АЛЬФА- АМИЛАЗА
ЭНЗИМОТЕРАПИЯ
ҰЙҚЫ БЕЗІ АУРУЫ
ПЕПСИН
АСҚАЗАН-ІШЕК
АУРУЛАРЫ
ТРИПСИН, ХИМОТРИПСИН
ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ
КҮЙІКТІ ЕМДЕУГЕ
АСПАРАГИНАЗА
ОНКОЛОГИЯ
4

5.

ПРОФЕРМЕНТ― ФЕРМЕНТТІҢ АКТИВСІЗ
КҮЙІ.
Жасушаны өзін өзі қорытудан сақтайды.
ПРОФЕРМЕНТТІҢ ФЕРМЕНТКЕ АЙНАЛУЫ:
Жартылай протеолиз
Фосфорлану н\е дефосфорлану
протеаза
НСI
ПЕПСИНОГЕН
(профермент
Н2О пептид
ПЕПСИН
фермент
5

6. Мультиферменттік комплекс: а) бір субстратқа белгілі бір ретпен әсер етіп, әр түрлі реакцияларды тездетеді; б) бір ферменттің

6

7. ПИРУВАТДЕГИДРОГЕНАЗА (ПДГ)

НАД
СН3
С
НАДН2
О
СOOН
пируват
HSKoA
CO2
СН3
C О
SKoA
ацетилКоА
7

8.

Е-ФЕРМЕНТ
А, Б, В, С, Д, СУБСТРАТТАР
Е5
А
Е1
С
Б
Е4
Е2
Д
В
8

9. ИЗОФЕРМЕНТ- Бір ғана субстратқа әсер етіп, бір ғана реакцияны катализдейтін, бірақ физико-химиялық қасиеттері әр түрлі болатын

9

10. ЛАКТАТДЕГИДРОГЕНАЗА 2 ТҮРЛІ СУББІРЛІКТЕН (Н,М) ТҰРАТЫН ТЕТРАМЕР. ЖҮРЕК БҰЛШЫҚ ЕТІНДЕ― Н; ҚАҢҚА БҰЛШЫҚ ЕТІНДЕ ―М; ОСЫ 2

10

11.

ТҮРІ ҚҰРАМЫ КЕЗДЕСЕТІН ЖЕРІ
ЛДГ1
ЛДГ2
ЛДГ3
ЛДГ4
ЛДГ5
НННН (Н4)
ЖҮРЕК,ЭРИТРОЦИТ
НННМ (Н3М) ЖҮРЕК,ЭРИТРОЦИТ,БҮЙРЕК
ННММ (Н2М2)
МИ, ӨКПЕ,БҮЙРЕК
НМММ (НМ3)
БАУЫР
ММММ (М4)
БАУЫР,БҰЛШЫҚ ЕТ
СН3
С=О
СООН
ПИРУВАТ
ЛДГ
НАДН2
СН3
НАД
СНОН
СООН
ЛАКТАТ
11

12.

КРЕАТИНФОСФОКИНАЗА (КФК)
КФК-1 ВВ МИДА
КФК-2 МВ ЖҮРЕК
КФК-3 ММ ҚАҢҚА БҰЛШЫҚ ЕТІ
12

13. ФЕРМЕНТ ПЕН БЕЙОРГАНИКАЛЫҚ КАТАЛИЗАТОРДЫҢ ҰҚСАСТЫҚТАРЫ: 1. ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ МҮМКІНДІГІ БАР РЕАКЦИЯЛАРДЫ ҒАНА КАТАЛИЗДЕЙДІ; 2.

13

14. ФЕРМЕНТ ПЕН БЕЙОРГАНИКАЛЫҚ КАТАЛИЗАТОРДЫҢ АЙЫРМАШЫЛЫҚТАРЫ (ЖАЛПЫ ҚАСИЕТТЕРІ): 1. ТАБИҒАТЫНЫҢ БЕЛОК БОЛУЫ (ҚҰРЫЛЫСЫНЫҢ

14

15.

ФЕРМЕНТТЕРДІҢ БЕЛОКТАРДАН АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ:
ФЕРМЕНТТЕ АКТИВТІ ОРТАЛЫҚ БАР.
АКТИВТІ ОРТАЛЫҚ ФЕРМЕНТТІҢ СЫРТҚЫ БЕТІНДЕ
ОРНАЛАСЫП, БЕЛГІЛІ БІР ШЕКТЕЛГЕН АЙМАҚТЫ ҒАНА
АЛЫП ЖАТАДЫ.
АКТИВТІ ОРТАЛЫҚ ― аминқышқылдарының функционалды
топтарынан түзіледі.
СООН― дикарбон қышқылдары мен полипептидтік тізбектің
соңындағы;
NН2-лизин мен полипептидтік тізбектегі;
Гуанидин тобы ― аргининнің
Имидазоль сақинасы ― гистидиннің
ОН ― тобы ―
SН ― тобы ―
15

16.

16

17.

17

18.

18

19.

Ферменттің активті орталығы 2 аймақтан тұрады:
Субстраттық
катализдік
ферменттің әсер ету арнайылығын
катализдейтін реакцияның түрін
субстратты тану және онымен байланысу
фермент-субстратты комплекс түзілуін қамтамасыз
етеді.
КЕЙБІР ФЕРМЕНТТЕ АЛЛОСТЕРИКАЛЫҚ
ОРТАЛЫҚ БОЛАДЫ.
19

20. ФЕРМЕНТ

КҮРДЕЛІ
2 КОМПОНЕНТТІ
ЖАЙ
1 КОМПОНЕНТТІ
АПОФЕРМЕНТ
ЖАЙ БЕЛОК
АПОФЕРМЕНТ
ПРОСТЕТИКАЛЫҚ ТОП
КОФЕРМЕНТ
20

21. Екі компонентті ферменттердің апоферменті : ферменттің субстраттық арнайылығын қамтамасыз етеді.

КОФЕРМЕНТІ: КАТАЛИЗДІК АЙМАҚТА
ОРНАЛАСЫП ФЕРМЕНТТІҢ ӘСЕР ЕТУ
АРНАЙЛЫҒЫН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТЕДІ.
КАТАЛИЗДІК АРНАЙЛЫҚ
21

22. Кофермент құрамына кіреді: витаминдер нуклеотидтер метал иондары гем.

22

23. ЖОҒАРЫ АРНАЙЛЫҒЫ

ФЕРМЕНТТЕР ТЕК БЕЛГІЛІ БІР
СУБСТРАТҚА ҒАНА ӘСЕР ЕТЕДІ Н\Е
БЕЛГІЛІ БІР РЕАКЦИЯНЫ ҒАНА
КАТАЛИЗДЕЙДІ.
23

24.

АРНАЙЛЫҚ
СУБСТРАТТЫҚ
СТЕРЕОХИМИЯЛЫҚ
АБСОЛЮТТІ
КАТАЛИЗДІК
САЛЫСТЫРМАЛЫ
24

25. БІР СТЕРЕОИЗОМЕРГЕ ӘСЕР ЕТУІ. ОПТИКАЛЫҚ ИЗОМЕРЛЕР(L, D- ИЗОМЕРЛЕР), ГЕОМЕТРИЯЛЫҚ ИЗОМЕРЛЕР(- ЦИС,- ТРАНС). МЫСАЛЫ : ФУМАРАЗА

25

26.

СООН
СН
СН
НООС
ФУМАРАТ
ФУМАРАЗА
Н2О
СООН
СН-ОН
СН2
НООС
МАЛАТ
(ТРАНС-ИЗОМЕР)
СООН
СН
СН
СООН
ФУМАРАЗА
РЕАКЦИЯ ЖҮРМЕЙДІ
Н2О
МАЛЕАТ (ЦИС -ИЗОМЕР)
26

27. АБСОЛЮТТІ – ФЕРМЕНТТІҢ БІР ҒАНА СУБСТРАТҚА ӘСЕР ЕТУІ. МАЛЬТАЗА МАЛЬТОЗА 2ГЛЮКОЗА Н2О САЛЫСТЫРМАЛЫ- ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ЖАҚТАН ҰҚСАС,

27

28. КАТАЛИЗДІК АРНАЙЛЫҚ― БЕЛГІЛІ БІР ХИМИЯЛЫҚ РЕАКЦИЯҒА ҒАНА ӘСЕР ЕТУІ. ОКСИДОРЕДУКТАЗА ТЕК ТОТЫҒУ- ТОТЫҚСЫЗДАНУ РЕАКЦИЯСЫН

28

29. ФЕРМЕНТТЕР ЖОҒАРЫ БИОЛОГИЯЛЫҚ БЕЛСЕНДІЛІК КӨРСЕТЕДІ, ол ферменттің өз субстратына сәйкестігімен қамтамасыз етіледі ж\е

29

30. Катал-бұл ферменттердің активтілігін көрсететін өлшем бірлік. Фермент молекуласының бір секундта өзгеріске ұшырататын субстрат

30

31. ФЕРМЕНТТЕРДІҢ ӘСЕР ЕТУ МЕХАНИЗМІ 3 САТЫДАН ТҰРАДЫ: 1. ФЕРМЕНТ- СУБСТРАТ КОМПЛЕКСІНІҢ ТҮЗІЛУІ; 2. РЕАКЦИЯ ӨНІМІ-ФЕРМЕНТ

31

32. 2Н2О2 2Н2О+2О2

75.3
кДж/моль
Рt= 54.1
кДж/моль
Е= 18 кДж/моль
32

33. ФЕРМЕНТТЕРДІҢ НОМЕНКЛАТУРАСЫ МЕН ЖІКТЕЛУІ

СУБСТРАТ АТЫ + “АЗА”= ФЕРМЕНТ АТАЛУЫ
ЛАКТОЗА+ АЗА= ЛАКТАЗА
КАТАЛИЗДЕЙТІН РЕАКЦИЯ АТЫ+”АЗА”=
ФЕРМЕНТАТАЛУЫ
ГИДРОЛИЗ + “АЗА” = ГИДРОЛАЗА
ДЕКАРБОКСИЛДЕНУ +”АЗА”=
ДЕКАРБОКСИЛАЗА
ТРИВИАЛЬДЫ АТАЛУЫ- ПЕПСИН ТРИПСИН ......
33

34. ФЕРМЕНТТЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ БАРЛЫҚ ФЕРМЕНТТЕР КАТАЛИЗДЕЙТІН РЕАКЦИЯ ТҮРІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ 6 КЛАСҚА БӨЛІНЕДІ. ӘР КЛАСС ФЕРМЕНТТЕРІ

34

35. ӘР ФЕРМЕНТ 4 САНДЫ НӨМІРМЕН ШИФРЛАНЫП, ОНЫҢ АЛДЫНА “ЕС” ТАҢБАСЫ ҚОЙЫЛАДЫ. МЫСАЛЫ, ЛИПАЗА ЕС 3.1.1.3 КЛАСС ТОП ТОПША ТОПШАДАҒЫ

35

36. ФЕРМЕНТТЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ

ОКСИДОРЕДУКТАЗАЛАР
ТРАНСФЕРАЗАЛАР
ГИДРОЛАЗАЛАР
ЛИАЗАЛАР
ИЗОМЕРАЗАЛАР
ЛИГАЗАЛАР
36

37. Оксидоредуктазалар - тотығу-тотықсыздану реакцияларын катализдейді. Трансферазалар - атом немесе атом топтарының бір заттан

37

38. Назарларыңызға рахмет!

38