Ғимараттар мен үймереттердің инженерлік жүйелері пәні

1.

ҒИМАРАТТАР МЕН ҮЙМЕРЕТТЕРДІҢ
ИНЖЕНЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕРІ ПӘНІ
5 КРЕДИТ
15 ДӘРІС
Лектор: PhD, аға
оқытушы
Абдикерова Улия
Бактыбаевна

2.

7- Сабақ
ЖЫЛЫТУ ЖӘНЕ ЖЫЛУМЕН ЖАБДЫҚТАУ
Сұрақтары:
7.1 Бөлменің жылу
жайлылығы туралы
түсінік.
7.2 Жылыту жүйесінің жылу
техникалық есебі.

3.

Адамның жылу сезіміне және оның
жайлылығына бірнеше факторлар әсер
етеді, олардың ішіндегі ең маңыздысы:
- ауа
температурасы
(tв,°С);
- бөлмедегі
ауаның қозғалу
жылдамдығы
(v,м/с);
- ортаның
салыстырмалы
ылғалдылығы
(φ,%);
- интерьерді
шектейтін ішкі
беттердің
температурасы,
(tR, °C);
- адамның
белсенділік
деңгейі (Q, Вт);
- киімнің жылу
кедергісі [Re,
Вт/(м2 С)].

4.

Қалыпты жылытылатын үйлерде 18-20 °С температурада ауаның 0,1 м/с аспайтын қозғалысына
рұқсат етіледі. Идеал жылыту бөлмедегі ауаның тік таралуы адамның басының биіктігіндегі
температура (еденнен шамамен 1,7 м) еденнен 10 см биіктікке қарағанда шамамен 2 °C төмен
болатындай болады.
Денедегі жылу мөлшері жасына, бұлшықет жұмысына және басқа да бірқатар факторларға
байланысты өзгереді. Тыныш күйде ересек адам қоршаған ортаға ~120 Вт жылу энергиясын
береді, жеңіл жұмыс кезінде ~250 дейін, ауыр жұмыс кезінде ~500 Вт дейін. Жылудың көп
бөлігі сәулелену арқылы (~55 %), аз бөлігі конвекция арқылы (14-30 %) және булану арқылы
беріледі.

5.

Микроклиматтың рұқсат етілген параметрлері– адамға ұзақ
және жүйелі әсер ету кезінде жалпы және жергілікті ыңғайсыздық сезімін,
әл-ауқаттың нашарлауын және өнімділіктің төмендеуін тудыруы мүмкін
микроклимат көрсеткіштерінің мәндерінің жиынтығы. Адамның жылу
күйі бұзылатын қоршаған орта жағдайлары (дене салқындап немесе
қызып кетеді) ыңғайсыз деп аталады.
Микроклиматтың оңтайлы параметрлері – микроклимат индикаторларының
мәндерінің үйлесімі, олар адамға ұзақ және жүйелі әсер еткенде, терморегуляция
механизмдерінің минималды кернеуімен дененің қалыпты жылу күйін қамтамасыз
етеді және үй ішіндегі адамдардың кем дегенде 80%-на жайлылық сезімін береді.

6.

Бөлмедегі
температуралық жағдай
екі жайлылық
жағдайымен
анықталады
Бірінші шарт қызмет
көрсетілетін аймақтың
ортасында тұрған адам
қызып кетуді де,
салқындықты да сезінбейтін
режимге сәйкес келеді.
жайлылықтың екінші шарты
бөлмеге қараған
қыздырылған немесе
салқындатылған беттердің
рұқсат етілген
температурасын анықтайды

7.

7.1сурет – Температуралық комбинациялардың адам
жайлылығына әсері

8.

Ыңғайлы ішкі климатты жасау үшін
келесі инженерлік жүйелер қолданылады:
- сыртқы ауаның орташа
тәуліктік температурасы 8 °Стан жоғары болатын жылдың
жылы кезеңінде – желдету
және ауаны баптау жүйелері.
- 8 °C және одан төмен орташа
тәуліктік сыртқы ауа
температурасымен
сипатталатын жылдың суық
кезеңінде жылыту жүйелері (ауа
жылытқыштар және электр
жылытқыштар), сору ауасының
жылу энергиясын қалпына
келтіруді, сору-шығару желдету.

9.

Жылыту маусымының ұзақтығы ғимараттың
географиялық орналасуына байланысты (2.1кесте). Тұрғын және қоғамдық ғимараттар
үшін жылыту маусымы сыртқы ауаның
орташа тәуліктік температурасы tн +8 (10) оС
болатын уақыт кезеңі ретінде анықталады.
Кесте 7.1–Жылыту кезеңінің есептік климаттық сипаттамалары
Облыс
Сыртқы ауа температурасы tн,о С
ең суық күндер
t0,98
Астана
н1
t0,92
-40
-35
н1
Ең суық
5күндік
t0,92н5
-31
Жылыту
кезеңінің
ұзақтығы
Z,тәу
Жылыту
кезеңінің
орташа
температурас
ы, tн.от.п,о С
Қыс
мезгіліндегі
желдің орташа
жылдамдығы
v, м/с
209
-6,3
3,8
221
-5,5
Балқаш
–34
–31
–27
187
–4,8
4,2
200
–4,1
Орал
–37
–32
–29
193
–4,6
2,8
206
–3,5
Қызылорда
–29
–25
–24
164
-0,9
2,7
178
-1,0
Тараз
–32
–26
–21
160
–1,7
2,1
178
–1,6
Ескерту – сызықтан жоғары жылыту кезеңі сыртқы ауа температурасы 8 оС, сызықтан төмен – 10 оС
температурада басталады.

10.

Белгіленген режимде сыртқы
қабырғалар, терезе ойықтары, шатыр, еден
арқылы, сондай-ақ инфильтрацияны қоса
алғанда, ауа алмасу есебінен жылуды
жоғалту (-Q) жылу жүйесінен, жұмыс істеп
тұрған электр аспаптарынан, тамақ дайындау
процесінде, күн радиациясы есебінен жылу
түсімдеріне (+Q) тең болады.
Жылу тапшылығы ΔQп
Жылу жүйесінің жылу қуатын анықтау үшін есептелген қысқы кезең
үшін жылудың сағаттық шығындарының балансы теңестіріледі:
Qот =ΔQ =Qогр +Qвент±Qт-б,
(2.1)
мұнда Qогр–сыртқы қоршаулар арқылы жылу шығыны; Qвент–бөлмеге түсетін
ауаны жылытуға арналған жылу шығыны; Qт-б–технологиялық және тұрмыстық
шығарындылар немесе жылуды тұтыну.

11.

Үй-жай жылуының есептік негізгі және қосымша шығындары үйжайлар үшін 10 Ваттқа дейін дөңгелектей отырып, Q, Вт жекелеген
қоршау конструкциялары арқылы жылу ысыраптарының
қосындысымен анықталады:
F (t в t н ) n
Q
(1 )
Ro
(2.1)
мұнда F–қоршау беті,м2; tв, tн – сәйкесінше ішкі (2.2-кесте) және сыртқы
ауаның есептік температурасы (2.1-кестені қараңыз), С; n–сыртқы ауаға
қатысты қоршау құрылымының сыртқы бетінің жағдайын есепке алу
коэффициенті; мысалы, сыртқы қабырға үшін коэффициенттің мәні 1 – ге тең
деп қабылданады; шатыр жабыны үшін – 0,9; жертөле үшін – 0,6; Rо–қоршау
құрылымының жалпы жылу беру кедергісі; β – қосымша жылу шығыны.

12.

Қонақ бөлме, ас үй
18
Бұрыштық бөлме
20
Біріктірілген ванна бөлмесі
25
Баспалдақ алаңы, дәліз
16
β1
βn
β
Бөлменің есептік жылу
шығыны,Вт
Үй-жай
Қоршаулардың есептелген
жылу шығыны,Вт
β үлестеріндегі қосымша
жылу шығыны
Негізгі жылу шығыныQ,Вт
Коэффициентn
Температура айырмашылығы(tв–
tн),о C
Ішкітемпература tв,C
Жылу беру кедергісі,R,м2·С/Вт)
Қоршауды ң бағыты
Ауданы,м2
Өлшемдері
Қоршаудың атауы
Бөлменің нөмірі және мақсаты
Кесте 7.2–Ішкі ауаның есептік температурасы
tв,°С
Кесте 7.3– Ғимарат үй-жайларының жылу шығынын есептеу

13.

Қоршау құрылымдары арқылы қосымша жылу шығынын негізгі
шығындардың үлесінде қабылдау керек:
Сурет 7.2 –Түбегейлі нүктелерге қатысты қоршаулардың
бағытын түзету.
β1 – сыртқы қоршаулардың негізгі бағыттары (2.2-сурет): солтүстікке, шығысқа, солтүстікшығысқа, солтүстік-батысқа – 0,1; батысқа және оңтүстік-шығысқа – 0,05; оңтүстікке және
оңтүстік-батысқа – 0;
β2 – бұрыштық үй-жайларда әрбір қабырға мен терезеге қосымша 0,05;
β3 – ғимараттың h биіктігінде сыртқы есіктерді ашу кезінде бөлмеге суық ауаның енуі.
Оны жылытуға арналған жылудың құнын есепке алу үшін сыртқы есіктердің жылу
жоғалтуларына үстемелер енгізіледі: бір есікпен – 0,22h; вестибюльсіз қос есіктермен –
0,34h, олардың арасындағы вестибюльмен – 0,27h.

14.

• Үй-жайлар мен қоршаулардың атаулары
қысқартылады: ас үй – К; қонақ бөлмесі – ЖК;
баспалдақ торы – ЛК және т.б.; сыртқы қабырға –
НС, еден – Пл, төбе – Пт, терезе – О; сыртқы есік
– ДН және т.б.
• Баспалдақ алаңының жылу шығыны оның бүкіл
биіктігі бойынша бір бөлме ретінде анықталады.
Есептеулерді жеңілдету үшін қабырғалар
аймағынан терезелер мен есіктердің ауданын
алып тастамау ыңғайлы, бірақ kо және kд жылу
беру коэффициенттерін қабырғалар үшін kн.с
мөлшеріне азайту керек.

15.

Меншікті жылу сипаттамасы q ғимаратты жылу техникалық
бағалау үшін ыңғайлы. q шамасы 1°C температура
айырмашылығына жатқызылған 1 м3 ғимараттың орташа жылу
шығынын анықтайды.
Егер qзд нақты мәні нормативтен 10-15%-дан аспайтын болса,
онда ғимарат жылу техникалық талаптарға жауап береді.
Ғимараттарды жылытуға және желдетуге арналған жылу
энергиясының меншікті шығындары qА,, Вт сағ/(м2 °C*тәулік), және qV,
Вт сағ/(м3°С*тәулік) формулалар бойынша анықталуы керек:
qA
Qs
10 3
Abu D
qV
Qs
103
Vbu D
(2.3)
(2.4)
мұнда Qs – ғимаратты жылытуға және желдетуге арналған жылу энергиясының жылдық
жиынтық шығыны, кВ*т сағ. Abu – ғимараттың жылытылатын ауданы, м2, сыртқы тік қоршау
құрылымдарының ішкі периметрі бойынша анықталады; Vbu – ғимараттың қыздырылған
көлемі, м3; D– қыздыру кезеңінің градус-күндерінің саны, °C күні, D = (tп– tн.от.п)Zoт ретінде
анықталады; tп – үй-жайлардағы ішкі ауаның есептік орташа өлшенген температурасы, °С;
tн.от.п – орташа сыртқы температура; Zот – қыздыру кезеңінің ұзақтығы, күн.