ҚР қаржы жүйесінде ұлттық компаниялардың рөлі

1. Тақырып 1. ҚР қаржы жүйесінде ұлттық компаниялардың рөлі

2.

• Ұлттық компаниялардың қаржы жүйесіндегі
орны
• Ұлттық компаниялар, мазмұны және түсінігі
• Ұлттық компаниялардың мемлекеттің
экономикасын дамытудағы ролі

3.

4.

• Шаруашылық жүргізуші субъектілерді
сыныптаудың маңызды белгісі меншіктің
белгілі бір нысанына тиістілігі болып
табылады.
• Конституцияға сәйкес Қазақстан
Республикасында меншіктің екі нысаны
қабылданған:
• жеке меншік
• мемлекеттік меншік.

5.

• Ұлттық компания акционерлік қоғам
түрінде ҚР Үкіметімен құрылғанұйым.
• ерекшелігі;:
• Бақылау пакеті мемлекет немесе ұлттық
холдинг иелігінде
• Мемлекеттің ұлттық экономикасындағы
маңызды салаларында қызметін жүргізеді
• Мемлекеттік корпоративтік басқару
институттары – ұлттық ходинг және ұлттық
басқару компаниялары түрінде
қалыптасады.

6.

• 2005 жылы құрылды:
• Қазақстандық холдинг «Самрук» /ұлттық
бағалықтарды арттыру/ және «Казына» қоры
/инновация, инвестиция/.
• 2008 ж холдинг пен қор біріктіріліп «СамрукКазына» болды.
• Қаржы секторын тұрақтандыру
• Жылжымайтын мүлік секторын қолдау
/ипотека/
• Шағын және орта бизнесті қолдау
• Агроөндірісті қолдау казагро
• Индустриалды инфрақұрылымды жетілдіру
• Жұмыс орнын қамту

7.

• «Самрук» объединил государственные пакеты
акций АО «НК «Казахстан темиржолы», АО
«Казпочта», АО «КЕГОК», АО «Казахтелеком»,
АО НК «КазМунайГаз». В фонд устойчивого
развития «Казына» сведены государственные
пакеты акций АО «Инвестиционный фонд
Казахстана», АО «Банк развития Казахстана»,
АО «Фонд развития малого
предпринимательства», АО «Национальный
инновационный фонд», АО «Государственная
страховая корпорация по страхованию
экспортных кредитов и инвестиций», АО
«Центр маркетингово-аналитических
исследований» и ТОО «Казинвест».

8.

• Жеке меншік азаматтардың және
мемлекеттік емес заңды тұлғалар мен
олардың бірлестіктері ретінде болады.
Жеке меншіктің айрықша түрі қоғамдық
ұйымдардың меншігі.
• Ал мемлекеттік меншік республикалық
және коммуналдық меншік болып
ажыратылады.

9.

• Меншіктің бұл нысандарының ішінде шаруашылықты жүргізудің
ұйымдық-құқықтық нысандарының көптеген түрлеін туғызатын әр
түрлі шаруашылық құрылымдары қалыптасуы мүмкін:
• Мемлекеттік меншікке негізделген мемлекеттік кәсіпорындар, соның
ішінде республикалық және коммуналдық меншіктегі кәсіпорындар.
Республикалық – Қазақстан Республикасының экономикалық және
әлеуметтік дамуының жалпы мемлекеттік міндеттерін шешу үшін, ал
коммуналдық меншік тегі кәсіпорындар тиісті аумақтың халқының
әлеуметтік-экономикалық қажеттіліктерін қанағаттандыру жөніндегі
міндеттерді шешу үшін жергілікті бағынышта болады.
• Заңды тұлғалардың жеке меншігіне негізделген кәсіпорындар: әр
түрлі тұрпаттағы шаруашылық серіктестіктер, соның ішінде
акционерлік қоғамдар, кооперативтік кәсіпорындар мен ұйымдар.
• Қоғамдық бірлестіктердің меншігіне негізделген кәсіпорындар.
• Құрылтайшылардың, соның ішінде шетелдік заңды тұлғалар мен
азаматтардың мүлкін біріктіру негізіндегі бірлескен кәсіпорындар.
• Азаматтардың меншігіне негізделген жеке меншікті кәсіпорындар.
• Меншіктің әр түрлі нысандарының қатысуындағы аралас
кәсіпорындар.

10. Трансұлттық корпорация,

• Ұлтаралық корпорация — келісілген саясат пен
ортақ стратегия жүргізуге мүмкіндік беретін
шешімдер қабылдау жүйесіне сәйкес екі немесе
одан көп елде жұмыс істейтін бөлімшелері бар,
орналасқан еліне, меншік нысанына тәуелсіз,
жекеше, мемлекеттік немесе аралас кәсіпорын;
шетелге тікелей қаржы (инвестиция) салушы фирма.
Трансұлттық корпорацияның қай елдікі екені оның
штаб-пәтері орналасқан ел бойынша анықталады.
Төлем балансы тұрғысынан шетелдік кәсіпорынның
кез келген несие беруі немесе акцияларды
(жарғылық капиталдағы жарнапұлды) сатып алуы
шетелдің тікелей қаржы салуына жатады

11. Трансұлттық корпорация тарихы

• Алғашқы трансұлттық компаниялардың пайда
болуын XVII ғасырға жатқызады, алайда
зерттеушілердің көпшілігі бұл кезең ХІХ ғасырдың
аяғы деп есептейді. Алғаш пайда болған ТҰК-дың
қызметі көп жағдайда бұрынғы отарларының
шикізат ресурстарын өңдеуімен байланысты еді, ал
бұл өз кезегінде оларды отаршылық-шикізаттық ТҰК
деп анықтауға негіз береді. Қалыптасқан
күндерінен бастап трансұлттық компаниялар
халықаралық еңбек бөлінісі эволюциясы, сонымен
қатар өндіріс факторларының эволюциясы,
интенсификациясы мен интеграциясының
нәтижесінде көптеген өзгерістерге ұшырады

12.

• Алғашқы ТҰК-дың қызметі, жоғарыда
көрсетілгендей, метрополияларды отарлардан
ауылшаруашылық және минералдық
шикізаттармен қамтамасыз етуге бағытталды
• Трансұлттық компаниялар капиталдардың
бірігуіне негізделетін диверсификацияланған
монополиялар түрінде өндірістік
қатынастардың халықаралық деңгейге
бейімделуінің нәтижесі болып табылады, бұл
ұлттық шекаралар шегінде ендігі уақытта
адекватты түрде дами алмайтын өндіріс
факторларының дамуына кеңістік
қалыптастырады.

13. Ал ұлттық компанияның трансұлттық компанияға трансформациясы бірнеше кезеңнен өтеді

б і р і н ш і к е з е ң д е шетелдік шаруашылық қызмет
компанияның жалпы жағдайына аз әсер етеді. Ол сыртқы
экономикалық қызметін экспорт түрінде өрістете бастайды. Бұл
этапта компания заңдық-құқықтық тұрғысынан бір мемлекетке
ғана тәуелді.
• е к і н ш і к е з е ң д е шетелдік шаруашылық қызмет қатысты
дербестікке ие бола бастайды. Компанияның шет елдегі
қызметі компанияның қызметінің өзге жақтарымен өзара
байланысқан күрделі жүйеге бірігеді, компанияның қызметіне
жалпы сапалы өзгерістер енгізуге итермелейді.
• ү ш і н ш і к е з е ң д е компанияның шетелдік қызметінің рөлі
артады. Ішкі нарық өз приоритетін жоғалтып, көптеген сыртқы
нарықтардың қатарында тұрады. Нақ осы кезеңде компания
барлық сипаттарға ие шынайы халықаралық болады.

14.

• ХХ ғ. 30-жылдарының аяғынан бастап
халықаралық экономикада екінші буын ТҰК әскери-техникалық өндіріспен тікелей
байланысқан тресттік типтегі трансұлттық
компаниялар санының артуы байқалады.
Қызметін екі дүниежүзілік соғыс аралығында
бастаған олардың кейбіреулері өз
позицияларын Екінші дүниежүзілік соғыстан
кейін де сақтап қалды.
• әлемдік нарықты жаулап алудың белсенді
әрекетерін трансұлттық компаниялар 1950жылдардың басынан жүзеге асыра бастады
• 1980-жылдардың басында төртінші буын
ғаламдық ТҰК өз позицияларын білдіріп,
бекіте бастады