Ондық бөлшектерді қосу және азайту

1. Ондық бөлшектерді қосу және азайту

• 5.1.2.27
• ондық бөлшектерді
қосу және азайтуды
орындау;
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

2. Ондық бөлшектерді оқыңыздар:

0,761
13,75
5,8
0,8
8,02
1,2
11,01
17,009
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

3. Үтірден кейінгі цифрлар санын теңестіріңіз:

а) 3,6 0 және о,67
б) 81,370 және 4,258
в) 7,2 0 0 және 12,365
г) 15,75 және 8,70
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

4. Қайталау.сандарды салыстырыңыз

5,207 және 5,72
0,678 және 0,91
0, 764 және 0, 763
72,3 и 7,230

5. қайталау. Теңсіздік дұрыс орындалатындай жұлдызшаның орнына цифрлар қойыңыз:

5,64 > 5,*8
3,51 < 3,*1
0,1* < 0,18
12,*4 > 12,53
2,*1 > 2,01
1,34 < 1,3*
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

6. л

Ондық бөлшектерді қосу үшін
Ондық бөлшектерді
қосу
Қосылғыш пен
қосындының
Бүтін бөліктерін жазып
алып үтірлерін
қоямыз.Содан соң
разядтарын теңестіріп
аламыз
Л
Қосуды натурал
сандарды қосу
амалы секілді
орындаймыз
Қосуды орындап
болғаннан кейін
қосынды мен
қосылғыштың
үтірлеріне қарап
шыққан жауапқа
үтірлерін
сәйкестендіріп қою
қажет

7.

Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

8.

Ондық бөлшктерді қосу,азайту мысалы
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

9.

Дұрыс орындалған жауапты таңдаңыз
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

10.

№1 тапсырма
Ондық болшектерді қосындар
0,17+0,83=
0,24+0,76=
2,54+3,46=
0,01+0,99=
6,77+3,23=
12,36+2,64=
12,256 + 0,744=
№2тапсырма
Өрнектің мәнін табыңдар:
3,5 + а, мұндағы а=7,5;
3,5+7,5=11
0,899 + b, мұндағы b=1,101;
0,899+1,101=2
2,5d + 7,5d + 11, мұндағы d=10.
2,510+7,510+11=21,02

11. Қосуды орындаңыз 8,4 + 0,685

1. Үтірден кейінгі
цифрларды теңестіру
керек
8,400 + 0,685
2. Үтірдің астына үтір
сәйкес келетіндей етіп
сандарды сәйкес қоямыз
8,400
+ 0,685
3. Натурал сандарды қосу
сияқты қосуды
орындаңыз
8,400
+ 0,685
9 085
8,400
+ 0,685
9,085
8,4 + 0,685 = 9, 085
4. Үтірдің астына үтірді
жазу керек
5. Жауабын жазамыз
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

12.

Ондық бөлшектерді қосыңыз

13.

Ондық бөлшектерді азайтыңыз
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

14.

Оқулықпен жұмыс

15. Қосуды орындаңыз

1) 7,8 + 6,9
2) 129 + 9,72
3) 24,2 + 0,867
4) 5,8 + 22,191
5) 2,7 + 1,35 + 0,8
6) 13,75 + 8,2 +0,115
1) 14,7
2) 138,72
3) 25,067 4) 27,991
5) 4,85
6) 22,065
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

16.

№
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

17. Ондық бөлшектерді қосу және азайту

• 5.1.2.27
• ондық бөлшектерді
қосу және азайтуды
орындау;

18. л

Ондық бөлшектерді қосу үшін
Ондық бөлшектерді
қосу
Қосылғыш пен
қосындының
Бүтін бөліктерін жазып
алып үтірлерін
қоямыз.Содан соң
разядтарын теңестіріп
аламыз
Л
Қосуды натурал
сандарды қосу
амалы секілді
орындаймыз
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна
Қосуды орындап
болғаннан кейін
қосынды мен
қосылғыштың
үтірлеріне қарап
шыққан жауапқа
үтірлерін
сәйкестендіріп қою
қажет

19.

Мысал
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

20. Амалды орында. 8, 1 – 5,46

1. Үтірден кейінгі
цифрларды теңестіру
керек
8,10 – 5,46
2. 2. Үтірдің астына үтір
сәйкес келетіндей етіп
сандарды сәйкес қоямыз
8,10
- 5,46
3. Натурал сандарды қосу
сияқты азайтуды
орындаңыз
8,10
- 5,46
2 64
4. Үтірдің астына үтірді
жазу керек
8,10
- 5,46
2,64
5. Жауабын жазамыз
8,1 – 5,46 = 2,64

21. Амалды орындаңыз:

1) 96,3 – 0,081
2) 830 – 0, 0097
3) 6,6 – 5,99
4) 7,79 – 3,79
5) 9,83 – 1,76 – 3,28
6) 14,87 – 5,82 – 3,27
1) 96,219
3) 0,61
5) 4,79
2) 829, 9903
4) 4
6) 5,78
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

22.

Математический
диктант
Өзіңізді тексеріңіз
I нұсқа
II нұсқа
1) 3,57 – 0,5 =
3,07
1) 9,64 – 0,6 =
9,04
2) 7,11 + 2,03 =
9,14
2) 1,55 + 4,04 =
5,59
3) 2,3 – 0,15 =
2,15
3) 8,09 + 2,01 =
10,1
4) 4,08 + 4,02 =
8,1
4) 4,5 – 0,25 =
4,25
5) 15,1 + 4,08 = 19,18
5) 17,45 – 2,05 = 15,4
– 4,09 = 10,7
12,3 + 7,06 = 19,36
6) 14,79 Умбетова
6)
Меруерт Мирзамидиновна

23. Тест «өзіңді тексер»

1 нұсқа
2 нұсқа
6
1000
Ондық бөлшек түрінде жаз.
1) 0,006
2) 0,06
3) 0,6
4) 0,600
2. Ондық бөлшектерді қосыңыз:
0,894 + 89,4
1) 9, 834
2) 90,294
3) 89, 294 4) 90, 298
3. Ондық бөлшектерді
азайтыңыз:
6,4 – 2,96
1) 3,34
2) 2,44
2) 3,44
4) 2,34
1. 12
100
Ондық бөлшек түрінде жаз.
1) 0,0012
2) 0,012
3) 0,12
4) 0,120
2. Ондық бөлшектерді қосыңыз
24,95 + 4,3
1) 30,25
2) 29,35
3) 29,25
4) 25,38
3. Ондық бөлшектерді
азайтыңыз :
17-0,87
1) 16,13
2) 0,83
3) 17,87
4) 16,12
1.

24. жауаптар

1. 0,006
1. 0,12
2. 90, 294
2. 29.25
3. 3,44
3. 16,13
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

25.

Ондық бөлшектерді қосыңыз

26.

Ондық бөлшектерді қосуды, азайтуды орындаңыз
Ауызша орындаңыз
Теңдеуді шешіңіз
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

27.

Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

28.

№
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

29. Ондық бөлшектерді қосу және азайту

• 5.1.2.27
• ондық бөлшектерді
қосу және азайтуды
орындау;

30. Натурал санға ондық бөлшектерді қосу

Натурал саннан ондық
бөлшектерді азайту
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

31.

Натурал санға ондық бөлшекті қосу не азайту
үшін:
Натурал саннан соң үтір қойып, ондық бөлшектің
үтірінен кейінгі цифрлары саны нешеу болса,
натурал санның үтірінен соң сонша нөлді тіркеу
керек. Мысалы 87+0,135=

32.

Ондық бөлшектерді қосу, азайту
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

33.

34.

Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

35.

Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

36.

37.

Оқушыларға жеке тапсырмалар

38.

№
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

39. Ондық бөлшекті натурал санға көбейту. Ондық бөлшектерді көбейту

• 5.1.2.28
• ондық бөлшекті
натурал санға және
ондық бөлшекке
көбейтуді орындау;

40. Ондық бөлшектерді көбейту

• Жаңа такырыпты
түсіндіру
1)Үтірге назар аудармай,
натурал сандарды
көбейткендей көбейту
керек.
2) Шыққан көбейтіндіде оң
жақтан ондық бөлшекте
үтірден кейін неше
ондық таңба болса,
сонша цифрды үтірмен
айыру керек.
• 7, 465*10=74, 65
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна
7, 465*100=746, 5
7, 465*1000=7465
7, 465*10000=74650

41.

Ондық бөлшекті натурал санға
көбейту
1
8
3
,
х
12
3
6
6
+
18 3
21,96
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна
Ондық бөлшекті ондық
бөлшекке көбейту
1
2
1
3
,
х
2,4
4
8
5
2
+
2 42 6
2,9 11 2

42.

0,3 6 1,8
0,4 9 3,6
5 0,8 4,0
1,5 4 6,0
2,5 3 7,5
15 0,6 9,0
1,2 5 6,0
0,03 1,5 0,045
0,4 0,2 0,08
0,9 1,1 0,99
0,05 0,02 0,0010
0,8 0,011 0,0088
0,35 0,3 0,105
0,2 0,041 0,0082
0,04 0,015 0,00060

43.

6,8 2 50 680
0,25 0,3 4 0,3
0,8 0,11 0,125 0,11
50 0,13 0,2 1,3
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

44. Екені белгілі болса, төмендегіні есепте

37 81 2997
Екені белгілі болса, төмендегіні есепте
3,7 0,81 2,997
0,37 8,1 2,997
0,037 8,1 0,2997
3,7 8,1 29,97

45.

Үтірді тиісті орынға қойыңыз
314,2 1
X
8
0,2 7 4
3
X
2513 68
822
5, 1 4
X
2,5
2570
+ 1028
12 850
1, 0 2
X
0,0 9
918
0, 0 3 4
X
0,0 5
170
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

46.

2,7
Х 1,9
5,1
3
9,1 4
х 0,15
1,37
1
0,81
Х 4
3,24
0,5
4
х 1,72
3,2
8
0,8 1
0,576 0,005
4 0 Х 1,8 Х 1,1
0,00
32,4
0
1,036 55
8
Х

47.

№
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

48. Ондық бөлшекті натурал санға көбейту. Ондық бөлшектерді көбейту

• 5.1.2.28
• ондық бөлшекті
натурал санға және
ондық бөлшекке
көбейтуді орындау;
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

49.

50.

Асан орманнан емдік қасиеті бар
гүлдерді теруді жөн санады. Егер
гүлдегі сандардың көбейтіндісі
жапырақтағы санға сәйкес болса, онда
ол гүл емдік қасиеті бар гүл болады.
Сәйкес келмесе пайдасыз улы гүл
Умбетова Меруерт Мирзамидиновна

51.

2,5
4,3
0,4
43
Улы гүл

52.

1,8
3
Емдік гүл

53.

1,86
Емдік гүл

54.

0,001 0,5
7,5
1000
37,5
Улы гүл

55.

6,4
Емдік гүл

56.

57.

1.Теңдеуді шеш х:0,6=21,1
С
Х =12,66
2.есепте
57,48*
0,9093 + 42,52*0,909=
90,93
О
3. есепте
6,48 2,2-6,47 2,2= 0,022
В
4.Өрнектің мәнін тап
0,3752х+0,7248х-0,27, егер х=5,7
5.есепте
²
0,4 +(1,32+3,48)-0,06= 4,9
6
К
6
К
А
90,93 12,66
4,9
0,022 0,22 5,8
О
А
В
С
Ч
И

58.

Есептерді түсіне қарай сатылап орындайсыз.
Күлгіндерге бірдей сан жазылады және т.с.с
0,6 ● 0,5= 0,3
75
0,2=
15
0,1 ●0,125 ● 40 ● 0,012=
15 ● 2,2=33 см
0,3 ●0,25= 0,75
0,6

59. 1) 2,7*0,3 А В Г Д 81 8,1 0,81 0,081 2) 1,83*2,3 Л Е О И 42,09 4,209 4209 4,2091 3) 14,25*6,04 М Я О П 86,07 9,1200 86,0710

1) 2,7*0,3
А
81
В
8,1
Г
0,81
Д
0,081
2) 1,83*2,3
Л
Е
О
И
4209
4,2091
42,09
4,209
3) 14,25*6,04
М
Я
О
П
86,07
9,1200
86,0710
8607,00
4) 1,2 *520
Д
621,40
Ф
Ц
62,4
5) О,О155.* 1200
Ж
А
186000
18,6
М
6240
З
1860
624
В
186

60.

61.

№

62. Ондық бөлшекті натурал санға бөлу. Ондық бөлшекті ондық бөлшекке бөлу

• 5.1.2.30
• ондық бөлшекті
натурал санға және
ондық бөлшекке
бөлуді орындау;

63. бөлу бұл көбейтуге кері амал екенін білесіңдер a : b = c, b ∙ c = a

1) 2,4 : 8 = 0,3 , бұл 0,3 ∙ 8 = 2,4 болады
2) 0,42 : 7 = 0,06 бұл 0,06 ∙ 7 = 0,42 болады
3) 5,5 : 5 = 1,1 , бұл 1,1 ∙ 5 = 5,5 екені
түсінікті

64.

65.

Бөлуді ойша орындай
алмағанда не істеу керек?
бөліңіз 43,52 : 17
1). 43,52 · 100 = 4352
2). 4352 : 17 = 256
3) Бөлінгішті 100 есе көбейттік. Демек бөліндіні
100 есе кеміту керек деген сөз.
4) 43,52 : 17 = 2,56
Тексеру: 2,56 · 17 = 43,52

66.

Ондық бөлшекті натурал
санға бөлу?
Ондық
бөлшекті
натурал
санға бөлу үшін:
Бүтін бөлігі біткенше үтіріне қарамай
бөлеміз, бүтін бөлігі біткенде бөліндіге
үтір қойып ары қарай
бөлуді
жалғастырамыз

67.

68.

69.

Ондық бөлшектерді бұрыштап
бөлуге бола ма?

70.

71.

Егер бөлінгіш бөлгіштен кем болса…

72.

№ 963
1)56.87 : 10 3) 14.49 : 100 5) 0,04 : 100
2) 7 : 10
4) 12 : 100
6) 28 : 1000
№ 965
1) 2,4 : 8
2) 0,42 : 7
3) 5,5 : 5
4) 0.048 : 12 7) 0.5 : 2
5) 7 : 2
8) 19 : 2
6) 6.36 : 6
9) 0,24 : 3

73.

№ 966
1) 8,68 : 7
2) 169,2 : 8
3) 89.6 : 28
4) 33,28 : 52
5) 9,044 : 38
6) 144,96 : 48

74.

75. Ондық бөлшекке 10, 100, 1 000 и т.б. сандарын бөлу үшін, осы ондық бөлшектегі үтірді сәйкесінше 1, 2, 3… орынға солға жылжыту

керек
42,3 : 10 = 4,23
2 : 100 = 0,02
58,63 : 1000 =
0,05863
42,3 ∙ 0,1 = 4,23
2 ∙ 0,01 = 0,02
58,63 ∙ 0,001=
0,05863

76. №963

1) 56,87 : 10 = 5,687
2) 7 : 10 = 0,7
3) 14,49 : 100 = 0,1449
4) 12 : 100 =0,12
5) 0,04 : 100 = 0,0004
6) 28 : 1000 = 0,028

77.

Ондық бөлшектерді

78.

І топ.Ондық бөлшектің кемімен алынған жуық мәні
деп қандай мәнді айтамыз?
ІІ топ.Ондық бөлшектің артығымен алынған жуық м
деп қандай мәнді айтамыз?

79.

Қазақтың тұңғыш ғарышкері Тоқтар Оңғарбайұ
Әубәкіров 1991 жылы 2 қазанда Байқоңырдан
“Союз ТМ-13” кемесімен ғарышқа ұшып,
10 қазанда жерге қонды.Ол ғарыштан ауданы
40000км² құраған Арал теңізінен көтерілетін тұ
шаң борамасын зерттеді.
Осындағы сандардың қайсысының дәл мәні алынған,
қайсысының жуық мәні алынаған?Жуық мәні алынған
сан қай разрядқа дейін дөңгелектенгендігін тауып көр

80.

Ондық үлеске дейін дөңгелект
34,1
34,18 34,2
+1
34,18≈ 34,2

81.

Бүтінге дейін дөңгелектеу
+1
23,51
≈ 24
7,348
≈7

82.

1)372 секунд шамамен неше минутқа тең?
А.5 мин
В.6 мин
С.4 мин
D.7 мин
1)390 минут шамамен неше сағатқа тең?
А.8 сағ
В.9 сағ
С.7 сағ
D.5 сағ

83.

Бөліндінің мәнін тап:
1)0,1-ге дейін: 42:8;
12,05:2,5;
2)001-ге дейін: 5,06:4;
24,61:10;
15,66:3,6;
6,86:5;
3)0,001-ге дейін: 6,173:10; 47,26:100; 804,1:1000

84.

Ондық
бөлшек
Дөңгелектеу
разряды
Жуықтап алынған мәндері
артығымен
кемімен
2,36
0,1
2,4
2,3
16,783
0,01
16,79
16,78
3,8147
0,001
3,815
3,814

85.

Оқушы пілдің массасын ондық үлеске
дейін дөңгелектеді.Пілге бұл ұнамай қалды.
0
5800,02кг ≈ 58кг
≈5800,0кг

86.

Сандардың қайсысын 7,48126 санының
жуық мәні ретінде алуға болады?
1)7,4<7,48126<7,5
3)7,481<7,48126<7,482
2)7,48<7,48126<7,49
4)7,4812<7,48126<7,4813

87. ЖИЫН

88. Жиын деп анықталған нысандардың бірге топтасуын атайды. Жиын элементі деп жиынның жекеше нысанын атайды. Ешқандай элементі

болмаса,
ол – бос жиын немесе құр
жиын болып табылады
Бос жиынның белгіленуі: Ø

89.

90.

Егер В жиынының әрбір элементі а жиынына да
тиісті болса, онда В жиыны А жиынының ішкі
жиыны деп аталады.
В ϲ А ( ϲ – тиісті белгісі)
оқылуы:
В- жиыны А жиынының ішкі жиыны;
Мысалы, A={1,2,3,4,5,6,7} жиынындағы жұп сандар
жиыны – B={2,4,6}.
B жиынының әрбір элементі A жиынына тиісті.
Белгіленуі: B Є A. Оқылуы: B жиыны – A
жиынының ішкі жиыны.

91. Эйлер – Венн дөңгелектері

Жиындардың байланыстары мен арақатынастары
Эйлер-Венн дөңгелектері арқылы кескінделеді.
Венн- ағылшын математигі (xxғ)
Эйлер- (1707-1783ж.) швейцариялық математик ,
B жиыны A жиынының ішкі жиыны
А
B
Бос жиын кез келген жиынның ішкі жиыны болады.
Белгіленуі: Ø Є A. Мұндағы A - қандай да бір жиын.

92.

• В жиыны А жиынның ішкі жиыны
• С жиыны В жиынның ішкі жиыны

93. Жиындардың қиылысуы. Жиындардың бірігуі.

Екі жиынның қиылысуы деп сол екі
жиынның екеуіне де тиісті элементтерден
ғана тұратын жиынды атайды.
С={4,7,9,13} D={2,10,7,6,13} онда
С ∩ D ={7,13}
СUD={4,7,9,13,2,10,6}

94.

Егер екі жиындардың ортақ элементтері
болмаса, онда олардың қиылысуы бос жиын
болады. .
А ∩ В =ᴓ

95.

Екі жиынның бірігуі деп әрбір элементі сол
екі жиынның кем дегенде біреуіне тиісті
болатын жиынды атайды.
N={a,b,c,d,e} P={d,e,x,y} онда
N U P ={a,b,c,d,e,x,y}
NU P