Рухани-адамгершілік білімнің қазіргі әлемдегі басымдылығы

1.

РУХАНИ-АДАМГЕРШІЛІК
БІЛІМНІҢ
ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДЕГІ
БАСЫМДЫЛЫҒЫ
Байсеитова
Жанар Байсеитқызы
SSEHV Pedagogic
1

2.

Жоспар
1. Қазіргі замандағы жаһандық мәселеллер
2. Адамзаттың жалпы дүниежүзілік
тұтастығы
3. Адамзаттың жаһандық мәселерінің руханиадамгершілік сипаты

3. Тәртіпке бас иген құл болмайды тәртіпке көнбеген ел болмайды (Б.Момышұлы)

БЕС «Т»
Тәртіп
Талап
Тыныштық
Тазалық
Татулық
- Ұялы телефондарды үнсіз режиміне
көшіру
3

4. Қазіргінің ғаламдық мәселелері – бұл әлеуметтік-табиғи мәселенің құрамы, оның шешімінен адамзаттың әлеуметтік озықтығы және

Қазіргінің ғаламдық мәселелері – бұл әлеуметтіктабиғи мәселенің құрамы, оның шешімінен
адамзаттың
әлеуметтік
озықтығы
және
өркениеттің сақталуы байланысты.

5.

ХХІ ғасыр – ғылым мен техниканың барынша қарыштап
дамуы мен мәдениет, экономика,
қоғамдық және жеке-даралық
өмірдің бар салаларындағы кең ауқымды
жаһандану кезеңі.
Жаһандық үдерістер қоғамдық өмірдің бар қырларын жеделдетіп,
және де қоғамдық пен жеке-даралық
әлеуметтік-мәдени даму
қарқындары арасындағы қарама-қайшылықтарды үдетіп және
тереңдете түседі.
Адамның әлеммен өзара қатынасы, бір жағынан, мәдениеттің
жаһандануы, екіншіден – рухани жұтаңдаушылық пен азғындау
жағдайында
тұлғаның адамгершіліктік-рухани
қалыптасуының
проблемасын өзектендіре түседі. Осының салдарынан жаһандық
рухани дағдарыс туды.

6. Жеке тұлғалық дағдарыс

Зияткерлік
Эмоционалды
Физикалық

7.

Зияткерлік –
(ақпарат көп, бірақ жүйелі ойланудың,
зерделеудің жоқтығы).
Европалық бір топ ғалымдардың жаңа зерттеулерінің нәтижесі бойынша,
қазіргі адамдардың жүз, екі жүз жыл бұрын өмір сүрген ата - бабаларынан
ақыл-ойы бойынша төмендігін көрсетті. Айырмашылық ақыл – ой
коэффиценті (IQ) бойынша 14 балды құрады.
Дэвид ди Сальвоның айтуы бойынша, IQ әрбір он жыл сайын 1,23 балға
төмендеп отырған, жалпы алғанда зерттеу жұмыстары жүргізілгеннен
бастап 14 балға төмендеген.
Зерттеу жүргізгендердің бірі ағылшын ғалымы Майкл Шайердің айтуы
бойынша, оның себебі - адамның зияткерлік дамуына мүмкіндік бермейтін,
қазіргі мәдениет, компьютер заманы.

8.

Эмоционалды
(балалардың назар қою төмендігі, ЖАҚ дұрыс түсінбеуі,
жүйкенің жұқаруы).
Эмоционалды күйіну (ағылш. Burnout) түсінігі
дәрменсіздік, қажу, әрекетсіздік күйін білдіреді. [1]
ұзақ мерзімді өзіндік
Бұл терминді 1974 жылы американдық ғалым Дж.Х.Фрейденбергер кәсіби
көмек кезіндегі толық эмоционалды атмосферада клиенттер мен
науқастармен қарқынды және тығыз қарым-қатынаста болатын сау
адамдардың күйзелістік жағдайларын сипаттау үшін еңгізген.
Эмоционалды
дағдарыс
нәтижесінде,
неврологиялық
психосоматикалық ауруларға алып келуі мүмкін.
ауытқуларға,
(Ш.А.Амонашвилидің атасы жайында “Жүрекке ой салу” жайында мысал).

9. Қоғамдық дағдарыс

- Экономикалық …мамандар көп, бірақ мәселе де көп )
- Саяси …әлемде болып жатқан саяси қақтығыстар, көтерілістер)
-
Мәдени …(мәдени ошақтарға бармау және кітап оқу төмендігі).
-
Отбасылық …(неке, отбасын бағаламау, ажырасу)
-
Білім беру… (ғылыми атақ көп, бірақ дұрыс ойдың болмауы).
Далай Лама

10. Далай лама14: Наши дома все больше, а семьи все меньше Больше удобств, но меньше времени… Больше ученых степеней, но меньше

здравого смысла
Больше специалистов, но еще больше проблем
Больше лекарств, но меньше здоровья
Мы проделали долгий путь на Луну и обратно, но нам сложно перейти
улицу, чтобы встретиться с новым соседом
Мы создали много компьютеров для хранения и копирования
огромных объемов информации, но стали меньше общаться друг с
другом
Мы выиграли в количестве, но проиграли в качестве
Это время быстрого питания, но медленного усвоения
Людей высокого роста, но низкой нравственности
Высоких доходов, но мелочных отношений
Это время, когда много за окном, но ничего в комнате.

11. Экологиялық дағдарыс

климаттық
адамның шаруашылық жүргізу нәтижесінде шығарылатын парниктік
газдардың жартысы атмосферада қалады. Парниктік газдар жаһандық
жылынудың бірден бір себебі).

12. Экологиялық дағдарыс

Ресурстық
(1800 жылдан 2007 жыл аралығында жер асты отындарын (мұнай, көмір,
т.б.) жағу нәтижесінде ресурстардың сарқылу қаупі).

13. Экологиялық дағдарыс

табиғи
(қышқылдық жаңбырлар, озон тесіктері, парниктік әсерлер).

14. Не себептен олар пайда болды? Кім кінәлі?!

15. Дағдарыстардың пайда болу себептері

Барлық дағдарыстардың
пайда болуының себебі
- адамның рухани
адамгершілігінің
төмендеуінен.
Ш.А.Амонашвили

16.

Өмір сүру мен
этикалық бағдардың
жоғалуы
Көптеген стрестер
мен психикалық
аурулар
Қанағатсыздық
Көп адамдардың
материалдық баюы мен
бір сәттік ләззат алуға
ұмтылуы
Рухани дағдарыстың
көріністері
Қылмыс пен
зорлық
Әлеуметтік
өзімшілдік пен
тұрақсыздық
Маскүнемдік пен
нашақорлық

17.

27.07.2007 N 3193 Қазақстан республикасының
«Білім туралы’’ заңы
3-бап.
Білім
беру
саясаттың принциптері
8) оқыту мен тәрбиенің бірлігі;
саласындағы
1-бап. Білім беру жүйесінің міндеттері
1) ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен
практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға,
дамытуға және кәсіптік шыңдауға бағытталған сапалы білім алу
үшін қажетті жағдайлар жасау;
2) жеке адамның шығармашылық, рухани және күш-қуат
мүмкіндіктерін дамыту, адамгершілік пен салауатты өмір салтының
берік негіздерін қалыптастыру, даралықты дамыту үшін жағдай
жасау арқылы ой-өрісін байыту;
мемлекеттік

18. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы

Жаңа білім беру мазмұнының базалық
принципі - әрбір мектепте тұлғаның
адамгершілік-рухани қасиеттерін дамытуды ынталандыратын ізгі білім беру
ортасын құру.
Өзін-өзі тану, өзін-өзі анықтау және
өзін-өзі жетілдіруді жалпыадамзаттық
құндылықтардың негізінде меңгеру.

19. «Әрбір мектептегі пән балада адамгершілікті тәрбиелеу керек». Ш.А.Амонашвили

Учитель до тех пор учитель, пока он
учится сам.
Учитель готовится к хорошему уроку всю жизнь…
Такова духовная и философская основа нашей профессии:
чтобы дать ученикам искорку знаний, учителю надо впитать
целое море света.
В. А. Сухомлинский
(1918-1970)

20. Рухани - адамгершілік Рухани-адамгершілік - жалпыадамзатты біріктіреді. Рухани-адамгершілік – әрбір адам бойындағы

сүйіспеншілікпен, ақиқатты тануымен, арождандық қасиеттері мен құндылықтарымен ерекшеленеді.
Руханилық – өмірде аса маңызды да биік нәрсенің бар екеніне о-бастан-ақ саналы
немесе саналы емес бағдар. Ол адамның шындыққа, мейірімділікке, сұлулыққа деген
табиғи, үнемі қажетті іңкәрлігі мен құштарлыққа ұмтылысынан көрінеді.
SSEHV Pedagogic
20

21.

22.

Рухани-адамгершілік - адамның рухани байлығы.болашақ
ұрпақты ізгілік бесігіне бөлейтін руханият дәуіріне жаңа қадам
болып табылады.
Ол тұлғаның қоғамдық бағалы қасиеттері мен сапалары,
қарым-қатынастарында дамиды. Олар адамды құрметтеу,
оған сену, әдептілік, кішіпейілдік, қайырымдылық, жанашарлық,
ізеттілік, инабаттылық, қарапайымдылық т. б.

23.

Өзін-өзі тану -білім мағынасының
құндылығын күшейте отырып, жеке
тұлғаны риясыз сүю, өзіне және өз
күшіне сену, жақсылық жасау, көп білу
және өзін-өзі жетілдіру, дене,
психологиялық, рухани, әлеуметтік және
шығармашылық дамуда үйлесімділікке
жету қабілетін ашады және дамытады.
С.А.Назарбаева

24.

«Өзін-өзі тану» рухани - адамгершілік білім беру тұжырымдамасы
рет-ретімен қолданылатын
барлық тұрғылардың жиынтықталуының
маңызын танытатын теориялық тұрғыны сипаттайды. Ол
Қазақстан
Республикасының
«Білім
туралы»
Заңындағы,
халықаралық
конвенциялардағы, сондай-ақ өкіметтің және Қазақстан Республикасының
Білім және Ғылым министрлігінің басқа да нормативтік құжаттарындағы,
Қазақстан Республикасы Президентінің
«Қазақстан 2030»
атты
жолдауындағы
тұжырымдамалы идеяларды бірізділікпен дамытуға
мүмкіндік беретінімен міндеттелінген. Сонымен бірге «Өзін-өзі тану»
тұлғаның адамгершіліктік-рухани сауатын ашуға бағытталған мүлдем басқа
бағдары, ұстанымдары,
теориялық тұрғылары
мен әдістемелері бар
жаңашыл курс бола отырып аталған құжаттардың шегінен асып түседі.

25.

Тұлғаның белсенді өмірлік ұстанымдарын қалыптастыруды меңзейтін
білімді жетілдірудің қазіргі заманғы жағдайында еліміздің білім беру саласына
енгізіліп отырған «Өзін-өзі тану» оқу пәнінің маңызы ерекше орын алады.
Осы орайда 2010-2011 оқу жылынан бастап жалпы орта білім беру
ұйымдарының және жоғары оқу орындарының оқу процесіне «Өзін-өзі тану»
пәнін міндетті пән ретінде енгізу мақсатында Қазақстан Республикасы Білім
және ғылым министрінің 2010 жылғы 18 ақпандағы № 71 бұйрығына сәйкес
«Жалпы білім беру ұйымдарындағы 1-11-сыныптарға арналған «Өзін-өзі тану»
пәнінің типтік оқу бағдарламалары және жоғары оқу орындарында арнайы
5В012300-«Әлеуметтік педагогика және «өзін-өзі тану» мамандығы бойынша
білім берудің мемлекеттік стандарты бекітілді.
http://bobek.kz/

26. Абай ҚҰНАНБАЕВ (1845-1904)

АБАЙ ҚҰНАНБАЕВ (1845-1904)
Абайдың адам болмысы, адам өмірінің мәні туралы
ойларының мазмұны бай, мағынасы терең. Абайдың
Жаратушы мен жаратылыс жайлы, адам туралы,
адамның Аллаға қатысы, Алланың адамға қатысы,
адамның өзін-өзі тануы туралы ойлары қарастырылды.
«Адамның адамшылығы – ақыл, ғылым, жақсы ата,
жақсы ана, жақсы құрбы, жақсы ұстаздан болады»[3]

27.

Адам тәрбиелеу жолында мектептерде
Ар-ұят пәнін сабақ ретінде міндетті
түрде еңгізу қажет. Ол жөнінде бар
ғалымдар ойлану тиіс.
Жақсы өмір сүру үшін адамға ең
алдымен үш қасиет қажет:
1. Адал еңбек
2. Ар-ұятты ақыл-ой
3. Таза жүрек.
Онсыз бұл өмірде тыныштық пен
татулық болмас.[4]
27

28. Сыртқы және ішкі білім

Білімнің екі аспектісі
Сыртқы
Ішкі
Внешний (Education)
Внутренний (Educare)
• Ішкі әлемді зерттеу (Мен
Кім?) Исследование внутреннего мира (Кто
Я?)
Сыртқы әлемді зерттеу
• Адамдағы ішкі
Исследование внешнего мира
дүниесіндегін анықтау
Выявление того, что заложено внутри человека

29. Білім беру саласының замануи талаптары

Білім беру аспектілерінің үйлесімді дамуы
ЗИЯТКЕРЛІК БІЛІМ БЕРУ
РУХАНИ-АДАМГЕРШІЛІК БІЛІМ БЕРУ
сыртқы білім
(ақыл)
-
зияткерлік
сыртқы дүниені зерттейді
оқулық білім
қалауларды оятады
күн көру үшін
интеллекті дамытады
ақыл мен тәнге қарасты
- ақпарат беру
ішкі білім
(жүрек)
-
рухани-адамгершілік
ішкі дүниені зерттейді
тәжірибелік білім
жалпыадамзаттық құндылықтарды
айқындайды
өмірлік мақсаттарымен байланысты
интуицияны дамытады
жүрекке қарасты
- трансформация
3

30.

Мектепті емес, мұғалімнің
рухани дүниесін реформалау қажет.
Ш.А.Амонашвили.
30

31.

Біз білім беру жүйесі арқылы қоғамдағы
рухани-адамгершілік
құндылықтарды
жаңғыртқымыз келеді. Сол арқылы әр адам
өз бойындағы қабілеттерін толық жүзеге
асырып, өз мемлекетімізге ғана емес, бүкіл
адамзат иігілігіне пайда келтіре алатындай
болуы керек…
Баланың бойындағы қабілеттерін ашып, оның өз жан-дүниесіне
үңіліп, өз болашағына деген сенімін ояту, өзін-өзі құрметтеп, өз арұжданымен өмір сүруі қандай маңызды десеңізші! Мейірбандық пен
Сүйіспеншілік жүректен жүрекке жетіп, әлемге шапағат нұрын төге
берсін…
С.А.Назарбаева

32.

Рухани-адамгершілік білім берудің мақсаты:
Сүйіспеншілік энергиясы – ұстаз үшін де, оқушы үшін де негіз
Білім беру үдерістін мақсаты:
ОЙЛАР, СӨЗДЕР. ІСТЕР бірлігі арқылы МІҢЕЗДІ қалыптастыру және рухани
құндылықтарға бағыттау
Ұстазбен оқушының өзара қатынастын амалдары:
Көмектесу (СО-действие), Ынтымақтастық (СО-дружество, СО-трудничество)
(сүйіспеншілік, түсінушілік, қабылдау, көмек беру, аяныш)
(Я. Коменский: многому научился у учителей, многому у коллег, но самому большому – у своих учеников)

33. “Мұғалім жақсы сабаққа өмір бойы дайындалады...Біздің мамандардың рухани және философиялық негізі осындай: оқушыларға білім

ұшқынын шашу үшін
мұғалім өз бойына телегей-теңіз нұр жинауы керек”
В.А. Сухомлинский
Мұғалім өзінің білімділігімен, жүріс-тұрысымен, жайдары мінезімен, тіпті сырт-пішіні,
киген киімімен де оқушысына жақсы мағынада қатты әсер етеді.
Мәлік Ғабдуллин
Іске деген сүйіспеншілігі бар мұғалім жақсы мұғалім болады.Егер мұғалім
шәкіртін әкесіндей,шешесіндей сүйетін болса,ол барлық кітаптарды
оқыған,бірақ іске де,шәкірттеріне де сүйіспеншілігі жоқ мұғалімнен тәуір
болмақ.Егер мұғалім өз бойында іс пен шәкірттеріне деген сүйіспеншілікті біріктірген
болса,ол-кемел ұстаз.
Л. Н. Толстой

34.

“Адамды тәрбиелеу барысында АР-ҰЖДАН
ілімі аудай қажет”
“Өзіңді-өзің танысаң, істің басы”
Шәкәрім Кұдайбердіұлы
(1858- 1931ж.ж.)

35.

Жапон ғалымы Эмото Масару мұздатқышта бір стақанға Моцартты, тыңдатып, екінші стаканға жаман сөздер
айтып қояды. Бірінші стакан кристалдары өте мөлдір, өте әдемі, тығыз. Ал екінші стакандағы су кристалдары
әлсіз болған.
Су. Екі ғана әріптен құралған осынау мөлдір сұйықтықта тіршіліктің көзі жатыр.
Жапондық психолог-ғалым Эмото Масару: «Су адамның психикалық энергиясын бойына сіңіре алады және
оны ұзақ уақыт бойында «есіне» сақтап, тіпті басқаларға жеткізе алады. Судың бойына жинақталған таза
энергия небір ауруларға ем болады», — деп жазады. Ғалымдардың айтуынша, расында да судың қасиеті өте
мол. Мәселен, су дене температурасын тұрақтандырады, азық, қалдық, оттегіні тасымалдайды, адам зейінін
ашады, стресс пен депрессияны басады, ұйқыны жөнге келтіреді, көзге жанар береді, ағзада қан жасалуын
реттейді, иммунитетті күшейтеді. Яғни біз табиғатқа ризашылығымызды білдіуіміз керек.

36.

МЕМЛЕКЕТ
ҚОҒАМ
ОТБАСЫ
АДАМ

37.

Қолданылған әдебиеттерге сілтеме
1. http://xn--e1aogju.xn--p1ai/shemy/istorija/kirilov-v-v- otechestvenaja-istorija-v. shemah-i-tablicah-2004- g/133.html
2. XX ғасыр мәдениеті. Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет.
3. Абай Құнанбаев. “Қара сөздер” –Алматы, 2011 ж.
4. Ш. Құдайбердиев. “Ақиқат айнасы” – Алматы, 2012 ж.

38. Назарларыңызға рахмет