Road asset management 1

1. Road asset management fanidan Jumaniyozov temurbekni Yo’l aktivlarini boshqarish mavzusida amaliy mashg’ulot ishi

ROAD ASSET MANAGEMENT FANIDAN
JUMANIYOZOV TEMURBEKNI YO’L
AKTIVLARINI BOSHQARISH MAVZUSIDA
AMALIY MASHG’ULOT ISHI

2.

Yo'l aktivlarini boshqarishning asosiy tamoyillari quyidagilardan iborat: zamonaviy tizimni
yaratish va raqamlashtirish, sifat nazoratini kuchaytirish, moliyaviy va moddiy resurslardan
samarali foydalanish, davlat siyosatini yagona boshqaruv ostida olib borish, va
manfaatlar to'qnashuvining oldini olish.
Maqsadlar esa yo'l infratuzilmasining sifatini doimiy ravishda nazorat qilish, yo'llarni qurish,
rekonstruksiya qilish va ta'mirlashda sifat va samaradorlikni oshirish, transport harakatining
xavfsizligi va qulayligini ta'minlash, shuningdek, yo'llar aktivlarini raqamli texnologiyalar
yordamida boshqarishdir.
Bu jarayonlar transport tizimining samarali ishlashini ta'minlashga qaratilgan bo'lib, yo'l
xo‘jaligi sohasini modernizatsiya qilishga xizmat qiladi. Shuningdek, maqsadlar ichida yo'l
faoliyatini har tomonlama tadqiq qilish, loyiha-smeta hujjatlarini sifatli tayyorlash, va
xizmat ko'rsatish sifatini oshirish ham kirad

3.

Avtomobil yo'llari uchun samarali diagnostika metodlari zamonaviy texnologiyalar
yordamida amalga oshiriladi. Eng samarali metodlarga quyidagilar kiradi: ko'chma yo'l
laboratoriyalari (mobil skanerlar, georadar, deflektometrlar), lazer sensorlari va
akselerometrlarga ega yuqori tezlikdagi profilometrlar, ultrasonik rels asosidagi o'lchov
tizimlari hamda GPS/GLONASS navigatsiya kompleksi yordamida yo'lning geometrik
parametrlarini aniqlash.
Bundan tashqari, yo'l yuzasining texnik holatini tahlil qilishda vizual tasniflash va
fotofiksatsiya yordamida nuqsonlarning turlari va miqdorini aniqlash keng qo'llaniladi.
Ushbu diagnostika usullari yo'llarning texnik-ekspluatatsion ko‘rsatkichlarini aniqlash,
ta’mirlash va saqlash ishlarini samarali rejalashtirish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi.

4.

Diagnostika natijalari asosida ta’mirlash strategiyasini rejalashtirishda birinchi
navbatda yo'l holati, qoplama va to'shama mustahkamligi, deformatsiya darajasi kabi
ko'rsatkichlar baholanadi. Ushbu ma'lumotlar asosida ta'mirlash turini tanlash, masalan,
yengil ta'mirlash, o‘rta darajali rekonstruksiya yoki kapital ta’mirlash kabi qarorlar qabul
qilinadi.
Strategiya oraliq ta’mirlash davrini kerakli darajada o‘zgartirish va resurslarni tejashga
qaratiladi, yo‘lning ekspluatatsion muddatini maksimal oshirish maqsad qilinadi.
Ta’mirlash rejalari texnik diagnostika natijalari ko‘rsatkichlariga asoslanib, yo‘lning
ahamiyati, transport yuklami va budjet imkoniyatlari hisobga olinib ishlab chiqiladi.
Qachon va qanday ta’mirlash ishlarini bajarish, bu ishlarning samaradorligi doimiy
monitoring va yangi diagnostika natijalari yordamida qayta ko‘rib chiqilib boriladi.
Yo’l akktivlarini samarali boshqarilishi uchun diagnostika natijalari asosida ta’mirlash
strategiyasini doimiy yangilab optimallaashtirish muhimdir . Bu nafaqat yo’lni
xizmatining sifatini oshirish balki iqtisodiy jihatdan ham samarali boshqoruvni
ta’minlaydi

5.

Avtomobil yo'llarini ta’mirlash usullari turli ko‘rinishlarda bo‘lib, ularning tanlovi yo‘l
holati, nuqsonlar turi va yo'l qoplamasining o'ziga xos xususiyatlariga bog‘liq. Asosiy
ta’mirlash usullari quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
1 Yengil ta’mirlash: yuzaki nuqsonlarni bartaraf etish, yoriqlar, chuqurlar, g‘ildirak izlarini
to‘ldirish; qoplamaning eskirgan ustki qatlamlarini almashtirish.
2 O‘rta darajali ta’mirlash: yo‘l qoplamasining eskirgan qatlamlarini frezerlash va qayta
tiklash, yoriqlarni va bo‘shliqlarni to‘ldirish, mustahkamlash qo‘llash.
3 Kapital ta’mirlash yoki rekonstruksiya: yo‘l qatlamlarini to‘liq almashtirish yoki
mustahkamlik va chidamlilikni oshirish maqsadida qo‘shimcha qatlamlar yotqizish, beton
plitalarni almashtirish, drenaj tizimini qayta tiklash.
4 Maxsus usullar: emulsiyali-mineral aralashmalar yotqizish, asfalt-beton qoplamalarga
himoya qatlamlarini yotqizish, gidrofoblash, beton yuzasini gidroizolyatsiya qilish, nuqsonli
joylarni tiklash.