Корпорациялар қаржысы: ұйымдастыру негіздерін және олардың қаржылық ортасының мазмұнын ашу

1.

Исахова Асия Сейдихапбаровна
PhD докторы, доцент м.а.
Алматы, 2016 ж.

2.

Корпорациялар қаржысы: ұйымдастыру негіздерін
және олардың қаржылық ортасының мазмұнын
ашу

3.

Жоспар
1. Корпорация қаржысының түсінігі мен мазмұны
2. Корпорацияның қаржы механизмі мен оның элементтері
3.Корпорацияның қаржылық қызметінің міндеттері
4. Қаржыны ұйымдастыру қағидаттары

4.

І.Корпорация қаржысының түсінігі мен
мазмұны

5.

Қаржылық жүйесі негізгі үш саладан тұрады:
Жалпы мемлекеттік қаржы. Оның негізін
мемлекеттік бюджет (республикалық және
жергілікті), бюджеттен тыс қорлар (Зейнетақы
қоры және Ұлттық қор) және мемлекеттік несие
құрайды.
• Шаруашылық
субъектілердің қаржысы. Оның негізгі бөлігін
шаруашылық субъектілердің (өндірістік және өндірістік емес)
қаржылары құрайды.
• Үй
шаруашылығының қаржысы. Оның негізін бөлек
жанұялардың азаматтық қаржысы құрайды.

6.

Корпорация – бұл кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру
үшін
құрылған
шаруашылық
субьект,
оның
экономикалық
мақсаты
қоғамдық
тұтынуды
қамтамасыз ету және пайда алу болып табылады.
Корпорация қаржысы – шаруашылық қызметінің
үдерісінде туындайтын және капиталды, кіріс пен
ақша қорын қалыптастыру әрі оны пайдалану үшін
қажет ақша қатынастарының жүйесі болып табылады.

7.

• Капитал – активтің (айналымнан тыс және айналым)
пайда болған көзі.
• Кіріс – тауар сатудан алынатын және өзге де
операциялық және сатудан тыс алынған түсімнің нысаны
болып табылады.
• Ақша қоры тұтыну, жинақтау және резерв қорына
бөлінеді. Ақша қоры – көзделген мақсатқа сәйкес және
біршама дербес қолданылатын шаруашылық жүргізуші
субъектінің ақшалай қаражатының жеке бөлігі.

8.

• Резервтiк капитал – бұл кәсiпорынның ақша қоры. Оның
қалыптасу көзi болып кәсiпорынның өз меншiгiндегi қалған
табыс б.т. Ол есеп жылындағы нақты мақсаттарға табыстың
жетiспеуiмен яғни есептi жылдың шығындарын жабуға,
төлеуге жұмсалады.
• Жинақтау қоры - өндiрiстiң дамуына арналған ақша
қаражаттары. Бұл қор кәсiпорын мүлкiн кеңейту мақсатында
негiзгi өндiрiстi дамытуға, сондай-ақ табыс алу үшiн
қаржылық салымдарды салу және пайдаланумен
байланысты.
• Тұтыну қоры - әлеуметтiк қажеттiлiктерге өндiрiстiк емес
салаларды қаржыландыруға, марапаттауларға, компенсация
түрiндегi төлемдерге және т.б. мақсаттарға бағытталған ақша
қаражаттары.

9.

• Корпоративтік қаржы – бұл корпорацияның
өндірістік – шаруашылық қызметіндегі процесінде
орнайтын ақшалай қатынастар жүйесі. Қаржы
категориясының ерекше белгілері, бұл :
• Ақшалай сипаты;
• Бөліну сипаты;
• Ақшалай қорлардың құрылуы болып табылады.

10.

Корпоративтік қаржылардың тиімді әрекет етуінің қажетті
шарттары мыналар:
Меншік
формаларының
көптігі
Нарықтық баға
құру мен
бәсеке
Тауар, еңбек,
капитал
нарықтарының
болуы
Корпорация
қызметіне
мемлекеттің
шектеулі араласуы
Өз-өзін
қаржыландыру
мен өзін ақтау
Экономикалық
жүріс-тұрыс
ережелерінің
құқықтық
қамтамасыз етілуі

11. Корпорация қаржысының жіктелуі

Корпорация қаржысының жіктелуі
• Корпорация қаржысын әр түрлі сипаттар
бойынша жіктеуге болады:
• Ұйымдастырушылық – құқықтық формалары бойынша:
толық және сенім негізіндегі серіктестіктер қаржысы, ашық
және жабық акционерлік қоғамдар қаржысы,
жаупкершілігі шектеулі серіктестіктер қаржысы, өндірістік
кооперативтер қаржысы және т.б.
• Салалық белгісі бойынша корпорациялар қаржысы
өнеркәсіптік, ауыл шаруашылық, көлік, сауда, тұрмыстықжабдықтаушы, жобалық қызмет және т.б.
• Меншік құқығы субьектілеріне байланысты ҚР-ның
азаматтары мен заңды тұлғалары ,ҚР-сы субьектілері, шетел
азаматтары, және бірлескен меншіктегі кәсіпорын қаржылары
болып жіктеледі.

12.

ІІ. Корпорацияның қаржы механизмі
мен оның элементтері

13.

Кәсiпорынның қаржы механизмi –
бұл қаржылық әдістер көмегімен
қаржылық тұтқалары арқылы
корпорацияның қаржылық қарымқатынастарын басқару жүйесі.

14. Қаржылық менеджмент механизмінің құрылымы келесі элементтерден тұрады:

• Қаржылық қызметті реттеу жүйесі
• Компанияның қаржылық қызметін сырттай қолдау жүйесі
• Қаржылық тетіктер жүйесі
• Қаржылық әдістер жүйесі
• Қаржылық құралдар жүйесі

15. 1. Қаржылық қызметті реттеу жүйесі

• Компанияның қаржылық қызметін мемлекеттік-құқықтық
тұрғыдан реттеу.
• Компанияның қаржылық қызметін реттеудің нарықтық
механизмі.
• Компанияның қаржылық қызметінің жеке аспектілерін реттеудің
ішкі механизмі.

16. 2. Компанияның қаржылық қызметін сырттай қолдау жүйесі

• Кәсіпорынды қаржыландырудың мемлекеттік және басқа да
сырттай нысандары
• Несилендіру
• Лизинг
• Сақтандыру

17. 3. Қаржылық тетіктер жүйесі

• Баға
• Пайыз
• Кіріс
• Амортизациялық аударымдар
• Таза ақша ағыны
• Дивиденттер
• Синергизм
• Өсімпұлдар, айыппұлдар, тұрақсыздық төлемдері
• Басқа да экономикалық құрылымдар

18. 4. Қаржылық әдістер жүйесі

Қаржылық әдiстер
жоспарлау
есептеу
талдау
тексеру

19. 4. Қаржылық әдістер жүйесі

• Техникалық-экономикалық есептеу әдістері
• Теңгерімдік әдіс
• Экономикалық статистикалық әдістер
• Экономикалық-математикалық әдістер
• Сараптама әдістері
• Құнды дисконттау әдістері
• Құнды өсіру (компаудинг) әдістері
• Әртараптандыру әдістері
• Активтерді амортизациялау әдістері
• Хеджирлеу әдістері
• Басқа да қаржылық әдістер.

20. 5. Қаржылық құралдар жүйесі

• Төлеу құралдары (төлем тапсырмалары, чектер,
аккредитивтер, т.б.)
• Несие құралдары (несие беру туралы шарттар,
вексельдер,т,б,
• Депозиттік құралдар (депозит шарттары, депозиттік
сертификаттар
• Инвестициялау құралдары (акциялар, инвестициялық
сертификаттар, т.б.)
• Сақтандыру құралдары (сақтандыру шарты, сақтандыру
полисі, т.б.)
• Қаржы құралдарының басқа да түрлері.

21.

ІІІ.Корпорацияның қаржылық
қызметінің міндеттері

22.

Корпоративтік қаржы қызметтері
1 бағыт
2 бағыт
ресурсқұрушы
бөлуші
бақылаушы
қамтамасыз етуші

23. Корпорацияның қаржы қызметі 3 негізгі бағытта жүзеге асырылады:

• Қаржыны жоспарлау (кірісті, шығын мен
капиталды бюджеттендіру)
• Ақша айналымын басқару жөніндегі жедел
(ағымдағы) қызмет
• Бақылау-талдау жұмысы

24. Кәсіпорынды басқару арнайы саласы ретіндегі қаржы менеджментінің қызметтері:

1. Активтерді басқару
А) Айналым активтерді басқару
Б) Айналымнан тыс басқару
В) актив құрамын оңтайландыру
2. Капиталды басқару
А) Меншік капиталды басқару
Б) Қарыз капиталды басқару
В) Капитал құрылымын оңтайландыру
3. Инвестицияларды басқару
А) Нақты инвестицияларды басқару
Б) Қаржы инвестицияларын басқару
4. Ақша ағымдарын басқару
А) Операциялық қызмет бойынша ақша ағымдарын басқару
Б) Инвестициялық қызметі бойынша ақша ағымдарын басқару
В) Қаржы қызметі бойынша ақша ағымдарын басқару
5. Қаржы тәуекелі мен банкротқа ұшырамауды басқару
А) Қаржы тәуекел құрамын басқару
Б) Қаржы тәуекелінің профилактикасын басқару
В) Қаржы тәуекелдігінің сақтандыруын басқару

25. ІV.Корпорациялық қаржыны ұйымдастыру қағидаттары

• Корпорация және кәсіпорын қаржысын ұйымдастыру
қағидаттары есеп қызметімен және мақсатымен нақтылы
ұйымдастырылған құжаттармен тығыз байланысты. Қаржыны
ұйымдастыру қағидаттарына келесілерді жатқызуға болады:
• 1. шаруашылық қызметті өзін-өзі реттеу;
• 2. өзін-өзі қаржыландыру және өздігінен орнын толтыру;
• 3. қарыз және меншік айналым қаражаттарын қалыптастыру
көздерін бөлу;
• 4. қаржы резевтерінің болуы.

26. Практикалық сабақ тапсырмасы

• Корпоративтік қаржының маңызы және құрамы
• Корпорацияның қаржы қызметтеріне толығырақ
тоқталу
• Корпоративтік қаржының қағидаттарын
ұйымдастыру
• Жеке кәсіпкер, жауапкершілігі шектеулі cеріктестік
(ЖШС), корпорация, холдинг, трансұлттық
компаниялар айырмашылығы, түсінік беру.

27.

28. Түйін сөздер

• Корпоративтік қаржы
• Капитал
• Кіріс
• Ақша қорлары
• Корпорацияның қаржы механизмі
• Корпорацияның қаржылық қызметі
• Қаржыны ұйымдастыру қағидаттары