Лимон жайлы не білеміз?

1.

" Лимон жайлы не білеміз?"
2-сынып оқушысы
Беимбет Ә.
Ғылыми жетекшісі: Назимова П .

2.

Аннотация
Зерттеу мақсаты: лимонның пайдалы және ерекше қасиеттерімен танысу.
Зерттеу міндеттері:
1.Лимонның отаны қайда екенін біліңіз;
2.Лимонға ботаникалық сипаттама беріңіз;
3.Лимонның қасиеттері туралы біліңіз;
4.Лимонның қасиеттерін зерттеу үшін лимонмен тәжірибе жасаңыз.
Зерттеу нысаны: лимон.
Зерттеу пәні: лимонның тарихы мен құрамы, пайдалы қасиеттерін қолдану.
Зерттеу тақырыбы: лимонның қасиеттері.
Зерттеу әдістері: әдеби көздерді талдау, бақылау, эксперимент, нәтижелерді талдау.
Гипотеза: лимон тек емдік ғана емес, сонымен қатар ерекше қасиеттерге ие. Лимон қышқыл дәмі бар әдемі
сары жеміс қана емес, сонымен қатар пайдалы қасиеттері бар.
Жұмыс кезеңдері:
2 сынып оқушыларына сауалнама жүргізу;
интернеттен және басқа көздерден ақпарат іздеу;
тәжірибе жүргізу
қорғауға дайындық
жобаны қорғау
Зерттеу жұмысының өзектілігі
Зерттеу жұмысымды бастаған кезде мен құрдастарыммен лимон туралы бірдеңе білетінін білдім. (№2
қосымша). Балалардың көпшілігі бұл жеміс туралы ештеңе білмейтін болып шықты. Менің ойымша, мен
жұмыста қоятын мақсат өзекті, өйткені лимонның көптеген пайдалы қасиеттері бар. Сондықтан мен ол туралы
көбірек білгім келді және бұл білімді басқалармен бөліскім келді.
Міндеттері:
1.Лимонның отаны қайда екенін біліңіз.
2. Лимонның пайдалы қасиеттері, оның жемістеріндегі заттардың құрамы туралы әдебиеттерді зерттеңіз.
3. Оқушылар арасында сауалнама жүргізу.
4.Лимонның қасиеттерін және оның жеке заттармен өзара әрекеттесуін зерттеу бойынша бірқатар тәжірибелер
жүргізу.

3.

Мазмұны
Кіріспе
Лимон-бұл не?
Лимонның отаны
Лимон туралы қызықты деректер.
Лимон туралы аңыздар.
С витаминінің адам ағзасына әсері.
Лимонның химиялық құрамы
Лимонның құрамы
Лимонның қолдану және қасиеттері
Лимонның туралы Қызықты фактілер
Лимонның иіс кетіргіш және тазартқыш т.б. өзіндік ерекше қасиеттерін
анықтау
Лимонның калория мөлшері мен тағамдық құндылығы
Практикалық бөлім
Лимонмен тәжірибе
Қорытындылар
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

4.

Кіріспе
Менің ойымша, лимон қышқыл дәмі бар әдемі сары жеміс емес. Бұл өте пайдалы
және дәмді тағам болуы мүмкін. Оны күнделікті өмірде де қолдануға болады.
Мен шатасып, өзімді анықтауға бел будым: лимон дегеніміз не, зиянды немесе
пайдалы және ол қайдан пайда болды?
Дені сау адам болу үшін салауатты өмір салтын ұстану, спортпен шұғылдану және
денеңізді нығайту қажет. Көптеген адамдар қысқы және көктемгі дәрумендердің
жетіспеушілігін сезінеді. Жақсы профилактика-лимон.
Тек лимон ұзақ қыста пайдалы қасиеттерін жоғалтпайды және біздің денемізді
жұмыс режимінде ұстайтын С дәрумені өте көп.
Сонымен қатар, бұл дәмді тағам болуы мүмкін, сонымен қатар оны күнделікті өмірде
қолдануға болады.
Сондықтан мен лимонның қандай қасиеттерін тұрмыстық жағдайда қолдануға
болатындығын және бұл отбасылық бюджетті үнемдеуге мүмкіндік беретінін білгім
келді.

5.

Гипотеза:
Лимон денсаулыққа пайдалы, өйткені
оның құрамында көптеген дәрумендер мен
минералдар бар.Бұл бірегей жемісті адам
өмірінде қолдану тек тамақтану
саласымен шектелмейді.
Зерттеу нысаны: лимон
Зерттеу тақырыбы: лимонның пайдалы
және ерекше қасиеттері.

6.

Жобаның міндеттері:
• Лимон туралы не білетінімді еске түсіру
• Осы тақырып бойынша әдебиеттерді зерттеу;
• Лимонның кейбір қасиеттеріне негізделген
тәжірибелер жасау
• Лимонның пайдалы қасиеттері және оның адам
денсаулығына әсері туралы білу

7.

Зерттеу әдістері:
• осы тақырып бойынша әдебиеттерді
зерттеу;
• интернеттен ақпарат іздеу;
• эксперименттер жүргізу.
• жалпылау және қорытынды.

8.

Негізгі бөлім
Лимон-бұл не?

9.

• "Лимон" атауы "лемо" сөзінен шыққан, Қытайда бұл өсімдік
"аналарға пайдалы" дегенді білдіретін "лимунг"деп аталады.
Лимонның отаны-Үндістан.
• Лимон алғашқы кезде ол хош иісті жемістер мүлдем
тұтынылмағанын, тек көбелектермен күресу үшін
қолданылғанын жазды. Лимон Ресейге жүз жылдан астам уақыт
бұрын Түркиядан әкелінген.
• Бір маусымда бір ағаштан 10-15 жеміс алынды. Осы кезден
бастап жабық бағбандыққа деген қызығушылық бүкіл Ресейге
тарала бастады.

10.

Лимон-биіктігі 3-тен
7 метрге дейін,
тікенді бұтақтары
мен ашық ақ гүлдері
бар мәңгі жасыл
субтропикалық ағаш.
Лимонның отаны
Үндістан мен Қытай.
Ағаштардың жасы
45-ке жетуі мүмкін.

11.

Қазақстанда климаттық жағдайымызға байланысты бақшаға өсіре
алмағанымызбен, жылыжайда өсіруге болады.
Лимон – цитрустар тұқымдасына жататын көпжылдық мәңгіжасыл
өсімдік. Лимон ағашының биіктігі 5-8 метр. Бұтақтарының инелері
болады. Жапырағы жұмыртқа пішінді, ұшы сүйірленген.
Жапырағындағы эфир майы әсерінен өсімдік жағымды иіс бөліп
тұрады. Гүлі ақ түсті, хош иісті.
Елімізде осы уақытта екі жерде ғана лимон өсіріледі. Ол Шығыс
Қазақстан облысында, Өскемен қаласының маңайындағы
жылыжай және Оңтүстік Қазақстан облысының Дидар Имашев
басқаратын «Нығметолла» деген шаруашылығы. Онда
«Бейбітшілік» деген лимон түрін өсіре бастады.
Шаруашылықта 5 жылыжай бар, оларда 1500 лимон көшеті
салынған. Қазақстанға лимондарды Испания, Өзбекстан
,Аргентина және Турция елдерінен әкеледі

12.

Лимон туралы қызықты
деректер

13.

Ежелгі грек философы Теофраста, шамамен б.з. д.
300 жыл, лимон туралы алғаш рет айтқан. Ол
хош иісті жемісті мүлдем жеуге болмағанын, тек
көбелекпен күресу үшін қолданылғанын жазды.

14.

Лимонның хош иісті бөліктері киім қатпарларына тығылды. Бірақ кейінірек
лимон туралы басқаша айтылды. Барлығы аңыздан басталды...
1. Егер сіз әрқашан жақсы күйде болғыңыз келсе және өзіңізді жақсы
сезінгіңіз келсе, денеңізді дәрумендер мен минералдармен
толықтыруыңыз керек. Бұл үшін дәріханаға витаминдер бар
таблеткаларға барудың қажеті жоқ.
Сізге лимон сатып алу жеткілікті. Бұл жеміс А дәрумені, В1 дәрумені
(тиамин), В2 (рибофлавин), Р дәрумені, Д сияқты дәрумендерге толы,
сонымен қатар құрамында фолий және аскорбин қышқылдары, пантотен
қышқылы, токоферол, ретинол, пиридоксин және басқалар бар.
Лимон сонымен қатар темір, бор, мырыш, мыс, марганец, фтор, молибден
сияқты әртүрлі микроэлементтерге бай.
Сондай-ақ, жеміс құрамында фосфор, калий, кальций, хлор, күкірт, натрий,
магний және басқалары сияқты маңызды минералдар бар.

15.

2. Лимон диеталық жеміс болып саналады, өйткені оның калория
мөлшері 100 грамм өнімге тек 28 ккал құрайды. Көмірсулар,
майлар мен ақуыздар жақсы теңдестірілген. Сондықтан диетада
отырғандар үшін лимон жеуге ғана емес, қажет. Өйткені, лимон
организмдегі метаболикалық процестерді жеделдетеді,
метаболизмді жақсартады.

16.

3. Лимон-иммундық жүйені нығайтудың
керемет құралы.
Құрамы бойынша екі ас қасық лимон
шырыны адамның аскорбин қышқылына
күнделікті қажеттілігінің жартысын
қамтиды. С дәрумені адам ағзасына
арналған негізгі дәрумендердің бірі екені
белгілі.
Бұл дененің қорғаныс функцияларын
сақтау және бактериялардың пайда болуы
мен көбеюіне кедергі жасау үшін қажет.
Лимонды күзгі маусымда қолдану әсіресе
пайдалы.
Егер сіз әлі де тұмауға немесе суыққа
шалдықсаңыз, лимон мен бал қосылған
ыстық шай ішіңіз.
Сусын температураны төмендетеді,
әлсіздікті жеңілдетеді және жалпы әлауқатты жақсартады.

17.

4. Егер сіз жиі саяхаттауды, басқа елдерге, басқа континенттерге
баруды, планетаның ерекше бұрыштарына баруды ұнататын
болсаңыз, лимон әлсіздік, шаршау, бас ауруы сияқты жағымсыз
әсерлерін азайту үшін қажет.
5. Тамақ дайындауды ұнататын адамдар үшін қызықты факт. Егер
сіз кенеттен сорпа немесе борщ дайындап, байқаусызда көп тұз
тастасаңыз, оны құюға асықпаңыз. Лимон шырыны осы жағымсыз
жағдайда өмір сүреді. Сорпаға лимон шырынын сығып алыңыз, ол
артық тұзды бейтараптайды.

18.

Денсаулыққа әсері
Анемияны және ревматизмді емдеуге жәрдемдеседі.
Катарактаның қалыптасу қаупін азайтады, кіші қан тамырлардың қабырғаларын қатайтады.
Құрамындағы калийдің маңыздылығы соншалықты, жүрек-қан тамыр жүйесінің жұмысын реттейді,
яғни қан қысымы жоғарылаған малдын алуда пайдасы зор.
Кейде тіпті, адамның көңіл-күйі болмаған кезде, тәбеті тартпай тұрса, 1 тілім лимонды шайға салып
ішсеңіз болады.
Бәріміз білеміз, лимон С дәруменіне бай, ал ол қыс мезгілінде иммунитетті жоғарлатуда, әртүрлі
тыныс жолдарының ауруларында көп септігін тигізеді.
Ол әрі тіске пайдалы, әрі қызыл иектің қанауында көмектеседі. Суға лимон шырынын қосып,
тісіңізді шайсаңыз да болады.

19.

С витаминінің адам
ағзасына оң әсері:
• витамин тапшылығы
мен
гиповитаминоздың
алдын алады
• жараларды,
күйіктерді, қызыл
иектің қан кетуін және
тіндердің
тыртықтарын емдеуді
тездетеді
• суық тиюден аулақ
болуға көмектеседі
• денені токсиндерден
тазартуға көмектеседі
• иммунитетті
нығайтады адам

20.

• Ескерту
• Бірақ, ескерте кету керек, лимон
цитрустық жеміс болғандықтан, кейбір
аллергиялық реакциялар туындауы
мүмкін. Әсіресе, асқазан-ішек
жолдарының созылмалы аурулары бар
адамдарға қолданбағаны абзал, себебі
оның құрамында қышқыл бар.

21.

Лимон құрамы

22.

1.Тәжірибе
Лимонның иіс кетіргіш , тазартқыш қасиеттері
.Әртүрлі жағымсыз иісті бірден кетіреді
Тоңазтқыштағы, кір машинадағы жағымсыз иістерді алады

23.

2. Тәжірибе
Лимон шырынымен матадағы дақтарды кетіру
• Қажетті құралдар : йод, лимон, мақта дисктері.
• Мақта дискіне йодты тамшыладым, одан кейін пайда болған даққа
лимон шырының құйдым. Оны 5 минут уақытқа қалдырдым.
Лимон шырынындағы лимон қышқылы йод дағын кетірді.

24.

3. Тәжірибе
Ас бөлмесіндегі сұр алюминий заттар
мен ыдыстарды жылтырлатуға
болады
Қажетті құралдар: Аллюминийден
жасалған ыдыс, лимон, су, шүберек.
Аллюминийден жасалған ыдыстың
ішін лимонның жартысымен сүртіп, 10
минутқа қалдырып кеттім. Кейін
сумен шайып, шүберекпен сүрттім.
Лимон ыдысты тазартты
Тұжырым: Ыдыс тазартқыштардың
орнына лимон шырының қолдануға
болады.

25.

4. - тәжірибе:
Лимонның шай түсін өзгертетінін тексеру
Қажетті құралдар : 2 шыны ыдыс, шай , лимон
Шайды шығарып, екі ыдысқа құйдым. Біреуіне лимон
қостым. Сол ыдыстағы шайдың түсі ағарды.
Тұжырым: лимон шайдың түсін ағартып, біздің тісімізді
сарғаюдан қорғай алады.
Оның құрамында аскорбин бар.Ол қышқылмен
толтырылған

26.

4.Тәжірибе
. Бөлме
бұрыштарына, терезе
астына сеуіп қойсақ,
үйге өрмекшілер,
құмырсқалар,
бүргелер мен
тарақандар кіруін
қояды

27.

Қызықты фактілер
Лимонның күшті цитрус хош иісі көңіл-күйді көтереді,
сергітеді және жігерлендіреді. Ол дезинфекциялық
қасиетке ие, ауаны тазарту және дезодорациялау үшін
қолданылады.
Лимонның калория мөлшері мен тағамдық құндылығы
Лимонның калория мөлшері-34 ккал.
Лимонның тағамдық құндылығы: ақуыздар-0,9 г,
майлар-0,1 г, көмірсулар-3 г

28.

Қандай лимонды таңдау керектігін айта кеткен жөн. Қазіргі кезде
лимонның түрі өте көп. Оның түрі көп болғанымен, барлығының
тигізер пайдасы бірдей. Лимонның ең бірінші сыртқы түсіне, яғни
сыртқы түсі қанық сары түсті, сырты тегіс және піскен екендігіне
көз жеткізуіңіз керек, бірақ дақтары болмағаны абзал.Лимонның
пішіні және түсі маңызды емес.Пішіні үлкен болса , оның
құрамындағы дәрумендер азаяды да қабығы қалыңдайды.
Лимонда қара дақтар болса онда ол лимон тоңазытқышта
мұздатылған , ол да жақсы белгі емес. Егер лимон сыртынан май
шығып тұратын болса , онда ол табиғи өнім, ешқандай бояусыз.
Ал егер лимонның соңы жасылдау болса , ол жас лимон , демек
оның құрамындағы дәрумендер саны жеткілікті .Ондай лимон
дәрумендерін бір жыл бойы сақтай алады. Лимонның дәнін жеуге
болмайды,себебі ол өт жолынан қышқылдың көп бөлінуіне әкеледі

29.

Қорытынды
Маған әртүрлі тәжірибелерді орындау өте ұнады, өйткені бұл алғашқы
жаңалықтарды жасауға, химия сияқты ғылыммен танысуға мүмкіндік береді.
Болашақта мен эксперименттер қойып, болашақта өз кәсібімді химиямен
немесе медицинамен байланыстыратын бірқатар жұмыстарды орындағым
келеді.
Зерттеу жұмысының нәтижесінде мен білдім:
лимон неден тұрады;
танымдық тәжірибелер жүргізу кезінде мен лимондардың емдік қасиеттері
ғана емес, сонымен қатар басқа заттармен әрекеттесу кезінде сиқырлы күші
бар екеніне көз жеткіздім;
лимонды өмірде қолданудың маңыздылығын білді.
Бұл зерттеу жұмысы мен үшін өте қызықты болды және Мен және
сыныптастарым үшін практикалық маңызы бар.

30.

• Тәжірибе арқылы мен лимонның шын
мәнінде таңғажайып жеміс екенін
дәлелдедім.
• Ол үй шаруасына жақсы көмектеседі:
киімдегі дақтарды кетіреді, ыдыстарды
тазартады, тістің ақ болуына жақсы ықпал
етеді, зиянды жәндіктерден қорғайды .
• Ал адам денсаулығына деген пайдасы
шексіз. Сондықтан жемістердің арасында
лимонға тең жеміс жоқ деп анықтадым.
Күнде бір лимон жесеңіз – ешқашан
ауырмайсыз

31.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
"Ароматерапия. Аурулардың алдын алу және емдеу " ж. Вальне.
"Дәстүрлі медицина энциклопедиясы". Ужегов Г. Н
"Иммунитет: дененің қорғаныс күштерін нығайту" Казьмин В. Д.
"Көңілді, қауіпсіз және қарапайым химиялық тәжірибелер" Шкурко Д. И.
"Лимон-табиғи емші" Перельман Я .И. "кітап қызықты тапсырмалар мен
тәжірибелер" Куликова В. Н.
6. "Мектепке дейінгі және бастауыш мектеп жасындағы балаларға арналған Оқу
құралдары" Н. М. Зубкова
7. "Мен әлемді білемін" энциклопедиясы, М. А. Торопова
8. https://selo.guru/rastenievodstvo/dekorativnolistvennye/derevjya/limon/vidy-l
9. Анықтамалық https://pavlovolimon.ru/spravochnik/rodina-limona/
10. Қызықты химия http://www.alto-lab.ru/himicheskie-opyty/opyty-s-limonom/
11. Лимон өсімдік https://pavlovolimon.ru/spravochnik/limon-rastenie/
12. Лимон: "өмір энциклопедиясы" (EOL)сайтындағы ақпарат
13. Лимонhttps://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%BD
14. Лимонның химиялық құрамы қандай және оның құрамында қандай дәрумендер
бар? https://proteinfo.ru/voprosy-pitaniya/produkty-i-sostav/sostav-limona/
15. Лимонның химиялық құрамы қандай және оның құрамында қандай дәрумендер
бар?
16. Сайт Лимон-үлкен кеңес энциклопедиясының мақаласы
17. Сіз лимон туралы бәрін білесіз бе: бұл цитрустың негізгі сорттары
1.
2.
3.
4.
5.