НАФАС ОЛИШ ОРГАНИ КАСАЛЛИКЛАРИНИНГ АСОСИЙ КЛИНИК СИНДРОМЛАРИ. УПКА ТУКИМАСИНИНГ ЗИЧЛАШИШ СИНДРОМИ, ПЛЕВРА БУШЛИГИГА ХАВО ВА
1.80M
Category: medicinemedicine

Нафас олиш органи касалликларининг асосий клиник синдромлари (маъруза № 5)

1. НАФАС ОЛИШ ОРГАНИ КАСАЛЛИКЛАРИНИНГ АСОСИЙ КЛИНИК СИНДРОМЛАРИ. УПКА ТУКИМАСИНИНГ ЗИЧЛАШИШ СИНДРОМИ, ПЛЕВРА БУШЛИГИГА ХАВО ВА

МАЪРУЗА № 5
НАФАС ОЛИШ ОРГАНИ КАСАЛЛИКЛАРИНИНГ
АСОСИЙ КЛИНИК СИНДРОМЛАРИ. УПКА
ТУКИМАСИНИНГ ЗИЧЛАШИШ СИНДРОМИ, ПЛЕВРА
БУШЛИГИГА ХАВО ВА СУЮКЛИК ТУПЛАНИШ
СИНДРОМИ, УПКАДА БУШЛИК ХОСИЛ БУЛИШ
СИНДРОМИ.
ТОШКЕНТ ТИББИЁТ АКАДЕМИЯСИ 2011 й.
Лектор: кафедра мудири, профессор Каримов М.Ш.

2.

УПКА ТУКИМАСИНИНГ ЗИЧЛАШИШ СИНДРОМИ
(БУЛАКЛИ ВА УЧОКЛИ)
Упкада зичлашиш синдроми- упка тукимасининг маълум кисмида
хаво микдорининг камайиши ёки бутунлай йуколиши(сегмент, булак,
бир неча булак)
Сабаблари:
• яллигланиш инфильтрацияси (учокли зотилжам, сил инфильтрати);
• тромбоэмболия ёки махаллий томир тромбози натижасида келиб
чикадиган упка инфаркти;
• ателектаз (обтурацион, компрессион) ёки гиповентиляция (фиброз
тукима, бронхопульмонал лимфа тугунлари хисобига бронх утказув
йулларининг торайиши);
• упка усмаси;
• димланиш хисобига юрак етишмовчилиги.

3.

ЎПКА ТУКИМАСИНИНГ ЗИЧЛАШИШ СИНДРОМИ
(БУЛАКЛИ ВА УЧОКЛИ)

4.

УПКА ТУКИМАСИНИНГ ЗИЧЛАШИШ СИНДРОМИ
(БУЛАКЛИ ВА УЧОКЛИ)
Патогенези:
• упкада яллигланиш жараёнида шикастланган кисмдаги
альвеолалар яллигланиш экссудати билан тулади;
• альвеолалар шунингдек кон билан тулиши мумкин (упка
инфаркти);
• яллигланиш жараёнининг узок кечиши натижасида упка булагига
бириктирувчи тукима усиши ёки усма тукимаси
усиши(пневмосклероз, карнификация);
• Упка тукимасининг хаволилиги камаяди ва у парернхиматоз
органлар сингари зичлашади;
• Ателектазда(упкани ёки уни бир кисмини бужмайиши) олиб
келувчи бронхларни беркилиб колиши ёки ташкаридан сикилиши
туфайли упка альвеоларига хаво келишини йуколиши(обтурацион
ателектаз), ёки упканинг узини сикилиб колиши (компрессион
ателектаз), масалан плевра бушлигига катта экссудат тупланишида
кузатилади

5.

УПКА ТУКИМАСИНИНГ ЗИЧЛАШИШ СИНДРОМИ
(БУЛАКЛИ ВА УЧОКЛИ)
Клиник манзараси.
Сураб-суриштириш: нафас жараёнида упка туимасининг катта
кисми иштирок этмаслиги хисибига хансираш, ёнбошида огрик сезиш,
висцерал плевранинг яллигланишида (плевро-пневмония ёки крупоз
пневмония).
Куздан кечириш: агар плевра яллигланса – мажбурий холат,
кукрак кафаси узгармаган ёки огрик томонида нафас экскурсияси
чекланган.
Пальпация: плевра яллигланган булса, яллигланган томонда огрик,
овоз дириллашининг кучайиши, айникса булакли превмонияда.
Перкуссия: бугиклашган-тимпаник товушдан мутлок бугик
товушгача, яллигланиш жараёни канчалик таркалган булса упка
тукимасида хаво шунчалик кам булади, бугиклик интенсивлиги
шунчалик куп булади (булакли пневмонияда товуш мутлок бугик
булиши мумкин). Агар касалликнинг бошланишида экссудат
альвеолаларни кисман тулдирган булса ёки яллигланиш учоги кичик
улчамда булиб, хаво тутувчи соглом тукима билан копланган булса
перкутор товуш бугиклашган-тимпаник булади.

6.

УПКА ТУКИМАСИНИНГ ЗИЧЛАШИШ СИНДРОМИ
(БУЛАКЛИ ВА УЧОКЛИ)
Клиник манзараси.
Аускультация: бронхиал нафас ва аралаш везикуло-бронхиал
нафас. Зичлашиш учоги кичик ва атрофдан сог упка тукимасининг
катта кисми билан копланган булса визикуляр нафас сакланиши
мумкин.
Кушимча нафас шовкинлари: турли калибрдаги жарангли нам
хириллашлар ва крепитация, плевра ишкаланиш шовкини хам
эшитилиши мумкин. Бронхофонияни кучайиши.

7.

УПКА ТУКИМАСИНИНГ ЗИЧЛАШИШ СИНДРОМИ
(БУЛАКЛИ ВА УЧОКЛИ)
Клиник манзараси.
Ателектазда бронхнинг бутунлай ёпилиши ва упканинг катта
кисмини бужмайиши (бронх раки, унинг тешигини беркилишида, ёки
усмаларда, ташкаридан сикиб куйувчи усмаларда) бу сохаларда кукрак
кафаси нафас харакатлари чекланган, овоз дириллаши ва бронхофония
аникланмайди, перкутор товуш мутлок бугик булиб колади, везикуляр
ва бронхиал нафаслар аникланмайди. Агар ателектаз узок вакт давом
этса кукрак кафасини тегишли кисми буришиб колади, ковурга оралиги
тораяди. Нотулик ателектазда упка деярли хавосиз,лекин бронх
утказувчанлиги сакланади. Бу шароитларда текширишлар упкада
кисман инфильтрация булгандаги симптомларни эслатади(бугиклашгантимпаник товуш), бронхиал нафаснинг сусайиши. Баъзида овоз
дириллаши ва бронхофонияни кучайиши кузатилади. Бундай холат яна
экссудатив плевритда, экссудат билан сикиб куйилган упка тукимасида
кузатилади.

8.

УПКА ТУКИМАСИНИНГ ЗИЧЛАШИШ СИНДРОМИ
(БУЛАКЛИ ВА УЧОКЛИ)
Лаборатор-инструментал текширишлар
Кон анализи: лейкоцитлар сони 15*109 - 25*109гача ошади ва 80-90%
лейкоциларни нейтрофиллар ташкил килади, купинча лейкоцитар формула
чапга силжиган. Эозинофиллар сони камаяди ва огир холларда бутунлай
йуколиши мумкин. Лимфопения и моноцитоз кузатилади, ЭЧТ ошади.
Балгам анализи: Куйилиш даври- ёпишкок, кизгиш тусли, куп оксил
тутади, озрок лейкоцитлар, эритроцитлар, альвеоляр хужайралар,
макрофаглар. Кизил жигарланиш даври-балгам озрок, зангсимон рангда,
фибрин, шаклли элементлар тутади. Кунгир жигарланиш даври- балгамда
лейкоцитлар сони ошади, у шиллик йирингли булади. Тузалиш даври –
лейкоцитлар детрит массага айланади, куплаб макрофаглар пайдо булади.
Микроблардан пневмококклар, стафилококклар, стрептококклар, Фридлендер
диплобациллалари топилади.
Рентгенологик: Упканинг узгариши касалликнинг боскичига боглик.
Бошида упка накшининг кучайиши, сунгра бир-бирига кушилиб кетувчи
сояланиш учоклари пайдо булади. Хосил булган соя купинча упка булагига
тугри келади. Упка тиниклигининг нормал холатга келиши аста–секин содир
булади ва 2-3 хафта давом этади. Рентгенологик узгаришлар динамикаси
даволаш жараёнини бошланиш даврига боглик.

9.

ПЛЕВРА БУШЛИГИГА ХАВО ВА СУЮКЛИК
ТУПЛАНИШ СИНДРОМИ
Симптомлар мажмуаси, плевра варакларининг шикастланиши,
плевра бушлигига суюклик ёки хаво тупланиши учун характерли.
Баъзида плевранинг яллигланиши унда суюклик тупланишидан олдин
бошланади.
Сабаблари:
• плевранинг бевосита шикастланиши: яллигланиш (плевритлар),
усмалар, плеврадаги метастазлар, травмалар, плевра сили;
• плеврани плевра бушлигидаги суюклик (транссудат, экссудат, кон,,
йиринг) ва хаво билан таъсирланиши
• Плеврани субплеврал жойлашган яллигланиш учоклари ва усмалар
билан реакцияси.

10.

ПЛЕВРА БУШЛИГИГА ХАВО ВА СУЮКЛИК
ТУПЛАНИШ СИНДРОМИ

11.

ПЛЕВРА БУШЛИГИГА ХАВО ВА СУЮКЛИК
ТУПЛАНИШ СИНДРОМИ
Патогенези:
•яллигланиш натижасида Старлингнинг транскапиляр алмашиниш
коидаси бузилади, нормада суюклик париетал плевра
капиллярларидан плевра бушлиги томон харакатланади, кейин
висцерал плеврага сурилади. Яллигланишда париетал плевра
томонидан плеврал суюкликнинг ажралиб чикиши купаяди ва
суюкликнинг висцерал плеврага сурилиши бузилади;
•усма жараёнининг хосил булиши, бириктирувчи тукиманинг системали
касалликлари, плевранинг таъсирланишига олиб келувчи бошка орган
касалликлари ва бунда яна юкорида курсатилган механизм ишга
тушади , аммо плеврани узи бевосита ялигланиш жараёни билан
шикастланиши кузатилмайди;
•кукрак кафасини шикатланишида томирлар, плевра,ёндош упка
тукимаси шикасти туфайли плевра бушлигига суюклик тупланиши
мумкин;
•плевра бушлигига хаво тупланиши (пневмоторакс), даволаш
максадида (упка сили) сунъий, кукрак кафаси шикастлангандатравматик, ва хеч кандай ташки омилларсиз- спонтан булиши мумкин.

12.

ПЛЕВРА БУШЛИГИГА ХАВО ВА СУЮКЛИК
ТУПЛАНИШ СИНДРОМИ
Клиник манзараси.
Сураб-суриштириш: упка сикилиши (ателектаз)натижасида аралаш
характерга эга хансираш, кукрак кафасида огрик, курук йутал, тер
ажралишининг кучайиши, хароратнинг кутарилиши, эт увишиши, тез
чарчаш, холсизлик, бош огриши, иштаха пасайиши
Куздан кечириш: мажбурий холат (утирган, ярим утирган), бемор
огрик бор тарафи билан ётади, тери копламлари окарган, цианотик
тусда, нам (юкори харорат кузатилганда курук ва иссик булиши
мумкин), хансирашни, курук йутални ва буйин веналарини
буртганлигини куриш мумкин.
Суюклик ёки хаво йигилган тарафнинг буртиши хисобига кукрак
кафаси ассиметрияси, бу ерда ковурга оралиги текисланган, шунингдек
шикастланган тарафда нафас харакатларининг чекланиши. Кукрак
кафасининг пастки кисмларида соглом томонга караганда касал
тарафда тери шишинкираган ва буртган тери бурмаларини куриш
мумкин(Винтрих симптоми).

13.

ПЛЕВРА БУШЛИГИГА ХАВО ВА СУЮКЛИК
ТУПЛАНИШ СИНДРОМИ
Клиник манзараси.
Пальпация: овоз дириллашининг сусайиши ёки бутунлай йуколиши,
огрикли нукталар аникланиши мумкин. Кукрак кафаси резистентлиги
сусайган. Шунингдек эпигастрал бурчак хам узгариши мумкин.
Перкуссия: суюклик устида бугик товуш, ателектаз натижасида
суюклик тупланишининг юкори кисмида бугиклашган-тимпаник товуш.
Плевра бўшлиғига хаво тўпланиш синдромида перкутор товуш
тимпаник бўлади. Ўпкани пастки қирғоғи пастга силжиган.
Хар иккала синдромда хам ўпкани пастки қирғоғини харакатчанлиги
кескин чекланган.
Аускультация: хар иккала синдромда хам везикуляр нафаснинг
сусайиши кузатилади. Бронхофония анақланмайди. Очиқ ёки клапанли
пневмотораксда амфорик бронхиал нафас эшитилади. Бронхофония
сусайган ёки бутунлай аниқланмайди.

14.

ПЛЕВРА БУШЛИГИГА ХАВО ВА СУЮКЛИК
ТУПЛАНИШ СИНДРОМИ
Лаборатор-инструментал текширишлар
Қон анализи: нейтрофил лейкоцитоз кузатилади. ЭЧТ куп холларда
ошган. Альбуминлар бунда камаяди, глобулинлар эса ошади, плевра
силида лимфоцитоз кузатилади
Рентгенологик: курук плевритнинг характерли белгилари йук.
Экссудатив плевритда –нам плеврит манзараси - бир хилда сояланиш
упка майдонининг юкори чегараси буйлаб кия жойлашади, латерал
киргокдан пастга ва медиал томонга йуналади.
Суюклик характерини аниклаш учун плевра бушлиги пункция
килинади.

15.

УПКАДА БУШЛИК ХОСИЛ БУЛИШ СИНДРОМИ
Фиброз тукима ва инфильтрат билан уралган, зич ва силлик деворли
бушликларнинг хосил булиши(каверна, абсцесс, киста).
Симптомлар куйидагиларга боглик:
-бушликнинг хажми;
-жойлашиш чукурлиги;
-таркиби;
-бушликнинг нафас йуллари билан алокаси.
Сабаблари:
Упка инфильтратининг таркалиши
(сурилиши):
- абсцессланувчи зотилжам;
- абсцессланувчи упка инфаркти;
- упканинг кавернали сили;
- гранулематоз учок.
Патогенези:
Асосий касалликка тегишли

16.

УПКАДА БУШЛИК ХОСИЛ БУЛИШ СИНДРОМИ
Клиник манзараси.
Сураб-суриштириш: аралаш типдаги хансирашга шикоятлар
эрталаблари огиз тула куланса хидли балгам ажралиши билан
кечадиган йутал, маълум вазиятларда бушликни бушалиши туфайли
балгам ажралиши кучаяди.
Куздан кечириш: ковургалараро оралик, нафас актларида кукрак
кафаси бир кисмининг оркада колиши,нафас сони купайган, катта
бушлик булганда уни устида кукрак кафаси ичига тортилган,
торайган булади.
Пальпация: Касалланган тамонда кукрак кафаси эластиклиги
сусайган, бушлик устида овоз дириллаши кучайган (бушлик атрофида
яллигланиш туфайли).
Перкуссия: Киёсий – бушлик жойлашган кисмда тимпаник товуш,
периферияда бугиклашган. Топографик – касалланган томонда
упканинг пастки кирраси харакатчанлиги сусайган.
Аускультация: бушлик устида бронхиал нафас, катта бушликлар
булса амфорик булиши хам мумкин, урта ва йирик пуфакчали,
жарангли нам хириллашлар. Бронхофония кучайган.

17.

УПКАДА БУШЛИК ХОСИЛ БУЛИШ СИНДРОМИ
Лаборатор-инструментал текширувлар.
Кон анализи: нейтрофилли лейкоцитоз кузатилади (1мм3 конда
15,000-20,000та) чапга силжиши билан, миелоцитларга кадар ва ЭЧТ
сезиларли даражада ошади. Огир холларда - темир етишмовчилиги
билан кечувчи анемия.
Балгам анализи: абсцесс очилмагунча хеч канадай характерли
белгилари йук. Абсцесс очилгандан кейин балгам характери
аникланади – йирингли, баъзан, куланса хидли, суткалик микдори
бушлик хажмига боглик булиб, 200мл дан 1000-2000мл гача булиши
мумкин. Турганда 3 каватга ажралади: юкори кавати – купикли сероз
суюклик, урта кавати – куплаб лейкоцитлар, эритроцитлар, турли
хилдаги бактериялар тутувчи катта суюк кисм, пастки кавати –
йирингли. Шунингдек балгамни умумий, биохимик ва бактериологик
анализи хам утказилади.
Рентгенологик: 1-даврда рентген манзараси оддий зотилжам ёки сил
инфильтратидан фарк килмайди. Одатда йирик учокли соя булиб,
чегаралари, чеккалари ноаник булади. 2-даврда бир ёки бир канча
бушликлар аникланади, баъзан уларда бемор холатига караб
узгарувчи горизонтал сатхли суюклик булади.
Бронхоскопия

18.

СИНДРОМ
1.гидроторакс
КЎЗДАН КЕЧИРИШ
1.кўкрак қафаси ярмининг
хажми ортиши
2. нафасда ортда қолиш
3 қовурға оралиқларининг
текисланиши
2.пневмоторакс
юқоридаги каби
3.фиброторакс
1.кўкрак қафаси ярмининг
хажми кичрайиши
2.нафасда ортда қолиш
4.бўлакли
ялллиғланишли
зичлашиш
кўкрак қафаси шикастланган
қисмининг нафасда ортда
қолиши
5 ўчоқли
яллиғланишли
зичлашиш
кўкрак қафаси шикастланган
қисмининг нафасда ортда
қолиши
6 ўпкадаги бронх
билан бирлашган
силлиқ деворли
d=5 смдан катта
бўшлиқ
Ов.дириллаши,
бронхофония
ПЕРКУТОР
ТОВУШ
АС.НАФАС
ШОВҚИНЛАРИ
ҚЎШ.НАФАС
ШОВҚИНЛАРИ
Суст ёки
йўқолган
бўғиқ
Суст ёки
йўқолган
йўқ
Юқоридаги каби
тимпаник
Юқоридаги каби
йўқ
Юқоридаги каби
бўғиқлашган
Юқоридаги каби
Яққол
бўғиқлашган
Патологик
бронхиал нафас
Плевра ишқаланиш
шовқини
Бронховезикуляр
нафас
Нам майда ва ўрта
пуфаксимон
жарангли
хириллашлар
кучайган
кучайган
бўғиқлашган
Йуқ ёки шварталар
бўлса плевра
ишқаланиш
шовқини
Нам йирик
пуфаксимон
жарангли
хириллашлар
юқоридаги каби
кучайган
тимпаник
Амфорик нафас
7 обтурацион
ателектаз
касал томоннинг ботиб қолиши
ва нафасда ортда қолиши
сусайган
бўғиқлашган
Сусайган нафас
Йўқ
8 компрессион
ателектаз
кўкрак қафаси шикастланган
қисмининг нафасда ортда
қолиши
кучайган
Тимпаник
охангли
бўғиқлашиш
Патологик
бронхиал нафас
крепитация

19.

СИНДРОМ
КЎЗДАН
КЕЧИРИШ
9. бронх
бўшлиғинининг
ёпишқоқ экссудат
билан
торайиши(ўткир
бронхит)
Кўкрак
қафасининг
шакли
ўзгармаган,наф
ас актида ортда
қолиш
кузатилмайди
10. ўпка
эмфиземаси(бронхооб
структив синдромсиз)
Эмфизематоз
кўкрак қафаси
11. ўпка бўлагининг
яллиғланишининг
дастлабки босқичлари
Нафасда
бирмунча ортда
қолиш
ОВ.ДИРИЛЛАШИ,
БРОНХОФО
НИЯ
ПЕРКУТОР
ТОВУШ
АС.НАФАС
ШОВҚИНЛАРИ
ҚЎШ.НАФАС
ШОВҚИНЛАРИ
ўзгаришсиз
Тиниқ ўпка
товуши
Қаттиқ нафас
Қуруқ
хириллашлар
Ўпканинг
симметрик
нуқталарида
сусайган
Қутисимон
товуш
Сусайган везикуляр
нафас
йўқ
Тимпаник
охангли
бўғиқлашиш
Сусайган везикуляр
нафас
крепитация
кучайган

20.

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН
РАХМАТ.
English     Русский Rules