Менструальді циклдің нейроэндокринді реттелісі

1. М.Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Медицина Университеті

Жалпы дәрігерлік тәжірибе интернатурасы
мен білім беру кафедрасы
Тақырыбы: МЕНСТРУАЛЬДІ ЦИКЛДІҢ
НЕЙРОЭНДОКРИНДІ РЕТТЕЛІСІ
Орындаған: Абдинагиева Назерке
Ақтөбе 2015 жыл
725-топ

2.

Етеккір циклі дегеніміз - соңғы етеккірдің бірінші
күнінен бастап ендігі етеккірдің бірінші күні
аралығы.
Қалыпты етеккір циклі 3 компаненттен тұрады:
1) гипоталамус-гипофиз-аналық без жүйесінде
циклдік өзгерістер; 2) циклические изменения в
гормон
тәуелді
мүшелерде(жатыр,жатыр
түтіктері,қынап,сүт бездері);
3) жүйке,эндокринді, жүрек қан тамыр,және басқа
жүйелерде циклдік өзгерістер.
Етеккір цикл екі фазадан тұрады :
Бірінші (фолликулинді) фаза, аналық
безінде
аналық клетка мен фолликуланың
дамуы, соңында оның жарылуы – овуляция.

3.

4. Екінші(лютеиндік) фаза сары дене түзілуімен сипатталады. Бір мезетте циклдік режимде эндометрийде регенерация және

пролиферациядан кейінгі
жүретін функциональды қабат бездерінің
секреторлы белсенділікке ауысатын процесі жүреді .
Етеккір дегеніміз — бұл цикл бойынша жыныс
мүшелерден қанды бөлініс. Етеккір менструальды
циклдің лютейнді фазасының соңында болады, ол
эндометрийдің
функциональді
қабатының
сылынуы.

5.

Қалыпты менструальді циклдің параметрлері:
ұзақтығы 21 күннен 35 күнге дейін
( 60%
әйелдерде орташа есеппен циклдің ұзақтығы 28
күнді құрайды);
менструальді бөліністердің ұзақтығы 2 күннен 7
күнге дейін.
Етеккірдің мөлшері 50мл-ден 100мл-ге дейін.

6.

Нейроэндокринді реттелу кезінде 5
деңгейді ажыратуға
болады,менструальді циклдің
реттелуі иерархиялық принципке
негізделген(төмен жатқан
құрылымдар жоғарғылармен
реттеледі,сонымен қатар өз
кезегінде, төмен жатқан деңгейдің
өзгерісіне әсер етеді) (сурет.1).

7.

Рис. 2.1 Гормональная регуляция менструального цикла (схема):
а – головной мозг;
б – изменения в яичнике;
в – изменение уровня гармонов;
г – изменения в эндометрии.
Сурет. 1 менструальді циклдің гармональді реттелісі (схема):
а – басмиы;
б – аналық бездегі өзгерістер;
в – ;гармональді деңгейдің өзгерісі
г – эндометрийдегі өзгерістер.

8. Маңызды нейротрансмиттерге норадреналин, дофамин, гамма-аминомайлы қышқылы (ГАМҚ), ацетилхолин, серотонин және мелатонин

Бірінші (жоғарғы) деңгейдің реттелісі — ми қыртысы ОНЖ және
экстрагипоталамикалық церебральді құрылымдар (лимбикалық
жүйе, гиппокамп).
Маңызды нейротрансмиттерге норадреналин, дофамин, гаммааминомайлы қышқылы (ГАМҚ), ацетилхолин, серотонин және
мелатонин
жатады.
Церебральді нейротрансмиттер
гонадотропин-рилизинг гормон
өндірілуін реттейді (ГнРГ): норадреналин, ацетилхолин және ГАМҚ
олардың шығуын жандандырады, ал дофамин және серотонин оларға
қарсы
әсер
етеді.
Нейропептидтер (эндогенді опиоидты пептидтер — ЭОП, кортикотропин-рилизинг фактор және галанин)деңгейінің жоғарлауы
сонымен қатар
гипоталамус функциясына және барлық
репродуктивті
жүйенің
деңгейіне
кері
әсерін
тигізеді.

9.

Екінші деңгейге гипоталамустың гипофизотропты
аймағы жатады.Гипоталамус нерв клеткаларының
жинағынан тұрады,бір бөлігі гипофиздегі гонадотропин
синтезіне тікелей әсер ететін арнайы гормондар
бөледі(рилизинг гормондар).Гипоталамус клеткасында
гипофизотропты факторлар түзіледілибериндер.Рилизинг гормондар ЛГ(РГ-ЛГ люлиберин)
және оның синтетикалық аналогтары гипофиздің
алдыңғы бөлігінде ФСГ және ЛГ бөлінуін
жандандыратын қаситке ие.
РГ-ЛГ секрециясы генетикалық программирленген
және арнайы пульсациялық ырғақта, сағатына
жобамен бір рет болады.Бұл ырғақ цирхоральды (сағат)
деген атқа ие болды.Цирхоральді ритм РГ-ЛГ бөлінуі
пубертантты кезеңде түзіле бастайды және
гипоталамустың нейросекреторлық құрылымының
жетілуінің көрсеткіші болып табылады

10.

Үшінші деңгейге-гипофиз, оның алдыңғы бөлігіаденогипофиз,сонымен бірге гонадотропты гормондар
фоллитропин(ФСГ),лютропин (ЛГ) пролактин
(ПРЛ),аналық без және сүт безін реттейді.ЛГжәне ФСГ
аналық безге әсер етеді.
ФСГ фолликуланың өсуіне,гранулезді клеткалардың
пролиферациясы,гранулезді клеткалардың беткейінде
ЛГ рецепторларын түзілуіне алып келеді.
ЛГ андрогендердің түзілуіне алып келеді.ФСГ-мен
бірге овуляцияны және овуляцияға ұшыраған
фолликулда прогестерон синтезі болады
Пролактин әйел организміне көп түрлі әсер етеді.Оның
негізгі биологиялық рөлі-сүт безінің өсуі және
лактацияны реттеуі.

11.

Төртінші деңгейге перифериялық эндокринді мүшелер
жатады (аналық без,бүйрек үсті безі,қалқанша безі).
Негізгі рөлі аналық безге жатады, ал басқалары бір
мезетте қалыпты репродуктивті жүйенің функциясын
ұстап тұру арқылы өзіндік арнайы функцияларын
орындайды.
Аналық безде фолликуланың жетілуі және
өсуі,овуляция,сары дене түзілуі,жыныс гормондарының
синтезі болады.
Қыз нәресте туылысымен аналық безінде жобамен 2
млн примордиальды фолликулалар болады.Оның
негізгі массасы атретикалық өзгеріске ұшырайды,тек
бір ғана бөлігі өмір бойына примордиальдыдан
жетілген түрге дейін толық циклдік дамуға түседі.

12.

13.

14.

.

15.

Рис. 3 Фолликул яичника после овуляции (стигма
овуляции).

16.

Рис. 4 Желтое тело яичника. Лапароскопия.

17.

Бесінші деңгейге нысана тіндер –гормондардың әсер ету
нүктесі-жатыр,жатыр түтіктері,қынап, сүт бездері, тері
жамылғысы,сүйектер,майлы тіндер жатады .
Эндометрийдегі циклдік өзгерістер оның беткей
қабатында менструация кезінде сылынатын компактті
эпителиальды және аралық клеткалардан тұрады.
Базальды қабаты менструация кезінде сылынбайды,ол
десквамацияға ұшыраған қабатты қалпына келтіреді.
Цикл кезінде эндометрийде пролиферация,секреция,
десквамация және регенерация фазасын ажыратады.
Пролилеферация фазасы ('фолликулярлы) 12-14 күндерге
созылады, 5- ші күннен басталады (сурет.5). Бұл кезеңде
түтікті бездерден құралған жаңа беткейлік қабат түзіледі.
Эндометрийдің функциональды қабаттың қалыңдығы 8
мм.

18.

Рис. .5 Эндометрий пролиферация фазасында.
Гистероскопия

19.

Секреции фазасы (лютеинді) сары дененің белсенділігіне байланысты, 14
күндері (+ 1 күн) (сурет. 6). Бұл кезеңде эндометрий эпителий бездері
гликозамингликан
қышқылы,гликопротейдтер,гликоген құрамды
секрет бөле бастайды.
Эндометрий функциональды қабатының десквамация және
регенерация фазаларынан тұрады. Сары дене регресі кезінде және
жыныс гормондарының тез төмендеуінен эндометрийдің
гипоксиясы өседі. Менструациядан бұрын ұзақ артериялардың
спазмасы және қанның стазысы және тромбдық түзілуі болады
Тіннің гипоксиясы (тіндік ацидоз), қан тамыр қабырғасының
сынғыштығына,көптеген ұсақ қан құйылуына,және көптеген
массивті лейкоцитарлы инфильтрацияға әкеледі. Ұзақ спазм
кезінде қан тамырларда патетикалық кеңеюі қан ағымының
жоғарлауы болады. Бұл фонда функциональды қабатта некрозға
ұшыраған аймақта белсенді десквамация болады.

20.

Рис. 6 Эндометрий секреции фазасында.
Гистероскопия.