Менеджменттегі бақылау

1. Менеджменттегі бақылау

2. Сұрақтар

1. Бақылау процесінің кезеңдері.
2. Бақылау тиімділігі.
3. Бақылау тиімділігіне әсер ететін
факторлар.

3.

Бақылау функциясы — мезгіл-мезгіл басшыны
күнделікті жұмыстардың жағдайын, ясни жоспарды
орындау барысымен таныстыру болғандықтан, бақылау
функциясы мен жоспарлау функциясы арасында
тікелей байланыс бар екенін атап өту қажет. Бақылау
стратегиялық шешімдерді қабылдау да, оперативті ісқимылдарды атқаруда да қажет.

4. Бақылау процесс ретінде келесі этаптардан тұрады:

• 1. Өнірістік процесстерді орындау саласы және басқа
операциялар салаларында стандарттарды тарайындау;
• 2. Нақтылы нәтижелерді нормалармен салыстырып
ауытқуларды анықтау;
• 3. Ауытқуларды жоюға немесе жоспар мен нормаларды қайта
құру арқылы іс-қимылдар ұйымдастыру.

5. Бақылау түрлері

1. Алдын-ала бақылау
2. Күнделікті бақылау
3. Қорытынды бақылау

6.

• Алдын ала бақылау дегеніміз – мұнда бақылауды
жүзеге асырудың негізгі құралдары – белгіленген
ережелерді, процедураларды және жүріс-тұрыс
линиясын жүзеге асыру. Алдын ала бақылау үш
салада – адамдар, материалдық және қаржы
тарапында жүзеге асады.
1. Адам ресурстарын алдын-ала бақылағанда кәсіптік
білімі, біліктілігі, жанжақтылығы бақыланады.
2. Материалдық ресурстарды алдын-ала бақылағанда
сапасы, стандартқа сәйкестігі, жарамдылығы
ескеріледі.
3. Қаржы ресуртарын алдын-ала бақылаудағы ең
маңызды буыны бюджет.

7.

• Күнделікті бақылау – жұмыс
барысында жүзеге асырылады. Оның
объектісі көбінесе бағынышты
қызметкерлер, ал мұны жүзеге асырушы
тікелей басшысы. Яғни, күнделікті
бақылаудың нәтижесі белгіленген
жоспармен нұсқаулардан ауытқуға жол
бермейді.

8.

Қорытынды бақылау – мұның екі маңызды
функциясы бар. Біріншісі, егер жоспарлауға қажетті
ұқсас жұмыстарды алдағы уақытта атқару ұсынылған
жағдайда қорытынды бақылау басшыға ақпаратты
ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Екінші функциясы –
мотивацияға ықпал етеді. Егер ұйым басшысы
мотивациялық көтермелеуді белгілі бір нәтижелік
деңгеймен байланыстыратын болса, ондай жағдайда
әрине нақты қол жеткен нәтижені дәл әрі әділетті
бағалау қажет.

9.

• Бақылау әдістері. Бағыныштылардың іс-қимылын
бақылайтын әдістердің көптеген түрлері бар. Соның
ішінде көп кездесетіндер:
• 1) есеп беруді тексеру;
• 2) үлгі;
• 3) тіркеу және есеп беру;
• 4) шектеуді орнату (шектелген мерзімдер);
• 5) ережелер орнату;
• 6) бюджеттер (қаржылық сметалар);
• 7) тәртіптік шаралар.

10.

• Бақылау төрт негізгі элементген тұратын жүйеге
айналады:
• 1. Бақыланатын процестер немесе
подсистемалардың шығуын анықтайтын нормалар;
• 2. Процестердің нақты іске асырылғандығы туралы
мәліметті қабылдауға арналған құрылғы;
• 3. Нақты және күтілген іс-әрекеттер мен бағалардың
салыстыру механизмі;
• 4. Түзету мақсатындағы әсер ету құралы.

11. Басқарушылық бақылауды жетілдіру мәселелері

• Тиімділікті арттыруда бір мезгілде, әрі үндесе әрекет жасайтын
көптеген факторлар қатысады, осы себепті барлық басқару
функциялары жүйелі түрде жүзеге асырылуы тиіс.
• Көзделген мақсаттарға жетуді бақылау бұл деңгейлердің
барлығында жүзеге асырылуы тиіс.