Түсірістер туралы жалпы түсінік ТАМЕРЛАН (копия)

1. Түсірістер туралы жалпы түсінік

ТІЛМЕ ЖӘНЕ ТАЗАЛАУ ҚАЗБАЛАРЫНДА
МАРКШЕЙДЕРЛІК ТҮСІРІСТЕР ЖЕР АСТЫ
ҚАЗБАЛАРЫНЫҢ НАҚТЫ ПІШІНІН, ӨЛШЕМДЕРІН ,
БАҒЫТЫН ЖӘНЕ ЖАҒДАЙЫН АНЫҚТАУ ҮШІН
ОРЫНДАЛАДЫ . БҰЛ ТҮСІРІСТЕР ТАУ-КЕН
ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ҚАУІПСІЗДІГІ МЕН ДӘЛ
ОРЫНДАЛУЫН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТЕДІ.
ТІЛМЕ ҚАЗБАЛАР — ӨНДІРІСКЕ ДАЙЫНДЫҚ
ЖАСАЙТЫН КӨЛБЕУ НЕМЕСЕ ТІК БАҒЫТТАҒЫ
ҚАЗБАЛАР .
ТАЗАЛАУ ҚАЗБАЛАРЫ — ПАЙДАЛЫ ҚАЗБАНЫ
АЛУ КЕЗІНДЕ ЖҮРГІЗІЛЕТІН НЕГІЗГІ ҚАЗБАЛАР .
НЕГІЗГІ МАҚСАТТАРЫ :
• ҚАЗБА КОНТУРЫН ДӘЛ ТҰРҒЫЗУ;
• ҚАЗБАНЫҢ КЕҢІСТІКТЕГІ ОРНЫН АНЫҚТАУ;
• ҚОПАРУ, ЖЕЛДЕТУ, ТАСЫМАЛДАУ ЖҮЙЕЛЕРІН
ДҰРЫС ОРНАЛАСТЫРУ;
• ТАУ-КЕН ЖҰМЫСТАРЫНДАҒЫ ҚАУІПСІЗДІКТІ
БАҚЫЛАУ.

2. Тілме және тазалау қазбаларында қолданылатын аспаптар

Бұл қазбалардағы түсірістер ерекше жағдайларда — тар
кеңістікте, нашар жарықта, бұрылған немесе қисық
қазбаларда орындалатындықтан, арнайы аспаптар
қолданылады:
Қолданылатын негізгі құралдар:
• теодолиттер — бағыт пен бұрыштарды өлшеу үшін;
• рулеткалар мен өлшеу таспалары — ұзындықтарды
анықтау үшін;
• нивелирлер — биіктік айырмаларын өлшеу;
• полярлық түсіру құрылғылары (транспортир жүйесі) —
қазбаның көлденең қимасын алу;
• арнайы арбашаға бекітілген құрылғылар — тар
қазбаларда профиль алу үшін.
Бұл құралдар қазбаның көлденең қимасын, қабырғалар
мен төбенің ауытқуын, қазба пішінінің өзгерісін дәл
анықтауға мүмкіндік береді.
Рулеткамен өлшеуге жататын үйінділердің
пішіндері:

3. Жерасты қазбаларын түсіру әдістері

Тілме және тазалау қазбаларын түсіру кезінде бірнеше
әдістер қолданылады:
1) Полярлық әдіс
Қазба табанында тұрған пункттен қабырғаға дейінгі
қашықтықтар және көлбеу бұрыштар өлшеніп, қазбаның
нақты көлденең қимасы жасалады.
(Файлдағы 2-сурет дәл осы әдісті көрсетеді)
2) Координаталық әдіс
Қабырғалардағы нүктелер координаталар жүйесіне
түсіріліп, қазба пішіні анықталады.
3) Аралас әдіс
Өте үлкен немесе аркалы қазбаларда қолданылады.
Бұл әдісте өлшеу таспасы + бұрыш өлшеу аспаптары бірге
қолданылады.
4) Қопару ұңғымаларын түсіру
Тазалау қазбаларында ұңғымалардың орналасуы мен
бағыттарын дәл қою — қауіпсіз жару жұмыстары үшін
міндетті.