11-5-2 кгб х (2)

1. Сабақтың тақырыбы: Арендер

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты:
11.4.2.27 - электрондардың делокализациясы тұрғысынан
бензол молекуласының құрылымын түсіндіру;
11.4.2.28 - бензолды және оның гомологтарын алу
реакцияларының теңдеулерін құру;

2.

Менің көңіл күйім

3.

• ІІ Миға шабуыл.
• Мұғалім көміртегі үшін электрондық
конфигурацияны жазуды сұрайды және
келесі сұрақтарды қояды:
• • Көміртектің валенттілігі қанша?
• • Көміртек неше ковалентті байланыс
түзуі керек?

4. БЕНЗОЛ МОЛЕКУЛАСЫНДА σ- байланыстың түзілуі

БЕНЗОЛ МОЛЕКУЛАСЫНДА σбайланыстың түзілуі

5.

Бензол молекуласындағы көміртегінің барлық атомдары sp2
гибридтену күйінде болады. Созылған сегіздік пішінді, әрбір
көміртегі атомының гибридтік үш электрон орбитальдары сақина
жазықтығында көміртегінің көрші атомдарымен екі σ байланыс
және сутегі атомдарымен бір σ байланыс түзеді.

6. БЕНЗОЛ МОЛЕКУЛАСЫНДА π- байланыстың түзілуі

БЕНЗОЛ МОЛЕКУЛАСЫНДА πбайланыстың түзілуі

7.

БЕНЗОЛ МОЛЕКУЛАСЫНДА π- байланыстың түзілу
сызбанұсқасы: а және ә екі проекцияда р электрондар
орбитальдарының бүйір қаптасуы; б π бұлтының электрондық
тығыздығының атом ядроларының жазықтық астында және
жазықтық үстінде бөлініп таралуы.

8.

• Кекуле формуласы
• Қазіргі
формуласы

9. Бензол молекуласының моделі

10. ГОМОЛОГТЫҚ ҚАТАР

• Бензол гомологтық қатар түзеді. Бензолдың
молекулалық формуласына біртіндеп
гомологтық айырмашылық СH2-ні қоса
отырып, бензол қатарының аромат
көмірсутектерін:
• C7H8
• C8H10
• C9H12, т.б. алуға болады.
• Бензол қатарының аромат көмірсутектерінің
жалпы формуласы • CnH2n-6 , n= 6, 7, 8…

11. НОМЕНКЛАТУРАСЫ және ИЗОМЕРИЯСЫ

12. АЛЫНУЫ

АРОМАТ
КӨМІРСУТЕКТЕР
Тас көмір
және
мұнай
Циклоалкандар
Алкандар
Ацетилен

13.

• 1.Тас көмірді ауа жібермей кокстеу.
•2.
•3.
•4

14. Бензолды циклогексаннан алған ғалым

• Николай Дмитриевич
Зелинский
• (1861-1953)

15. ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ

•1. Бензол жанып, өте көп мөлшерде күйе түзеді.
2. Бром бензолмен орынбасу реакциясына түседі.
3. Бензол сутегімен қосып алу
реакциясына түседі.
•Зертханада бензолды бромдау.

16.

•4. Бензолға азот қышқылымен реакцияласу тән. Концентрлі азот
және күкірт қышқылының қоспасына бензол қосып, қоспаны аздап
қыздырса, реакция жүріп ауыр сұйықтық нитробензол түзіледі.
•5. Бензол мен хлор қоспасына жарық түсірсе, хлор бензолға қосыла
алады. Гексахлоран деген атпен белгілі кристалды зат
гексахлорциклогександы осылай алады:

17. ҚОЛДАНЫЛУЫ

Дәрілік және
хош иісті
заттар
Қопарғыш
заттар
Әр түрлі
бояулар
БЕНЗОЛ
Жоғары
молекулалық
қосылыстардың
мономерлерін
алуға
еріткіш
Хлортуындылары ауылшаруашылығында
химиялық
дәрілер
ретінде

18.

Суретті зерделеңіз. Бензол молекуласының құрылымын түсіндіріңіз:
Көміртегі атомдары ..........гибридтенген күйде болады.
Валенттік бұрышы - ........ тең.
Көміртек атомдары арасында және көміртек пен сутек атомдары арасында бір
жазықтықта жататын .................- байланыс түзіледі.
Бензол молекуласында гибридтенуге қатыспай қалған 6р – электрондар сигма –
байланыстарға перпендикуляр жазықтықта жататын ............. байланыс түзеді.
Бензол молекуласында ортақ ...... электронды жүйе пайда болады.

19. 2-тапсырма Кестеге байланыс ұзындығын көрсетіңіз. Кекуле формуласы бойынша  

2-тапсырма
Кестеге байланыс ұзындығын
көрсетіңіз. Кекуле формуласы
бойынша

20. 3-тапсырма. Жұптық жұмыс. Реакция теңдеуін аяқтаңыз ж\е өнімдерін атаңыз.