Мавзу № 11 O`tkir buyrak etishmovchiligi (0)

1.

2.

O`tkir buyrak etishmovchiligi –
bu buyrak ayiruv funksiyasini
o`tkir
buzilishi
bo`lib,
organizmda
suv
–
tuz
almashinuvi chuqur buzilishi
hamda,
tez
rivojlanuvchi
azotemiya bilan xarakterlanuvchi
patologik
jarayon.
Bunda
buyrakning ayiruv, sekretor va
filtratsiya
funksiyalarining
buzilishlari kuzatiladi.

3. Tasnifi

I.
Zararlanish sohasiga ko`ra –
a) Prerenal (gemodinamik) – buyrakda qon aylanishining o`tkir buzilishi hisobiga kelib chiqadi.
b) Renal (parenximatoz) – buyrak parenximasi zararlanishi hisobiga kelib chiqadi.
c) Postrenal (obstruktiv) – siydik yo`llari obstruksiyasi natijasida kelib chiqadi.
II. Kechishiga ko`ra –
1. Boshlang`ich bosqich
2. Oligo-, anuriya bosqichi
3. Diurezning tiklanish bosqichi
a) dastlabki faza (kunlik diurez miqdori 599 ml)
b) Poliuriya fazasi (kunlik diurez 1800 ml dan yuqori)
4. Sog`ayish bosqichi
III. Og`irlik darajasiga ko`ra –
1. Engil (I daraja) - kreatininning qonda 2-3 marta ko`payishi,
2. O`rta (II daraja) - kreatininning qonda 4-5 marta ko`payishi,
3. Og`ir (III daraja) - kreatininning qonda 6 marta va undan ham ko`payishi,

4. Etiologiya

1. Prerenal O`BY sabablari –
Yurak etishmovchiligi (yurakdan chiqayotgan qon hajmining kamayishi),
O`tkir qon-tomir yetishmovchiligi,
Gipovolemiya,
2. Renal O`BY sabablari –
a) 75% holatlarda buyrak kanalchalari nekrozi hisobiga rivojlanadi:
― Buyrak kanalchalari ishemik nekrozi,
― Asoratlangan shok (kardiogen, anafilaktik, gipovolemik va septik shok)
― Koma holatlarida,
― Degidratatsiya,
― Buyrak kanalchalari silindrsimon epiteliysi zararlanganda,
― Dori preparatlari oqibatida,
b) 25% holatlarda buyrak parenximasi yallig`lanishi hisobiga rivojlanadi:
― Glomerulonefrit,
― Nefrit ,
3. Postrenal O`BY sabablari –
― Ikki tomonlama siydik nayi obstruksiyasi
― Siydik qopi bo`ynining obstruksiyasi,
― Adenoma (prostata bezining yallig`lanishi), prostata bezi raki.

5. Patogenezi

Filtratsiya
susayishi
Kanalchalar
nekrozi
Turli etiologik faktor
BUYRAK
Buyrak
ishemiyasi
Qon aylanishining
buzilishi

6. Klinika

O`BY klinikasida 4ta davr farqlanadi:
1. Boshlang’ich davr- klinik belgilar kam namoyon bo’ladi. Kunlik diurez miqdori sezilarsiz
kamayadi. Boshlang`ich davr davomiyligi umumiy gemodinamik buzilishlar bilan bog’liq bo’ladi.
2. Oligo-, anuriya bosqichi - buyrak zararlanish simptomlari namoyon bo’ladi • Oliguriya aniqlanadi (kata yoshdagi bolalarda sutkalik diurez 300ml gacha, emish yoshidagilarda
50-60ml gacha kamayadi)
• anuriya (katta yoshdagi bolalarda sutkalik diurez 50ml gacha, emish yoshidagilarda 10ml gacha
kamayadi).
Peshob zichligi 1009-1010 gacha pasayadi(normada 1011-1025)
Bemor axvoli og’irlashadi, adinamiya
Tana xarorati normada yoki ko’tariladi
Teri qurib ko’chadi
• MNS zararlanishi oqibatida asteniya, bosh og’rig’i, xolsizlik, mushaklar taranglashuvi, talvasa,
psixomotor o’zgarishlar kuzatiladi.
Yurak tomir yetishmovchilik asoratlari (aorta stenozi, klapan yetishmovchiligi)

7.

Proteinuriya, Leykosituriya, Eritrosituriya, Silindruriya.
• Giponatriyemiya(120-125mmol/l gacha)
• Giperkaliyemiya(5-7mmol/l gacha)
• Gipokalsiyemiya(1,5-2,0mmol/l gacha)
• Gipermagniyemiya(1-1,5mmol/lgacha)
• Gipoxloremiya(85-95mmol/l gacha)
• Gipoproteinemiya(60g/l gacha) kuzatiladi.
3. Diurezni tiklanish bosqichi - ajralayotgan siydik
miqdorining ko’payishi bilan xarakterlanadi.
• Siydik zichligi past(1010-1012)
• Eritrosituriya
• Proteinuriya
• Leykosituriya
• Filtratsiya tiklanib reabsorbsiya tiklanmaydi
• Xolsizlik
• Ko’p qusish
• Tormozlanish
• Vazn yo’qotish(suv yo’qotish xisobiga)

8.

4. Tuzalish bosqichi-reabsorbsiya tiklanishi bilan xarakterlanadi.
Buyraklar sekretor faoliyati asta sekin tiklanadi.
Suv tuz almashinuvi normallashadi
Peshobda oqsil, eritrosit leykositlar aniqlanmaydi.
Siydik zichligi normallashadi.

9. Diagnostika

1. Anamnez
2. Shikoyatlari
Diagnostika
3. Umumiy ko`ruv
4. Laborator tekshiruv
a) Umumiy qon tahlili
b) Umumiy peshob tahlili
c) Qonning biokimyoviy tahlili
d) Siydikni bakteriologik tahlili
e) Kunlik diurezni aniqlash
5. Instrumental tekshiruv
a) UTT (buyrak, qorin bo`shlig`I a`zolari)
b) Ko`krak qafasining umumiy rentgenografiyasi
c) EKG
d) Buyrakni rentgen kontrast modda yuborib tekshirish

10. Davolash

a) Umumiy qon hajmini tiklash. Bu qon, plazma va qon o`rnini bosuvchi suyuqliklarni tomir
ichiga yuborishdan iborat.
b) AB oshirish uchun : adrenalin, noradrenalin
c) Kortikosteroidlar: gidrokortizon 3-5mg/kg; prednizalon 1-2mg/kg
d) Yurak faoliyati susayishi hisobiga kelib chiqadigan gemodinamikaning buzilish holatlarida
yurak glikozidlari beriladi. Strofantin 0,05mg/kg
e) Periferik qon aylanishining buzilish holatlarida: eufillin, analgetiklar, antigistamin preparatlar
beriladi.
f) Og`ir travma natijasida buyrak etishmovchiligi kelib chiqqan holatlarda og`riqsizlantiriladi.
(narkotik analgetiklar – promedol 1%-0,1ml/ yoshiga)
g) Zaharlanish oqibatidagi O`BY da – unitiol 1ml/kg
h) Suv – tuz almashinuvini normallashtirish uchun infuzion terapiya qilinadi.

11. Davolanishdan Avval Keyin

Avval
Davolanishdan
Keyin

12.

E’tiboringiz uchun rahmat