Umummilliy g‘oyalarni amalga oshirishning zaruriy chora-tadbirlari va prinsiplari

1. 12- mavzu: Umummilliy g‘oyalarni amalga oshirishning zaruriy chora-tadbirlari va prinsiplari

• Ular quyidagilardir:
• - Umummilliy g‘oyalarga ideologik
kо‘maklashish, uni amalga oshirishdagi
ma’qul bо‘lgan siyosiy erkinlikni namoyon
bо‘lishi, har bir inson va mamlakat aholisi
о‘z-о‘zini saqlash, kо‘payish, kamolotga
yetishish masalalariga, barcha ichki va
tashqi siyosiy faoliyatiga qaram bо‘lishi,
ularni hayotiy faoliyati havfsizligini

2.

• - Ziyolilar mamlakat aholisini ruhiy-ahloqiy
tarbiyasida yetakchi sifatida о‘z rolini
yangitdan anglashi va bо‘lishi mumkin
bо‘lgan inqirozlarni hal qilishi;
• - Yurt aholisini har taraflama bilimdonligini
va xavfsizlik madaniyatini oshirish;
• - hayot faoliyati havfsizligini ta’minlash
masalalari bilan ularni yechimi uchun
foydalaniladigan vositalar orasidagi
muvofiqlik;

3.

• - harbiy - kuch ishlatish ustunligi emas,
balki siyosiy-diplomatik, meyoriy, huquqiy
va iqtisodiy usullarning ustunligi, hamda
halqaro tashkilotlar va jamiyat fikriga
tayanish;
• - Tazyiqlarni bartaraf etishdagi profilaktik
choralarning ustunligi va b.
• Umummilliy g‘oyalarni amalga oshirishda
shunga mos ideologik qо‘llab-quvvatlash
(umummilliy ideologiya) jiddiy rol
о‘ynaydi.

4.

• Bu davlat mavjud bо‘lishining umumiy
prinsiplarini ifodalashga, jamiyat a’zolarining
kо‘pchiligi ma’qullovchi siyosatini, millatga
jamiyat harakatini tassavvur qilishga,
davlatning ma’nosi haqida ma’lumot olishga,
davlatning imkoniyatlarini kengaytirishga va
kuchaytirishga, shu bilan birga ommaviysiyosiy, davlat miqyosida о‘zgarishlarning
samarasini oshishiga, dunyoga, jamiyatga,
insoniyatga qarash tizimini shakllantirishga,
u yoki bu qadriy yо‘nalishni aniqlash va
tartibga solishga imkon beradi.

5.

• Birinchisi - umuminsoniy qadriyatlar.
Ularning mazmuni ilmiy dunyoni anglovchi
bilimlardan va davlatimizda yashovchi
xalqlarning qarama-qarshi, lekin yaxlit,
о‘zaro munosabatdagi dunyoqarashlari,
insoniy sivilizatsiya gumanitar, ekologik va
yadro falokatlarining tazyiqi ostida yashab
qolish zarurati ta’minlanadi.
Ulardan eng muhimlari quyidagilar:
inson hayoti, huquqi,

6.

• ozodligini yuqori qadriyatlari, davlatlararo
qarama-qarshiliklarni hal qiluvchi vosita sifatida
yadro quroli va urushlardan voz kechish,
halqaro, shu jumladan siyosiy-huquqiy
munosabatlari, ishonch choralari, aloqalari,
halqaro, gumanitar huquqlarining meyorlarini
amaliyotga keng tatbiq qilish, insonlarga nafrat
hissini uyg‘otish shakllarini, millatchilikni, diniy
va g‘oyaviy mutaassiblikni keskin qoralash,
biosferani muxofazalash va sog‘lomlashtirish
bо‘yicha birgalikda faol harakat qilish, atrofmuhit xavfsizligini ta’minlash, insonlar
jamiyatidagi yashash asosi sifatida zо‘ravonlik
qilmaslikni tan olish.

7.

• Ikkinchisi – davlat qadriyatlari. Ulardan
asosiylari quyidagilar bо‘lishi kerak:
xalqimizning siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy,
geosiyosiy, ruhiy qiziqishlarini muxofazalash,
ekologiya soxasidagi, kelgusi avlod uchun
moddiy manbalar, davlat yaxlitligi va
suverinitetini saqlash, Konstitusiyaga sodiqlik,
hayotiy faoliyati havfsizligi borasidagi
meyoriy - huquqiy xolatlarga rioya qilishni
ta’minlash;

8.

• Uchinchisi - о‘z yurtining fuqarosi sifatidagi
qadriyatlar. Bu guruhni bosh tashkil etuvchilari
quyidagilar: vatanparvarlik, О‘zbekiston
Respublikasi Konstitusiyasiga sodiqlik, о‘z
yurtiga, shu jumladan hayot faoliyati havfsizligi
soxasida xizmat qilish, davlat qonunlariga,
meyoriy va ijtimoiy - ahloqiy huquqlarga
hurmat, milliy va о‘z davlatiga, uni noyob
qahramonona tarixiga, geografik joylashishiga,
moddiy boyliklariga g‘urur va b., milliy
hissiyotlarga, tiliga va madaniyatiga hurmat,
diniy konfessional chidamlilik, yuqori tarbiya
madaniyati, etikaviy muloqot, borliqqa nisbatan
estetik munosabat, atrof-muhitni muxofazalash
uchun tashvishlanish.

9.

Tо‘rtinchisi- kasbiy qadriyatlar. Bu birinchi
navbatda О‘zbekiston fuqarolari о‘zini
konstitutsion majburiyati – Vatan havfsizligini
ta’minlash ma’nosini va ahamiyatini
aniqlovchilardir. Bu yuqori kasbiy mahorat,
madaniyat, xizmatiga kompetentligi, kasbiy
faoliyatini yuqori xavfsiz darajada bajarish,
qattiq intizom va tashkilotchilik, kasbiy
g‘ururi va qadr-qimmatini his etish, tarixga va
о‘zbek xalqining eng yaxshi an’analariga
hurmat va x.k.

10.

• Bu umummilliy g‘oyani amalga oshirishda,
jamiat-davlat darajasidagi hayot faoliyati
havfsizligi madaniyatini shakllantirishda
kelgusida ommaviy harakatlardagi
yо‘lboshchilarning siyosiy erkinligi ta’minlash va
hususan hayotiy faoliyati havfsizligi borasidagi
davlat siyosati hal qiluvchi rollardan biri bо‘lib
о‘ynagan va о‘ynaydi.
Hayotiy faoliyati havfsizligini
ta’minlashning davlat siyosatini asosiy
prinsiplari quyidagilar:
• - «Inson hayotini yuqori ustuvorligi». Hayot
faoliyati havfsizligi borasida davlat siyosatining
strategik maqsadi – favqulotda vaziyatlarda
insonlar talofotini minimallashtirish

11.

• Ushbu prinsipga asosan har qanday favqulotda
vaziyatlarda inson talofotini minumumga olib
kelishga intilish kerak.
• Bu о‘z navbatida u yoki bu individium
tomonidan bajarilayotgan faoliyatida haddan
tashqari ko‘p tavakkalga duchor bо‘lsa, hatto
bunday faoliyat jamiyatga katta foyda keltirsa
ham, о‘zini oqlay olmaydi;
• - «Inson salomatligini ustuvorligi». Bu prinsipga
asosan, har qanday favqulotda vaziyatlarda
insonlarning sog‘lig‘iga zarar ushbu konkret
xolatda minimumga olib kelish kerak;

12.

• - «Ekologik ustunlik». Hayot faoliyati havfsizligi
borasida atrof-muhitga zarar keltirish ta’sirini
minimallashtirishga qaratilgan Davlat siyosatini
qurish kerak. Bu prinsipga asosan, har qanday
favqulotda vaziyatlarda, berilgan konkret
xolatda atrof-muhitga zarar keltirish ta’sirini
minimallashtirishga olib kelishi kerak;
• - «Tavakkalni ongli ravishda tanlovi». Hayot
faoliyati havfsizligi borasidagi Davlat siyosati
yuqori havfli joylarda yashashida va faoliyat
kо‘rsatishida alohida insonlarni va tashkilotlarni
huquqini, agar boshqa odamlarning huquqiga
salbiy ta’sir kо‘rsatmasa, tan olishi va mustaqil
о‘z tanloviga javob berishi kerak;

13.

• - «Madaniy merosni muxofazalash». Hayot
faoliyati havfsizligi borasidagi Davlat siyosati
millatning madaniy merosiga minimal ziyon
keltirishiga qarab qurilishi kerak. Bu prinsipga
asosan, har qanday sharoitda ham madaniy
boyliklarga beriladigan ziyonni minimumgacha
keltirish zarurdir;
• - «Ijtimoiy - iqtisodiy samaradorlik». Hayot
faoliyati havfsizligi borasidagi Davlat siyosatini
konkret chora-tadbirlari insonlar hayotini
xavfsizligi va sifatiga qо‘shgan hissasini
oshirish nuqtai nazaridan baholanishi kerak.

14.

• Bunda ushbu kо‘rsatkichlarni hatto
sezilmaydigan pasayishi va boshqalar uchun
sezilarli samaraga ega bо‘luvchi chora-tadbirlar
e’tiborga olinishi kerak emas;
• - «Milliy jipslashtirish». Hayot faoliyati havfsizligi
borasidagi Davlat siyosati federal, regional va
mahalliy darajalari, davlat organlari, hususiy
tadbirkorlik va nodavlat jamoat tashkilotlari
orasidagi qiziqishlarni birgalikda olib borish va
javobgarlikni taqsimlanishiga qarab quriladi. Bu
prinsipga asosan, kо‘rsatilgan sohadagi
siyosatni amalga oshirishda barcha davlat,
hususiy va jamoat kuchlari milliy kuchlarni
jipslashtirish zarurligi kelib chiqadi;

15.

• - «Qabul qilingan qarorlarni oshkoraligi». Bu
prinsip hayot faoliyati havfsizligi borasidagi
qabul qilinadigan siyosiy qarorlarni oshkoraligini
kо‘zlaydi.
• Keltirilgan prinsiplar hayot faoliyati xavfsizligi
madaniyatini shakllantirishnng siyosiy va jamoat
harakatini, davlat va mahalliy ijrochi
organlarining asosi bо‘lishi kerak.
• Shularga mos keluvchi meyoriy, huquqiy
bazasini yaratish va rivojlantirish hayot faoliyati
xavfsizligi borasidagi davlat siyosatining
birlamchilik huquqlaridan biridir.

16.

• Tajriba shuni kо‘rsatadiki, havfsizlikni ta’minlash
borasidagi har qanday faoliyat, agar u zaruriy
qonunlar, qonuniy aktlar, texnik reglamentlar
bilan mustahkamlanmagan bо‘lsa, juda kam
samara berishi, hatto yо‘q bо‘lishi mumkin. Bu
xolat hayot faoliyati xavfsizligi madaniyatini
boshlang‘ich shakllanish etapida asosan
xarakterlidir. Eng avvalo ular havfsizlikni
ta’minlash bо‘yicha faoliyatning foydaligi va
zarurligini davlat hamda mahalliy ijro organlari
his etishi bilan birga, madaniyatning yetarli
darajada rivojlanishi, zaruriy qonunlar, qonuniy
aktlar, texnik reglamentlar bо‘lmasa, bunday
faoliyatga haqiqatda javobgarlik va qiziqish
bо‘lmaydi.

17.

• Shu bilan birga, meyoriy- huquqiy bazani
yaratish faqatgina meyoriy- huquqiy hujjatlarni
ishlab chiqish va qabul qilish bilangina
cheklanib qolmaydi. Meyoriy- huquqiy aktlar
“ishlashi” uchun katta kо‘prejaviy ishni,
havfsizlik bо‘yicha faoliyatning huquqiy ta’minot
tushunchasi umumlashgan tarkibda bir turkum
chora – tadbirlar sifatida tashkil etishlishi va
amalga oshirilishi zarur. Bu birinchi navbatda
aholining turli guruh va qatlamlarida madaniyoqartuv va tarbiyaviy ishlarni olib borish bо‘lib,
aholida hayot faoliyati havfsizligi borasida
yuqori huquqiy bilim darajasini tarbiyalaydi.
Bunda ommaviy axborot vositalariga alohida va
muhim rol ajratiladi.