Әкімшілік құқық бұзушылық

1.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ ЖАНЫНДАҒЫ СОТ
ТӨРЕЛІГІ АКАДЕМИЯСЫ
Әкімшілік құқық бұзушылық құрамының
элементтеріне сипаттама, саралау алгоритмі.
Нұрышева Толқын Серікқалиқызы
заң ғылымдарының кандидаты
АСТАНА - 2024

2.

ӘКІМШІЛІК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚ
Мазмұны:
Әкімшілік құқық
бұзушылықтың
түсінігі
Әкімшілік құқық
бұзушылықтың
құрамы
Әкімшілік құқық
бұзушылықтың
түрлері

3.

Әкімшілік құқық бұзушылық
Әкiмшiлiк құқық бұзушылық –
Қазақстан Республикасының әкімшілік
құқық бұзушылық туралы Кодексінің
25-бабына сәйкес, әкiмшiлiк
жауаптылық көзделген, жеке тұлғаның
құқыққа қарсы, кiнәлi (қасақана немесе
абайсызда жасаған) әрекетi не
әрекетсiздiгi немесе заңды тұлғаның
құқыққа қарсы әрекетi не әрекетсiздiгi
әкiмшiлiк құқық бұзушылық деп
танылады

4.

Әкімшілік құқық бұзушылық
негізі
•Әкімшілік жауаптылықтың пайда болуының
негізі – әкімшілік құқық бұзушылық.
• Әкімшілік құқық бұзушылықты
жауаптылықтың негізі ретінде,
қолдануға әкеп соғады.
жасау әкімшілік
әкімшілік жаза

5.

Қоғамға қауіптілік, бірақ
қылмысқа қарағанда
жеңілірек
Әкімшілік құқық
бұзушылықтың
субъектісі ретінде жеке
тұлғамен қоса заңды
тұлғаның да болуы
Әкімшілік
құқықбұзушылықтың
белгілері
Әкімшілік құқық
нормаларына қайшы
әрекет немесе
әрекетсіздік

6.

Әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамы
Объект –
әкімшілік
құқық
нормаларымен
реттелетін
және әкімшілік
жауаптылық
шараларымен
қорғалатын
қоғамдық
қатынастар
Объективтік
жағы –
әкімшілік
құқықпен
тыйым
салынатын
әрекет
және/немесе
әрекетсіздік
Субъект –
әкімшілік
құқық
бұзушылық
жасаған жеке
тұлға және
заңды тұлға
Субъективтік
жағы –
құқыққа
қайшы әрекет
немесе
әрекетсіздікке
және оның
салдарына
қатысты
психологиялық қатынас

7.

Әкімшілік құқық
бұзушылықтың
ЖАЛПЫ объектісі
Әкімшілік құқық
бұзушылықтың топтық
объектісі
Әкімшілік құқық
бұзушылықтың
тікелей обьектісі

8.

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы
Кодекстің Ерекше бөлігінде анықталған
қоғамдық қатынастар
Топтық объект (жеке адамның құқықтарына
қол сұғатын әкімшілік құқық бұзушылық)
Тікелей объект (кәмелетке
толмағанды әкімшілік
құқық бұзушылыққа
тарту)

9.

Әкімшілік құқық бұзушылық
Әкімшілік құқықбұзушылықтың объективтік жағы:
9
Құқыққа қайшы әрекет
(әкімшілік құқықтың
нормаларымен бекітілген
талаптарды белсенді түрде
орындамаушылық)
Құқыққа қайшы әрекетсіздік
(әкімшілік құқықтың
нормаларымен бекітілген
талаптарды бәсең
орындамаушылық)
(мысалы, 114-бап. Үгіттеу
материалдарын қасақана
жою, бүлдіру)
(127-бап. Кәмелетке толмаған
адамды тәрбиелеу және
(немесе) оған білім беру, оның
құқықтары мен мүдделерін
қорғау жөніндегі міндеттерді
орындамау)

10.

Әкімшілік құқық бұзушылық
Әкімшілік құқық бұзушылықтың объективтік жағының мазмұны:
Қайталанушылық (повторность) – әкімшілік құқық бұзғаны үшін
қабылданған қаулының орындалу кезінен бастап бір жылдың ішінде
жасалған біртектес құқыққа қайшы әрекет немесе әрекетсіздік.
Қайталану – әкімшілік жауаптылықты ауырлататын мән-жай болып
табылады.
Созылмалылық (длящиеся) – белгілі бір әрекеттің бірыңғай
құрамының үздіксіз жүзеге асырылуымен сипатталатын және оны
анықтаған кезде аяқталмаған әрекет немесе әрекетсіздік
(белгiлi бiр іс-әрекеттiң бiрыңғай құрамының үздiксiз жүзеге асырылуымен
сипатталатын және оны анықтаған кезде аяқталмаған құқық бұзушылық созылып
кеткен құқық бұзушылық деп танылады – 62-бап (ескертпе)
Бірнешелік (неоднократность) – құқыққа қайшы біртектес әрекет немесе
әрекетсіздіктің бірнеше рет жасалуы (бірнеше рет (қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде
екі және одан да көп рет) уақтылы ұсынбауы – 91-баптың 11-бөлігі)

11.

Уақыты (төтенше
жағдай
жарияланған
мерзім
(коменданттық
сағат))
Әкімшілік құқық
бұзушылықтың
объективтік жағының
қосымша белгілері.
Тәсілі –
пайдаланылған
құралдар
(көлік құралы,
ішімдік, есірткі
заттар, қару)
Объективтік жақ әкімшілік
құқық бұзушылықтың
сыртқы көрінісін, ісәрекеттің (әрекеттің немесе
әрекетсіздіктің) өзін
сипаттайды.
орны
(қоғамдық орын,
шекара зонасы,
әуе кемесі)

12.

Әкімшілік құқық бұзушылық
Әкімшілік құқықбұзушылықтың субъектісі:
Есі дұрыс, әкімшілік құқық
бұзушылық туралы кодекске
сәйкес бекітілген жасқа
толған жеке тұлға
Заңды тұлға (ӘҚБтК- тің 28бабы – заңды тұлғалардың
әкімшілік жауаптылығы)
Лауазымды тұлғалар – тұрақты, уақытша және арнаулы
өкілеттік бойынша ұйымдастырушылық және әкімшілік
шаруашылық функцияларды орындайтын адамдар.

13.

Ақыл-естiң дұрыс еместігі
Құқыққа қарсы іс-әрекет жасаған кезде ақыл-есi дұрыс емес
жағдайда болған, яғни өз әрекеттерiнiң (әрекетсiздiгiнiң) нақты
сипаты мен қауiптiлiгiн сезіне алмаған немесе оларды созылмалы
психикалық ауруының, психикасының уақытша бұзылуының, ақылесі кемдiгiнің немесе психикасының өзге де сырқатты жай-күйiнiң
салдарынан басқара алмаған жеке тұлға әкiмшiлiк жауаптылыққа
жатпайды

14.

Әкімшілік құқық бұзушылықтың субъективтік жағы
Субъективтік жақ, бұл – субъектінің
өзі жасаған заңсыз әрекетке немесе
әрекетсіздікке және оның мүмкін
болатын салдарына психологиялық
қатынасы.
Егер
әкiмшiлiк
құқық
бұзушылық жасаған жеке тұлға:
- өзiнiң
әрекетiнiң
(әрекетсiздiгiнiң) құқыққа қарсы
сипатын сезiнсе,
- оның зиянды салдарын алдын
ала бiлсе және осы салдардың
туындауын қаласа,
- немесе оған саналы түрде жол
берсе не оларға немқұрайлы
қараса,
- әкiмшiлiк құқық бұзушылық
қасақана
жасалды
деп
танылады.
Кінә - субъективтік
жақтың міндетті белгісі.
Егер әкiмшiлiк құқық бұзушы - жеке
тұлға
- өз әрекетiнiң (әрекетсiздiгiнiң) зиянды
салдарының туындау мүмкiндiгiн алдын
ала бiлсе,
- бiрақ жеткiлiктi негiзсiз олардың
алдын алуға болады деп ұшқары
ойласа
- не тиiстi назар салған және көре
білген жағдайда, салдардың туындау
мүмкiндiгiн алдын ала бiлмесе,
онда әкiмшiлiк құқық бұзушылық
абайсызда жасалды деп танылады.

15.

Әкімшілік құқық бұзушылықтың түрлері (топтастырылуы)
10-тарау. ЖЕКЕ БАСТЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫНА ҚОЛ СҰҒАТЫН ӘКIМШIЛIК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР
11-тарау. САЙЛАУ ҚҰҚЫҚТАРЫНА (РЕСПУБЛИКАЛЫҚ РЕФЕРЕНДУМҒА ҚАТЫСУ ҚҰҚЫҒЫНА) ҚОЛ
СҰҒАТЫН ӘКIМШIЛIК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР
12-тарау. КӘМЕЛЕТКЕ ТОЛМАҒАНДАРДЫҢ ҚҰҚЫҒЫНА ҚОЛ СҰҒАТЫН
13-тарау. МЕНШIККЕ ҚОЛ СҰҒАТЫН ӘКIМШIЛIК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР
14-тарау. КӘСIПКЕРЛIК ҚЫЗМЕТ САЛАСЫНДАҒЫ ӘКIМШIЛIК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР
15-тарау. САУДА ЖӘНЕ ҚАРЖЫ САЛАСЫНДАҒЫ ӘКІМШІЛІК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР
16-тарау. САЛЫҚ САЛУ САЛАСЫНДАҒЫ ӘКІМШІЛІК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР
17-тарау. ЭНЕРГИЯ ҮНЕМДЕУ ЖӘНЕ ЭНЕРГИЯ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ САЛАСЫНДАҒЫ
18-тарау. ӨНЕРКӘСІП, ЖЫЛУ, ЭЛЕКТР ЖӘНЕ АТОМ ЭНЕРГИЯСЫН ПАЙДАЛАНУ САЛАСЫНДАҒЫ
19-тарау. ҒАРЫШ ҚЫЗМЕТІ САЛАСЫНДАҒЫ ӘКІМШІЛІК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР
20-тарау. СӘУЛЕТ, ҚАЛА ҚҰРЫЛЫСЫ, ҚҰРЫЛЫС ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ТҰРҒЫН ҮЙ ҚАТЫНАСТАРЫ
САЛАСЫНДАҒЫ

16.

Әкімшілік құқық бұзушылықтың түрлері
21-тарау. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ, ТАБИҒИ РЕСУРСТАРДЫ ПАЙДАЛАНУ САЛАСЫНДАҒЫ
22-тарау. ӨСІМДІКТЕРДІ ҚОРҒАУ МЕН ӨСІМДІКТЕР КАРАНТИНІ, АСТЫҚ НАРЫҒЫ МЕН АСТЫҚТЫ САҚТАУ,
МАҚТА САЛАСЫ, ТҰҚЫМ ШАРУАШЫЛЫҒЫ ЖӘНЕ МЕМЛЕКЕТТІК ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ-САНИТАРИЯЛЫҚ
БАҚЫЛАУ МЕН ҚАДАҒАЛАУ ЖӘНЕ АСЫЛ ТҰҚЫМДЫ МАЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ, СОНДАЙ-АҚ АЗЫҚ-ТҮЛІК
ТАУАРЛАРЫНЫҢ ӨҢІРЛІК ТҰРАҚТАНДЫРУ ҚОРЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНУ САЛАСЫНДАҒЫ
23-тарау. БІЛІМ БЕРУ, ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ ЖӘНЕ СПОРТ САЛАСЫНДАҒЫ
24-тарау. ҚОҒАМДЫҚ ҚАУІПСІЗДІККЕ ЖӘНЕ ХАЛЫҚТЫҢ ДЕНСАУЛЫҒЫНА ҚОЛ СҰҒАТЫН
25-тарау. ҚОҒАМДЫҚ ТӘРТIПКЕ ЖӘНЕ ИМАНДЫЛЫҚҚА ҚОЛ СҰҒАТЫН
26-тарау. БАСПАСӨЗ ЖӘНЕ АҚПАРАТ САЛАСЫНДАҒЫ ӘКIМШIЛIК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР
27-тарау. БАСҚАРУДЫҢ БЕЛГIЛЕНГЕН ТӘРТIБIНЕ ҚОЛ СҰҒАТЫН ӘКIМШIЛIК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР
28-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТIК ШЕКАРА РЕЖИМIНIҢ БЕЛГIЛЕНГЕН
ТӘРТIБIНЕ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУМАҒЫНДА БОЛУ ТӘРТIБIНЕ ҚОЛ СҰҒАТЫН
29-тарау. КЕДЕН ІСІ САЛАСЫНДАҒЫ ӘКІМШІЛІК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР
30-тарау. КӨЛІКТЕГІ, ЖОЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ ӘКІМШІЛІК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР

17.

Әкімшілік құқық бұзушылықтың түрлері
31-тарау. АҚПАРАТТАНДЫРУ ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС САЛАСЫНДАҒЫ ӘКІМШІЛІК ҚҰҚЫҚ
БҰЗУШЫЛЫҚТАР
32-тарау. ӘСКЕРИ МІНДЕТТІЛІК, ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТ ПЕН ҚОРҒАНЫС САЛАСЫНДАҒЫ
ӘКІМШІЛІК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР
33-тарау. МЕМЛЕКЕТТIК БИЛIК ИНСТИТУТЫНА ҚОЛ СҰҒАТЫН ӘКIМШIЛIК ҚҰҚЫҚ
БҰЗУШЫЛЫҚТАР
34-тарау. ӘКIМШIЛIК СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚ ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР