KHazakhstandaghy_memlekettik_baskharu_zhuejesinde_cifrlykh_transformaciya

1.

Қазақстандағы мемлекеттік
басқару жүйесінде цифрлық
трансформация
Қазақстандағы мемлекеттік басқару жүйесінде цифрлық трансформация
процестері әртүрлі деңгейде жүріп жатыр, сондықтан нақты мемлекеттік
органның дамуын бағалау бұл процесті жүйелеуге мүмкіндік береді.

2.

Цифрлық даму министрлігінің SWOT талдауы
Мысал ретінде Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігін алуға болады. Бұл орган цифрландыру саясатын үйлестіруші ретінде едәуір
жоғары цифрлық трансформация деңгейіне ие, алайда бірқатар жүйелік қиындықтар да байқалады.
Күшті жақтары
Әлсіз жақтары
Цифрлық бастамаларды әзірлеу әлеуеті
Аймақтардағы цифрлық теңсіздік
Кадрлық ИТ-мамандардың болуы
Мемлекеттік органдар арасында деректер интеграциясының баяулығы
Мемлекеттік қызметтерді оңтайландырудағы тәжірибесі
Кадрлардың цифрлық мәдениетінің әркелкілігі
eGov экожүйесін дамытудағы рөлі
Мүмкіндіктер
Қауіптер
Жасанды интеллектті басқару процестеріне енгізу
Киберқауіпсіздік тәуекелдері
Деректерге негізделген саясатты кеңейту
Бюджет шектеулері
Жеке сектормен серіктестікті күшейту
Технологиялық өзгерістердің тым жылдам жүруі салдарынан кадрлардың
бейімделуінің кешеуілдеуі
Осындай талдау мемлекеттік органның цифрлық даму бағытын нақты түсінуге көмектеседі.

3.

Идеалды цифрлық көшбасшы бейнесі
Мұндай ортада тиімді цифрлық саясат қалыптастыру үшін мемлекеттік қызметкердің идеалды цифрлық көшбасшы бейнесін анықтау шешуші рөл атқарады.
1
2
Стратегиялық ойлау
Технологиялық сауаттылық
Технологияны мақсат ретінде емес, мемлекеттік қызмет сапасын арттыратын құрал
Big Data, AI, киберқауіпсіздік, деректер архитектурасы сияқты құзыреттерге ие болуы
ретінде қарастырады
маңызды
3
4
Басқару дағдылары
Құндылықтары
Өзгерістерді басқару, жобалық менеджмент, талдау және коммуникация қабілеттері
Азаматқа бағытталғандық, ашықтық, деректерді этикалық қолдану, инновацияға ашық
болу және жауапкершілікпен шешім қабылдау
Басқару стилі биік бақылауға емес, коллаборацияға, командалық жұмысты ынталандыруға, қызметкерлердің цифрлық мәдениетін арттыруға бағытталуы қажет. Мұндай көшбасшы
технологияны енгізуден бұрын адамдарды өзгеріске дайындауды, процестерді оңтайландыруды және институционалдық тұрақтылықты қамтамасыз етуді басты назарға алады.

4.

Big Data платформасын енгізу:
практикалық мысал
Цифрлық көшбасшылықтың маңызын нақты мысал арқылы көруге болады. Big Data
платформасын енгізу — мемлекеттік орган үшін күрделі әрі тәуекелі жоғары процесс.
Мұндай платформа мемлекеттік қызметтердің тиімділігін арттыруға, шешім қабылдауды
деректерге негіздеуге және ресурстарды дәл бөлуге мүмкіндік береді.
Алайда енгізу кезеңінде деректер сапасының төмендігі, әртүрлі органдар арасындағы
интеграцияның жеткіліксіздігі, құпиялылық пен құқықтық нормаларға байланысты
шектеулер сияқты мәселелер туындауы мүмкін.

5.

Big Data енгізуінің төрт негізгі қадамы
Интеграцияны күшейту
Деректерді стандарттау
Деректерді стандарттау мен жаңарту жұмыстары жүргізіліп, бірыңғай деректер каталогы
Ведомстволық деңгейде интеграцияны күшейту үшін API платформаларын кеңейту және
деректер алмасуда бірыңғай талап енгізу қажет
жасалуы тиіс
Заңнамалық базаны жетілдіру
Қызметкерлерді оқыту
Қызметкерлерді Big Data құралдары бойынша оқыту, талдау мәдениетін қалыптастыру
және киберқауіпсіздік ережелерін күшейту жобаның тұрақтылығын қамтамасыз етеді
Азаматтардың деректерін қорғау бойынша заңнаманы жетілдіру және ашықтық
механизмдерін енгізу қоғамдық сенімді арттырады

6.

Үш аспектінің интеграциясы
Осы үш аспектіні біріктіре қарасақ, мемлекеттік органды талдау, цифрлық көшбасшы моделін қалыптастыру және Big Data платформасын енгізу – бір-бірімен тығыз байланысты процестер.
Көшбасшы модель
2
Органды талдау
Мемлекеттік органның цифрлық деңгейін түсіну дұрыс стратегия
Дұрыс құрастырылған көшбасшы модель трансформацияны тиімді
басқаруға жағдай жасайды
1
құруға мүмкіндік береді
Big Data жобасы
Big Data секілді күрделі жобаларды сәтті іске асыру дәл осы
3
көшбасшылықтың сапасына және мемлекеттік органның
институционалдық дайындығына тәуелді
Демек, цифрлық даму — тек технологиялық емес, басқарушылық мәдениет пен адами капиталға негізделген кешенді процесс.

7.

Эстониядан үш сабақ
1
Деректерді біріктіру – тиімді цифрлық
мемлекет негізі
2
Қауіпсіздік пен сенім – цифрлық
реформалардың басты шарты
3
Цифрлық мәдениетсіз технология жұмыс
істемейді
Эстония барлық мемлекеттік органдардың жүйелерін
Эстония киберқауіпсіздікті ұлттық қауіпсіздік
Эстония халықты цифрлық сауаттылыққа үйретуге
X-Road платформасы арқылы біріктіріп, ақпарат
деңгейіне қойып, электрондық қолтаңба мен
көп көңіл бөлді: мектептен бастап оқытты,
алмасуды автоматтандырды. Бұл қызметтерді жылдам,
деректерді қорғаудың сенімді жүйелерін жасады.
қызметкерлерді тұрақты даярлады. Сабақ: цифрлық
қағазсыз және тиімді етті. Сабақ: мемлекеттік
Азаматтардың цифрлық мемлекетке сенімі осылай
көшбасшы қоғамды өзгеріске дайындауы тиіс, әйтпесе
сектордағы цифрландырудың өзегі – деректердің
қалыптасты. Сабақ: технология енгізу жеткіліксіз, оны
технологиялар толық нәтиже бермейді.
біртұтас экожүйесі.
қауіпсіз ету керек.

8.

Smart Government концепциясы және цифрлық көшбасшының рөлі
Қазіргі мемлекеттік басқаруда Smart government (ақылды үкімет) концепциясы жаһандық трендке айналып отыр. Бұл – технологияны қолдану арқылы мемлекеттік қызметтердің тиімділігін,
ашықтығын және азаматтарға қолжетімділігін арттыру тәсілі. Smart government мемлекеттік сектордағы тек автоматтандыру ғана емес, сонымен қатар ақпаратқа негізделген басқару, шешім
қабылдау процесін жетілдіру және азаматтардың қажеттіліктерін алдын ала болжау қабілетін қамтиды.
Цифрлық инфрақұрылық
Ақпараттық ашықтық
Мемлекеттік қызметтерді онлайн платформаға шығару, электрондық құжат айналымы,
Мемлекет азаматтарға, бизнеске ашық статистика, бюджеттік мәліметтер, қызмет
деректерді сақтау және өңдеу
көрсетудің тиімділік индикаторларын ұсынады
Инновациялық шешімдер
Азаматтармен өзара әрекеттесу
Жасанды интеллект, блокчейн, үлкен деректерді талдау және бұлттық технологияларды
Порталдар, мобильді қосымшалар, онлайн сауалнамалар арқылы халық үкіметтің
мемлекеттік процестерге енгізу
қызметіне тікелей қатыса алады

9.

Цифрлық көшбасшының миссиясы Smart Government-та
Осы барлық элементтердің тиімді жұмыс істеуі цифрлық көшбасшының рөліне тікелей байланысты. Цифрлық көшбасшы – бұл мемлекеттік сектордағы өзгерістерді
басқарушы, жаңа технологияларды стратегиялық мақсатқа сай енгізетін тұлға. Ол деректерді біріктіріп, процестерді автоматтандыру арқылы қызмет сапасын
арттырады, қызметкерлерді жаңа цифрлық дағдыларға үйретеді және инновациялық мәдениетті қалыптастырады. Сонымен қатар, цифрлық көшбасшы азаматтар мен
бизнес үшін ашықтық пен сенімділікті қамтамасыз етеді, себебі кез келген цифрлық бастама тек технологияны енгізумен шектелмей, қоғамның сенімін қажет етеді.
Стратегиялық интеграция
Инновациялық мәдениет
Қоғамдық коммуникация
Технология мен басқарудың интеграцияланған
Инновацияны қабылдау қабілеті арқылы
Қоғаммен тиімді коммуникациясы арқылы
жүйесін құру
мемлекеттік қызметтердің сапасы артады
ашықтық пен тиімділік қамтамасыз етеді

10.

Цифрлық мәдениет деңгейін өлшейтін 10 сұрақтық тест
Цифрлық мәдениет деңгейін анықтау үшін студенттерге арналған сұрақтар:
№
Сұрақ
Жауап нұсқалары
1
Сен пайдаланатын онлайн-платформалардың құпиялылық параметрлерін (privacy settings) тексеріп,
A) Иә, үнемі B) Кейде C) Сирек D) Ешқашан
реттеп отырасың ба?
2
Интернеттен ақпарат іздегенде дереккөздің сенімділігін қалай бағалайсың?
A) Авторын, сайттың беделін, жарияланған уақытын тексеремін B) Тек сайттың атына қараймын C)
Дереккөзді бағаламай-ақ қолданамын D) Бұл туралы еш ойланбаймын
3
Құпия сөздерді пайдалануың қаншалықты қауіпсіз?
A) Әр аккаунтқа бөлек күрделі пароль қолданамын B) Құпия сөздерім ұқсас, бірақ күрделі C) Бірнеше
жерде бір парольді қолданамын D) Өте қарапайым пароль қолданамын
4
Онлайн сабақ, тапсырма немесе жұмыс барысында техникалық мәселе туындаса, өзің шеше аласың
A) Иә, көбінесе өзім B) Кейде өзім, кейде көмекпен C) Көбіне біреуден сұраймын D) Шеше алмаймын
ба?
5
Сен цифрлық із (digital footprint) дегенді түсінесің бе?
A) Иә, және өзімнің цифрлық ізімді бақылаймын B) Иә, бірақ онша мән бермеймін C) Әлдене білемін,
бірақ нақты түсінбеймін D) Мүлде білмеймін
6
Онлайн коммуникацияда (чат, пошта, әлеуметтік желі) этиканы сақтайсың ба?
A) Иә, толық сақтаймын B) Көбіне сақтаймын C) Кейде ұмытып кетемін D) Жоқ
7
Цифрлық құралдарды (Google Docs, LMS, презентация, монтаж, деректер талдау құралдары) қолдану
A) Жақсы деңгейде B) Орташа C) Төмен D) Қолданбаймын
дағдыларың қандай?
8
Интернеттегі жалған ақпаратты қалай ажырата аласың?
A) Фактчек жасаймын, бірнеше дереккөзді салыстырамын B) Күмәндансам ғана тексеремін C) Көбіне
сеніп қаламын D) Түрлі ақпараттардың айырмасын байқамаймын
9
Ғылыми жұмыстарда немесе презентацияда алынған ақпаратқа міндетті түрде сілтеме қалдырасың
A) Иә, әрдайым B) Кейде C) Ұмытсам да жаза беремін D) Жоқ
ба?
10
Цифрлық ортада жеке мәліметтермен (ЖСН, адрес, логин, банк карта) абай боласың ба?
A) Иә, ешқашан бөліспеймін B) Тек сенімді платформаларда C) Кейде бөлісіп қоямын D) Бұл мәселеге
мән бермеймін
Бұл тест цифрлық мәдениеттің әртүрлі аспектілерін – құпиялылық, ақпарат сенімділігі, қауіпсіздік, техникалық дағдылар, этика және жеке деректерді қорғау – өлшейді. Студенттердің жауаптарын талдау арқылы олардың цифрлық
сауаттылығын анықтап, қажетті даярлау бағдарламасын ұсынуға болады.