Genel i̇leti̇şi̇m

1. GENEL İLETİŞİM

1. Ve 2. Hafta

2.

1. İletişim Kavramı, Tanımı ve Önemi
• İnsanoğlu var olduğu ilk andan itibaren kendisi ve çevresiyle
olan ilişkilerinde hep bir iletişim etkinliği içerisinde olmuştur.
• Yaşamımızı zenginleştiren ya da fakirleştirebilen iletişim, hem
kişisel hem de toplumsal bir süreçtir.
• İletmek istediğimiz mesajı karşımızdakine istediğimiz biçimde
aktarabilmek ve ondan beklediğimiz tepkiyi alabilmek
çabasına gireriz.

3.

• Aristo
• İnsan bir topluluk içerisinde var olur ve var olduğu
toplumun bir üyesi olarak toplumsallaşması gerekir.
• Toplumsallaşma amacıyla duygu, düşünce ve inançları
çeşitli semboller kullanarak, kendisiyle ve çevresiyle
iletişim kurarak gerçekleştirir.
• İletişimi bir cümle olarak tanımlamak gerekirse, gönderici
ile alıcı arasında «anlamları ortak kılmaya» yönelik bir çaba
diyebiliriz.
• Ayrıca «bir kişinin bir bilgiyi anlaşılır biçimde başka kişilere
aktarması» olarak ta tanımlayabiliriz.

4.

• İletişim kelimesi, köken olarak latince «communis» ten
gelen komünikasyon sözcüğünü temel alır. Bu kelime
«ortaklık oluşturmak» anlamına gelir.
• Bu anlama göre iletişim, gönderici ve alıcı arasında ortaklık
kurma amaçlanır.
• İletişim ister bilgiyi yaymak, ister eğitmek, ister etkilemek
ya da sadece anlatmak amaçlı olsun, esas amaç bilgi
vermektir.
• İnsanların belirli ilişkileri sürdürmeleri ve bir yapı içerisinde
anlaşmalarını sağlamak için gerekli olan temel bir öğedir.

5.

• İletişim önü kesilmeksizin akması gereken bir nehir gibidir.
Bireysel ve toplumsal açıdan büyük bir önem arz etmektedir.
Çünkü bireysel veya toplumsal olarak oluşan bir sorunu
çözüme kavuşturmak için insanların kesintisiz bir şekilde
düşünce alışverişinde bulunmaları, yani birbirleri ile iletişim
kurmaları şarttır.
• Her şeyden önce, insanın kendisini bir birey olarak
gerçekleştirebilmesi ve sosyal süreçlere girebilmesi bakımından
iletişim önemlidir. Bu sayede zihnimizde soyut olarak yer alan
kavram ve fikirleri açığa vurma, onları paylaşma ve etkilenme
mümkün olur.

6.

• Bugün iletişimin önemli olmasının nedeni, günümüzde büyük
bir güç kaynağı olan bilgi iletiminin temel aracı olmasıdır.
• Enformasyon çağını yaşadığımız bugünlerde artık dünya
«küresel bir köy» haline gelmiştir. ( Mcluhan )
• Bir köyde olaylar nasıl çabuk duyulur ise, iletişim
teknolojilerinin gelişmesiyle beraber dünyanın diğer ucunda
olan bir olayı anlık olarak öğrenebilmekte ve etkisini
hissedebilmekteyiz.

7.

2. İletişimin Özellikleri
• İletişim üzerine yapılan araştırmalar, iletişimin üç temel
özelliğinin olduğunu göstermektedir.
a. İletişim etkinliğinin insanları gerektirmesi. İletişim ancak
insanların birbirlerini anlama ihtiyaçları sayesinde
kurulabilir.
b. İletişim paylaşmayı gerekli kılar; yani iletişimde gönderici
ve alıcı, mesajın ortak bir anlamı üzerinde anlaşmalıdır.
c. İletişim semboliktir. Semboller, jestler, mimikler, sesler,
harfler, rakamlar ve sözcüklerdir.

8.

• İletişim olgusunun bazı temel özelliklerini aşağıdaki gibi
sıralamak da mümkündür.
a. İletişim insan davranışlarının bir ürünüdür. ( Tüm insan
topluluklarında iletişim olgusuyla karşılaşılmıştır.
b. İletişim dinamik bir olgudur. ( kültürel yapıdaki değişime
paralel olarak iletişim de değişir. )
c. İletişim belirli kalıplara bağlıdır. ( Bu kalıplar, genel
kültürel yapıya bağlı olarak gruplarda oluşturulur ve
kişilerin benimsemeleri ölçüsünde süreklilik kazanır. )

9.

3. İletişimin Fonksiyonları
• İletişimi yalnızca haber, mesaj, düşünce, bilgi paylaşımı olarak
görmek iletişime dar açıdan bakmak olur.
Enformasyon: Bilgi, haber alma, haber verme, haberleşme
anlamına gelir.
Sosyalizasyon: İçerisinde yaşadıkları toplumun etkin üyeleri
olarak, faaliyet göstermelerini sağlayıp: toplumsal bağlılığı ve
bilinci besleyecek genel bilgi birikimini oluşturmak.
Motivasyon: Her toplumun ve topluluğun yakın ve uzak
hedeflerini oluşturmak. Kişisel tercihler için teşvik
Tartışma: Karşılıklı fikir birliğini ve alışverişini kolaylaştırmak ve
kamuoyunu ilgilendiren konularda farklı görüşleri netleştirmek
için gerekli ortamı oluşturmak.

10.

Eğitim: Yaşamın tüm aşamalarında entelektüel gelişme,
kişilik oluşumu, kişisel yetenek ve kapasitenin gelişimini
sağlamak.
Kültürel Gelişme: Kültürel mirası korumak amacıyla , kültürel
ve sanatsal ürünlerin yayınlanması.
Eğlence: Kişisel ve toplu olarak eğlenme amacıyla işaret,
sembol, ses, görüntü aracılığıyla tiyatro, dans, sanat,
edebiyat, müzik, spor vb. aktivitelerin yaygınlaştırılması.
Entegrasyon: Tüm insanların, grupların ve ulusların birbirini
tanıma ve anlamalarını sağlamak.

11.

Tablo 1. İletişimin Bireysel ve Toplumsal Fonksiyonları
Bireysel Fonksiyonlar
Toplumsal Fonksiyonlar
Enformasyon toplar ve dağıtır
Toplumu bilgilendirir
Duygu ve düşünceler paylaşılır
Öğrenme sürecini destekler
Karar destek sistemi sağlar
Kültürel yakınlaşma sağlar
Toplumsal statü kazandırır
Kültürel aktarma sağlar
Birey kendini gerçekleştirir
Toplumsal yakınlaşma sağlar
Temsil yeteneği kazandırır
Toplumu motive eder
Sosyalleşme sürecine katkı sağlar
Toplumu yönlendirir

12.

4. İletişim Süreci ve Unsurları
Algılanabilen her şey bir iletişim sürecini başlatır. Aynı uyarıyı
algılayan iki veya daha fazla kişinin birbirleri ile kuracakları ilişki aynı
zamanda toplumsal bir etkileşime dönüştüğünde büyük ölçüde
iletişim süreci olarak işlemeye başlar.
iletişimin sağlıklı kurulabilmesi için her şeyden önce göndericinin
mesajı alıcı tarafından algılanabilir ve anlaşılabilir sembollere
dönüştürmesi (kodlaması) ve uygun bir kanal aracılığıyla göndermesi
gerekir. Aynı şekilde alıcının da mesajın kodunu açması, algılaması ve
geribildirimde bulunarak iletişim sürecini tamamlaması gerekir.

13. Gürültü

kaynak
Kodlama
İletişim
Kanalı
mesaj
Geri Bildirim
Gürültü
Kod açma
alıcı

14. İletişim Unsurları ve Özellikleri

4.1 . Kaynak
iletişim süreci, göndericinin fikirlerini, duygularını, ihtiyaçlarını ve
bilgilerini alıcıya iletme düşüncesiyle başlar. Mesajın türü ve hangi
iletişim kanalından yararlanılarak alıcıya ulaştırılacağı konusunda karar
verdikten sonra gönderici mesajı kodlar.
Bir iletişimin başlaması için öncelikle kaynağa ihtiyaç vardır. Çünkü
kaynak beklediği bir davranışı gerçekleştirmek üzere, alıcı veya alıcılara
mesaj iletecektir.
kaynak, mesajı ileten kişi veya mesajın çıkış noktası olarak
tanımlanabilir.

15. Etkili bir iletişim için kaynağın taşıması gereken özellikler;

Kaynak bilgili olmalıdır. Kaynak göndereceği mesaj konusunda bilgi sahibi
olmalıdır. Kaynağın bilgili olmalı iletişimin sürekliliğini de etkileyecektir.
Eğer kaynak gerekli bilgiye sahip olursa alıcının istediği bilgileri sağlayabilir.
Aksi takdirde kaynak bir aktarıcıdan öteye gidemez.
Kaynak kodlama özelliğine sahip olmalıdır. Kaynak, alıcıya göndereceği
kodları nasıl kodlayacağını, sözlerin ve işaretlerin anlamlarını bilmelidir.
Kaynak düzlem ve rolüne uygun davranmalıdır. Kaynak bulunduğu düzleme
uygun davranmalıdır. Göndereceği mesajlar ile statüsü ve rolü arasında ilişki
olmalıdır. Kaynak statüsüne uygun olmayan bir mesaj yolladığı takdirde,
mesaj ya alıcılarda işleme konmaz ya da olumsuz etkileşime neden olur.
Kaynak tanınmalıdır. Etkin bir iletişim sağlanması için alıcı öncelikle kaynağı
tanımalıdır. Çünkü alıcı aldığı mesajı değerlendirirken kaynağın özelliklerini
göz önünde bulundurur.

16.

4.2. Kodlama
• Kod, mesajın işaret haline dönüşmesinde kullanılan simgeler ve
bunlar arasındaki ilişkileri düzenleyen kuralların tümüne verilen
addır.
• Gönderici iletmek istediği bilgileri, duygu ve düşünceleri alıcının
anlayabileceği bir dizi sembole veya harekete çevirerek kodlar.
• Kodlama, bir renk ya da basit bir mimik de olabilir, bir dizi rakam
ve simgelerle dolu karmaşık bir formülde olabilir.

17.

• Kodlama, bir mesajın iletişim kanallarının özelliklerine uygun
olacak şekilde, bir simgeleştirme sistemi aracılığıyla fiziksel olarak
iletilebilecek veya taşınabilecek biçime çevrilmesidir.
• Kodlama, simgelerin anlama dönüştürülmesidir.

18.

4.3. Mesaj
• Mesaj, konuşmacı ile dinleyici ya da kaynak ile hedef
arasındaki ilişkiyi sağlayan temel öğedir. Bu nedenle mesaj,
iletişimin düğümlendiği nokta ve merkez olmaktadır.
• Düşünce, duyu ya da bilginin kaynak tarafından kodlanmış
biçimi olarak tanımlanan mesaj, bir duygu veya düşünceyi
aktarmayı isteyen kaynağın ürettiği sözel, görsel işitsel
simgelerden oluşan somut bir ürünüdür.

19.

Mesajların taşıması gereken özellikler;
• Mesaj anlaşılır olmalıdır: Anlaşılırlık, alıcı ve kaynağın bilgisine, yeteneğine ve
kültürel özelliklerine bağlıdır.
• Mesaj açık olmalıdır: Açıklık, özellikle istenilen ve beğenilen davranış
açısından önemlidir.
• Mesaj doğru zamanda iletilmelidir: Her iletişim etkinliğinin bir yeri ve zamanı
vardır. Veya iletişim, mesajın içeriğine uygun zamanda etkin olur.
• Mesaj uygun kanalı izlemelidir: İletişimin gerçekleştiği ortamda düzenlenmiş
bir iletişim ağı vardır. Mesaj uygun yolu izlemeden alıcıya varırsa etkinliğini
kaybeder.
• Mesaj, kaynak ve alıcı arasında kalmalıdır: Mesaj, kaynaktan alıcıya
ulaşıncaya kadar değişik kişi ve kademelerden geçebilir. Bu durumda mesaj
kaynağın gönderdiğinin yanında ilave anlamlar kazanır.

20.

4.4. İletişim Kanalı
• İletişim kanalı, mesajın göndericiden alıcıya iletildiği yolu ifade eder.
• Kısaca kanal, kaynak ile alıcı arasındaki bağdır.
4.5. Kod Çözme
• Gönderilen mesajlar, alıcıyla ulaştıktan sonra, alıcı bu mesajları aslına
uygun ve anlamlı bir şekilde yorumlar. Bu algılama ve yorumlama
işlemlerine çözümleme adı verilir.
• İletişimin başarısı, mesajın alıcı tarafından kod açımının kodlandığı
şekilde yapılmasına bağlıdır.
• İnsanlar duyu organları aracılığıyla elde ettikleri verileri, içinde
bulundukları durumu, beklentilerini, geçmiş yaşamlarını diğer duyu
organları aracılığıyla elde ettikleri duyuları, toplumsal ve kültürel
etkileri de göz önünde bulundurarak bir anlam verirler. ( Stuart Hall ve
üç kod çözümü)

21.

4.6. Alıcı
• Mesajı alan kişidir.
• Alıcının her şeyden önce iyi bir dinleyici olması gerekmektedir.
• Kaynak tarafından kodlanan mesajı kod açarak algılayan, yeni
kodlar kullanarak gelen iletiye tepkide bulunandır.
4.7. Algılama ( Filtreleme )
• Çevreden gelen uyaranların ( ses, görüntü, tat, koku, his ) duyu
organlarımız aracılığıyla farkına varmaktır.
• Algılama bedenimizde ve zihnimizde olup bitenlerin farkına
varmayı kapsamaktadır.
• Kısada algı, bireyin duyular kanalıyla çevresini ve kendisini
anlayabilmesini, bilgi edinmesini sağlayan filtresidir.

22.

4.8. Geribildirim ( Feedback )
• Geribildirim ya da geri besleme, alıcının göndericinin
mesajına verdiği cevap olarak tanımlanır.
• Geribildirim sayesinde gönderici mesajın tam olarak alıcıyla
ulaşıp ulaşmadığını anlar.
• Mesajın içeriğine göre olumsuz ve olumlu olarak iki kısma
ayrılır.
• Olumlu geribildirim bir davranışı zaten ilerlemekte olduğu
yönde destekleyen ya da pekiştiren geri beslemedir.
• Olumsuz geribildirim ise kaynağın davranışlarının yeniden
yönlendirilmesine hizmet eder.

23. 3. Hafta

5. İletişimin Sınıflandırılması
• İşleyiş açısından iletişim, yüz yüze – uzaktan iletişim, grup yapısına göre
iletişim, mesajın akış yönüne göre iletişim ve kullanılan araç ve
yönteme göre iletişim olarak sınıflandırılabilir.
5.1. İşleyiş açısından iletişim
• Tek Yönlü İletişim: Bir mesajın, kaynaktan alıcıya alıcının aktif geri
bildirimi olmaksızın yapılan iletişim biçimidir.
• Tek yönlü iletişim daha çok nesnel bilgilerin, bilimsel verilerin vb.
alıcılara ulaştırılmasında kullanılır. ( yasalar, yönetmelikler, tüzükler vb. )
• Çift Yönlü İletişim: İki yönlü iletişim, «yazılı» veya «sözlü» olarak iki kişi
arasında kurulur. İki yönlü iletişimde kaynak ile alıcı arasındaki
etkileşimde mesajın aktif geri bildirimin olması durumu vardır.

24.

Tek Yönlü İletişim ile Çift Yönlü İletişimin Farklılıkları
Tek yönlü iletişim, iki yönlü iletişimden daha çabuk işler.
İki yönlü iletişimde tek yönlüden daha doğru bir iletişim
kurulur.
İki yönlü iletişimde alıcı kendinden emindir. Ve güven
duygusu içerisindedir.
İki yönlü iletişim mesajı daha doğru yargılama imkanına
sahiptir.
İki yönlü iletişim, göreli olarak gürültü ve diğer başka dış
faktörlerin etkisi altındadır.
İki yönlü iletişim, demokratik bir iletişim biçimidir.

25.

5.2 Yüz Yüze-Uzaktan İletişim
Yüz yüze iletişim: Yüz yüze iletişim, kaynak ve hedef arasında
herhangi bir araç kullanılmadan, aynı ortam içinde yapılan
iletişimdir. Bu iletişim biçiminde hem sözlü iletişim hem de sözlü
olmayan (beden dili) kullanılır. Geri bildirim anında gerçekleşir.
Uzaktan iletişim: İletişimi başlatan taraf (kaynak/gönderici) ile
hedef kişi/kitlenin farklı mekanlarda bulunduğu iletişim türüdür.
Aynı ortamda yüz yüze olunmadığından iletişimin gerçekleşmesi için
mutlaka bir araca ihtiyaç duyulmaktadır. Bu araçlar, kitap, dergi,
radyo, televizyon gibi.

26.

5.3. Grup Yapısına Göre İletişim
Formal İletişim: Eğer iletişim, örgütleyiciler tarafından düzenlenen
kişi ya da gruplar arasında gerçekleşiyorsa formel (biçimsel)
iletişimden söz edilir. Kişiler arasındaki resmi iletişim örnek
gösterilebilir.
İnformal İletişim: İletişimin kişiler ya da gruplar arasında
kendiliğinden biçimsel olmayan yollarla oluşmasıdır. Dostluk,
arkadaşlık, hemşehrilik vb.

27.

5.4. Mesajın Akış Yönüne Göre İletişim
Yatay İletişim: Grup içerisinde aynı hiyerarşik düzeyde bulunan
yönetici veya fonksiyonel departmanlar arasında (üretim,
pazarlama,muhasebe vb) ortaya çıkan sorunların çözümlenmesi,
koordinasyonlarının sağlanması veya örgütsel işleyişin
hızlandırılması gibi amaçlarla ve belli bir şekil şartına bağlı olmadan
yürütülen ve çoğu kez sözlü olarak gerçekleşen bir iletişim tarzıdır.
Bir işletmede eşit konumda olan üretim ve AR-GE departman
yöneticilerinin kurdukları iletişim örnek gösterilebilir.

28.

Dikey İletişim: Grubun hiyerarşik düzeninde üst basamaklar
arasında emir ve bilgi akışını sağlayan iletişim kanallarıdır.
İşletmede hiyerarşik yapı içerisinde yukarıdan aşağıya talimatlar,
aşağıdan yukarı da rapor iletilir.
Çapraz İletişim: Kurumun farklı düzey ve konumundaki birimlerin,
basamaksal kanalları kullanmadan gerçekleştirdikleri iletişime denir.
Pazarlama departmanı yöneticisinin üretim departmanında çalışan
bir teknisyenden bilgi almak için iletişime geçmesi örnek olarak
gösterilebilir.

29.

5.5. Kullanılan Araç ve Yönteme Göre İletişim
Bu iletişim sınıflamasında duyu organlarımız aracılığıyla algıladığımız
Görsel
İşitsel
Görsel-işitsel
Araç ve yöntemlerle gerçekleştirilen üç iletişim türünden söz edilebilir.

30.

İnsanoğlunun görme yeteneği, görsel iletişimin temelini
oluşturmaktadır ve çevremizi algılamada çok önemli yer
tutmaktadır.
İşitsel bir unsur olmadan gerçekleştirilen, yazı, resim, şekil, sembol
vb. görüntüleri algılayıp yorumlamak «görsel iletişim» olarak
adlandırılır. Örneğin: Kitap, ilan panoları, dergi, trafik işaretleri vb.
İşitsel iletişim ise görüntü olmaksızın sadece ses kullanılarak yapılan
iletişim türüdür. Örneğin: radyo, cd çalar, telefon vb.

31.

İletilen mesaj göze ve kulağa hitap ediyorsa «görsel ve işitsel
iletişim»den söz edilebilir.
Bu iletişim türü yüz yüze olabileceği gibi görüntülü ve sesli
iletişim araçları kanalıyla da gerçekleştirilebilmektedir.

32.

5.6. Taraf Olanlara Göre İletişim
İçsel İletişim: Simgelerin, bir bireyin dışa vurulmayacak şekilde
kişinin kendi içinde üretimi, iletilmesi ve yorumlanması, kişinin
kendisiyle olan iletişimidir.
Kişiler Arası İletişim: İki ya da daha fazla kişi arasında meydana
gelen mesaj alışverişidir. Genel bir tanımlamayla kaynağın ve
hedefin oluşturduğu iletişime denir.
Kişiler arası iletişim sayılabilmesi için şu üç faktörün bulunması
gerekir:

33.

Kişiler arası iletişime katılanlar, belli bir yakınlık içinde yüz-yüze ilişki
halinde olmalıdır.
Katılımcılar arasında tek yönlü değil, karşılıklı mesaj alış-verişi
dolayısıyla çift yönlü iletişim olmalıdır.
Söz konusu mesajlar, sözlü ve sözsüz nitelikle olmalıdır.

34.

Grup İletişimi: Grup iletişimi, küçük gruplar, takımlarla yapılan
iletişim türüdür. Gerçekte kişiler arası iletişime girer. Farkı kişiler
arası iletişimde bulunan tarafların sayıca az olması; grup
iletişiminde ise sayısal fazlalığın olmasıdır.
Örnek; eğitim kurumlarında sınıf içinde yapılan eğitimdeki iletişim
türüdür.
Grup iletişimi yüz yüze yapılabileceği gibi teknoloji yardımıyla
uzaktan da yapılabilir.

35.

Örgütsel iletişim: Örgütte, gündelik faaliyetlerin yürütülmesini
sağlamak ve örgütsel amaçları gerçekleştirmek için örgütün
unsurları arasında ve örgütle dış çevresi arasında, bilgi düşünce alış
verişidir.
Örgütsel iletişim performans yönetimi ve örgüt geliştirme gibi insan
kaynakları çalışmalarını da içerir. Bir örgütün iletişim kurma
yeteneğini iyileştirmek, mekanik unsurlarını geliştirmekle olur.

36.

Kitlesel İletişim: Kitlesel iletişim yüz yüze ya da diğer iletişim araç
ve yönetimleriyle hızlı, etkili ve ekonomik şekilde ulaşılmayacak
kadar çoğunlukta olan hedef kişilere ulaşabilmek için kitle iletişim
araçları kullanılarak kurulan iletişim şeklidir.
Matbaanın icadıyla birlikte kitap, dergi, gazete vb araçlarla yazılı
şekli; telefon, radyo, televizyon ve internetin bulunuşuyla görselişitsel iletişim kitle halinde yapılmaya başlandı.

37.

Kültürlerarası İletişim: Farklı toplulukların, kültürlerin arasında
yapılan iletişim türüdür.
Bu tür iletişimin kendine özgü özellikleri vardır. Her iki taraf
arasında kullanılan ortak dilden, bu dilin sembollerine kadar
temelde anlam farklılığı vardır. Kullanılan temel söz varlığı aynı olsa
bile, o sözcüklerin taşıdığı anlamlar farklıdır.
İletişimin başarılı olabilmesi için her iki tarafta bulunan kişilerin
birbirlerinin kültürlerini iyi bilmeleri, tanımaları gerekir.

38.

5.7. Kullanılan Kodlara Göre İletişim
Sözlü İletişim
Yazılı İletişim
Sözsüz İletişim
Diğer haftalar ayrıntılı olarak anlatılacaktır.

39.

4. HAFTA
SÖZLÜ İLETİŞİM