Буындардың қабыну және дистрофиялық өзгерістерінің рентгенологиялық суреті

1.

• Буындардың қабыну және
дистрофиялық өзгерістерінің
рентгенологиялық суреті.
• Лектор: м.ғ.к.
Куанышева А.Ғ.
07.09.2017.

2. Дәрістің мақсаты

• Дәріс соңында студенттер
сүйек
және
буын
ауруларының
рентгенологиялық
синдромдарымен
таныстырылады.

3. ТҚЖ негізгі рентгенологиялық синдромдары:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Остеосклероз.
Остеопороз.
Остеомаляция.
Қозған эндосттың синдромы (қайта құрылыстың тез
болуы).
Деструкция.
Остеонекроз.
Остеолизис.
Оссифицирленген периостит.
Гиперостоз.
Сүйек атрофиясы.
Патологиялық (қосымша) сүйектік тіннің п.б.
Сіңірлердің
тіркелу
орындарының
әктенуі–
тендиноздар.
Сүйек қабының патологиясы .

4. Остеосклероз

• Остеосклероз – сүйектің
көлемінің бірлігінде сүйектік
көпірлердің көбеюі.
• Рентгенологиялық
сәулелер
үшін
сүйек
мөлдірлігінің
азаюымен
көрінеді.

5. Остеосклероз

• Мысалы, қуықасты бездің
аденокарциномасының
қаңқаға
метастаздардың
таралуы
омыртқаның
остеосклеротикалық
(остеобласттық)
зақымдалуымен
байқалады.
• Түсірілімдер
бойынша
рентгенолог
нақты
патологияның анатомиялық
негізін
анықтай
алмайтынына байланысты,
осы
жағдайда
жалпы
остеосклероз
туралы
айтылады.

6. Қандай патологиялық синдром, қай сүйекте?

7. Остеосклероз

• Асық жілік
сүйектің
проксимал
ді бөлігінің
остеосклер
озы–
остеогенды
саркома,
бластты
түрі

8. Остеосклероз

• Анық көрінетін
таралған
бассүйек
күмбезінің
остеосклерозы
және
гиперостозы.
• Деформацияла
нған
остеодистрофи
я
(
Пэджет
ауруы).

9. Туа біткен остеосклероз

• Кейбір
адамдарда
қаңқасының
барлық
сүйектерінің туа біткен
тығыздалуы
анықталады – мәрмәр
ауруы (остеопетроз).
• Сүйек
көпірлерінің
көбейгені
нәтижесінде,
қызыл
сүйек кемігінің көлемі
азаяды,
сондықтан
анемия (қан аздық)
осы
ауруларда
клиникалық
көрінісі
б.т.

10. Остеопороз

• Остеопороз – көлем бірлігінде сүйек
көпірлерінің азаюы.
• Көпірлердің құрылысы қалыпты болып
сақталады.
• Көбінде остеопороз қайтымсыз процесс.
• Механикалық
сілкіністерге
сүйек
мықтылығы/бекемділігі азаяды – сүйектер
сыңғыштығы
жоғарлайды,
патологиялық
сынықтар жиі кездеседі.
• Рентгенологиялық
түсірілімнің
негізінде
бірқалыпты (диффузды) және бірқалыпсыз
(дақты) остеопорозды ажыратады.

11. Остеопороз

• Рентгенологиялық
суретте:
• Сүйек
мөлдірлігінің
жоғарлауы.
• Сүйек
жиектерінің
анық көрінуі.
• Қалған
көпірлер
жоғары механикалық
жүктемені артады.
• Әрбір көпір жақсы
шектелген.

12. Анатомиялық субстрат

13. Остеопороз

• Стероидты
препараттар
ды
ұзақ
қабылдағанд
ықтан сирақ
сүйектерінің
дақты
остеопорозы
белгіленеді.

14. Остеопороз

• Диффузды
остеопороз.
• Сүйек мөлдірлігі
жоғары.
• Барлық
сүйектердің
қыртысты қабаты
жіңішкеленген
жіне шектелген.

15. Остеомаляция

• Остеомаляция – сүйек көпірлерінің
минелдануының азаюы.
• Остеопороздан айырмашылығы –
остеомаляция – қайтымды процесс.
• Қанға
кальций
иондары
жеткізілгенде,
сүйектің
ақуызды
матриксінің минералдануы және
сүйек
көпірлерінің
құрылысы
толығымен қалпына келеді.

16. Остеомаляция

• Пример
остеомаляциии
с пластической
деформацией
тел позвонков.
Тела имеют вид
«рыбьих» с
вдавленными
замыкающими
пластинками.

17. Остеопороз немесе остеомаляция?

18. Остеопороз немесе остеомаляция

• Остеопороз
кезінде (А)
патологиялыө
сынық бар
омыртқалар
ғана
бұзылады –
L4, L5.
• Остеомаляци
яда (В)
барлық
омыртқалар
бұзылған.

19. Деструкция (бұзылу)

• Деструкция
деп
сүйек
тіннің
бұзылысымен көрінетін әрбір сүйек
зақымдалуын санайды.
• Деструкция
түрлері,
олардың
себептері өте көп, тек ғана
негізгілеріне тоқталамыз.

20. Деструкциялар

• Омыртқаның
қалыпты
құрылымы
• Ұсақошақты
деструкция
• Ірі
ошақты
деструкция

21. Ұсақ ошақты деструкция

• Көп мөлшерлі
ұсақ ошақты
деструкция
аймақтары
омыртқа
денесінің
метастатикал
ық
зақымдалуын
да кездеседі.

22. Қандай сүйек зақымдалған?

23. Деструкция

• Өкше
сүйегінің
деструкциясы.
Аймақтың жиектері
анық, склероздық
шеңбер көрінеді –
баяу және қатерсіз
аурудың белгілері.
• Сүйектік киста.

24. Сүйек желпінісі/көтерілуі

• Баяу өсіп жатқан жаңа
туындымен
зақымдалған
сүйек
Ішінен
үрленіп,
үлкейіп,
деструкциясына
ұшырайды.
• Желпіну
–
бұл
патологиялық ошақтың
баяу
ұлғаюының
белгісі және процестің
қатерсіз
болғанын
болжамдайды.

25. «Қатерлі» деструкция

• Қатерлі
белсенді өсу
деструкция
аймағы. Анық
жиектері және
шеңбері
байқалмайды.

26. Көп мөлшерлі деструкция

• Әртүрлі өлшемді,
анық жиексіз, көп
мөлшерлі
деструкция
аймақтары
–
қатерлі
процесті
қауіптендіреді
–
көрсетілген
тұсірілімде
миеломды
аурудың белгілері.

27. Остеонекроз

• Остеонекроз
–
сүйек
аймағының жансыздануы.
• Ажыраған сүйек аймағы
негізгі сүйектен бөлек
орналасады,
негізгі
сүйекте сәйкесті дефект
анықталады.
• Компрессиялық
сынық
және сүйек көпірлерінің
езілуіне
байланысты
ажыраған аймақ тығыздау
болып
көрінеді
басқаларға қарағанда.

28. Остеонекроз

• Деструкция ошағында сопақша тығыз ажыраған
аймақ және «өлген» тін анықталады – секвестр
өзінің секвестртәрізді қорапшасында.

29. Остеолизис

• Остеолизис – басқа
патологиялық
субстратпен
ауыстырылмаған,
сүйек
тіннің
қайтуы/таралуы/жоюлу
ы.
• Жүйке және тамырлық
трофика
бұзылыстарының
негізінде
п.б.
(сирингомиелия,
ангиопатия және т.б.).

30. Остеолиз

• Сирингомиелияд
а анықталатын
иық
буынның
аймағындағы
буындық
беттердің
қарқынды
остеолизисі.

31. Буындар патологиясы

Травмағажатпайтын буын қабынуларын ішінде
жиі кездесетін келесілер:
– Артрит.
– Артроз.
– Ішкі буындық хондроматозды денелер.
– Буындық беттердің бөліктерінің
асептикалық некрозы.
– Анкилоз.
– Нейрогенды артропатиялар.

32. Артриттер

• Әртүрлі
жағдайлардан
п.б.буындардың
қабыну
өзгерістері.
• Ревматоидты
артрит кезіндегі
қол ұшының
зақымдалуы.
• Буындық
беттердің
жартылай
бұзылуы және
көп мөлшерлі
шығулар
анықталады.

33. Ревматоидты артриттің рентгенологиялық сатылары:

• I – буынмаңындағы остеопороз
• II - + буын саңылауының тарылуы
және аздаған эрозиялардың п.б.
• III - + көптеген эрозиялардың п.б.
және буындардың шығулары
• IV - + сүйектік анкилоз

34. Артроздар

• Әртүрлі жағымсыз факторлардың
әсерінен п.б.
• Негізгі
субстрат – буындық
шеміршектің бұзылуы.
• Уақыт өте келе буындық беттерде
және
олардың
маңында
компенсаторлық өзгерістер п.б.

35. Артроз жіктелуінің 3 сатысы:

• 1 сатысы - бастапқы –рентгенограммаларда буындық
саңылаудың аздаған тарылуы көрінеді, ол симметриялық
буынмен салыстырғанда ғана анықталады. Осы сатыны
буын хондрозы д.а., себебі тек шеміршек қабынады.
2 сатысы –анық өзгерістер
– нормамен
салыстырғанда 2 және одан көп есе буын
саңылауының біркелкісіз тарылуы. Шеміршектер ең көп
жүктеме түскен аймақта бұзылған. Міндетті түрде
жиектік сүйектік өсінділер п.б. Буын саңылауының ең
тарылған аймағының қарама қарсында субхондралды
остеосклероз
анықталады.
Бұл
сатыны
буын
остеохондрозы деп атауға болады.

36. Артроз жіктелуінің 3 сатысы:

• 3 сатысы – кенеттен тым
өзгерістер–
рентгенограммаларда буын
шеміршектердің толық бұзылуы белгіленеді.
Сүйектің бір бірімен жанасқан аймақтары
склероздалған, шектелген буындық беттер
деформацияланады,
тегістеледі,
сүйектік
өсінділер арқылы кеңееді. Буын беттерінің
кеңеюә және тегістеленуі буын қозғалтқыш
қызметін
бұзады.
Остеосклероз
негізінде
кистатәрізді туындылар п.б. Бұл сатыны
буынның деформациялық артрозы немесе
деформациялық остеохондрозы д.а.болады.

37. Қандай буын, қандай өзгерістерді көріп тұрсыздар?

38. Артроздар

• Тізе
буын
деформацияланған арт
розы.
• Буындық
саңылаудың
ішкі
бөлімінің
тым
тарылуы
буындық
шеміршектің
сол
аймақта
толығымен
бұзылғанын белгілейді.
Буындық
беттердің
астында субхондралды
склероз және кистоздық
дегенерация
анықзталады.

39. Асептикалық некроз

сүйек тіннің құрылысының, оның
қоректенуінің бұзылысынан және сүйек
кемігінің майлы дистрофиясынан п.б.
өте қауіпті ауыру. Сүйек тіннің бір
аймағының немесе толық сүйектің
жансыздануының себептері өте көп.
Сүйектің асептикалық
некрозы қан
айналымның,
травмалық
бұзылыстардан немесе артериялардың
тромбозынан п.б.мүмкін.
• -

40. Асептикалық некроздар (остеонекроздың бір түрі).

• Асептикалық
некрозы
бар
науқастың
тізе
буынның
–Кёниг
ауруы.
• Деструкция
ошақтарының
ішінде
тіннің
жансызданңан
қалдықтары
анықталады.

41. Анкилоз

• Анкилоз
–
буынның
“бітісуі”,
буындық
саңылаудың толығымен
жабылуы.
• Бірінші фиброзды, одан
кейін сүйектік анкилоз
п.б.
• Рентгенограммада – тізе
буынның
фиброзды
анкилозы,
сүйектік
анкилоздың
бастапқы
түрі.

42. Анкилоз

• Толық
сүйекті
анкилоз
• Оның абсолютті
рентгенологиялы
қ белгісі – сүйек
көпірлерінің бір
сүйектен екінші
сүйекке ауысуы.

43. Омыртқа бағананың патологиясы

• Ең жиі кездесетін омыртқа бағанасының
дегенеративті қабынулары – деформациялық
спондилоздар және остеохондроздар.
• Остеохондрозда
омыртқааралық
диск
зақымдалады, оның биіктігі азаяды. Процесс
көбінесе жергілікті болып саналады.
• Деформациялық
спондилез
кезінде
омыртқааралық дискілердің биіктігі өзгермейді,
бір бірімен жақын орналасқан омыртқалардың
аумағы
ұлғаяды,
омыртқа
денелерінің
жиектерінде сүйектік өсінділер– остеофиттер
п.б., «юбка на теле позвонка». Процесс
таралған болып саналады.

44. Остеохондроз сатылары

• 1) жұмсақ ядроның дегидратациясы
дисктің биіктігі кішірееді, фиброзды
сақинада жарықтар п.б.;
• 2) бұлшықеттер мен байламдар босайды,
бір біріне жақын орналасқан
омыртқалардың қозғалысы тым артады;
• 3) дискілердің протрузиясы, шығыңқылар
және артроздар дамиды;
• 4) остеофиттер, фиброзды анкилоз.

45. Остеохондроз

• Омыртқалар
арасындағы кеңістіктің
кішіреюі;
• Омыртқааралық
дискілердің жуандығы
азаяды (атрофия);
• Остеофиттердің
п.б.,
омыртқа
денесінің
сүйек
тінінің
резорбциясы, омыртқа
бағанның
пішіннің
өзгеруі (мысалы, бел
лордозының тегістелуі).

46. Остеохондроз

• Омыртқа
бағанның
мойын
бөлімінің
остеохондрозы.
• С5-6
және
С6-7
дискілердің
биіктігінің
төмендеуі.
• Мойын
лордозы
тегістелген.
• Деформациялық
спондилез
белгілері
анықталады.

47. Деформациялық спондилездің эволюциясы

• Деформациялық
спондилез
кезінде
сүйектік
өсінділер
омыртқа
бағанның
бойлық байламдарының
маңайында п.б. Артқы
остеофиттер омыртқалық
өзекті тарылтып, жүйке
түбіршектеріне
қысым
артқандықтан,
қатты
ауырсыну
синдромы
анықталады.

48. Деформациялық спондилез

• Барлық бел
омыртқаларында
жиектік сүйектік
өсінділер
байқалады.
• Дискілердің биіктігі
сақталған.

49. Деформациялық спондилез

• Кенеттен
тым
деформациялық
спондилездің
белгілері.
• Остеофиттер
С2,3
омыртқа денелерінің
сүйекті
болгына
әкелді.
• Клиникада
неврологиялық
симптоматика және
дисфагия.

50. Бехтерев ауруы

• Анкилозды
спондилартрит
–
омыртқа
бағанасының барлық
буындарының бітісуі.
• Бойлық
байламдардың
әктенуі
омыртқа
бағанасының
қозғалмауына
әкеледі.

51.

• Cұрақтарыңыз бар ма?

52. Осымен ТҚЖ бойынша дәрістеріміз аяқталды. Назарларыңызға рахмет!!!