ҚР-ң инновациясына үлес қосу бойынша ішкі және экономикалық жағдайды дамыту барысында қой жүн шикі затын өңдеу

1.

ҚР-ң инновациясына үлес қосу бойынша ішкі және
экономикалық жағдайды дамыту барысында қой
жүн шикі затын өңдеу
Орындағандар: Айтов Дархан
Әділдақан Гүлзат
Дүйсенбекова Айдана
Есенгелдина Тұрсынай
Мадилова Токжан
Жоба жетекшісі: Абитова Айнур Кайсабековна

2.

Резюме
Жобаның тұжырымдамасы қазақ халқының күнделікті тұтыну бұйымына айналған қой жүнін
қарастырaмыз.
Кәсіпорын қызметінің мәні: Киізден жасалған бұйымдар сыртқы түрінің әдемілігімен
жылылығымен көзге түседі және оларды халық көп тұтынады. Біздің қазіргі ұрпақтар өз
халқының жүн өңдеу өнеркәсібін жаңа технологияларға арқа сүйей отырып, оны елге таныту
керек.
Ғылыми жұмыстың болжамы: Бірнеше жыл бұрын таза жүннен жасалған киіз киімдерді
ауылдық өмірімен байланыстырған. Енді дизайнерлер мен сәнқойлар жасаған қыз-келіншектерге
арналған көйлектер мен аяқ киімдер нағыз қысқы трендке айналып, қазіргі жастар күнделікті
өмірде өздеріне қажетті киім ретінде пайдаланады деген ойдамыз.
*
*
*
*
*
*
Қаржыландыру көзі
Сомасы
Кезеңі
Үлесі
Өз қаражаты
9000000
01-06.16
30
Қарыз қаражаты
21000000
01-16.16
70
Барлығы
30000000
100
Жоба экономикалық көзқарас жағынан мыналарға ықпал ететін болады:
Жаңа жұмыс орындарын құру, бұл жұмысшылардың тұрақты пайда табуына мүмкіндік береді;
Жүнді өңдеп, жіп иіру және ұлттық киім кешек тігу
Алматы қаласының бюджетіне салықтар мен басқа да аударымдардың түсуі;
Әлеуметтік әсерлердің арасында мыналарды бөліп көрсетуге болады;
Біздің жұмысымыз келешек жастарға қазақ халқының қолөнері мен мәдениетін паш ету.Жазылған
ғылыми жұмысты мектептерде, дизайнерлік оқу орындарында қосымша материал ретінде
қолдануға болады.

3.

I. Кіріспе
Ғылыми жұмыста қазақ халқының күнделікті тұтыну бұйымына айналған қой жүнін қарастырaмыз.
Тақырыптың өзектілігі: Киізден жасалған бұйымдар сыртқы түрінің әдемілігімен жылылығымен көзге
түседі және оларды халық көп тұтынады. Біздің қазіргі ұрпақтар өз халқының жүн өңдеу өнеркәсібін
жаңа технологияларға арқа сүйей отырып, оны елге таныту керек. Шикізат та өзімізден, дайын өнім де
өзімізден болған соң, бір жағы бұл мақтаныш, екін-шіден, қаншама адам осы саланың өзінде несібесін
тауып жейтін. Әңгіменің түп-төркіні ысырап болып, шіріп, босқа өртелетін қой жүнін пайдаланудан келіп
шығып жатыр.
Зерттеу мақсаты: Халықтық қолөнерді жаңғырту, қазақтың киіз басу өнерінің қыр-сырын, ерекшелігін,
одан жасалатын заманауи эксклюзивті-дизайнерлік дүниелерді Қазақстанның қалаларына, шетелдерге
таныту.
Аталған мақсатқа жету үшін мынадай міндеттер қойылады:
-қазақ халқының қолөнерін қазіргі кез бен өткен дәуірдегі ұқсастығы мен айырмашылығын көрсету;
-таза жүннен жасалған киіз өнерін ұлттық ою-өрнектермен әшекейлендіріп, өз тарапымыздан өзіндік
қайталанбас ерекшеліктерімізді, осылайша жандандыруға тырысу;
-қазақ халқының экологиялық тұрғыдан таза өнеркәсіптік шикізат құндылығын таныттыру.

4.

1.Жобаның тұжырымдамасы
Жобаның тұжырымдамасы жаңа заманауи техналогияда қазақ қол өнерін дамыту.
Кәсіпорын қызметінің мақсаттары шикі затты өз елімізде өңдеп оны игеру, және қазақ қол өнерін
дамыту арқылы ұрпақтан ұрпаққа келе жатқан дәстүрімізді жаңғырту.
Шикі затты өңдеу, жүн иіру және қой жүнінен жасалатын заманауи эксклюзивті
дизайнерлік дүниелерді, киім кешектерді Қазақстан халқына таныту.
Қазіргі кезде ою-өрнектен жасалған киімдер трентке айналуда. Жүн шикі затын шет елге арзанға
сатып, киім кешекті шет елден екі есе қымбатқа сатып алғанша өз елімізде игеріп дамыту.
Жүнді май мен шайырдан, шаң-тозаңнан тазартып жуу, жүн дайындау стандартына сәйкес сұрыптау
(сорттау), бояп өңдеу, иіріп жіп алу немесе одан әр түрлі бұйымдар дайындау.
Таза экологиялық өнімді игеріп шығару.

5.

2. Кәсіпорынның сипаттамасы
Біздің мақсатымыз қазақ халқының қол өнерін дамыту. Қой жүнін
игеру арқылы көптеген бұйымдар жасауға мүмкіндіктер жасау.
Сапалы және жаңа тренттегі киім – кешектерді, әдемі ою- өрнектегі
сөмкелерді, кестелер мен текеметтерді даярлауға болады.
Теріні жүн жағымен таза жерге немесе еденге жаяды. Терінің
астына шыққан ылғалын сіңіріп алатын бір нәрсе қоюға болады.
Терінің ішкі жағына біркелкі етіп тұз себеді, тұз теріге дұрыс жағылуы
үшін тұзды қолмен жаққан дұрыс. Егер тұз дұрыс жағылса, онда 3
күннен кейін оның бетінде қатты тұз көрінетін болады. Ал егер
барлық тұз сіңіп кетсе, онда тұзды жаңадан қайта жағу керек. Тері
тұздалғаннан кейін, бас пен құйрық жағын ішке қарай иеді. Одан
кейін бас пен басқа да бөліктерді тұзбен өңдейді. Содан кейін теріні
буып қояды. Оның әдісі мынадай: бастан басталған терінің төрттен
бір бөлігі ішке қарай иіледі, одан кейін оң және сол жақтары ортаға
қарай, тері арқа бойымен, одан кейін басынан бастап оралады,
құйрықпен немесе жіңішке арқанмен байланады.
Бес күннен кейін оралған тері шешіледі. Ылғалын ағызып, тағы да
аздап тұздап, қайтадан орап қояды. Егер бәрі дұрыс жасалса, онда
тері ұзақ уақыт бойы бүлінбей сақталады.

6.

3. Маркетингтік жоспар
3.1 Өнімдер (қызметтер) нарығының сипаттамасы
Теріні тазалап алғаннан кейін, оны тұзбен өңдейді. Өңдеу терінің шіріп кетпеуі үшін ғана емес,
жүнінің мықтап тұруына да септігін тигізеді.
Тазаланған теріні келесі әдіспен тұздаған жөн: майда тұз алынады. Қыс айларында әр 1 кг теріге
200 г, ал жаз мезгілінде 300 г тұз пайдаланылады. Қой терісіне қыста 3,3-5 кг, ал жазда 5-6,2 кг. тұз
жұмсалады.
Егер тері дұрыс тұздалмаса, ол бүліне бастайды. Тері шіри бастағанда оның жүні түседі. Жүнін
анда-санда қолмен тартып көру керек. Жақсы теріден жүн түспейді, ал бүлінген теріден жылдам
сыдырылып кетеді. Ондай теріні қолдануға болмайды. Одан кейін терінің сыртқы жағын ішке қарай
орналастырып, сосын көлеңкеде кептіру керек. Теріні кептіру үшін іліп қояды. Оны күннің астында
не ыстық пештің қасында кептіруге болмайды. Кәдімгі бөлме температурасы болған дұрыс.

7.

3.2 Негізгі және әлеуетті бәсекелестер
Кәсіпорынның негізгі бәсекелестері Алматы облысы бойынша агро биснес
орталықтары.
Алматы облысының «Арай» шаруа
қожалығында,
Алматы облысының «Жетісу»
аймақтық қожалық,
Талғар, Кербұлақ, Ескелді және Көксу
аудандары негізгі бәсекелестер болып
табылады. Себебі қой жүнін өңдеу
боынша ең алдынғы қатарда тұрған
аумақтардың бірі.

8.

3.3 Маркетинг стратегиясы
Қой жүні – қой терісінде өсетін түк, түбіт, қылшық. Қой жүнінен киіздің кейбір түрлері мен
иірілген, жіптерінен киім тігіліп, кілем, бау-басқұр тоқылатын, арқан-жіп есілетін және
тұрмыстық, шаруашылық бұйымдар жасалатын, қойдан қырқып алынатын ең маңызды өнім.
Қойдан басқа да жүн, түбіт, қыл-қылшық беретін малдар болғанымен, олардан алынатын өнім
қой жүнімен салыстырылғанда өте аз түседі. Төрт түліктен алынатын барлық жүн мөлшерін
салыстыра қарағанда, бүкіл өнімнің 80-90 пайызын қойдан алады. Сондықтан да маркетингтік
стратегияда негізгі ауыл шаруашылығын дамыта отырып алға басу .
Сегменттеу стратегиясы, ол қызметтерді іске асырған кезде қанша нарық сегменттерін
анықтау қажеттігіне мүмкіндік береді; даму стратегиясы мен қызметтерді жылжыту, ол өсу
міндеттерін қазірдің өзінде игерілген нарықта іске асырылатын жаңа қызметтер өндірісі
есебінен шешуді болжайды; жаңа қызметтер құруды болжайтын инновациялар стратегиясы.
Ауыл шаруашылығын дамыту, жұмыссыздық проблемасын шешу. Ауыл адамдарын жұмысқа
шақыру.
- Қолайлы географиялық орналасуы - ірі сату
нарықтарына жақындығы (Ресей, Қытай, Европа, Азия,
Таяу Шығыс);
- әлемдік нарықта қазақстандық биязы
жүннің бағасының бәсекеге қабілеттілігі;
- сыртқы нарықтағы тоқыма өніміне сұраныстың
артуына байланысты саланың даму болашағы, халықтың
әл-ауқаты деңгейінің өсуі.

9.

4. Техникалық жоспарлау
4.1 Технологиялық процесс
Жобаны іске асыру процесінде:
Болжанып отырған саланы дамыту бойынша іс
шаралар қой шаруашылығын дамытуға
инвестицияны салуды, инфрақұрылымды жалға
қоюды, барлық түрдегі жүнді бірінші қайта өңдеу және
сатып алуды ұйымдастыруды, сала өнімінің
экспортын дамытуды көздейді. Сонымен қатар, жуан
жүнді сатудың ықтимал нарықтарын іздеу бойынша
шаралар қабылдау, оның терең қайта өңделіуін оның
негізінде шығарылатын тауардың және өнімнің
ассортиментін ұлғайту.
Болжамалы мәліметтер бойынша, 2014 жылы
жүннің жалпы өндірісі 45 мың тоннаға жеткізілетін
болады, оның ішінде биязы жүн 15,0 мың тонна.
Сәйкесінше биязы жүнді қойлардың санын 4,3 млн.
басқа жеткізу керек.
Жүнді және оның бірінші қайта өңдеуден өткен
өнімін сатудың перспективті нарық ретінде
Ресей, Беларусь, Қытай, Түркия, және Италия болып
табылады.
Бұған қоса, 2,5 мыңнан астам қосымша жұмыс
орындарын құру жоспарлануда.

10.

4.2 Ғимараттар мен құрылыстар
Жоспарланған кәсіпорынды аумағы 240 м2. астам жалдамалы орын-жайда орналастыру
жоспарлануда. Ғимарат құрлысы
тері сақталатын бөлме
Жүн сорттау бөлмесі
Жүн жуатын аппарат
тері өңделетін бөлме
Ғимарат құрлысы

11.

4-кесте – Жабдықтар
Инвестициялық салулар
жиынтығы
Жылға, теңге жиынтығы
Жабдық
9665625
Жайдың жалдауы
2 140 800
Айналым құрал
2 582 580
Барлығы
14 389 005
5.4 Коммуникациялық инфрақұрылым
Жобада қажетті коммуникациялық құрылымы бар (электр-, жылу- және сумен
жабдықтау, телефон байланысы) орын-жайды жалдау көзделген.

12.

6. Ұйымдастыру, басқару және құрам
Кәсіпорынға директор жалпы басшылық жасайды. Директордың орынбасары өндірістік және
қызмет көрсетуші құрамға басшылық жасайды..
Кәсіпорынның ұйымдастыру құрылымы төменде келтірілген түрлерден тұрады.
2-кесте – Ұйымдастыру құрылымы
Лауазым/маман
Штаттық
бiрлiктер
Айлық еңбек
ақы, тенге
Жылдық
жалақы, тенге
Директор
1
50 000
600 000
Есепшi - кассир
1
45 000
540 000
Инженер - механик (слесарь)
1
35 000
420 000
Үлбiрдi өңдеу бойымен технолог
1
50 000
600 000
3
45 000
1 620 000
2
30 000
720 000
Әр түрлi жұмыстағы адам
2
30 000
720 000
Барлығы:
11
285 000
5 220 000
Терi илеу бойымен цехтың
жұмыскерлерi
Қорғау

13.

7. Жобаны іске асыру
7.1 Іске асыру жоспары
Осы жобаның іске асуы 2016 жылдың басынан бастап осы жылдың
қыркүйек айына дейінгі кезеңді алатын болады деп болжануда.

14.

7.2 Жобаны іске асыру шығындары
Инвестициялық шығындар бағасы төмендегі кестеде келтірілген.
6-кесте –2016 жылға арналған инвестициялық шығындар. Жабдыққа
шығындар. Қой терiлерiнiң меншiктi қайта өңдеуi ұйымдастыру үшiн келесi жабдық
керек алу:
Атауы
Жиынтығы, теңге
Баркас АМ-126 (500 л)
Центрифуга 25 кг
Станок шел дискiлi АМ-111
Қайрағыш бiлдек АМ-120
Пышақ бөлетiн АМ-119
Езгiлегiш машина қолы АМ-104
Терiлердi түзету үшiн құрылғы АМ-141
Жұмсарту үшiн құрылғы АМ-151
Кептiргiш АМ-159
Барабан шегiну АМ-118-01 (1,8 м)
500 000
725 000
300 000
425 000
40 000
550 000
450 000
1 000 000
1 900 000
775 000
Протрясной барабан АМ-117 (1,8 м)
Станок шабер АМ-135
Қол құралдарды теру АМ-153
Технологиялық әбзел
Барлығы
775 000
250 000
42 500
1 933 125
9 665 625

15.

Жайдың жалдауы. Келешек қайта өңдейтiн цехқа басты талап аудан, оныны болып көрiн желi
технологиялық қондырқ үшiн жетуi керек және терiлердiң сақтауы үшiн қойманы шағын шақталарды
жайғасу және тиiстi шарттарда дайын өнiм. Кемiнде 150 шаршы метрлер қойма үй-жайлар үшiн
апарылуға ұсынады.
Аудан
"В" сыныптың жайы
200
Баға, тг/м2
892
Айға, теңге
жиынтығы
178 400
Жылда,теңге
жиынтығы
2 140 800
Айналым қаражаты - қой терiсi.Терiлердiң қайта өңдеуi үшiн негiзгi құралдарды сапада қой
терiсiн пайдаланады және химикаттардың түр өзгешелiгi. На 1 шт. даяр өнiм 800 теңгелер
құнның өңдеуi үшiн қой терiсi талап етiледi. Айға терiлердiң қайта өңдеуiн жоспарланатын
көлем қой терiлерiн құрайды - 220 дана. 220 дана. / 10 дана 22 жұмыс күнi. – норма
выработки продукции в день).
Өңдеу, үшiн терiлер
220
шикiзат, сатып алынған баға теңге/бiрлiк
800
Қосынды, айға
Қосынды, жылда
176 000
2 112 000
Химикаттар. Жылда бiр жұмыс барысына жалпы 470 580 тенге қосындыға химикатты
жұмсайды. 470 580 тенге / 2 640 шт. дайын өнiмнiң данасына = 178,25 тенге химикаттары
жылда өнiмнiң саны (220 шт/мес. *12 мес. * 178,25 = 470,580 тенге
айналым қаражаты ).

16.

9. Қаржыландыру қажеттілігі
Жоба бойынша жалпы инвестициялық шығындар мыналарды қамтиды:
9-кесте – Жобаның инвестициялары, теңге
Жобаны қаржыландыру өзіндік қаражат есебінен жүзеге асырылады деп жоспарлануда.
10-кесте – 2016 жылға арналған қаржыландыру бағдарламасы, мың теңге
11-кесте – Кредит бойынша төлемдер, млн теңге

17.

Химикаттар. Жылда бiр жұмыс барысына жалпы 470 580 тенге қосындыға химикатты
жұмсайды. 470 580 тенге / 2 640 шт. дайын өнiмнiң данасына = 178,25 тенге химикаттары
жылда өнiмнiң саны (220 шт/мес. *12 мес. * 178,25 = 470,580 тенге
айналым қаражаты ).
Атау
Ас тұзы
Сiрке қышқылы
33% құрғақтайдың хром малмасы
Алюмоаммоний ашудастары
Формалин
Құмырсқа - ашыған натрий
Тұз Кальцированная
Күкiрттi қышқыл
Хлорлы әк
Резорцин
Аммиакводно - техникалық, 25%
Этил спирты
Д Урзол
Натрийдың гипосульфитi
Жуатын және тазалайтын қаражаттар
Жиынтығы
1 жыл, шығын
мөлшер
2 000
200
2 000
10
100
50
20
200
100
10
100
50
80
100
50
Баға, теңге
15
150
80
700
240
200
250
240
60
800
140
200
1 176
120
250
Барлығы,
теңге
30 000
30 000
160 000
7 000
24 000
10 000
5 000
48 000
6 000
8 000
14 000
10 000
94 080
12 000
12 500
470 580

18.

Қаржылық жоспар
1-шi операциялық жылға пайда мен залал туралы есептеме
Мақаланың атауы
Қызметтердi өткiзу
Өндiрiстiк шығындар - Шикiзат және материалдар
Жалпы пайда
Жиынтығы операциялық шығындар
Жалақы
Жайдың жалдауы
Еңбекақы төлеу қорынан аударым
Коммуналдық қызметтер
Араның амортизациясы
Операциялық табыс
Корпоративтiк табыс салығы
Таза табыс
Жылда, теңге
барлығы
18 480 000
2 582 580
15 897 420
9 756 981
5 220 000
2 140 800
501 588
928 030
966 563
6 140 439
554 400
5 586 039
Қызметтердi өткiзуденгi табыстары. 1 дана бөлшек баға. қайта өңдеген қой терiсi, 7 000
теңгелердi құрайды. Жалпы пайда жылданың қайта өңдеген қой терiлерiнiң 100% сатуларын
шартта: 2 640 дана. 7, 000= 18 480 000 теңгелер.
Шикiзат және материалдар. Айға қайта өңдеу қой терi жоспарланатын көлемiн 220 шт
құрайды: күнге, 22 күндi өнiм 10 10 шт х 22 жұмыс күнi, шығару нормасы - айға жұмыс күнiнiң
саны. 1 данаға көтерме бағаның жанында. = 978, 25 теңгелер өнiмнiң данасына 178, 25 теңгелер
қосындыға + химикаттар 800 теңгелерге қой терiсi. Қайта өңдеу үшiн қажеттi шикiзатқа шығын
есептеймiз: 10 дана х 978, 25 теңгелер. айға = 215 215 теңгелер 22 күндi, ал жылда - 2 582 580
теңгелер.

19.

Әлеуметтiк салық. Жобаның бастамашысы өзiне екi айлық есептiк көрсеткiштердi өлшемде әлеуметтiк салық
төлеп қояды және әр жұмыскерде бiр айлық есептiк көрсеткiш (1 852*2 (директор - жобаның бастамашысы) + 1 852
МРП *10 жұмыскерi =22 224 * 12 айлық. = 266 688 теңге). Тең 5% мiндеттi зейнетақы жарналарының минусқа
жалақының қосындысынан әлеуметтiк аударымдар (5,220 тыс. тенге *(1-10%)*5% = 234 900).
Әлеуметтiк салық, теңге
Әлеуметтiк аударымдар, теңге
266 688
234 900
Коммуналдық қызметтер:
Әкімшілік шығындар
Су және канализация
Жарық
Транспорттық
Барлығы
Айына шығын
мөлшері
7 530
54 805
15 000
77 335
Жылына
барлығы
90 360
657 660
180 000
928 020
Амортизациялық төлемдер:
Негiзгi құрал
Жабдықтау
Баланстық Амортизацияның Амортизациялық
құн
мөлшерлемесi
төлем, теңге
9 665 625
10%
966 563
Салық және бюджетке төлемдер. Жоба шеңберiнде жеңiлдетiлген салық салу жүйе бойымен корпоративтiк табыс
салығы төленедi, 3% түсiмнен бойымен - (23 760 000 теңгелер 3%) 712 800 теңгелер
Жобаның қаржыландыруы
Меншiктi қаражаттарды жағдайда сiзде болмайды, бiрақ үлкен тiлек меншiктi бизнес ашылуға бар, қосымша капиталды
тартудың бiрнеше нұсқалары бар. Қаржыландырудың нұсқалары:
Несие беру ЕДБ арқылы. Қаржылық есеп айырысу 18 айларды 14%, өтеу мерзiм пайыздық ставканың
жанында қажеттiлiк жарты жылда мерзiмдi ұзартумен анықтады, ал содан соң үздiксiз ай сайынғы төлемдермен.
Бастама жоба 7% жаңа бизнестерге дейiн сыйақыны пайыздық ставканың жәрдем беруi. Өткiзу несие беру шеңберiнде
«жұмыспен қамтудың бағдарламасы - 2020». Бағдарлама қырдағы елдiң тұрғындары үшiн меншiктi iстi ұйымдастыру
үшiндi қаражат құралдарының бөлуi ескерген.

20.

11. Әлеуметтік-экономикалық және экологиялық әсер
11.1 Жобаның әлеуметтік-экономикалық мәні
Жобаны іске асыру кезінде мынадай міндеттерді шешу көзделген:
Елбасы Н.Ә. Назарбаев өзінің жыл сайынғы Қазақстан халқына жолдауында ауыл
шаруашылығы мәселелеріне де ерекше тоқталады. Мәселен, Елбасының 2012 жылғы
« ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖАҢҒЫРТУ -ҚАЗАҚСТАН ДАМУЫНЫҢ БАСТЫ БАҒЫТЫ»
атты Қазақстан халқына жолдауына сәйкес Президент Үкіметке мынадай міндеттерді жүктеген
болатын:Үкіметке мал шаруашылығының басқа салаларын, оның ішінде қой шаруашылығын,
сондай-ақ жемазық өндірісі мен шалғайдағы жайылымдық мал шаруашылығын дамыту
жөніндегі бағдарламаларды жасауды қамтамасыз етуді айрықша тапсырған. Біздің
мақсатымыз ауылдағы жұмыссыздық мәселесін шешу. Ауыл шаруашылығын дамыту.